SAYFA 2/10 1. AMAÇ ve KAPSAM Bu teknik şartname, UGETAM ürün belgelendirme sistemine belgelendirme için başvuru yapan tedarikçilerin PE ekleme parçalarının karşılaması gereken şartları TS 418-7 CEN/TS 12201-7 Plastik Boru sistemleri-içme ve kullanma suyu İçin-Polietilen(PE)-Bölüm7: Uygunluk Değerlendirme Klavuzu teknik spesifikasyonuna dayalı olarak belirlemektedir. Bu şartname, ham suyun taşınması dahil insanların içme ve kullanma suyu uygulamaları için kullanılan ve polietilenden imal edilen dış çapı 250mm den düşük Pe ekleme parçalarını (Boyut grubu 1 ve 2) kapsar. 2. TANIMLAR / KISALTMALAR Ürün belgelendirme: Bir ürünün özel standartlar ve diğer norm ve dokümanlara uygunluğu için güvence sağlama. Ürün belgelendirme kuruluşu: TS EN 45011 standardının şartlarını sağlamak için taahhüt altına giren ve Akreditasyon kurumuna karşı sorumluluk taşıyan yasal kuruluştur. Tedarikçi :Ürünlerin belgelendirmelerine esas teşkil eden şartları karşılamalarını ve uygulanabildiğinde karşılamayı sürdürmelerini sağlamaktan sorumlu olan taraftır. Boyut grubu : Deneylere tâbi tutulmak üzere içinden numunelerin alındığı benzer elemanlar. Başlangıç Tip Testi (İTT) : Belgelendirme için bir belgelendirme kuruluşu veya temsilcisi tarafından yapılan tip deneyi. Parti Piyasaya Arz Testi (BRT) : Bir mamul partisinin üzerinde, piyasaya sürülmeden önce, imalâtçı tarafından uygunluğunun kontrolü için yapılan deney. Süreç Doğrulama Testi(PVT) : İmalat devam ederken malzeme, eleman, bağlantı yeri veya sistemin ilgili standartta belirtilen özelliklere uygun olarak imal edilip edilmediğinin kontrolü için belirli aralıklarla imalâtçı tarafından yapılan deney. Gözetim Testi (AT) : Bir belgelendirme kuruluşu ve temsilcisi tarafından malzeme, eleman, bağlantı yeri veya sistemin, bu sistem standardında verilen özelliklere sürekli olarak uygun olup olmadığını belirlemek ve kalite sisteminin etkinliği hakkında bilgi edinmek için yapılan deney
SAYFA 3/10 3. REFERANS DOKÜMANLAR EN, ISO, IEC vb. No EN 681-1 EN 681-2 Adı (İngilizce) TS No3) Adı (Türkçe) Elastomeric seals - Materials requirements for pipe joint seals used in water and drainage applications - Part 1: Vulcanized rubber Elastomeric seals - Materials requirements for pipe joints seals used in drainage and sewerage applications - Part 2:Thermoplastic elastomers EN 728 Plastic piping and ducting systems - Polyolefin pipes and fittings - Determination of oxidation induction time ISO 1167-1 ISO 1167-2 Termoplastic pipes fort he conveyance of fluids Resistance to İnternel pressure EN 1716 Plastics piping systems Polyethylene (PE) tapping tees Test method for impact resistance of an assembled tapping tee EN 12201-1 Plastics piping systems for water supply - Polyethylene (PE) - Part 1: General TS EN 681-1 Elâstomerik contalar - Su ve drenaj uygulamalarında kullanılan - Malzeme özellikleri - Bölüm 1: Lâstik TS EN 681-2 Elâstomerik contalar - Pis su ve drenaj uygulamalarındaki boru bağlantılarında kullanılan - Malzeme özellikleri - Bölüm 2: Termoplâstik elâstomerler TS EN 728 Plâstik boru ve kanal sistemleri - Poliolefin borular ve ekleme parçaları - Oksidasyon indüksiyon süresinin tayini ISO 1167-1, ISO 1167-2 TS EN 1716 TS 418-1 EN 12201-1 Sıvıların nakledilmesine yönelik termoplastik borular, fittingler ve tertibatlar İç basınca karşı direncin saptanması Plâstik boru sistemleri - Polietilen (PE) delicili T'ler- Monte edilmiş delicili T için darbe mukavemetinin tayini Plâstik boru sistemleri - İçme ve kullanma suyu için Polietilen (PE) - Bölüm 1: Genel EN 12201-2 Plastics piping systems for water supply - Polyethylene (PE) - Part 2: Pipes TS 418-2 EN 12201-2 Plâstik boru sistemleri - İçme ve kullanma suyu için Polietilen (PE) - Bölüm 2: Borular EN 12201-5 EN ISO 1133: 1999 pren ISO 3126: 1999 Plastics piping systems for water supply - Polyethylene (PE) - Part 5: Fitness for purpose of the system Plastics - Determination of the melt mass-flow rate (MFR) and the melt volume-flow rate (MVR) of thermoplastics Plastics piping system Platics piping components Measurement and determination of dimensions TS 418-5 EN 12201-5 TS 1323 Plâstik boru sistemleri - İçme ve kullanma suyu için Polietilen (PE) - Bölüm 5: Sistemin amacına uygunluğu Plâstikler Termoplâstikler - Kütlesel erime akış hızı (MFR) ve hacimsel erime akış hızı (MVR)'nın tayini
SAYFA 4/10 ISO 4059:1978 Polyethylene (PE) pipes Pressure drop in mechanical pipe-jointing systems Method of test and requirements TS 6694 Polietilen (PE) borular -Mekanik boru bağlantı sistemlerinde basınç düşmesi - Deney metodu ve özellikler EN, ISO, IEC Adı TS No Adı vb. No (İngilizce) (Türkçe) ISO 4433-1: 1997 ISO 4433-2: 1997 ISO 9624 ISO 13953: 2001 ISO 13954: 1997 ISO 13955: 1997 ISO/DIS 13956: 1996 Thermoplastics pipes - Resistance to liquid chemicals - Classification - Part 1: Immersion test method Thermoplastics pipes - Resistance to liquid chemicals - Classification - Part 2: Polyolefin pipes Thermoplastics pipes for fluids under pressure - Mating dimensions of flange adapters and loose backing flanges Polyethylene (PE) pipes and fittings - Determination of the tensile strength Method for the assessment of the degree of pigment or carbon black dispersion in polyolefin pipes, fittings and compounds and failure mode of test pieces from a butt-fused joint Plastics pipes and fittings - Peel decohesion test for polyethylene (PE) electrofusıon assemblies of nominal outside diameter greater than or equal to 90 mm Plastics pipes and fittings - Crushing decohesion test for polyethylene (PE) electrofusion assemblies Plastics pipes and fittings - Determination of cohesive strength - Tear test for polyethylene (PE) Assemblies TS ISO 4433-1 TS ISO 4433-2 TS ISO 13953 Termoplastik borular - Kimyasal sıvılara dayanıklılık Sınıflandırma - Bölüm 1: Daldırma deneyi metodu Termoplastik borular - Kimyasal sıvılara dayanıklılık - Sınıflandırma- Bölüm 2: Poliolefin borular Borular ve ekleme parçaları- Polietilen (PE)-Alın Kaynaklı bir bağlantıdan alınan deney parçalarının çekme mukavemetinin ve hasar tipinin belirlenmesi TS ISO 13954 Plastik borular ve ekleme parçaları - Anma dış çapı 90 mm veya daha büyük olan elektrik eritmeli eolietilen (PE) takımlar için sıyırarak ayırma deneyi TS ISO 13955 Plâstik borular ve ekleme parçaları - Elektrik eritmeli polietilen (PE) takımların sıkıştırılarak ayrılması deneyi TS ISO/DIS 13956 Plâstik borular ve ekleme parçaları - Yapışma mukavemetinin tayini - Polietilen (PE) takımlar için yırtılma deneyi 4. BELGELENDİRME ŞARTLARI 4. PE ekleme parçaları standarda uygunluk şartları.
SAYFA 5/10 4.1. Hammadde PE ekleme parçaları, orijinal hammalzemeden veya imalâtçının kendine ait tekrar kullanılabilir polietilen esaslı polimer malzemeden veya her iki malzemenin karışımından imal edilmelidir. Ekleme parçaları, TS 418-2 EN 12201-1 e uygun hamurdan imal edilmelidir. Tedarikçi hammadde teminini sertifikası ile birlikte yapmalı ve giriş kalite kontrol planına uygun olarak sertifika değerlerini kontrol etmelidir ve kayıtlarını tutmalıdır. Belgelendirme kapsamında yapmış olduğu imalatı sadece bu hammalzemeden imal etmelidir. Hammadde değişimi/ilavesi dolayısı ile belgelendirme kapsamının değiştitirilmesi talep edildiğinde bu süreç Madde-6 şartlarını karşılayan bir laboratuvarda Tablo-1 e göre gerçekleştirilmeli ve deney sonuçları TS 418-3 EN 12201-3 standardındaki gereklilikleri karşılamalıdır. PE olmayan malzemeler ilgili EN standartlarına uygun olmalıdır. Uygun EN standardının olmadığı durumlarda alternatif standartlar uygulanabilir. Korozyona duyarlı bütün metal kısımlar uygun bir şekilde korunmuş olmalıdır. Elastomerler EN 681-1 e veya EN 682-2 ye uygun olmalıdır.gaz sevkiyatı için uygun olması durumunda diğer conta malzemelerine müsaade edilir. Ekleme parçalarının PE kısımlarının rengi mavi veya siyah olmalıdır. 4.2. Başlangıç tip testleri Tedarikçi, PE Ekleme parçalarına ait tip testlerini TS 418-7 CEN/TS 12201-7 ye dayalı olarak verilen Tablo 1 e uygun olarak TS EN ISO/IEC 17025 standardı şartlarına uygun ve Ürün belgelendirme kuruluşu tarafından onaylı bir bir laboratuvarda gerçekleştirmelidir. Numune seçimi ve sayısı Ürün belgelendirme kuruluşu tarafından yine bu Tablo esas alınarak yapılır. Numune sayısında bu tablo esas olmakla birlikte Ürün belgelendirme kuruluşu tarafından artırılabilir yada azaltılabilir. PE Ekleme parçaları tip test sonuçları TS 418-3 EN 12201-3 standardının gereklerini karşılamalıdır.
SAYFA 6/10 Tablo 1 PE ekleme parçaları tip test numune tablosu 4.3. PE ekleme parçaları parti testleri
SAYFA 7/10 Tedarikçi, PE ekleme parçaları üretimi için Parti testlerini TS 418-7 CEN/TS 12201-7 ye dayalı olarak verilen Tablo 2 ye uygun olarak gerçekleştirmelidir. Tablo 2: Parti Deneyleri 4.4 Gözetim Testleri
SAYFA 8/10 Tedarikçi, PE ekleme parçalarına ait gözetim testlerini TS 418-7 CEN/TS 12201-7 ye dayalı olarak verilen Tablo 3 e uygun olarak TS EN ISO/IEC 17025 standardı şartlarına uygun ve Ürün belgelendirme kuruluşu tarafından onaylı bir bir laboratuvarda gerçekleştirmelidir. Tablo 3 Gözetim deneyleri 5. Üretim Süreci şartları Tedarikçi, TS EN ISO 9001 yada benzeri bir Kalite Yönetim Sistemine sahip olmalıdır.
SAYFA 9/10 5.1. Giriş Kalite Kontrolü Tedarikçi, PE ekleme parçalarını imal edileceği hammaddenin sertifika uygunluğunu kontrol etmeli ve bununla ilgili kayıtlarını tutmalıdır. Uygulayabildiği testlerle, sertifika üzerindeki değerleri Girdi Kalite Planına uygun olarak doğrulamalıdır. 5.2. Üretim süreci kontrolü 5.2.1. PE ekleme parçaları süreç doğrulama testleri Tedarikçi, PE boru üretimi devamlılığı süresince sürecin uygun devam ettiğini doğrulamak için Süreç doğrulama testlerini(pvt) TS 418-7 CEN/TS 12201-7 ye dayalı olarak verilen Tablo-4 e uygun olarak gerçekleştirmeli ve kayıtlarını muhafaza etmelidir. Tablo 4 Süreç doğrulama testleri Tedarikçi, nihai ürün kalitasini etkileyen parametreleri kontrol altında tutmalıdır. Hammadde içerisinde su yoğuşması ile olabilecek imalat boşluklarını engellemek için kurutma fırını yada benzeri donanımları tesis etmiş olmalıdır. Tedarikçi, üretimde kullanılan cihazlara ait bakım planları uygulamalı ve bakım planlarına ait kayıtları muhafaza etmelidir. PE ekleme parçalarının geometrik özellikleri TS 418-3 EN 12201-3 Bölüm 6 ya uygun olmalıdır.üretici firma ölçüm cihazlarının kalibrasyonlarını kalite planına göre gerçekleştirmeli ve kayıtlarını muhafaza etmelidir. 5.3. Nihai ürün kontrolü
SAYFA 10/10 Tedarikçi nihai ürünle ilgili boyutsal, mekanik ve fiziksel özellikleri Kalite Planınına uygun olarak kontrol etmelidir. PE ekleme parçalarında üzerinde rezistans teli olanlar tek tek poşetlere konmalı ve mümkünse karton veya mukavva kutulara konularak depolanmalıdır.. Pe ekleme parçalarının markalama işlemi TS 418-3 EN 12201-3 e uygun olarak yapılmalıdır. 6. Laboratuvar şartları Tedarikçi, bu teknik şartname kapsamında yapılması gereken testleri kendi yada belirlediği bir laboratuvarda gerçekleştirmelidir. Bu laboratuvarın şartları TS EN ISO/IEC 17025 standardınan temel gereklerini karşılamalıdır. Bu gerekler en az aşağıdakileri içermelidir; Laboratuvar koşulları ilgili deney standardında verilen şartları karşılamalıdır. Yapılan deneyler için kullanılan yöntemler ilgili standartlara uygun olarak hazırlanmış dokümanlar olmalı ve kullanıldığı yerde dokümanların güncel halleri bulunmalıdır. Deney cihazlarının kalibrasyonları belirlenmiş bir plan dahilinde gerçekleştirilmeli ve kayıtları muhafaza edilmelidir. Deney cihazlarının bakımları belli bir plan dahilinde yapılmalı ve kayıtları tutulmalıdır. 7. Personel Şartları Tedarikçi, PE ekleme parçalarının kalitesini doğrudan etkileyen üretim, kalite ve laboratuvar deney personelinin bu iş için gerekli yetkinliğe sahip olmasını sağlamalıdır. Personelin gerekli teorik ve pratik eğitimleri almasını sağlamalı ve bunları kayıtlarını muhafaza etmelidir.