T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI MEGEP (MESLEKÎ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ) ELEKTRİK ELEKTRONİK TEKNOLOJİSİ

T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI MEGEP (MESLEKÎ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ) ELEKTRİK ELEKTRONİK TEKNOLOJİSİ KLİMALARIN MONTAJ VE BAKIMI ANKARA 2007

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller; Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı Kararı ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarak yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır). Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek ve geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında uygulanmaya başlanmıştır. Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılması önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir. Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşabilirler. Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır. Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında satılamaz.

İÇİNDEKİLER AÇIKLAMALAR...iii GİRİŞ...1 ÖĞRENME FAALİYETİ 1...3 1. KLİMA ÇEŞİTLERİ VE TEKNİK ÖZELLİKLERİ...3 1.1. Pencere Tipi Klimalar...3 1.2. Split Tip Klimalar...4 1.2.1. Duvar Tipi Mono Split Klimalar...5 1.2.2. Duvar Tipi Multi Split Klimalar...7 1.2.3. Salon Tipi Split Klimalar...7 1.2.4. Tavan / Yer Tipi Split Klimalar...9 1.3. Klimaların Teknik Özellikleri...10 1.3.1. Pencere Tipi Klimaların Teknik Özellikleri...10 1.3.2. Split Klimaların Teknik Özellikleri...11 1.4. Klimalarda Elektrik Bağlantı Şemaları...17 1.5. Klima Gaz Akış Şemaları...20 UYGULAMA FAALİYETİ...22 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...23 ÖĞRENME FAALİYETİ 2...24 2. MONTAJ ESNASINDA KULLANILACAK MALZEMELER...24 2.1. Bakır Borular...24 2.2. Bakır Boru İzolasyonu...25 2.3. Ara Bağlantı Kabloları...25 2.4. Drenaj Hortumu...26 2.5. Rekorlar...26 2.6. Enerji Kablosu...27 2.7. Montaj Kiti...27 2.8. Konsol...28 2.9. Terminal ve Makaronlar...28 UYGULAMA FAALİYETİ...30 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...31 ÖĞRENME FAALİYETİ 3...32 3. KLİMALARIN MONTAJ VE BAKIMI...32 3.1. Montaj Esnasında Kullanılacak Alet ve Gereçler...32 3.2. Montaj Sırasında Dikkat Edilecek Hususlar...32 3.3. İç Ünite Montajı...33 3.3.1. Rekor Takma ve Havşa Açma İşlemi...35 3.4. Dış Ünite Montajı...39 3.5. Vakuma Alma İşlemi ve Fazla Gazın Alınması...41 3.6. Enerji Bağlantısı...42 3.6.1. (7.000, 9.000, 12.000 Btu) Klimalar İçin...42 3.6.2. (18.000, 24.000 Btu) Klimalar İçin...43 3.7. Montaj Sonrası Yapılması Gerekenler...44 3.8. Klimaların Bakımı...44 3.8.1. Hava Filtresinin Bakımı...45 3.8.2. Peryodik Bakımda Yapılması Gerekenler...45 UYGULAMA FAALİYETİ...46 i

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...47 MODÜL DEĞERLENDİRME...48 CEVAP ANAHTARLARI...49 ÖNERİLEN KAYNAKLAR...50 KAYNAKLAR...51 ii

AÇIKLAMALAR AÇIKLAMALAR KOD 522 EE 0117 ALAN Elektrik Elektronik Teknolojisi DAL/MESLEK Elektrikli Ev Aletleri MODÜLÜN ADI Klimaların Montaj ve Bakımı MODÜLÜN TANIMI Klimaların montaj ve bakımı için gerekli teknik bilgi ve becerilerin kazandırıldığı öğrenme materyalidir. SÜRE 40/32 ÖN KOŞUL Ön koşulu yoktur. YETERLİK MODÜLÜN AMACI EĞİTİM ÖĞRETİM ORTAMLARI VE DONANIMLARI ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Klimaların bakım ve montajını yapmak. Genel Amaç Gerekli ortamı ile montaj da kullanılacak malzemeler, alet ve gereçler sağlandığında klimaların montaj ve bakım işlemlerini tekniğine uygun olarak yapabileceksiniz. Amaçlar 1. Klimaların çeşitlerini tanıyacak ve teknik özelliklerini bileceksiniz. 2. Klimaların montaj esnasında kullanılacak malzemeleri tanıyacaksınız. 3. Klimaların montaj ve bakımını öğreneceksiniz. Ortam Elektrikli ev aletleri atölyesi, klima montajını isteyen ev ve iş yerleri, teknik servisler. Donanım Takımhane, takım çantası, klima montaj malzemeleri, klimalarla ilgili kataloglar, bilgisayar, projeksiyon cihazı ve tepegöz Her faaliyet sonrasında o faaliyetle ilgili değerlendirme soruları ile kendinizi değerlendireceksiniz. Öğretmen modül sonunda size ölçme aracı (uygulama, sorucevap) uygulayarak modül uygulamaları ile kazandığınız bilgi ve becerileri ölçerek değerlendirecektir. iii

iv

GİRİŞ GİRİŞ Sevgili Öğrenci, Klimalar alanında her türlü montaj ve bakım işlerinizi yapabilmeniz için teknik bilgi ve becerileri kazanmanız gerekmektedir. Bu modül sonunda edineceğiniz bilgi ve beceriler bu konuda size çok faydalı olacaktır. Klimalar, İnsanların daha rahat yaşayabilmesi, verimli çalışabilmesi, bazı şeyleri koruyabilmesi veya çalıştırabilmesi için kapalı ortamların havasını soğutan, ısıtan, nemini alan, taze hava veren, toz ve partikülleri filtreleyen cihazlardır. Çağımız teknoloji şartlarında kullanılan Klimalar her geçen gün prensip alanında keşif sayılabilecek özelliklerle donatılmış bir yenisi ilave edilmekte ve bunlar her geçen gün sayı ve özellik bakımından olağanüstü bir hızla zenginleşmektedir. Klimaların montajı için gerekli bilgi ve beceriyi kazanmış teknik elemanların bu işleri yapması, klimamızın performansının yüksek olmasını ve istediğimiz rahat yaşam ve verimli çalışma ortamının hazır olmasını sağlayacaktır. Elektrik Elektronik Teknolojiler üzerine mesleki eğitim veren bölümümüz ise her bölümün kendi dalında hedeflediği gibi kendi istekleriyle aramıza katılmış ve değişik elemelerle seçilmiş öğrencilerine bu konudaki bilgi ve becerileri en güzel şekilde aktarabilmek için çalışmaktadır. İnanıyorum ki bu modülle sizler için gerekli olan klimaların çeşitleri, teknik özellikleri, elektrik bağlantı devre şemaları, gaz akış diyagramı, montajda kullanılacak malzemeler, montaj yapım aşamaları, filtre bakım ve periyodik bakımı hakkında yeterli teknik bilgileri öğrenecek ve bu teknik bilgilerle klima montajlarını yapabilecek pratiği kazanabileceksiniz. Hızlı ve yoğun çalışmalar neticesinde ortaya çıkan klima montaj ve bakımı modülü, çalışmalarınızda önemli bir boşluğu dolduracağı ümidiyle sizlerle paylaşmak arzusundayız. Başarı dileklerimizle. 1

2

ÖĞRENME FAALİYETİ-1 AMAÇ ÖĞRENME FAALİYETİ 1 Klimaların çeşitlerini tanıyacak ve teknik özelliklerini bileceksiniz. ARAŞTIRMA Bu faaliyet öncesinde yapmanız gereken öncelikli araştırmalar şunlardır: Klima çeşitleri ve teknik özellikleri hakkında bilgi edininiz ve klima kataloglarını temin ediniz. Araştırma işlemleri için internet ortamı, firmalara ait klima satış bayileri ve teknik servisleri gezmeniz gerekmektedir. 1. KLİMA ÇEŞİTLERİ VE TEKNİK ÖZELLİKLERİ Klima çeşitleri Pencere tipi ve split tipi olmak üzere iki tipte incelenecektir. Klima çeşitlerinde soğutma ve ısıtma kapasiteleri ise Btu / h olarak ifade edilmektedir. Klimalar Btu / h olarak 7.000, 9.000, 12.000, 18.000, 21.000, 24.000, 27.000, 48.000 BTU olarak imal edilmektedir. 1.1. Pencere Tipi Klimalar En ekonomik klima modelidir. Montajı çok kolaydır, gerektiğinde kolayca taşınır. Büyük bölümü pencere dışında kaldığı için az yer kaplar. El ile kontrollü ve uzaktan kumandalı olarak iki tipte imal edilir. Resim 1.1: Pencere tipi klima 3

Resim 1.2: Pencere tipi klimanın montaj yerinden bir örnek 1.2. Split Tip Klimalar Resim 1.3: Montaj edilmiş pencere tipi klima Split tip klimalar genel olarak iki veya daha fazla üniteden meydana gelir. Bunlar; iç ünite (bir veya daha fazla sayıda) ve dış ünitedir. Bir dış ve bir iç üniteden meydana gelen modellere" Mono" tip denir. Bir dış ve birden fazla iç üniteden meydana gelen modellere" Multi" tip denir. İç ve dış üniteler montaj yapıldıkları yerde birbirlerine soğutucu gaz boruları ile bağlıdır. Bu bağlantının yanı sıra iç ve dış ünite arasındaki haberleşmeyi sağlayan kablo bağlantıları mevcuttur. 4

Split klimaların içerisinde çalışmalarını düzenleyen ve verilen programların uygulanmasını sağlayan elektronik kart sistemleri bulunur. Split klimalarda, pencere tipi klimalarda olduğu gibi dış ortama açılan temiz hava penceresi bulunmaz. İç üniteler oldukça sessiz çalışır ve dekoratiftir. Satıcı firmalarda satışa sunulan duvar tipi split klimaların bazı modelleri yerli imalattır, bazıları da ithaldir. İthal ve yerli modellerin iç ünitelerinin görünüşleri farklıdır. Split tipi klima çeşitleri: Duvar tipi mono split klimalar Duvar tipi multi split klimalar Salon tipi split klimalar Tavan / Yer tipi split klimalar 1.2.1. Duvar Tipi Mono Split Klimalar En sessiz çalışan klima modelidir. Tek mekana yönelik bir dış, bir iç üniteden oluşur. Resim 1.4: Split tipi klimanın dış ünitesi Resim 1.5: Split tipi klimanın iç ünitesi Resim 1.6: Montaj edilmiş split tipi klima 5 Resim 1.7: Montaj edilmiş pencere tipi klima

Firmaların split tipi klimalarda duvar yüzeyine paralel sıra dışı bir tasarımla, üç farklı yönden hava üfleyen Artcool klima üretimi de yapmaktadır. Bu özellikli klimaların bir iç ünitesi bir de dış ünitesi bulunmaktadır. Resim 8 de iç üniteleri görülmektedir. Dış üniteleri ise diğer klima dış üniteleri gibidir. Resim 1.8: Artcool klima iç ünitelerinden örnekler Resim 1.9: Artcool klimanın montaj edilmiş iç ünitesi 6

Resim 1.10: Split tipi klimanın montaj yerleri alternatifleri 1.2.2. Duvar Tipi Multi Split Klimalar En çok enerji tasarrufu eden klima modelidir. Tüm mekanlara yönelik bir dış, iki veya üç iç üniteden oluşur. Resim 1.11: Split tipi klimanın dış ünitesi 1.2.3. Salon Tipi Split Klimalar Resim 1.12: Duvar tipi multi split klimanın iç ünitesi Geniş mekanlara özel klima modelidir. Yüksek hızlı güçlü fan sistemi geniş mekanlarda eşit hava dağılımı sağlar. Ek ısıtıcı takviyelidir. 7

Resim 1.13: Salon tipi split klimanın dış ünitesi Resim 1.14: Salon tipi split klimanın iç ünitesi 8

Resim 1.15: Montaj edilmiş salon tipi split klima Resim 1.16: Salon tipi split klimanın montaj yerine bir örnek 1.2.4. Tavan / Yer Tipi Split Klimalar İster tavana, ister zemine monte edilebilen klima modelidir. Geniş açılı hava yönlendirme sistemleri havanın eşit olarak dağılmasını sağlar. Resim 1.17: Tavan yer tipi multi split klimanın dış ünitesi ve iç ünitesi 9

Resim 1.18: Montaj edilmiş salon tipi split klima Resim 1.19: Tavan yer tipi split klimanın montaj yerlerine örnek 1.3. Klimaların Teknik Özellikleri 1.3.1. Pencere Tipi Klimaların Teknik Özellikleri 1 Soğutma Sağlık koşullarına uygun, ideal soğutma özelliği, klimanın performansındaki en önemli özelliklerinden biridir. 2 Isıtma / Heat Pump Heat Pump ( ısı pompası ) özelliği ile, sıfır derecenin üzerindeki sıcaklıklarda çok ekonomik ısıtma sağlar. Klima, dış ortamın ısısından yararlanarak, Heat Pump sistemi ile bu ısıyı soğutma gazı yardımıyla taşır. Bu şekilde dış ortam 0 C üzerinde ise sistem çok ekonomik ısıtma sağlar. 3 Nem giderme Ortam sıcaklığını düşürmeden, havadaki nemi alarak ideal konfor şartlarını sağlar. 10

4 Toz filtre Havadaki toz partikülleri filtre eder. Ortamdaki havanın sağlıklı olmasını sağlar. İdeal, taze ve sağlıklı hava koşullarını oluşturur. 5 Otomatik hava yönlendirme Havayı sağa ve sola homojen biçimde dağıtır. 6 Otomatik sıcaklık kontrolü Oda sıcaklığını ölçerek, arzu edilen sıcaklık derecesi elde edilene kadar çalışmayı sürdürür. Hava şartları ne olursa olsun, iç ortam sıcaklığı sabit düzeyde tutar. 7 Kayar gövde Kayar alt gövde ile montaj açısından en uygun koşulları sağlar. 1.3.2. Split Klimaların Teknik Özellikleri 1.3.2.1. En Sessiz İdeal Hava Dolaşımı Split klimaların iç üniteleri, bilgisayar simülasyon programlarıyla en ideal şekilde tasarlanır. Bu ince tasarım sayesinde, konfor için en ideal hava dolaşımı, en düşük ses seviyesi ile sağlanır. Resim 1.19 11

1.3.2.2. 30 Dakikada Soğutan Jet Cool Ortamın kısa sürede ve verimli bir şekilde soğutulması için tasarlanan bu özellik, uzaktan kumandanın üzerindeki tek bir tuşla çalışır. Jet Cool özelliği seçildiği takdirde, çalışma süresi ortamın sıcaklığı ve fan hızı ayarlamalarına gerek kalmadan, 30 dakika süre ile 18 C de çalışır. 1.3.2.3. Doğal Rüzgar Etkili Auto Swing Resim 1.20 Klasik bir klima ile oda içinde her bölge eşit şekilde soğutmaz ya da ısıtmaz. Sıcaklık ya da soğukluk havanın oda içine dengeli dağılımı, dört yönlü otomatik üfleme sistemi Auto Swing sistemi sayesinde sağlanır. Auto Swing sistemi ile klasik hava yönlendirme sistemlerine göre ortamdaki sıcaklık farkı %24 azalır. Soğutma hızı %14 artar. Isıtılan ya da soğutulan havanın ulaştığı alan %27 artar. Resim 1.21 1.3.2.4. Otomatik Çalıştıran Fuzzy Konumu Bu özellik sayesinde klimalar ortam değerlerini kontrol ederek, çalışacağı konuma otomatik olarak karar verir. Oda soğuk ise otomatik olarak ısıtmaya başlar ya da sıcak ise otomatik olarak serinletir. 12

Resim 1.22 1.3.2.5. İyi Uykular İçin Otomatik Uyku Modu Bazı klimalarda bulunan bu özellik uykunuz sırasında fan hızını, sıcaklık ayarını rahat uyku uyuyabilmemiz için sürekli olarak kontrol eder. Tek tuşla ulaşılan bu fonksiyon ile siz uyurken klimalarda elektrik tasarrufu sağlar. 1.3.2.6. Paslanmaya Karşı Gold Fin Resim 1.23 Dış ünitelerde bulunan alüminyum kondenser yüzeyler Gold Fin tabakası kaplanmışsa, hem klimanın performansı çok daha uzun süre korunur, hem dış ünite yüzeylerinde yaşanan paslanma soruları ortadan kalkar. Resim 1.24 13

1.3.2.7. Havayı Soğuturken Bakteri, Polen, Toz ve Sigara Dumanından Arındıran Bioplasma ve Dualplasma Bazı Klimalarda bulunan BioPlasma, yüksek gerilim sayesinde oluşan enerji dalgası ile tozları pozitif eloktrot haline getirir. Toz, polen ve duman moleküllerini parçalar ve toz kolektörüne toplar. Plasma sistemindeki biofiltre bakteri üremesini engeller. Klimanın kullanıldığı alanda sağlıklı bir ortam oluşturur. Resim 1.25 Resim 1.26 14

Resim 1.27 15

8 Soğutma Sağlık koşullarına uygun, ideal soğutma özelliği, klimanın performansındaki en önemli özelliklerinden biridir. 9 Isıtma / Heat Pump Heat Pump ( ısı pompası ) özelliği ile, sıfır derecenin üzerindeki sıcaklıklarda çok ekonomik ısıtma sağlar. Klima, dış ortamın ısısından yararlanarak, Heat Pump sistemi ile bu ısıyı soğutma gazı yardımıyla taşır. Bu şekilde dış ortam 0 C üzerinde ise sistem çok ekonomik ısıtma sağlar. 10 Nem giderme Ortam sıcaklığını düşürmeden, havadaki nemi alarak ideal konfor şartlarını sağlar. 11 Biyoaktif filtre ( Aktif Karbon filtre ) Havadaki toz partikülleri filtre eder. Ortamdaki havanın sağlıklı olmasını sağlar. İdeal, taze ve sağlıklı hava koşullarını oluşturur. 12 Fan konumu Temiz hava dolaşımının en verimli ve sessiz şekilde yapılmasını sağlar. İdeal, taze ve sağlıklı hava koşullarını oluşturur. 13 Otomatik sıcaklık kontrolü Oda sıcaklığını ölçerek, arzu edilen sıcaklık derecesi elde edilene kadar çalışmayı sürdürür. Hava şartları ne olursa olsun, iç ortam sıcaklığını sabit düzeyde tutar. 14 Otomatik fan hızı Ortam sıcaklığına bağlı olarak ideal fan hızını belirler. Sessiz ve enerji tasarrufu sağlar. 16

15 Otomatik hava yönlendirme yukarı, aşağı Havayı aşağı ve yukarı homojen biçimde dağıtır. İstendiğinde hava üfleme açısını manuel olarak sağa veya sola yönlendirilebilir. 16 Otomatik hava yönlendirme 4 yönlü Havayı homojen olarak aşağı- yukarı ve sağasola dağıtır. Kullanıldığı mekanda konfor hissini artırır. Kullanıcıya tüm hava yönlendirme ayarlarını kumanda üzerinden yapma imkanı sunar. 17 Yıkanabilir bakteriyel filtresi anti hava Havanın filtre edilmesini sağlayarak ortam için sağlıklı koşulları hazırlar. 18 Uzaktan kumanda İstenen çalışma konumu (soğutma-ısıtmahavalandırma) seçilebilir. 1.4. Klimalarda Elektrik Bağlantı Şemaları Klimalarda iç ünite - dış ünite ve şebeke arası elektrik bağlantıları bulunmaktadır. Şekil 1.1 de iç ünite bağlantısı, Şekil 1.2 de dış ünite bağlantısı, Şekil 1.3 te terminaller arası bağlantı ve Resim 1.4 de Multi klimalarda ünitelerdeki terminaller arası elektrik bağlantısı görülmektedir. 17

Şekil 1.1: İç ünite elektrik bağlantı şeması 18

Şekil 1.2: Dış ünite elektrik bağlantı şeması Şekil 1.3: Klima terminaller arası elektrik bağlantısı 19

Şekil 1.4: Multi klimalarda ünitelerdeki terminaller arası elektrik bağlantısı 1.5. Klima Gaz Akış Şemaları Klimalarda üniteler arası boru yardımıyla gaz akışı sağlanmaktadır. Gaz akışı soğutmada ve ısıtmada değişmektedir. Şekil 1.5 te klimaların ısıtmadaki gaz akış şeması ve Şekil 1.6 ta klimaların soğutmadaki gaz akış şeması görülmektedir. Multi klimalardaki gaz akış şeması ise Şekil 1.7 de görülmektedir. Şekil 1.5: Klimaların ısıtmadaki gaz akış şeması 20

Şekil 1.6: Klimaların soğutmadaki gaz akış şeması Şekil 1.7: Multi klimalarda gaz akış şeması 21

UYGULAMA UYGULAMA FAALİYETİ FAALİYETİ Klima çeşitlerini tanımak. İşlem Basamakları Pencere tipi klimayı gösteriniz. Duvar tipi split klimayı gösteriniz. Duvar tipi multi split klimayı gösteriniz. Salon tipi split klimayı gösteriniz. Tavan / Yer tipi split klimayı gösteriniz. Yaptığınız seçimin doğruluğunu arkadaşlarınızın çalışmaları ile karşılaştırınız. Çeşitli klimaların Btu değerlerini söyleyiniz. Klimalardaki terminaller arasındaki bağlantıyı gösteriniz. Klimaların gaz akışını şemalardan gösteriniz. Öneriler Bu uygulamalardan önce çeşitli tipteki klimaların hazır olacağı ortamı hazırlayınız. Klimalarla ilgili kaynak ve kataloglardan da yararlanabilirsiniz. Klimaları birbirinden ayıran görüntü ve teknik özelliklerine dikkat ediniz. Klimaların Btu değerleri hakkında öğretmeninizden bilgi alınız. Klimaların elektrik bağlantısında iç ünite veya dış ünite olmasına dikkat ediniz. Klimaların soğutmadaki gaz akış şeması ile ısıtmadaki gaz akış şemasını dikkatlice inceleyiniz. 22

ÖLÇME ÖLÇME VE VE DEĞERLENDİRME A. OBJEKTİF TESTLER (ÖLÇME SORULARI) Aşağıdaki cümleleri doğru veya yanlış olarak değerlendiriniz. 1. Klima çeşitleri, pencere tipi ve split tipi olmak üzere iki çeşittir. 2. Klima çeşitlerinde soğutma ve ısıtma kapasiteleri Mta / h olarak ifade edilmektedir. 3. Pencere tipi klimalar, el ile kontrollü ve uzaktan kumandalı kontrollü olarak imal edilir. 4. En ekonomik klima modeli salon tipi klimadır. 5. Tüm mekanlara yönelik bir dış, iki veya üç iç üniteden oluşan klima tavan/yer tipidir. 6. Sıfır derecenin üzerindeki sıcaklıklarda çok ekonomik ısıtma sağlayan özellik Heat Pump ( ısı pompası ) özelliğidir. 7. Duvar tipi multi split klimalar, ek ısıtıcı takviyelidir. 8. Dış ünitelerde bulunan alüminyum kondenser yüzeyler Gold Fin tabakası ile kaplanabilir. 9. Gold Fin ile kaplanmış klimalar çabuk paslanır. 10. Bazı ayarlamalara gerek kalmadan, 30 dakika süre ile 18 C de çalışma özellik seçeneği Jet Cool özelliğidir. 11. Fuzzy özelliği otomatik çalıştırma özelliğidir. 12. Klimalarda BioPlasma, alçak gerilim sayesinde oluşturduğu enerji dalgası sayesinde tozları pozitif elektrot haline getirir. DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınız sorularla ilgili konuları faaliyete dönerek tekrar inceleyiniz. Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz diğer faaliyete geçiniz. 23

ÖĞRENME FAALİYETİ-2 AMAÇ ÖĞRENME FAALİYETİ 2 Klimaların montaj esnasında kullanılacak malzemeleri tanıyacaksınız. ARAŞTIRMA Klimaların montajında kullanılacak malzemeleri çeşitli firmalara ait yetkili teknik servisleri gezerek bilgiler alabilir ve malzemeleri görebilirsiniz. 2. MONTAJ ESNASINDA KULLANILACAK MALZEMELER Bakır borular, bakır boru izolasyonları, ara bağlantı kabloları (multi hariç) ve drenaj hortumu ürün içinden çıkmayacaktır. Tüm malzemeler servis merkezinden temin edilecektir. Kesinlikle başka malzeme kullanılmayacaktır. 2.1. Bakır Borular Bakır borular, klimaların iç ve dış üniteler arasında gaz akışını sağlayan borulardır. 1/4", 1/8", 1/2" bakır borular 50 metre, 5/8" bakır borular 30 metre olarak servis merkezinden temin edilecektir. Resim 2.1: Servis merkezinden temin edilecek bakır borular Klima montajında kullanılacak bakır borular, klimaların Btu değerlerine göre değişmektedir. İÇ-DIŞ BAĞLANTI BORUSU 1/4" ( 7 / 9 / 12 / 18 / 24 Btu Klimalarda ve 18 / 21 Btu Multi Klimalarda kullanılır.) İÇ-DIŞ BAĞLANTI BORUSU 3/8" ( 7 / 9 Btu Klimalarda ve 18 Btu Multi Klimada kullanılır.) 24

İÇ-DIŞ BAĞLANTI BORUSU 1/2" ( 12 / 18 Btu Klimalarda ve 21 Btu Multi Klimada kullanılır.) İÇ-DIŞ BAĞLANTI BORUSU 5/8" ( 24 Btu Klimada kullanılır.) 2.2. Bakır Boru İzolasyonu Bakır borularımız, dış etkenlerden korunmak için izolasyondan geçirilerek montaj edilmelidir. Resim 2.2: Bakır boru izolasyonu Resim 2.3: Bakır boru izolasyonunun yapılması Tüm boru çapları için 50 metrelik rulolar halinde servis merkezinden temin edilecektir. Bakır boru çeşitlerine veya klima Btu değerlerine göre bakır boru izolasyonları bulunmaktadır. Bunlar: BAKIR BORU İZOLASYONU 1/4" ( 7 / 9 / 12 / 18 / 24 Btu Klimalarda ve 18 / 21 Btu Multi Klimalarda kullanılır.) BAKIR BORU İZOLASYONU 3/8" ( 7 / 9 Btu Klimalarda ve 18 Btu Multi Klimada kullanılır.) BAKIR BORU İZOLASYONU 1/2" ( 12 / 18 Btu Klimalarda ve 21 Btu Multi Klimada kullanılır.) BAKIR BORU İZOLASYONU 5/8" ( 24 Btu Klimada kullanılır.) 2.3. Ara Bağlantı Kabloları Klimaların iç ünite ile dış ünite arasındaki elektrik bağlantılarını yapmada kullanılır. Ara bağlantı kabloları 300 metrelik rulolar halinde servis merkezinden temin edilecektir. 25

Resim 2.4: Ara bağlantı kablosu İç - Dış ara bağlantı kablosu 5x1 200 metre ( 7 / 9 / 12 Btu klimalarda ) İç - Dış ara bağlantı kablosu 2x 0,75..300 metre ( 18 / 24 Btu klimalarda ) İç - Dış ara bağlantı kablosu 4x1 200 metre ( 18 / 24 Btu klimalarda ) 2.4. Drenaj Hortumu Klimaların soğutma sistemlerinde oluşan suyun iç üniteden klima dışına akıtılması için kullanılacak hortumdur. 15 metrelik rulolar halinde, bir kutuda 10 adet olacak şekilde servis merkezinden temin edilecektir. Resim 2.5: İç üniteden drenaj hortum bağlantısı kontrolünün yapılaması Resim de görüldüğü gibi drenaj hortumu bağlantısı iç üniteden dökülecek su yardımıyla kontrol edilmelidir. 2.5. Rekorlar Bakır boru bağlantılarında kullanılır. Rekorlar her kapasite için aşağıda belirtilen adet ve tiplerde ayrı bir poşet içerisinde ürün içinden çıkacaktır. 26

Resim 2.6: Klima montajında kullanılan rekor bağlantısı İç ünitedeki 1/4" rekorda montajda kullanılacaktır. Tablo 2.1: Klimalarda Btu tiplerine göre kullanılacak rekor çeşitleri ve sayıları 2.6. Enerji Kablosu 7/9/12K enerji kablosu iç ünite üzerinde 1,5 m olarak çıkacaktır. 18/24K ve multi klimalarda ise enerji kablosu ürün içine yerleştirilmeyecektir. 100`er metrelik rulolar halinde servis merkezinden temin edilecektir. 7-9 - 12 Btu klima enerji kablosu. 3x1 mm 18-24 Btu klima enerji kablosu...3x2,5 mm 2.7. Montaj Kiti Montaj kiti grubu ürün içinden çıkacaktır. 1 adet vinil(dekoratif) bant (Multi klimalar için 2 adet) 4 adet dış ünite konsol takozu 2 adet dış ünite boru sabitleme parçası (Multi klimalar için 2 adet) Tahliye hortum dirsek parçası (Plastik pipo) (Multi klimalar için 2 adet) 27

Dış ünitenin konsola bağlantı elemanları ( 4 adet M8x40 altı köşe başlı cıvata, 4 adet M8 fiberli somun, 8 adet rondela Ø23* Ø9*3mm) İç ünite duvara bağlantı elemanları (12 adet 5x50 yıldız montaj vidası, 12 adet plastik dübel) (Multi klimalar için her iki malzemeden de 24 er adet) 2.8. Konsol Klimaların dış üniteleri, konsollar üzerine konularak duvara montaj yapılır. Klima konsolları ürünün içinden çıkacaktır. 2.9. Terminal ve Makaronlar Servis merkezinden temin edilecek enerji kabloların ve ana bağlantı kablolarını ucunda terminal ve makaron bulunmayacaktır. Terminaller ve makaronlar servis merkezinden tedarik edilerek, montaj sırasında uygulanacaktır. NOT: Montaj esnasında bakır borulara, drenaj hortumuna, ara bağlantı kablolarına (Multi hariç) ve enerji kablolarına kesinlikle ek yapılmayacaktır. Borulama yaparken klima kapasitesine göre aşağıda belirtilen maksimum borulama mesafeleri aşılmamalıdır. 7,9,12 Btu klimalar ve 18,21 Btu multi klimalar için 10 m (yatay)/3m (dikey)..5 metreden sonra metre başına 20gr gaz ilavesi yapılmalıdır. 18,24 Btu klimalar için 15m(yatay)/5m(dikey).7 metreden sonra metre başına 30gr gaz ilavesi yapılmalıdır. Her kapasite için minimum borulama mesafesi 3 metredir. Bu mesafenin altına inildiğinde, performansda sorunlar ortaya çıkacaktır. Aşağıdaki tabloda her kapasite için müsaade edilen min ve max borulama mesafeleri belirtilmiştir. İÇ-DIŞ ünite bağlantı kiti, bakır boru, bakır boru izolasyonu, ara bağlantı kablosu ve drenaj hortumunu kapsamaktadır. Multi klimalarda ara bağlantı kabloları içerisinden çıkacağı için kit içerisine konulmamıştır. Vcare e giriş yapılırken aşağıdaki 1 er metrelik kodlar kullanılarak giriş yapılacaktır. Alaska klimalarda 5 metrenin üzerindeki ekstra borulama ve enerji kablosu ücreti müşteriden talep edilecektir. 28

Dış ünite drenajı için: Gerekli olduğu durumlarda, dış ünite drenaj hortum çıkışına piyasadan temin edeceğiniz gırtlak hortum kullanılabilir. Garanti içi olarak sadece 20 cm takılabilir ve bu hortumun malzeme ve işçiliği montaj işçiliği nin içerisindedir. Tüketici, hortumun daha fazla uzatılmasını isterse hortum ücreti tüketiciden alınır. Her 2 durumda da servis fişine ekstra bir malzeme veya işçilik girilemez. Tablo 2.2: Her kapasite için müsaade edilen min ve max borulama mesafeleri belirtilmiştir 29

UYGULAMA UYGULAMA FAALİYETİ FAALİYETİ Klimaları montaja hazırlamak İşlem Basamakları Bakır boruyu gösteriniz. Bakır boru izolasyonunu gösteriniz. Drenaj hortumunu gösteriniz. Rekorları gösteriniz. Montaj kitinde bulunan malzemeleri gösteriniz. Terminal ve makaronları gösteriniz. Montajda kullanılan bakır boru, izolasyonu ve rekor çeşitlerini gösteriniz. Yaptığınız seçimin doğruluğunu arkadaşlarınızın çalışmaları ile karşılaştırınız. Öneriler Bu uygulamalardan önce montajda kullanılacak malzemeleri temin ettiriniz. Çeşitli çap ve özellikteki malzeme olduğuna dikkat ediniz. Montaj kitinde bulunan malzemeleri dikkatlice inceleyiniz. 30

ÖLÇME ÖLÇME VE VE DEĞERLENDİRME OBJEKTİF TESTLER (ÖLÇME SORULARI) Aşağıdaki cümleleri doğru veya yanlış olarak değerlendiriniz. 1. Klima montajını sadece tornavida, pense ve matkapla yapabiliriz. 2. Bakır borular, klimaların iç ve dış üniteler arasında gaz akışını sağlayan borulardır. 3. 1/4", 1/8", 1/2" bakır borular 50 metre, 5/8" bakır borular 30 metre olarak servis merkezinden temin edilecektir. 4. Bakır borularımız, dış etkenlerden zarar görmez. 5. Bakır boru izolasyonları 50 m rulolar halinde servis merkezinden temin edilecektir. 6. Bakır boru çeşitlerine veya klima Btu değerlerine göre bakır boru izolasyonları bulunmaktadır. 7. Klimaların soğutma sistemlerinde oluşan suyun dış ünite yardımıyla klima dışına akıtılması için bakır borular kullanılır. 8. Montaj kiti grubu servisten temin edilecektir. 9. Multi klimalarda ara bağlantı kablosu servisten temin edilecektir. 10. Klimaların dış üniteleri, konsollar üzerine konularak duvara montaj yapılır. Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınız sorularla ilgili konuları faaliyete dönerek tekrar inceleyiniz. Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz diğer faaliyete geçiniz. 31

ÖĞRENME FAALİYETİ-3 AMAÇ ÖĞRENME FAALİYETİ 3 Klimaların montaj ve bakımını öğreneceksiniz. ARAŞTIRMA Klima montajının nasıl yapıldığını yetkili teknik servisten, tecrübeli ustalardan dinleyebilir ve uygulamalı olarak gözlemleyebilirsiniz. 3. KLİMALARIN MONTAJ VE BAKIMI 3.1. Montaj Esnasında Kullanılacak Alet ve Gereçler Montaj için gerekli olan alet ve gereçler, aşağıda listelenmiştir. Marka ve model belirtilmemiştir. Matkap(Darbeli) Su terazisi Yıldız ve düz tornavida Matkap uçları (7-10-12) Şerit metre Çekiç, lastik takoz çekiç Matkap duvar delici ucu Elektrik bandı Pense,Yan keski Hilti Uzatma kablosu Kurbağacık anahtarı(10 ve 12) Hitli delici,kırıcı uçlar Avometre Alyan(No:4) R22 gaz tüpü Terminal pensesi Lokma takımı Gaz hortumu Boru kıvırma aparatı Elektrik süpürgesi Gaz terazisi Boru kıvırma yayı Klima montaj örtüsü Manifold takımı Havşa takımı Spatula Vakum pompası Boru kesme makası Alçı, alçı kabı Tablo 3.1: Montaj için gerekli olan alet ve gereçler 3.2. Montaj Sırasında Dikkat Edilecek Hususlar Tüketicinin de montaj yeri hakkında fikri alınmalıdır. Tüketicinin istediği yer, performans açısından uygun değil ise uygun bir dille nedeni açıklanmalıdır. Montaj işlemine geçmeden önce, kullanılacak malzemeler firma tarafından sağlanan firma klima montaj örtüsünün üzerine konur. 32

Montajın yapılacağı yerin altına çıkacak tozun, etrafı kirletmemesi için örtü serilmelidir. Kablolama ve borulamanın yerleri; estetiği bozmadan, tüketicinin evdeki hareketine engel olmayacak şekilde seçilmelidir. Elektrik süpürgesinin, duvar delme işlemi esnasında matkabın altına tutulması, etrafa toz yayılmasının büyük ölçüde engeller. Elektrik süpürgesinin zarar görmemesi için delme işlemi esnasında birkaç defa toz torbasını boşaltılmalıdır. Resim 3.1: Elektrik süpürgesinin, duvar delme işlemi esnasında matkabın altına tutulması Ambalajdan çıkarılan iç ünite, dış ünite ya da aksesuarlar; koltuk, halı veya benzeri mobilyaların üzerine konmamalıdır (Resim 3.2). Resim 3.2: Klima ve aksesuarlarının yer ve koltuk üzerine konulmaması 3.3. İç Ünite Montajı Asılacak duvarların tuğla, biriket, ytong, pres tuğla gibi malzemelerden olması şartıyla: 33

İç ve dış ünite arasında kullanılacak olan bakır boruların uzunluk tespiti yapıldıktan sonra gerektiği kadar boru kesilir, boruların her iki ucu içine toz, nem vb. kaçmayacak şekilde kapatılmalıdır. İç ünitenin arka sacı ünite üzerinden çıkarılır. Montajın yapılacağı yer tespit edilir. İç ünite alt kısmının zeminden yüksekliği 2,00 ile 2,10m arasında olmalıdır. Özellikle üstten emişli iç ünitelerde, cihazın tavandan olan mesafesi minimum 30 cm olacak şekilde ayarlanmalıdır. Montaj plakasının takılması için gerekli delikler iç ünite duvar sacı şablon olarak kullanılarak işaretlenir. Ara bağlantı borularının ve tahliye hortumunun geçeceği deliklerin yeri tespit edilir. Tahliye hortumuna meyil vermeyi unutmamak gerekir. Delik açılırken bu husus göz önünde bulundurulmalıdır. Tahliye hortumunun bağlantıları işlem sonrasında tekrar kontrol edilmelidir. Su terazisi ile düzgünlüğü kontrol edilerek deliklere atılan vidalar sıkılır. (Askı sacı sabitleme deliklerinde Ø7 matkap ucu ve Ø8 dübel kullanılır). Resim 3.3: İç ünite duvar montaj sacının yapılması İç ünite, duvar montaj saçına sadece üst tırnaklarından takılarak yarı monteli hale getirilir. Resim 3.4: İç ünitenin saca takılması 34