ÖZEL EGE LSES ORTAK PAYDALARI OLAN K YAZARIN DYALOGLARINA DAYANAN SENARYO OLUTURMA HAZIRLAYAN ÖRENCLER : PEK SEVENLER (10C) DAMLA AKAN (10C) AYE REM SEZGN (10C) DANIMAN ÖRETMEN: DEMET EVN ZMR 2011
ÇNDEKLER SAYFA GR.. 3 PROJENN AMACI. 3 WILLIAM SHAKESPEARE.. 3 A. DOUMU VE ÇOCUKLUU 3 B. ETM HAYATI.. 3 C. EVLL... 4 D. MESLEK HAYATI 4 E. ÖLÜMÜ. 4 F. ESERLER 4 1) TRAJEDLER 4 2) KOMEDLER 5 3) TARHSEL OYUNLAR. 5 4) MUTLU SON LA BTEN OYUNLAR... 6 5) SONELER VE SONELERN GENEL ÖZELLKLER 6 FUZUL 6 A. GERÇEK ADI, FUZUL ADININ ANLAMI VE BU ADI SEÇME NEDEN 6 B. DOUMU, GENÇLK YILLARI VE ÖLÜMÜ. 7 C. ETM DURUMU. 7 D. ESERLER, ESERLERNN ETKS VE ESERLERNN ANA TEMASI... 7 E. NANCI VE INANÇ HAKKINDA SAVUNDUKLARI. 8 DYALOG... 8 K YAZARIN ORTAK PAYDALARI VE YAPITLARININ YORUMLARI 15 SONUÇ VE TARTIMA.. 15 PROJENN OLUUM SÜREC.. 17 TEEKKÜR 17 KAYNAKÇA.. 18
ORTAK PAYDALARI OLAN K YAZARIN DYALOGLARINA DAYANAN SENARYO OLUTURMA GR Bu çalımanın asıl bölümü diyalog bölümüdür. Bu diyalog, pek Sevenler tarafından yazılmıtır. Ancak bu bölümün oluturulabilmesi için uzun çalımalar yapılmı ve fikirlerle beraber bilgiler de çoaltılmıtır. Ortak paydasını 16. yüzyıl olarak belirlediimiz iki yazar hakkında, mümkün olduunca çok kaynaktan yararlanarak yaptıımız aratırmalar, bu bilgileri özümseyerek yarattıımız projemizle sonuçlanmıtır. AMAÇ ki yazarın hayatı ve eserlerine ait bilgileri özümseyebilme ve bunlardan hareketle yeni bir ürün yaratabilme. I) WILLIAM SHAKESPEARE A)DOUMU VE ÇOCUKLUU Yaptıımız proje aratırmaları sonucunda söyleyebiliriz ki William Shakespeare in çocukluu da çevresinde bulunan dier çocuklar gibi geçmitir. Stratford-Upon-Avon'da hali vakti yerinde olan bir ailede 23 Nisan 1564 te domu, 26 Nisan 1564 te vaftiz edilmitir. ( ) Babası, John Shakespeare deiik meslek dallarıyla ilgilenmi disiplinli bir beydir ve halk arasında sözü geçer. William evin üçüncü çocuu ve ilk erkek evladıdır. Kardelerinin hayatlarına dair güvenilir bir bilgi bulunamamasına ramen edindiimiz bilgiler dorultusunda ailesinin Shakespeare için önemli bir yer tuttuunu çıkartabiliyoruz. Zira Londra da olduu dönemlerde dahi ailesiyle irtibatını koparmamıtır. B)ETM HAYATI Babasının ilerinin bozulmasına ramen sıradan bir çocukluk geçirmi olan Shakespeare, ortaöretim yıllarını King s New School adlı, eitim dili Latince olan bir okulda geçirmi, ilk kez burada Roma edebiyatının klasikleriyle karılamıtır. Ortaöretimden mezun olduktan sonra üniversiteye devam etmeyen Shakespeare in bu nedenle ortaokul sıralarında örendii Latincenin ne kadarını hatırlayıp ne kadarını unuttuu tam olarak bilinmemektedir.
C) EVLL On sekizine geldiinde, yani 1582 de içinde yaadıı döneme aykırı bir hareketle kendisinden sekiz ya büyük olan Anne Hatahway ile evlenmitir. Bir yıl sonra yeni evli çiftin Suzanne adında bir kızları, ilk çocuklarından iki yıl sonra da ikiz çocukları Hammet ve Judith domutur. Maalesef ki Shakespeare in tek olu olan Hammet, 11 yaında ölmütür ve neden öldüü bilinmemektedir. D)MESLEK HAYATI 1585 ile 1590 yılları arasında nerede olduuna ya da ne yaptıına dair sahip olduumuz tek güvenilir bilgi Londra ya gelip tiyatroculuk mesleinde senarist ve bazen de oyuncu olarak kariyer yapmaya baladııdır. Bu yıllarını çok youn geçiren Shakespeare; bu younlua ramen ailesini de ihmal etmemi, onlarla düzenli olarak görümeye çalımıtır. Ailesini görmeye giderken Stratford a da uramaya balamıtır. Elde ettii baarıların sonucu olarak kazandıı paraların önemli bir kısmıyla emlak satın almıtır. Ciddi riskler taıyan bu yatırımları olumlu sonuç vermi ve Shakespeare 1611 yılında Stratford a varlıklı bir bey olarak dönmü, buradan bir ev almı ve buraya yerlemitir. Yaamının son dönemlerini bu evde geçiren Shakespeare, Londra ya sadece i için gidip gelmitir. E)ÖLÜMÜ Shakespeare in son günlerinde çok hasta olduu düünülmektedir. Zira 25 Mart 1616 da oluturduu vasiyetindeki el yazısı, ciddi derecede titreyen bir elden çıkmıtır. Vasiyetine göre sahip olduu servetinin hatırı sayılır bir miktarını ilk kızından olan torununa bırakmı ancak dier kızlarını ve karısını da unutmamı, servetinin geri kalanını aralarında paylatırmıtır. Doduu günden elli iki yıl sonra ölmütür. Shakespeare in anısına Strafordlular bir anıt yaptırmılar ve onu kiliseye koymulardır. Mezar taında ismi yerine kendisinin yazdıını düündüümüz birkaç mısra bulunmaktadır. F)ESERLER 1)TRAJED Romeo ve Juliet: Shakespeare'in n çok sahnelenen ve en çok beenilen oyunudur. talya'nın Verona kentinde yaayan birbirlerine soylulukta birbirlerine denk; ancak düman ailelerin çocukları olan Romeo ile Juliet'in, ailelerinin aralarındaki çatıma nedeniyle imkânsızlaan akları anlatılır. Hamlet: Bu oyun da Romeo ve Juliet ten sonra Shakespeare in en çok beenilen oyunlarındandır. Bu oyunda babası öldükten sonra annesiyle evlenen amcasının aslında babasının ölümünü planlı olarak gerçekletirdiinin ve bunu taht uruna yaptıını örenen Danimarka Prensi Hamlet in derin acısı, içinde yanan intikam atei ve bu hislerinin dorultusundaki davranılarının ortaya çıkardıı sorunlar anlatılmaktadır.
Kral Lear: Shakespeare in en korkunç trajedisi olmakla beraber en önemlisidir. Ailevi içerii olan bu eserde ana kahraman gururlu ve bencil olan yalı Kral Lear ve sadık kızı Cordelia dır. 2) KOMED Bir Yaz Gecesi Rüyası: Bu eser büyü ve yanlılıklar üzerine kurulmutur. Atina yakınlarında yollarını kaybeden dört sevgilinin, yollarını tekrar bulmaya çalıırken karılatıı Periler Kralı Oberon ve onun kavgacı hizmetkârı Puck'ın büyüsüne kapılmalarıyla balar. On kinci Gece: Shakespeare in bu oyunu da yanlılıklar üzerine kurulmu bir eseridir. Bu hikâyedeki ana karakterimiz Viola adında bir kadındır. Viola'nın gemisi talihsizlik sonucu açıklarda batar ancak Viola kurtulmayı baararak yabancı bir ülkenin sahiline vurur. Venedik Taciri: Bu eseri de tür olarak komedi diye anılmakla beraber ciddi bölümler de içerir. Her hikâyede olduu gibi iyi ve kötü olan taraflar vardır ve bu oyunda kötü adam olan Shylock adında Yahudi bir tefecidir. Borç aldıı parayı geri verecek gücü kalmamı olan tüccar Antonio'dan, ona kendi vücudundan kesilmi yarım kilogram et verirse parası yerine sayacaını söyler. 3)TARHSEL OYUNLAR Kral Üçüncü Richard ın Tragedyası: Shakespeare in eserlerinden, konularını ngiliz tarihindeki olaylardan alan birkaç oyundan ilkidir. Bu oyun dümanlarına insanın kanını donduracak kadar acımasızca davranan kambur Kral III. Richard ı konu alır. Julius Caesar: Konusunu Antik Yunan ve Roma tarihinden alınan bir oyundur. Shakespeare in bu alandaki dier oyunlarını gölgede bırakmıtır. Bu oyundaki ana kahraman beklendii gibi Caesar deil, dürüst ve erdemli bir kiilii olan Brütüs tür. II. Richard'ın Trajedisi, IV. Henry (Bölüm 1-2) ile V. Henry: Shakespeare in yazdıı tarihi içerikli oyunlarından dörtlü dizidir. II. Richard'ın Trajedisi nde yalanmı olan kral artık haklın yönetimine gücü yetmediini söyleyerek tahtı Hennry Bolingbroke'a bırakır ve Bolingbroke artık IV. Henry olur.
4) MUTLU SON LA BTEN OYUNLAR Shakespeare hayatının son dönemlerinde kötülük, acı, baılama ve mutlu sonla bitirdii oyunlar yazmıtır. Bu eserleri ne komedi ne trajedi sınıfına girmektedir. Kı Masalı: Bu oyunda Leontes adlı bir kral, nedensiz yere karısı Hermione'yi kıskanır, onunla olan bütün ilikisini keser ve bununla da yetinmeyip daha bebek sayılabilecek kızı Perdita yı yabani hayvanlara yem olsun diyerek ıssız bir yere bıraktırtır. Fırtına: Bu eserde ise düklüü kardei Antonio tarafında hileyle elinden alınıp öldürülmesi emredilen ancak iyi kalpli bir kaptanın yardımıyla ıssız bir adaya kaçan Prospero ve kızı Miranda nın hikâyesi anlatılır. Bununla beraber Shakespeare in bu oyunlara oranla daha az bilinen oyunları da vardır. Macbeth, Antonıus ve Kleopatra, Othello, Tıtus Andronıcus, Hırçın Kız bu oyunlara örneklerdir. F) SONELER VE SONELERNN GENEL ÖZELLKLER Shakespeare, sonelerini 1592 yılında yazmaya balamı, yarısından fazlasını 1595 yılında yazmı ve 1598 yılında tamamlamıtır. Toplam 154 tane sonesi ve bu sonelerde anlatılan 4 ana karakter vardır. Bunlar: Ozan(Kendisi mi yoksa hikâyeyi duyduu baka birisi mi, bilinmiyor.), sarıın erkek sevgili, esmer kadın sevgili ve rakip ozandır. Karakterlerin gerçek kimlikleri hakkında net bir bilgi yoktur, sadece sonelerdeki ipuçları üzerine halen daha yürütülen tartımalar vardır. (Hasan Ali Yücel Klasikler Serisi: William Shakespeare - Soneler, Hasan Ali Yücel, Türkiye Bankası Kültür Yayınları, stanbul, 2011) Shakespeare in sonelerinde kullandıı tür ngiliz Sonesi dir. Rönesans döneminde balayıp Shakespeare kullanmaya balamadan önce gelitirilmitir. Biçim bakımından talyan Sonesi ve Fransız Sonesi nden farklıdır. ababcdcdefef/gg eklinde uyaklanır. Yazdıı bütün sonelerde akın ve tutkunun her türünü ileyen Shakespeare, benliini bütün çıplaklııyla ortaya sermitir. Hatta bu sonelerin tamamının Shakespeare tarafından iir eklinde tutulmu bir sözlük olabileceini savunanlar dahi vardır. II) FUZUL A) GERÇEK ADI, FUZUL ADININ ANLAMI VE BU ADI SEÇME NEDEN Gerçek adı Mehmed bin Süleyman olan air Fuzuli adını kendi iirlerinin bakalarınınkilerle, bakalarının iirlerinin de kendisininkilerle karımasını istemedii için aldıını Farsça divanının giriinde açıklar ( Fuzuli -Hayatı, Sanatı, Eserleri-, Haluk pekten, Akça Yayınları, Ankara, 2000). Gereksiz, anlamsız anlamına gelen bu ismi kullanmak isteyen bakalarının çıkmayacaını düünmektedir. Ancak sözcük aynı zamanda erdem anlamına gelir. Anlamını nasıl anlayacaını kiiye bırakmı, aynı zamanda Divan edebiyatında sahip olduu en güçlü lirik air unvanına yakıır bir ekilde adında bile sanat kullanmıtır.
B) DOUMU, GENÇLK YILLARI Yaamının ilk dönemi tamamen bir muamma olan Fuzuli nin doum yeri Kerbelâ olarak kabul edilir. Doum yılı hakkında kesin bir bilgi yoktur; ancak çou kaynak tarafından 16. yüzyıl olarak kabul edildii için biz de öyle aldık. Bununla birlikte özel hayatı, özellikle gençlik dönemi hakkında yeterli bilgi de bulunmamaktadır. Söylenenler genellikle birbirini tutmamakta, verilen bilgilerin halk arasındaki rivayetler mi yoksa gerçek mi olduu anlaılmamaktadır. C) ETM DURUMU Eitim durumuyla ilgili olarak sahip olduumuz en güvenilir bilgi, Fuzuli nin kendi eserlerinin çevirileridir. Bu eserlere göre Fuzuli çok iyi bir eitim görmü, özellikle slam bilimleri, ran ve Fars edebiyatı ve tasavvuf konularında çalımalar yapmıtır. Türkçe, Farsça ve Arapça olmak üzere üç tane divanı vardır. Bu divanlardaki iirleri sayesinde, anadili olan Türkçenin yanında Arapça ve Farsçayı da -iir söyleyebilecek kadariyi bildiini görüyoruz. Yapıtları incelendiinde ran airlerinden Hâfız, Türk airlerinden de Nesîmî, Nevâî ve Necati'yi izledii, onların iir anlayıını, duygu ve düüncelerini benimsedii görülür. (Fuzuli - Hayatı, Sanatı, Eserleri-, Haluk pekten, Akça Yayınları, Ankara, 2000) Kendisinden sonra gelen ve sevgiyi iirlerinin merkezlerinde tutan Bâkî, Ruhî, Nâili, Neâti, Nedim ve eyh Galib gibi Divan airlerini etkisi altına almı ayrıca bazı Alevi halk airleri tarafından inanç ulu su olarak adlandırılmı, saygı görmütür. (Türk Dünyası Edebiyatçılar Ansiklopedisi Cilt 4, Atatürk Kültür Merkezi Bakanlıı Yayınları, Ankara, 2004) D) ESERLER, ESERLERNN ETKS VE ESERLERNN ANA TEMASI Fuzuli ye göre iirin özünü sevgi, temelini bilim oluturur. Bilimsiz iir temelsiz duvar gibidir, temelsiz duvar da deersizdir. anlayıından yola çıkarak sevgiyi evrenin özünü kuran bir öe olarak anlar; bu nedenle Evrende ne varsa sevgidir, sevgi dıında kalan bilim bir dedikodudur. yargısına varır. Fuzuli nin insanlara bakı açısı, dünya görüü ve tasavvuf anlayıı bütün eserlerinde görülür. Kelimeleri güçlü, inancı çok derin ve sevgisi sonsuzdur. Rind bir air olan Fuzuli nin bakı açısına göre; gövde ve ruh olmak üzere iki ayrı özden meydana gelmi olan insan, varlık türlerinin en yetkin ve en olgun olanıdır. Bu yüzden de Fuzuli, insanı seven bir varlık olarak kabul eder ve ona göre kiinin sevgisi onun Tanrı ile arasında kurduu baın özüdür. Sevgi güçlendikçe kii, tanrı ile yakınlaır. Bu ekilde Fuzuli sevgiden yola çıkarak, iirlerinin ana temasını oluturan ikici duyguya varır: üzüntü. Pek çok anlam çarıtırabilen bu duygu Fuzuli tarafından en çok ayrılık acısı, sevgiliyi görememeden kaynaklanan üzüntü ya da kavuma hasreti olarak ilenmitir. Ancak satır aralarına dikkat edilecek olunursa bu duygunun aynı zamanda tasavvufi bir yorumu olduu da görülür. iir, Fuzûlî için, düünceleri, duyguları ortaya koymaya, insanı anlatmaya, kimi sorunları sergilemeye yarayan bir yaratıdır. iir, yalnız iir olsun diye söylenmez, bir varlık görüünü
dile getirmeyi amaçlar. iiri oluturan özlü ve anlamlı sözdür, söz ile kii kendini ortaya koyar. Öte yandan söz bir yaratma öesidir. Türkçe, Arapça ve Farsça olmak üzere çok sayıda eseri vardır. Fakat bunlardan en çok bilinenleri unlardır: a. Leyla ile Mecnun: ki âıın imkânsız akını anlatan bu eserde Kays ın Leyla ya duyduu akın kendisine Mecnun denmesine neden olan ilahi aka dönümesinin altında yatan tasavvufi anlam en çok göze çarpan öedir. Bu hikâye pek çok divan airi tarafından yazılmasına ramen kabul gören Fuzuli nin yazdııdır. b. Beng ü Bade: skender Pala nın u aralar En Çok Okunanlar listesinde olan ah ve Sultan adlı romanıyla aynı konuya sahiptir. O dönemdeki Osmanlı padiahı ve en amansız rakibi olan âha yazılmıtır. c. Sohbetü l Esmar: Fuzuli nin yaadıı dönemdeki huzursuzluk ve adaletsizlikleri dile getirdii bir eseridir. Meyveleri konuturur. Bu sayede de hem adaletsizleri eletirmenin yanı sıra onlarla alay etmitir hem de okuyanların yüzünü güldürmütür. E) NANCI VE NANÇ HAKKINDAK GÖRÜLER Sosyal ilikilerin ve olayların dıında Fuzuli inanç konusunda da üç öeyi savunur. Bir elin verdiini öbür el görmesin anlayııyla yapılan ibadetlerin Tanrı ile kul arasında olması gerektiini savunur. Oruç, namaz ya da zekât gibi görevler gösteri amaçlı deil, kiinin kendisini kötülüklerden arındırması ve olgunlaması içindir. III)DYALOG Bir gün bilim insanları bir deney yapmak isterler, bu deney ile geçmite yaamı kiilerden bazılarını günümüze getirmeyi amaçlamaktadırlar. Deney yapılır ve birçok kii gelmeyi baaramaz. Bu insanlardan sadece Shakespeare ve Fuzuli günümüze gelmeyi baarırlar ve airler Kahvesi ne giderler. Bir Yaz Gecesi Rüyası gibi bu durum, Ben uzun zamandır mezarımda uyurum. Ah, nasıl geldim buraya, anlayamıyorum ki! Her ey birbirine karımı sanki... Bu bir büyü ve Yanlılıklar Komedisi, Baka bir eye ermiyor aklım. Kimin aklına gelirdi bir gün, Hayalden yazdıklarımı gerçekten oynayacaım?
Hayatım boyunca Badat tan ayrılmadım imdi anlamadıım, Bambaka bir diyardayım. Peki, u an ölü müyüm, canlı mıyım? Hiçbir ey anlamadım. Allah ım! Ne ettiysen, senden gelen her eye varım. Bir de bilsem ne durumdayım, te o zaman üstüme giydiim, Alevden ıstırabımı yırtıp atarım! ( Fuzuli, yırtıp atarım ı o kadar kuvvetli ve candan söylemitir ki Shakespeare bu sözden sonra onun varlıını fark eder ve ona döner.) Biri daha var benim durumumda, Ah, evet, sanki benim yazdıım Viola! O da benim ikiz kardeim. (Fuzuli yi gösterir.) Gemimiz yabancı bir ülkenin açıklarında batmı! Belki de dokuz, on hatta on iki gece buradayız, Kim bilir, belki On kinci Gece yine Toprak altındayız. (Fuzuli, Shakespeare i hâlâ fark etmez.) Kan alıyor gözlerim Bilemiyorum; Ayaklarım topraın altındayken mi daha yakınım canana Yoksa üstündeyken mi? Perianım, gamlıyım!
stemem ki yâre kavuayım, Beni ayakta tutan ayrılık acısıdır. te bu yüzden hayattayken, Yârin özlemiyle kavrulayım! Gamlar eksik olmasın tenimden, Ah sesleri eksilmesin sesimden, Sevgiliye kavumak en son gelsin Veya daha iyi bir fikrim var, Hiç gelmesin. Ben ayrılıkla dolayım tepeden tırnaa, Sevgiliye kavuamamanın getirdii matemimden! Ah, nasıl bir oyun oynuyoruz bugün! Sanki yazdıklarımı yaıyorum! Gerçekle hayalden olumu bir düüm, Bugün seni çözemiyorum! Antonius orada sanki Tam karımda! Kleopatra yı göremiyorum. Hem uzaklamak istiyor Antonius, Hem onun olmak istiyor! Acıyla yaıyor! Tuhaf bugün, çok tuhaf Niye kavumak istemez ki bir insan sevdiine, Arada engel yoksa? Ah, özledim imdi sevgilimi... Acaba, acaba bulabilir miyim onu? Bir yardımcı gerek bana. Ama kim olabilir bu yardımcı... te tam karımda!
( Fuzuli nin yanına gider.) Dertli adam, Bir süredir seni izliyorum. Sanki sevdiinin acısını, Özenle ilemi yüreine Tanrı. Bu acı ilenirken yüreine, ne, canını yakmı; imdi de inenin bıraktıı izler, Tam orada duruyor. Derdin geçmek bilmiyor. Benim de geçmek bilmiyor derdim. Ne kadar oldu, bilmiyorum ama Çok önce bir genç kadın sevdim, ükürler olsun ki Talihsiz Romeo ve Juliet gibi olmadı kaderimiz. O da beni sevdi, engel yoktu önümüzde, Evlendik. Gel gör ki imdi onu görmek istiyorum, Tek, nerede olduunu bilemiyorum. Gel, bana yardım et de bulayım sevgilimi. Sonra senin âıını da buluruz. Hepimiz, mutlu mesud oluruz. ( Arada sırada Shakespeare e baksa da hep bir noktada odaklanmaktadır. Tıpkı Leyla ve Mecnun daki Mecnun gibi...) Mesud olmak kavumak demek deildir, Ak da kavuunca balamaz. Ak ulaamayınca, Mesud olmak kavuamayıncadır. te bu sebeptendir ki
Kavumak istemem ben canana. Canan orada! ( Yukarıyı gösterir.) Ben ona bakıyorum, o da bana! Geçici bir kavuma istemiyorum ben, Benim istediim kavumaya Ne can gerekir ne ten! Evet, kötü bir talihim var benim. Kendimi bildim bileli inlerim! Ama bu dünyada mutlu olanlar, Kötüler ve cahillerdir. Dünya malına önem verirler bazıları, Ölünce yanlarına alamıyorlar ki eyayı, malı. te o zaman elimizde kalan, Ham bir yalnızlık tadı... Gerçi yalnızlık her daim elimizden tutan bir dost, Kimsesizlik de dier elimizden... yi ki dostun yok senin, Nedir bu yalnızlık sevgisi? Nedir bu kavuamama özlemi? Senin bir dostun olsa Yalnız kalmak için Sırtından bıçaklayacaksın. Yârle aranda bir engel olmasa Yâri zehirleyeceksin. Sana dünyadaki tüm altınları verseler Denize atacaksın. -Herkesi sırtından bıçaklayan Macbeth gibi Ama onun en azından bir istedii var.-
Yaam istemiyorsun ki sen; Gelgelelim ölüm de istemiyorsun. Sen ne istiyorsun, Biliyor musun? Yaarken ölüm! Hiç ok battı mı senin de gözüne, Hiç kan revan içinde kaldı mı Gönül kafesindeki kuun? Hiç onu hissettin mi? ( Yine yukarıyı gösterir.) Hiç kafesten kaçmaya çalıan kuuna, Dur! dedin mi? Hiç bir öünde bin acı yedin mi? Acıdan baka dost olmayan masalara oturdun mu? Felein yalnızlıından kaçabildin mi hiç? Ah, III. Richard, Acımasızca davranıyorsun bana, Sevdiine kavumak isteyen bir insana... Anlamıyorum seni hiç! Ona ulaınca onu ne kadar sevindireceimi, Anlamıyor musun? Herkes kendini över, Her yaraya merhem olacaını sanır. Aırı sözlerle övünür, bakalarını kötüler. Sonunda konuma, tartımaya dönüür.
( Burada, bilim insanları, Fuzuli nin ve Shakespeare in orada olduklarını ve birbirleriyle konutuklarını görürler; fakat dilleri gerei onları çok anlayamazlar ve onların konumalarını günümüzün konuma biçimine getirirler.) Her ey kötü bir eye dönüüyor sende. Konuma, tartımaya; ak, kavuamamaya. Bu nedir ya? Bir mutlu son olmalı insanın kalbinde... Mutlu hayat yok ki mutlu son olsun. Yazarken gerçeklerden esinlenmeli insan, gerçekleri kullanmalı... Yaz bakalım yaz. Sen resmen uyduruyorsun, yazıyorsun yani! Evet, yazıyorum. Daha dorusu yazıyordum. Yazıyor muydun? Hah, ben de yazıyordum. Belki de tanırsın sen beni. Eserlerimden falan. Mesela en büyük trajedilerimden biri... Romeo ve Juliet! Hayır, tanımıyorum. Sen söyle biraz kendinden. Leyla ve Mecnun? Valla, ne yalan söyleyeyim, ben de seni tanımıyorum. Yine hüzünlü mü bu yazdıın ey de? Aırı deil. Yani, Leyla ve Mecnun okulda tanııyorlar. Sonra kavuamıyorlar düman ailelerden geldikleri için. Sonra Mecnun, Leyla dan geçip Tanrı ya eriyor. Sonunda Leyla verem olup ölüyor acısından, Mecnun da ölüyor. Sen beni tanımadıına emin misin? Nasıl?
Romeo ve Juliet i okumadıına emin misin peki? Hani Romeo ve Juliet dümanlar ve birbirlerine âık oluyorlar. Dümanlıktan dolayı kavuamıyorlar! Sonra evleniyorlar; ama balarına bir sürü ey geliyor. En sonunda da Romeo ve Juliet ölüyor! Hayatımda böyle bir ey duymadım. Hem asıl konu, bana hüzünlü demen. Bak ite, hüzünlü seninki de. Hayattan ilham alınca da böylesi gerek zaten. Senin gibi tekdüze yazmıyorum ki ben. Mutlu sonla biten oyunlarım da var. Mesela... Mesela Kı Masalı... Leontes, karısı Hermione yi bouna kıskanıyor ve Perdita adlı kızını ıssız bir yere gönderiyor. Sonunda ise Perdita yı bir çoban kurtarıyor ve Perdita, piman babasına geri dönüyor. Mutlu son ite!... ( Bilim insanları, Shakespeare ve Fuzuli nin beynine dalgalarla imdi mezarlarına geri dönecekleri mesajını gönderirler.) Bulamadım senin yüzünden Anna yı. Karıcıım, sevgilim! Ya Rab! Ak belasıyla kıl aina beni! * ( Burada ikisi de mezarlarına geri dönerler.) IV) K YAZARIN ORTAK PAYDALARI VE YAPITLARININ YORUMU Dünyanın iki farklı yerinde yaamı olan bu iki yazarı karılatırdıımız zaman sahip oldukları tek ortak paydanın aynı yüzyıllarda yaadıkları olduu sonucuna vardık ve bunun eserleri üzerinde özgünlük etkisi dıında karılıklı bir etkisi bize göre yoktur; çünkü biri Dou da, dieri Batı da yaamı airlerdir. Asıl önemli nokta, bu iki büyük yazarın bayapıtları arasındaki güçlü benzerliktir. Fuzuli nin Leyla ile Mecnun u ile William Shakespeare in Romeo ve Juliet inde yaanan olaylarda ciddi boyutta bir paralellik söz konusudur.
BÖLÜMLER LEYLA LE MECNUN ROMEO VE JULIET Karılama ve lk Leyla ile Kays okulda Romeo, Juliet e maskeli baloda ilk Görüte Ak karılaırlar, birbirlerini görüte âık olur. Juliet ise Romeo onu severler. ilk kez öptüünde onu sevdiini anlar. Anne-Baba Engeli Leyla nın annesi durumu örenir ve Leyla yı okuldan alır. Figan Kays, Leyla nın okuldan alınması üzerine acısından çöle düer ve adı Mecnun olur. Zorunlu Ayrılık Kays ın adının Mecnun a çıktıını duyan Leyla nın ailesi Leyla ya onu unutması için baskı yapar. Kavumak çin Yakarı Mecnun un babası olunun haline çok üzülür ve dua edip düzelmesi için onu Kâbe ye götürür. Ancak Mecnun, Kâbe nin önünde diz çöküp Allah tan dertlerini Kızların Bakalarına Verilmeleri Kızların Acıları- syan arttırmasını ister. Leyla ya ilk görüte sevdalanan zengin Arap tüccar bn- Selam, Leyla yı ister. Leyla zorla evlendirildii bni Selam ın kendisine dokunmaması için onu cinli olduuna inandırır. Kızların Ölümü Kocasının ölümünden sonra, köyüne dönen Leyla yolda Mecnun un sesini iitir. Karısına çıktıında Mecnun un onu tanımaması üzerine Leyla artık onun erdiini anlar ve üzüntüsünden verem olup yataklara düer. Kısa süre sonra da hayatını kaybeder. Haber Zeyd, eski arkadaı Mecnun a Leyla nın ölümünü haber vermek üzere çöle gider. Mecnun u bulup ona kötü haberi verir. Erkeklerin Ölümü Mecnun, Leyla nın mezarının baına gider ve Allah a yakarır. Onu bedeninden ayırıp Leyla sına kavuturmasını ister ve duası kabul olur. Mecnun, Leyla nın mezarı baında onun adını haykırarak can verir. Leydi Capulet in Romeo dan haberi yoktur; ancak kızını bir an önce evlendirme çabasındadır. Romeo ölüm tehlikesini göze alarak, gece çöktüünde, Juliet in balkonunun altına gider ve ona serenat yapar. Çıkan bir kavga sonucu Romeo, zorunda kalarak, Tybalt ı öldürünce Prens tarafından sürgüne gönderilir. Sürgün cezasıyla deliye dönen Romeo soluu önce kilisede, sonra Juliet in yanında alır. Rahip Lawrance a derdini ve Juliet ile olan gizli evliliini açıklar ve ondan yardım ister. Babası tarafından kendisine sorulmadan cevaplanan evlenme teklifine göre Juliet, Kont Paris ile evlenecektir. Kont Paris ile evlenmektense ölmeyi yeleyen Juliet in imdadına Rahip Lawrance koar. Kaçma planı yaparlar. Rahip, Romeo ya haber göndertir. Kilisede kıyılacak olan nikâhtan hemen önce Rahip in kendisine verdii iksiri içen Juliet belirli bir süre için ölü gibi görünür ve herkes onun öldüüne inanır. Rahibin Romeo ya planı anlatsın diye görevlendirdii ulak, Romeo ya ulaamaz. Böylece Romeo plandan habersiz bir ekilde Verona ya gelir. Verona ya gelen Romeo, Juliet in ölüsünü görünce akıl salıını yitirir. Daha önceden bir aktardan satın alıp acil durumlar için yanında taıdıı zehri çıkartır. Juliet in erefine kadeh kaldırır, zehri içer ve tabutun yanı baında ölür.
Final ki aıın mezarını türbe haline getiren köylüler, burayı düzenli olarak ziyaret etmektedirler. Zeyd ise buranın türbedarı olur. Bir seferinde sırtını mezar talarına vererek uykuya dalar ve rüyasında Leyla ile Mecnun un cennette birlikte olduklarını görür. lacın etkisi geçince uyanan Juliet yanı baında Romeo nun cesedini görünce çılgına döner ve kendini öldürmeye karar verir. Önce zehri dener ama yetmeyeceini anlayınca Romeo nun hançerini kalbine saplar ve Romeo nun üzerine yıılarak ölür. ki âıın ölümü üzerine aileler, aralarındaki kan davasını sona erdirirler. Bu tablodan da çıkarılacaı gibi bu iki bayapıtın çou ana konusu ve olayları aynıdır. Buradan yola çıkarak yazarların birinin birinden etkilendiini ileri sürebiliriz. Bazı kaynaklar bunu, Shakespeare Fuzuli den etkilenmi eklinde kabul etse bile Fuzuli nin gün, ay, yıl olarak net doum tarihini bilemediimizden dolayı, net bir sonuca ulamak mümkün deildir. V) PROJENN OLUUM SÜREC 1- Konuların bölünmesi 2- Herkesin her konu hakkında bilgi edinmesi 3- Bilgilerin toplanması 4- Herkesin konusuna ait olan bilgileri alıp toparlaması 5- Hazırlanan tüm bilgilerin bir araya getirilmesi 6- Metin oluturma 7- Projenin sunumunu hazırlama VI) TEEKKÜR Proje oluturma sürecimizde bize ilham kaynaı olan ki Usta Bir Ak adlı oyunun yaratıcılarına ve oyunda emei geçen herkese teekkür ediyoruz.
VII) KAYNAKÇA Gecenin Maskesi (Shakespeare in eserlerine dayalı inceleme), Özdemir Nutku, zmir, 1995 Edebiyat Üzerine Makaleler (Fuzuli), Ahmet Hamdi Tanpınar, Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi, s.1407 Fuzuli (Hayatı, Sanatı, Eserleri), Haluk pekten, Akça Yayınları, Ankara, 2000 Leyla ve Mecnun, Fuzuli, Yuva Yayınları Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi, cilt 4, Atatürk Kültür Merkezi Bakanlıı Yayınları, Ankara, 2004 Türk Büyükleri, Milliyet Yayınları, Ankara, 2004, sf. 89-95 Romeo ve Juliet, W. Shakespeare, Bankası Yayınları, stanbul, 2010 Bir Yaz Gecesi Rüyası, Bülent Bozkurt, Remzi Kitapevi, 1992 Venedik Taciri, Bülent Bozkurt, Remzi Kitapevi, 1992 Hamlet, Bülent Bozkurt, Remzi Kitapevi, 2000 Fırtına, Bülent Bozkurt, Remzi Kitapevi, 1994 Kı Masalı, A. Turan Oflazolu, Milli Eitim Bakanlıı Yayınları, 1973 Hasan Ali Yücel Klasikler Serisi: William Shakespeare - Soneler, Hasan Ali Yücel, Türkiye Bakası Kültür Yayınları, stanbul, 2011 http://www.antoloji.com/sair-fuzuli/hayati http://www.antoloji.com/su-kasidesi-siiri http://tr.wikipedia.org/wiki/william_shakespeare http://www.tiyatrotarihi.com/william_shakespeare.html