Ar tık Türkçe'yi Daha İyi Öğreneceksiniz! TürkçeMino AKILLI TÜRKÇE DEFTERİ Artık Türkçe den korkmuyorum. Artık Türkçe yi daha çok seviyorum. Artık az yazarak çok zaman kazanıyorum. Artık Türkçe den sıkılmıyorum. Artık Türkçe dersinde eğleniyorum. 7 Artık kelimeleri doğru yazıyorum. Artık daha fazla yazar tanıyorum. Enver YILMAZ Artık daha fazla kelime öğreniyorum.
Bu kitabın her hakkı Arı Defter ve Dağıtım a aittir. İçindeki şekil, yazı, resim ve grafiklerin yayınevinin izni olmaksızın, elektronik, mekanik, fotokopi ya da herhangi bir kayıt sistemi ile çoğaltılması, yayımlanması ve depolanması yasaktır. YAZAR Enver YILMAZ KAPAK TASARIM İhsan SONDOĞAN GRAFİK-TASARIM Ş. Kübra MERAL - Safiye SELALMAZ Bilal KARAGÜLMEZ BASIM YERİ Aykut Basım (0212 428 52 74) Arı Defter ve Dağıtım İnternet Bilişim Hizmetleri Güneşli Yolu Cad. İkebana Evleri H Blok D:26 Bahçelievler/İSTANBUL Tel: 0212 879 20 60 - Faks: 0212 879 20 70 www.ariyayin.com - info@ariyayin.com /ariyayin /ariyayin 2 Ar tık Türkçe'yi Daha İyi Öğreneceksiniz!
Merhabalar, Hazırlamış olduğumuz Akıllı Türkçe Defteri ile siz saygıdeğer öğretmenlerimizin işlerini biraz daha kolaylaştırırken, sevgili öğrencilerimizin de Türkçe yi daha iyi öğrenmelerini sağlamak istedik. Akıllı defterlerin amacı, not tutma sıkıntısı yaşayan öğrencilerin ve konu yetiştirme telaşına giren öğretmenlerimizin işlerini kolaylaştırmaktır. TürkçeMino da konu anlatım bölümleri boş bırakılmıştır. Bunun nedeni; her öğretmenin konuyu anlatım ve not alma tarzının farklı oluşudur. Türkçemino'da boş bir defter kadar not kısmı bulabilirsiniz. Öğretmen, gerekli bulduğu ayrıntıları kendi anlatım tarzına uygun olarak yazdırabilecek; soru çözmek, konuyu tekrar etmek, kitap okumak, şiir ve hikaye yazmak vb. gibi bir çok etkinlik için bol bol zaman kalacaktır. TürkçeMino da her temanın sonunda yer verilen yazma ve kompozisyon bölümleri ile öğrenciler, öğrendikleri yazı türleri ve özellikleri ile ilgili özgün yazılar yazabilecek böylece yazma becerilerinin gelişmesine katkı sağlanacaktır. Akıllı Türkçe Defteri nin ek bir kaynak olarak algılanmasını istemeyiz. Çünkü bu defter ile öğrenciye ek kaynak aldırmıyoruz, DEFTER İHTİYACINI karşılıyoruz. Bu defteri alan bir öğrencinin başka bir defter almasına gerek kalmayacaktır. Başarılarınızın sürekli olması dileğiyle Enver YILMAZ Ar tık Türkçe'yi Daha İyi Öğreneceksiniz! 3
İÇİNDEKİLER 1. TEMA - HAK VE ÖZGÜRLÜK Sözcükte Anlam (Gerçek, Mecaz, Yan Anlam, Benzetme)... 8-12 Dil Bilgisi (Fiillerin Anlam Özellikleri, Fiil kipleri, Çekimli fiil)... 13-26 Yazım, Noktalama (Büyük Harflerin Yazımı, Sayıların Yazımı, Nokta)... 27-34 Yazma (Hikâye)... 35-40 2. TEMA - ATATÜRKÇÜLÜK Sözcükte Anlam (Terim, Zıt, Eş anlam, Eş sesli)... 44-48 Cümlede Anlam (Amaç-sonuç, Neden-sonuç, Öznel-Nesnel cümle)... 49-52 Dil Bilgisi (Dilek Kipler, Zarflar)... 53-72 Noktalama İşaretleri (Virgül, İki nokta, Üç nokta)... 73-78 Yazma (Söyleşi, Makale)... 79-84 3. TEMA - DOĞA VE EVREN Sözcükte Anlam (Soyut, somut anlam)... 88-92 Cümlede Anlam... 93-94 Dil Bilgisi (Yapılarına Göre Fiiller, Fiillerde Anlam Kayması)... 95-110 Noktalama İşaretleri (Soru İşareti, Ünlem İşareti, Kısa Çizgi, Eğik Çizgi)... 112-116 Yazma (Gezi Yazısı, Biyografi)... 117-122 4. TEMA - DUYGULAR VE HAYALLER Sözcükte Anlam (Deyimler)... 125-128 Dil Bilgisi (Ek Fiil)... 129-136 Noktalama, Yazım (Yay Ayraç, Köşeli Ayraç)... 137-142 Yazma (Deneme)... 143-146 5. TEMA - ALIŞKANLIKLAR Sözcükte Anlam... 150-151 Cümlede Anlam... 152-154 Dil Bilgisi (Basit ve Birleşik Zamanlı Fiiller)... 155-162 Yazım Kuralları, Noktalama (Pekiştirmeli Sözcüklerin, İkilemelerin Yazımı)... 163-168 Yazma (Fabl)... 169-172 6. TEMA - MİLLİ KÜLTÜR Sözcükte Anlam... 176-178 Cümlede Anlam... 179-180 Dil Bilgisi... 181-184 Noktalama, Yazım (Tırnak İşareti)... 185-188 Yazma... 189-192 4 Ar tık Türkçe'yi Daha İyi Öğreneceksiniz!
TEMA 1 - KAZANIMLAR Kelimeler arasındaki anlam ilişkilerini kavrayarak birbiriyle anlamca ilişkili kelimelere örnek verir. Metnin bağlamından hareketle kelime ve kelime gruplarının anlamlarını çıkarır. Metindeki anahtar kelimeleri belirler. Metindeki sebep - sonuç ilişkilerini fark eder. Metindeki amaç - sonuç ilişkilerini fark eder. Metne ilişkin sorulara cevap verir. Farklı türlerde metin okur. Yazım, noktalama kurallarına uyar. Olay yazıları yazar. Yazım kurallarını kavrayarak uygular. Fiillerin anlam özelliklerini kavrar. Kip ve çekimli fiili kavrar. Bildirme kipleriyle dilek kiplerini ayırt eder. Bildirme kiplerinin kullanım özelliklerini kavrar. Ar tık Türkçe'yi Daha İyi Öğreneceksiniz! 5
6 Ar tık Türkçe'yi Daha İyi Öğreneceksiniz!
Tema 1 - Hak ve Özgürlükler ŞİİR NEDİR? Şiir nedir? diye soruyorsunuz. Edebiyat yapmayı, büyük söz etmeyi sevenler için şiir ne değildir ki! Şiir bir çığlıktır, bir ilan-ı aşktır, sallanan bir yumruktur, bir umuttur, bir kurtuluştur vb... Kuşkusuz, bunların hepsi şiirde olabilir fakat bunlar nesirde de olan şeylerdir. Şiirin ne olduğunu anlayabilmek için onu nesirden ayıran özellikleri aramak onlar üzerinde durmak daha doğru olur sanıyorum. Düşüncemi bir örnekle açıklayayım. Ağlarım hatıra geldikçe gülüştüklerimiz. dizesini elbette duymuşsunuzdur. Şair ne demek istiyor? Gülüştüklerimiz hatıra geldikçe ağlarım. Bu bir nesir cümlesidir. Şair ne yapmış? Bu nesir cümlesinin her sözcüğünü değerlendirerek bu duyguyu son anlatıma kavuşturmuş. Nasıl ki kunduracı hem ıskarpin, hem terlik, hem potin yaparsa şair de günümüze ve koşullara göre ızdırap şiiri, aşk şiiri, isyan şiiri, ölüm şiiri, kurtuluş şiiri yazar. Cahit Sıtkı TARANCI Aşağıdaki soruları yukarıdaki metne göre cevaplayalım. 1. Yukarıdaki metinde yazar şiiri nasıl tanımlıyor? 2. Yukarıdaki metinde yazar ileri sürdüğü düşünceyi kanıtlamaya çalışıyor mu? 3. Yukarıdaki metinin konusu nedir? 4. Yukarıdaki metnin ana düşüncesini yazalım. 5. Yazar yukarıdaki metinde şairle kimi karşılaştırıyor? Ar tık Türkçe'yi Daha İyi Öğreneceksiniz! 7
Sözcükte Anlam Aşağıdaki tabloda yazılan sözccüklerin anlamlarını bulalım, tahminimizle karşılaştıralım. Sözcük Tahminim Sözlük Anlamı ıstırap nesir potin demokrasi iskarpin adalet Anlamını öğrendiğimiz kelimelerden ikisini cümle içinde kullanalım. Sözcük: adalet Cümlem: Sözcük: demokrasi Cümlem: Aşağıdaki mavi kutuda sözcükler, pembe kutuda anlamları verilmiştir. Sözcüklerle anlamlarını kırmızı oklarla eşleştirelim. Sözcükler Anlamları a. hak 1. Uygarlık. b. medeniyet 2. Bir toplantının yapıldığı yer, şüra. c. meclis d. adalet e. hukuk 3. Yasalarla sahip olunan hakların herkes tarafından kullanılmasının sağlanması. 4. Bir kimsenin gerçek olarak elde ettiği kazanımlar olarak tanımlanır. Emeğin karşılığı. f. vicdan 5. Kişinin kendi ahlak değerleri üzerine kendiliğinden yargılama yapmasını sağlayan güç. 6. Toplumu düzenleyen yasaların bütünü. 8 Ar tık Türkçe'yi Daha İyi Öğreneceksiniz!
Sözcükte Anlam Gerçek Anlam Örnek 1 Mahallemizin geniş sokaklarında bisiklete binerdik. Altı çizili sözcükleri inceleyelim. Altı çizili sözcükler ilk anlamlarıyla kullanıldıkları için hepsi gerçek anlamlıdır. Aşağıdaki cümlelerde gerçek anlamıyla kullanılan kelimeleri kırmızı kalemle yuvarlak içine alalım. Bu yaz tatilinde, kendi seçtiğimiz üç kitabı okuyalım. Bacağını kırdığı için sınava giremedi. Adanın ortasında küçük bir hayvanat bahçesi var. Her gün mutlaka bir bardak süt içiyor. Aşağıdaki sözcükleri gerçek anlamlarıyla cümle içinde kullanalım. Sözcük: temiz Cümlem: Sözcük: rüzgâr Cümlem: Mecaz Anlam Ar tık Türkçe'yi Daha İyi Öğreneceksiniz! 9
Sözcükte Anlam Örnek 2 Ne kadar geniş bir insansın. Altı çizili sözcüğün anlam özelliğine bakalım. Altı çizili sözcük gerçek anlamından uzaklaştığı için mecaz anlamlıdır. Aşağıdaki cümlelerde mecaz anlamıyla kullanılan kelimeleri renkli kalemle yuvarlak içine alalım Gözüme sanki bir perde indi. Sıcak, içten gülüşüyle yüreğimi okşadı. Toplantı boğuk, sıkıcı bir atmosferde geçti. Aşağıdaki sözcükleri mecaz anlamıyla cümle içinde kullanalım. Sözcük: pişkin Cümlem: Sözcük: soğuk Cümlem: Yan Anlam Örnek 3 Ayakkabının burnu yırtılmış. Burun sözcüğü, gerçek anlamıyla bağlantılı yeni bir anlam kazanmıştır, bu yüzden yan anlamlıdır. Aşağıdaki cümlelerde yan anlamıyla kullanılan sözcükleri renkli kalemle yuvarlak içine alalım. Dağın eteğine yaslanmış ahşap evlerin fotoğrafını çektik. Uçurtmanın kuyruğu elektrik tellerine takılır mı? Masamın gözündeki mührü çıkarır mısın? Türkçe defterinin yapraklarını karalamış. Erciyes e yılın ilk karı düştü. 10 Ar tık Türkçe'yi Daha İyi Öğreneceksiniz!
Sözcükte Anlam Benzetme Örnek 4 Durmuş saat gibi sessizdi burada hayat. Cümleyi inceleyelim. Benzeyen Benzetme edatı Benzetme yönü Benzeyen Yukarıdaki cümlede hayat, durmuş saate benzetilmiş. Aşağıdaki cümlelerde ve dizelerdeki benzetmeyi bulup benzetme unsurlarını yazalım. (Şiirlerde birden fazla benzetme olabilir.) Dev gibi kara bulutlar kaplamıştı gökyüzünü. Benzeyen : Kendisine benzetilen : Benzetme yönü : Benzetme edatı : İpince bir yağmur gibi indi hüzünler. Yıldızlar gibi parlak gümüşten saçların. Benzeyen : Benzetme yönü : Kendisine benzetilen : Benzetme edatı : Topal bir hayvan kadar yavaştı burda zaman. Benzeyen : Benzetme yönü : Kendisine benzetilen : Benzetme edatı : Âdeta rüzgar oldu atlarımız. Benzeyen : Benzetme yönü : Kendisine benzetilen : Benzetme edatı : Bin atlı akınlarda çocuklar gibi şendik. Bin atlı o gün dev gibi bir orduyu yendik. Benzeyen : Benzetme yönü : Kendisine benzetilen : Benzetme edatı : Ar tık Türkçe'yi Daha İyi Öğreneceksiniz! 11
Sözcükte Anlam 12 Ar tık Türkçe'yi Daha İyi Öğreneceksiniz!
Dil Bilgisi Fiil (Eylem) Fiillerin Anlam Özellikleri Örnek 5 Hepimiz tahtaya bakıyorduk. Durum fiili, nesne alma özelliği yok. Adadaki evimizi sattık. İş (kılış) fiili, nesne alma özelliği var. Gömleklerim çok küçülmüş. Oluş fiili, eylem kendiliğinden oluşmuş. Aşağıdaki cümlelerde geçen altı çizili fiilleri, anlam özelliklerine göre inceleyelim (İş, oluş, durum) anlam özelliğini karşılarına yazalım. Sınıfımıza yeni gelen çocuğu mahalleden tanıyorum. Yağmurdan sonra güneş açtı. Peynirler, dışarıda kaldığından küflenmiş. Ağaçtaki kuşlar, silah sesini duyunca uçuştu. Şuradaki parkta biraz oturalım. Ar tık Türkçe'yi Daha İyi Öğreneceksiniz! 13
Dil Bilgisi Fiillerin anlam özellikleriyle ilgili öğrendiklerimizi kullanarak aşağıdaki tabloyu dolduralım. Verilen özellik hangisine uygunsa o kutuya işareti koyalım. Fiillerin anlam özellikleri İş Fiili Durum Fiili Oluş Fiili Eylemin gerçekleşmesi bir süreç içerisinde kendiliğinden olur. Eylem bir nesneye bağlı olarak gerçekleşir. Eylem bir nesneye bağlı gerçekleşmez. Eylem öznenin durumunu anlatır. Eylem bir özneye bağlı gerçekleşir. 1. Aşağıdaki altı çizili fiillerin anlam özelliklerini belirleyelim, anlam özelliklerine göre oluş fiillerini yeşil, iş (kılış) fiillerini mavi, durum fiillerini mor kutuya yazalım. Dün akşam çok erken uyudum. 2. Ailemle vakit geçirmeyi seviyorum. 3. Muzaffer İzgü nün kitaplarını mutlaka okuyun. 4. Görmeyeli bu çocuk ne kadar büyümüş! 5. Annemler, Altınoluk taki yazlığı satacaklar. 6. Gemi korsan adasından hızla uzaklaştı. 7. Hava ısınınca ağaçlar çiçek açtı. 8. Halk köy meydanında toplandı. 9. Buğday başakları güneş gibi sararmış. 10. Saat beş gibi ülkemizden ayrılacakmış. 14 Ar tık Türkçe'yi Daha İyi Öğreneceksiniz!
ET KİNLİK (Dil bilgisi) SONBAHAR Fani ömür biter, bir uzun sonbahar olur. Yaprak, çiçek ve kuş dağılır, tarumar olur, Mevsim boyunca kendini hissettirir veda; Artık bu dağdağayla uğuldar deniz ve dağ. Yazdan kalan ne varsa olurken haşır neşir. Günler hazinleşir, geceler uhrevileşir; Teşrinlerin bu hüznü geçer ta iliklere. Anlar ki yolcu yol görünür selviliklere. Yaprak nasıl düşerse akıp kaybolan suya Ruh öyle yollanır uyanılmaz bir uykuya; Duymaz bu anda taş gibi kalbinde bir sızı; Fark etmez anne - toprak ölüm maceramızı Yahya Kemal BEYATLI Yukarıdaki şiirde geçen fiilleri bulalım, anlam özelliklerini belirleyip aşağıdaki uygun bölümlere yazalım. İş Fiiller: Durum Fiilleri: Oluş Fiilleri: Ar tık Türkçe'yi Daha İyi Öğreneceksiniz! 15
Dil Bilgisi Fiillerin Mastar Hâli Çekimli Fiil Örnek 6 Arkadaşlarım okuldan ayrıldılar. Altı çizili fiili ineleyelim. Cümlesindeki ayrıldı fiilinin mastar hali ayrılmak tır, ayrıl fiilinin gövdesine -dı kip eki -lar şahıs eki eklenerek fiili çekimli hâle getirilmiştir. Aşağıda mastar halinde verilen fiillere örnekteki gibi kip ve şahıs eki getirerek (ekleyerek) fiilleri çekimli hale getirelim. Fiilin Mastar Hali Kip Şahıs Çekimli Fiil tanışmak tı, ti I. tekil ( m) tanıştım kazanmak mış, miş II. tekil ( sın) benimsemek yor I. çoğul ( uz) sevmek ecek II. tekil ( siz) başarmak se, sa II. çoğul ( nız) tanıtmak yor I. tekil ( um) satmak mış III. çoğul ( lar) 16 Ar tık Türkçe'yi Daha İyi Öğreneceksiniz!
Dil Bilgisi Aşağıda karışık olarak verilen kelimelerden çekimli fiil olanları yeşil kutunun içine; çekimli fiil olmayanları turuncu kutunun içine yazalım. biliyorsun, almak, gördüler, bilin, başaracaksın akıllıydı, güzelsin, bilen, baksanız, görelim Fiilerde Şahıs (Kişi) Örnek 7 Ne duruyorsun be, at kendini denize. (Orhan Veli) Altı çizili fiillerin kişisine bakalım. Sen II. (tekil şahıs) Sen II. (tekil şahıs) Aşağıdaki çekimli fiillerin şahıslarını (kişi) karşılarına yazalım. Fiil Şahıs (kişi) gitmelisiniz... kabul ettim... göreceksin... alabiliriz... öğretecek... sor... ihmal etmemiştim... yarayabilirdi... çıkmıştık... Ar tık Türkçe'yi Daha İyi Öğreneceksiniz! 17
Dil Bilgisi 18 Ar tık Türkçe'yi Daha İyi Öğreneceksiniz!
Dil Bilgisi Fiil Kipleri Bildirme Kiplerinin Özellikleri Bildirme (Haber), Dilek Kip Ayrımı Dilek Kiplerinin Özellikleri Örnek 8 Kar tertemiz kar kabarık Yürüyorum yumuşacık. Dün gece on bir buçukta Ölmüş Berut, tanışırdık. Burda yürüyorum fiili şu anda yapılan bir eylemi bildiriyor. ölmüş fiili geçmişte yapılan bir eylemi bildiriyor. Zaman anlamlı oldukları için haber kipleridir. Aşağıdaki cümlelerden yüklemi bildirme kipiyle çekimlenmiş olanların sonuna ( ), dilek kipiyle çekimlenmiş olanların sonuna ( ) işareti koyalım. Yaz tatilinde Bodrum a gidiyoruz. ( ) Bu soruları defterime yazmalıyım. ( ) Her derste yeni şeyler öğreniyoruz. ( ) Annesi onu yıllar önce terk etmiş. ( ) Zil çalınca herkes dışarı çıksın. ( ) Akşam yemeğini evde yiyelim. ( ) Yorgunluktan kanepede uyuyakalmışım. ( ) Bence oraya yarın akşam gidelim. ( ) Buralarda yılın her mevsiminde yağmur yağar. ( ) Sonunda kendimize göre bir ev bulduk. ( ) Ar tık Türkçe'yi Daha İyi Öğreneceksiniz! 19
Dil Bilgisi A. Haber Kipleri 1. Şimdiki Zaman Örnek 9 Düğün için yeni bir elbise bakıyorum. Altı çizili fiilin zamanına bakalım. Bakıyorum fiili şu anda yapılan bir eylemi bildiriyor. Dolaş fiilini şimdiki zaman kipinde (-yor) çekimleyelim. I. tekil: II. tekil: III. tekil: I. çoğul: II. çoğul: III. çoğul: 2. Gelecek Zaman Örnek 10 Takımlar birazdan sahaya çıkacak. Altı çizili fiilin zamanına bakalım. Çıkacak fiili henüz gerçekleşmemiş, daha sonra gerçekleşecek bir eylemi bildiriyor. Görüş fiilini gelecek zaman kipinde (-ecek acak) çekimleyelim. I. tekil: II. tekil: III. tekil: I. çoğul: II. çoğul: III. çoğul: Tanı(mak) fiilini gelecek zaman kipinde çekimleyelim. I. tekil: II. tekil: III. tekil: I. çoğul: II. çoğul: III. çoğul: 20 Ar tık Türkçe'yi Daha İyi Öğreneceksiniz!
Dil Bilgisi 3. Duyulan (Öğrenilen) Geçmiş Zaman Örnek 11 Bu inşaatlar yarım bırakılmış. Altı çizili fiilin zamanına bakalım. Bırakılmış eylemi geçmişte yapılan bir eylemi bildiriyor, sözü söyleyen kişi eylemin yapıldığından habersizdir. Rica et, fiilini duyulan geçmiş zaman kipine (-mış miş) göre çekimleyelim. I. tekil: II. tekil: III. tekil: I. çoğul: II. çoğul: III. çoğul: Örnek 12 Eyvah saçlarım dökülmüş. Yukarıdaki cümlede müş eki sonradan fark etme anlamı katmıştır. Öğretmenimiz geçen yıl okuldan ayrılmış. Bu cümlede ise başkasından duyma anlamı katmıştır. Aşağıda verilen örneklerde duyulan geçmiş zaman kipinin cümleye kattığı anlamı cümlenin karşısına yazalım. İlçemize yeni bir kaymakam atanmış. Baksana, pantolonumun paçası yırtılmış. Türkler, Anadolu ya sonradan gelmiş. Öğrencilerin notlarını yanlış girmişim. Tek katlı evin yerine bina yapmışlar. Çok yorulmuş olmasın, rengin solmuş. Teyzemlerin evini soyan hırsızlar yakalanmış. Ar tık Türkçe'yi Daha İyi Öğreneceksiniz! 21
Dil Bilgisi 4. Bilinen (Görülen) Geçmiş Zaman Örnek 13 Çocuğu iki günlüğüne anneannesine bıraktım. Altı çizili fiilin zamanına bakalım. Bıraktım fiili geçmişte yapılan bir eylemi bildiriyor, sözü söyleyen kişi eylemin yapılışına şahittir. Yorul fiilini görülen geçmiş zaman kipinde çekimleyelim. I. tekil: II. tekil: III. tekil: I. çoğul: II. çoğul: III. çoğul: Sürüklen fiilini görülen geçmiş zamana göre çekimleyelim. I. tekil: II. tekil: III. tekil: I. çoğul: II. çoğul: III. çoğul: 5. Geniş Zaman Örnek 14 Buralarda kışlar sert geçer. Geçer fiili her zaman olan bir eylemi bildiriyor. 22 Ar tık Türkçe'yi Daha İyi Öğreneceksiniz!
Dil Bilgisi Yaşa fiilini geniş zaman kipine (-r) çekimleyelim. I. tekil: I. çoğul: II. tekil: II. çoğul: III. tekil: III. çoğul: Görüş fiilini geniş zaman kipinde çekimleyelim. I. tekil: I. çoğul: II. tekil: II. çoğul: III. tekil: III. çoğul: Aşağıdaki cümlelerin yüklemlerinin hangi kipte çekimlendiğini, kip ekini ve kişisini cümlenin altına yazalım. Cümle: Bu işlemleri hep zihinden yapıyor. Kipi: Kip eki: Kişisi: Cümle: Mezuniyet baloma katılırsan mutlu olurum. Kipi: Kip eki: Kişisi: Cümle: Konuşmacı önce kendini tanıttı. Kipi: Kip eki: Kişisi: Cümle: Evimizin borcunu geçen ay kapattık. Kipi: Kip eki: Kişisi: Cümle: Onlar, bu ödevi daha önce hazırlamışlar. Kipi: Kip eki: Kişisi: Cümle: Birgün mutlaka memleketimize döneceğiz. Kipi: Kip eki: Kişisi: Cümle: Ben seni yüz yıl da beklerim. Kipi: Kip eki: Kişisi: Cümle: Gençler ünlü sanatçıyı coşkuyla karşıladılar. Kipi: Kip eki: Kişisi: Ar tık Türkçe'yi Daha İyi Öğreneceksiniz! 23
ETKİNLİK (Dil Bilgisi) Aşağıdaki tabloda mastar halinde verilen fiilleri istenilen bildirme kipine ve belirtilen kişiye göre çekimleyelim. Fiilin Mastar Hali Öğrenilen Geçmiş Zaman Gelecek Zaman Geniş Zaman Kişisi Önemsemek 1. çoğul kişi aratmak 3. tekil kişi yaşamak 2. tekil kişi bulmak 1. tekil kişi kaybolmak 2. tekil kişi Aşağıdaki tabloda verilen çekimli fiillerin kiplerini ve kişilerini örneğe uygun şekilde belirleyip işaretleyelim. Fiilin Mastar Şimdiki Gelecek Duyulan Görülen Geniş Hali Zaman Zaman Geçmiş Zaman Geçmiş Zaman Zaman Kişisi saklamışlar 3. çoğul kişi gördüm gözetleyecek bakarım kabul etmiş hasta olmuşsun görebiliriz temizlettim soracaksın bitirmişsiniz satıvermiş gözden düştüm ayrılabilirsin sordu 24 Ar tık Türkçe'yi Daha İyi Öğreneceksiniz!
ETKİNLİK (Dil Bilgisi) OLVİDO Edebi âşığın dönüşünü bekler Yalan yeminlerin tanığı çiçekler Artık olmayacak baharlar içinde. Ey ömrün en güzel türküsü aldanış! Aldan gelmiş olsa bile ümitsiz kış; Ey Unutuş! Kapat artık pencereni Çoktan derinliğe çekmiş deniz beni Çıkmaz artık sular altından o dünya Bir duman yükselir gibidir kederden Macerası çoktan bitmiş o şeylerden Amansız gecenle yayıl dört yana Ahmet Muhip DIRANAS Olvido adlı şiirde yer alan çekimli fiilleri bulalım, bildirme kipiyle çekimlenenleri mavi kutucuğa, dilek kipiyle çekimlenenleri yeşil kutuya yazalım. Bildirme kipiyle çekimlenenlerin kip ve kişilerini turuncu kutuya yazalım. Bildirme Kipiyle Çekimlenenler: Dilek Kipiyle Çekimlenenler: Bildirme Kipiyle Çekimlenen Fiillerin Kipleri ve Kişileri: Ar tık Türkçe'yi Daha İyi Öğreneceksiniz! 25
Dil Bilgisi 26 Ar tık Türkçe'yi Daha İyi Öğreneceksiniz!