Sivil Havacılık Genel Müdürlüğünden: ONAYLI HAVA ARACI BAKIM KURULUŞLARI TALİMATI (SHT-145) BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (1) Bu Talimatın amacı, 11/06/2013 tarih ve 28674 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Onaylı Hava Aracı Bakım KuruluĢları Yönetmeliği (SHY-145) nin uygulanmasına iliģkin usul ve esasları düzenlemektir. Kapsam MADDE 2 (1) Bu Talimat, SHY-145 Onaylı Hava Aracı Bakım KuruluĢları Yönetmeliğine uygun Ģekilde, ticari hava taģımacılığında kullanılan her türlü sivil hava araçlarına veya komponentlere bakım hizmeti vermek üzere yetkilendirilmiģ kuruluģları ve bu kuruluģlarda görev yapan yönetici ve personeli kapsar. Dayanak MADDE 3 (1) Bu Talimat, 14/10/1983 tarih ve 2920 sayılı Türk Sivil Havacılık Kanunu na, 10/11/2005 tarih ve 5431 sayılı Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü TeĢkilat ve Görevleri Hakkında Kanun a ve Onaylı Hava Aracı Bakım KuruluĢları Yönetmeliği (SHY-145) nin 3.maddesine dayanılarak, EASA Part-145 ve Part-66 nın 593/2012 ve EASA Part-145 ve Part-66 nın AMC 2012/004/R numaralı revizyonuna paralel olarak hazırlanmıģtır. Tanımlar ve kısaltmalar MADDE 4 (1) Bu Talimatta yer alan; a) Bakan: UlaĢtırma, Denizcilik ve HaberleĢme Bakanını, b) Bakanlık: UlaĢtırma, Denizcilik ve HaberleĢme Bakanlığını, c) Bakım: UçuĢ öncesi kontrol hariç olmak üzere, birlikte veya ayrı yapılmak üzere hava aracı veya komponentin muayenesini, revizyonunu, parça değiģtirmesini, onarımını, arıza veya hasar giderme iģlemini, ç) Bakım çıkıģı: Bakımı yapılan hava aracı veya komponentinin bakım kuruluģu tarafından yeniden hizmete hazır hale getirilmesini, d) Bakım kuruluģu: Bu Yönetmeliğe uygun olarak bakım yapmak üzere yetkilendirilmiģ kamu kurum ve kuruluģları ile gerçek ve tüzel kiģilere ait iģletmeleri, e) Bakım kuruluģu el kitabı (BKEK): Onay kapsamını oluģturan ve kuruluģun faaliyet alanını belirleyen esasları içeren ve kuruluģun bu Yönetmeliğe nasıl uyacağını gösteren dokümanları, f) Büyük hava aracı: Azami kalkıģ ağırlığı 5700 kg. üzerinde olan uçaklar ile azami kalkıģ ağırlığı 3175 kg. üzerinde olan veya birden fazla motoru bulunan helikopterleri, g) Dolaylı onay: KuruluĢun BKEK ve varsa ayrı bir doküman halinde verilen eklerinde yapılacak küçük değiģiklikleri geliģtireceği bir prosedürle kendi kalite sistemi içerisinde onaylayabilmesini, ğ) EASA: Avrupa Havacılık Emniyeti Ajansını, h) EASA Part-145: EASA tarafından onaylı bakım kuruluģu konusunda yayınlanan kararları, ı) EASA Part-66: EASA tarafından hava aracı bakım personelinin lisanslandırılması ve onaylayıcı bakım personeli konusunda yayınlanan kararları, i) Genel Müdür: Sivil Havacılık Genel Müdürünü, j) Genel Müdürlük: Sivil Havacılık Genel Müdürlüğünü, k) Hat bakım: Hava aracının veya hava aracı parçasının onaylanmıģ standartlara uygun olarak hangar gerektirmeyen bakım, onarım, parça değiģtirme ve hasar giderme iģlemlerinin yapılmasını, l) Hava aracı: Havalanabilen ve havada seyredebilme kabiliyetine sahip her türlü aracı, 1
m) Hava aracı bakım lisansı: Hava araçlarına belirli tip ve kapsamda bakım yapmak üzere yetkilendirilen teknik personel için düzenlenen lisansı, n) ICAO: Uluslararası Sivil Havacılık TeĢkilatını, o) Ġnsan faktörü: Ġnsan performansını ve verimliliğini dikkate alarak insanın diğer sistem bileģenlerine güvenli, etkin, emniyetli ve sağlıklı uyumunu hedefleyerek havacılık tasarımları, sertifikalandırması, eğitimi, operasyonları ve bakımlarına uygulanan prensipleri, ö) Ġnsan performansı: Havacılıkla ilgili iģlemlerin emniyeti ve verimliliği üzerinde bir etkiye sahip olan insan kapasitesi ve sınırlamaları, p) Kategori B1/B2 destek personeli: Üs bakımında çalıģan B1 ve/veya B2 kategori lisansına sahip, ancak üs bakımı gerektiren bakımlara bakım çıkıģ sertifikası düzenleme yetkisi bulunmayan personeli, r) Komponent: Herhangi bir motor, pervane, parça veya cihazı, s) Onaylayıcı personel: Yapılan bakımın SHY-145 Ģartlarına uygun olarak tamamlandığını belgelemek üzere hava aracı veya komponentin bakım çıkıģından sorumlu personeli, Ģ) SHY-147: 18/8/2012 tarihli ve 28388 sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Hava Aracı Bakım Eğitimi KuruluĢları Yönetmeliğini, t) SHY 66: 16/5/2007 tarihli ve 26524 sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Hava Aracı Bakım Personeli Lisans Yönetmeliğini, u) TSE: Türk Standartları Enstitüsünü, ü) UçuĢ öncesi kontrol: Hava aracının uçuģ için elveriģli olduğundan emin olmak için uçuģ öncesinde yapılan ve arıza giderme iģlemini kapsamayan kontrolü, v) Üs bakım: Hava aracının hangar ve atölye mekânlarında onaylanmıģ standartlara göre yenileģtirme, onarım, parça değiģtirme veya hasar giderme iģlemlerinin birlikte veya ayrı yapılmasını, y) Yetkilendirme belgesi: Bakım kuruluģunun bakım çıkıģ sertifikasını imzalayacak olan onaylayıcı personel için düzenleyeceği ve personelin hangi hava araçlarına veya komponentlerine hangi bakımları yapma konusunda yetkilendirildiğini gösterir belgeyi, z) AMC: EASA tarafından yayınlanan ve sağlanması zorunlu olan gerekliliklerin kabul edilebilir uygulama usul ve esaslarını, aa) EASA Part-66: Avrupa Komisyonu tarafından yayımlanan EU No 2042/2003 numaralı mevzuatın Ek-3 ünü, bb) EASA Part-145: Avrupa Komisyonu tarafından yayımlanan EU No 2042/2003 numaralı mevzuatın Ek-2 sini, cc) IR: EASA tarafından yayınlanan ve sağlanması zorunlu olan gereklilikleri, dd) GM: EASA tarafından onaylı bakım kuruluģu konusunda yayımlanan kararlar için rehber dökümanını, ifade eder. İKİNCİ BÖLÜM Genel Hususlar ve Uygulama Esasları Yönetim teşkilatı ve karşılıklı tanınma MADDE 5 (1) Yönetim teģkilatı Türkiye içerisinde veya dıģında yerleģik bulunan kuruluģlara, Ek-1 Tablo-2, Tablo-3 ve Tablo-4 de ifade edilen Ģartlara uygun olarak, Genel Müdürlük tarafından onay verilir. Yetki belgesi zorunluluğu MADDE 6 (1) SHY-145 kapsamında yurt içinde hat bakımı veya komponent bakımı yapmak üzere Genel Müdürlük tarafından yetkilendirilmiģ bakım kuruluģlarının 28/8/1996 tarihli ve 22741 sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Havaalanları Yer Hizmetleri Yönetmeliği (SHY-22) kapsamında hat bakımla ilgili çalıģma ruhsatı almalarına gerek yoktur. Başvuru 2
MADDE 7 (1) SHY-145 hükümlerine göre ilk yetki baģvurusu veya mevcut yetkide değiģiklik talebi, Ek-1 Tablo-3 de ifade edilen Ģartlara uygun olarak yapılır. Onay şartları MADDE 8 (1) KuruluĢ, onay kapsamını oluģturan faaliyet alanını, bakım kuruluģu el kitabında belirtir. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Bakım Kuruluşunun Yapısı Tesis gereklilikleri MADDE 9 (1) KuruluĢ, Ek-1 Tablo-5 de ifade edilen Ģartlara uygun olarak, tesislerini her türlü planlı çalıģmaya olanak verecek biçimde düzenler. Atölyeleri ve bakım bölümlerini, çevresel ve çalıģma alanı kirliliğini önlemek amacıyla uygun Ģekilde ayırır. Personel gereklilikleri MADDE 10 (1) KuruluĢ, Ek-1 Tablo-6 da ifade edilen Ģartlara uygun olarak, müģteri tarafından talep edilen tüm bakımın finanse edilebilmesini ve SHY 145 kapsamında gerekli görülen standartlara göre yapılmasını sağlamak için kurumsal yetkiye sahip bir sorumlu müdür atamasını yapar. (2) EASA Part-66 kapsamında düzenlenen lisanslar ilave bir iģleme tabi tutulmaksızın geçerli kabul edilir. Bu kapsamda lisanslandırılan bakım personeli, lisansında yer alan yetkiler doğrultusunda SHY-145 onaylı bakım kuruluģlarında görev alabilir. Onaylayıcı personel ve destek personeli MADDE 11 (1) KuruluĢ, onaylayıcı personel ve destek personeli, Ek-1 Tablo-7 de ifade edilen Ģartlara uygun olarak, yetkilendirmesini yapar. Alet, ekipman ve malzeme MADDE 12 (1) KuruluĢ, Ek-1 Tablo-8 de ifade edilen Ģartlara uygun olarak, onay kapsamındaki bakımları yapmak için gerekli alet, ekipman ve malzemeyi temin ederek, standartlara uygun Ģekilde kontrol ve kalibre edilmesini sağlar ve kullanıma hazır bulundurur. Komponentlerin kabulü MADDE 13 (1) Tüm komponentler Ek-1 Tablo-9 da ifade edilen Ģartlara uygun Ģekilde sınıflandırılır ve uygun Ģekilde birbirinden ayrılır. Bakım verileri MADDE 14 (1) KuruluĢ, Ek-1 Tablo-10 da ifade edilen Ģartlara uygun olarak modifikasyon ve onarımlar dahil olmak üzere, gerekli olan, geçerli ve güncel tüm bakım verilerini bakımın gerçekleģtirilmesi sırasında hazır bulundurur ve kullanır. Üretim planlama MADDE 15 (1) KuruluĢ, Ek-1 Tablo-11 de ifade edilen Ģartlara uygun olarak, bakımın emniyetli bir Ģekilde tamamlanmasını sağlamak amacıyla, gerekli bütün personel, alet, ekipman, malzeme, bakım verisi ve tesislerin kullanılmasını planlamak için iģin hacmine ve karmaģıklığına uygun bir sistem oluģturur. Bakımın sertifikalandırılması 3
MADDE 16 (1) Bakım çıkıģ sertifikası, Ek-1 Tablo-12 de ifade edilen Ģartlara uygun olarak, iģleticinin talep ettiği tüm bakımın, bakım kuruluģu tarafından 14 üncü maddede tanımlanan bakım verilerinin ulaģılabilirliğini ve kullanımını da dikkate alarak, 20 nci maddede belirtilen BKEK prosedürlerine uygun olarak gerçekleģtirildiği ve uçuģ emniyetini tehlikeye atacağı bilinen hiçbir uygunsuzluğun bulunmadığı doğrulandığında, bakım kuruluģu adına yetkilendirilmiģ onaylayıcı personel tarafından düzenlenir. Bakım kayıtları MADDE 17 (1) KuruluĢ, Ek-1 Tablo-13 de ifade edilen Ģartlara uygun olarak gerçekleģtirilen bakımın tüm ayrıntılarını kayıt altına alır ve muhafaza eder. Olay bildirimi MADDE 18 (1) KuruluĢ, kendisi tarafından tanımlanan ve hava aracı veya komponentin uçuģ emniyetini ciddi bir Ģekilde tehlikeye atan emniyetsiz bir durumla sonuçlanmıģ veya sonuçlanabilecek her türlü olayı, Ek-1 Tablo-14 de ifade edilen Ģartlara uygun olarak tarif edilen yerlere sunar. Emniyet ve kalite politikası, bakım prosedürleri ve kalite sistemi MADDE 19 (1) KuruluĢ, Ek-1 Tablo-15 de ifade edilen Ģartlara uygun olarak, BKEK te yer alacak bir emniyet ve kalite politikası belirler, uygun bir kalite sistemi kurar ve ilgili prosedürleri geliģtirir. Bakım kuruluşu el kitabı MADDE 20 (1) KuruluĢ, Ek-1 Tablo-16 da ifade edilen Ģartlara uygun olarak, onay kapsamını oluģturan faaliyet alanını belirten ve kuruluģun bu Yönetmeliğe nasıl uyacağını gösteren esasları içeren bir BKEK veya ilave dokümanları hazırlar. Bakım kuruluşunun yetkileri MADDE 21 (1) KuruluĢ, Ek-1 Tablo-17 de ifade edilen Ģartlara uygun olarak, BKEK te tanımlanan görevleri yerine getirmeye yetkilidir: Bakım kuruluşunun sınırlamaları MADDE 22 (1) KuruluĢ, ancak Ek-1 Tablo-18 de ifade edilen Ģartları sağladığı zaman bakım yapabilir. Bakım kuruluşuna ilişkin değişiklikler MADDE 23 (1) KuruluĢ, Ek-1 Tablo-19 da ifade edilen Ģartlara uygun olarak, KuruluĢta gerçekleģecek değiģikliklerini, kontrolünde olmayan durumlar hariç olmak üzere, bu değiģiklikler gerçekleģmeden önce Genel Müdürlüğe bildirmekle yükümlüdür. Yetkinin geçerliliği MADDE 24 (1) Genel Müdürlük tarafından yapılan değerlendirmelerin ardından bu Talimat gerekliliklerini sağlayan kuruluģlara, Ek-1 Tablo-20 de ifade edilen Ģartlara uygun olarak, yetki belgesi düzenlenir ve geçerliliğini korur: Bulgular MADDE 25 (1) KuruluĢ, Ek-1 Tablo-21 de ifade edilen Ģartlara uygun olarak, bulgularını takip eder ve gerekli iģlemlerin yapar. 4
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Çeşitli ve Son Hükümler İdari yaptırımlar MADDE 26 (1) SHY 145te belirtilen kurallara uymayan bakım kuruluģlarına 2920 sayılı Türk Sivil Havacılık Kanununun 143 üncü maddesine göre iģlem yapılır. (2) SHY 145te belirtilen kurallara uymayan bakım kuruluģlarına, birinci maddede belirtilen yaptırımın yanında, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü TeĢkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 4 üncü ve 8 inci maddelerine uygun olarak aģağıdaki idari yaptırımlar da uygulanır: a) Yapılan denetimde SHY-145 hükümlerine aykırı olan, emniyet standardını düģüren ve uçuģ emniyetini doğrudan ciddi olarak etkileyen önemli bir yetersizlik veya kusur tespit edilmesi halinde; yetkinin tümünde veya bir kısmında bakım kuruluģuna önceden bildirimde bulunulmaksızın sınırlama yapılır, askıya alınır veya iptal edilir. b) Yapılan denetimde uçuģ emniyetini doğrudan etkilemeyen, ancak SHY-145 hükümlerinde belirtilen koģulların tamamının veya bir kısmının kaybedildiğinin tespit edilmesi ve ikinci seviye bulgu olarak değerlendirilmesi halinde, bakım kuruluģuna en fazla üç ay süre verilerek eksikliklerin tamamlanması istenir. Verilen süre içerisinde eksiklikleri tamamlamayan bakım kuruluģunun bu eksikliklere iliģkin faaliyeti durdurulur. Ancak, tespit edilen eksikliklerden bu süre içerisinde giderilmesi mümkün olmayanların ispatı halinde; bakım kuruluģuna Genel Müdürlüğün uygun göreceği bir iģ planına göre ek olarak en fazla üç ay süre verilir. c) Yetkinin askıya alınması veya iptal edilmesi durumunda; yetki belgesinin aslı, sorumlu yönetici personel onay formları ile BKEK onay sayfasının aslını Genel Müdürlüğe iade etmeyen bakım kuruluģunun sorumlu müdürü en az iki yıl süreyle baģka bir bakım kuruluģunda veya havayolu iģletmesinde yönetici personel olarak görev yapamaz. ç) Hangar gerektiren bakımın tamamının hangar içinde yapılmaması halinde üs bakımdan sorumlu yönetici personel yazılı olarak uyarılır. Tekrarı halinde ise yönetici onay belgesi en fazla üç ay süreyle askıya alınır. d) 9 uncu maddede belirtilen çalıģma ortamını sağlamadan bakım yapılması halinde ilgili yönetici personel yazılı olarak uyarılır. Tekrarı halinde ise yönetici onay belgesi en fazla üç ay süreyle askıya alınır. e) Sorumlu yönetici personelden herhangi birisinin yönetici onay belgesinin Genel Müdürlük tarafından iptal edilmesi halinde, bu yönetici en az iki yıl süreyle bir baģka bakım kuruluģunda veya ticari hava taģıma iģletmesinde yönetici personel olarak görev alamaz. f) Bakım kuruluģunda görev alan; yönetici personel sayısında eksilme olması halinde, kuruluģa en fazla kırk beģ gün süre verilir. Verilen süre içerisinde bakım kuruluģunun bahse konu yönetici adayını Genel Müdürlüğe sunamaması halinde, kuruluģun bakım yetkisi eksiklik giderilinceye kadar kısmi veya tamamen askıya alınır. g) Genel Müdürlükçe belirlenen Ģartlara aykırı olarak uygun olmayan onaylayıcı personel veya destek personeli yetkilendirme belgesi düzenlenmesi halinde, söz konusu yetkilendirme belgesi iptal edilir ve kalite sisteminden sorumlu yönetici personel yazılı olarak uyarılır. Tekrarı halinde yönetici onay belgesi en fazla üç ay süre ile askıya alınır. 5
ğ) Genel Müdürlükçe belirlenen sürekli eğitimleri zamanında almayan onaylayıcı personelin yetkilendirme belgeleri eğitimler tamamlanıncaya kadar askıya alınır. h) EriĢim ekipmanları ile platformların yetersiz olmasına rağmen bakım yapılması veya hava aracı tipine uygun olmayan eriģim ekipmanları kullanılması halinde, üs bakımdan sorumlu yönetici personel yazılı olarak uyarılır. Tekrarı halinde yönetici onay belgesi en fazla üç ay süre ile askıya alınır. ı) Üreticinin uygun gördüğü alet, ekipman kullanılmadan veya kalibrasyon gerekliliklerini sağlamayan alet, ekipman kullanarak bakım yapılması halinde ilgili sorumlu yönetici personelin yönetici onay belgesi üç ay süre ile askıya alınır ve bu alet, ekipman ile yapılan bakımlar tekrar uygulanır. i) Güncel bakım verileri kullanılmadan bakım yapılması halinde ilgili sorumlu yönetici personelin yönetici onay belgesi ile bu bakımı yapan onaylayıcı personelin yetkilendirme belgesi en fazla üç ay süre ile askıya alınır ve geçerliliğini yitirmiģ bakım verileri kullanılarak yapılan bakımlar tekrar uygulanır. j) Ġnsan performansı sınırlarını dikkate almadan ve insan faktörleri unsurlarını göz ardı edilerek bakım planlaması yapılması halinde, ilgili sorumlu yönetici personel yazılı olarak uyarılır. Tekrarı halinde yönetici onay belgesi en fazla üç ay süreyle askıya alınır. k) 11 inci maddede belirtilen onaylayıcı personelin, 16 ncı maddede belirtilen bakım çıkıģ sertifikalarını kendi adına baģka bir personele imzalatması veya mühürletmesi halinde söz konusu onaylayıcı personelin yetki belgesi en fazla altı ay süre ile askıya alınır. l) 17 nci maddede belirtilen hususları yerine getirmeyen kuruluģ hakkında onayın kısmen veya tamamen askıya alınması ve idari para cezasına yönelik iģlem yapılır. m) 18 inci maddede belirtilen olay bildirimleri ile ilgili ortaya çıkan olayların bildirilmemesi halinde olayı tespit eden onaylayıcı personelin yetkilendirme belgesi ile olayın gerçekleģtiği birimden sorumlu yönetici personelin yönetici onay belgesi en fazla üç ay süre ile askıya alınır. n) Bakım kuruluģunun kurmuģ olduğu kalite sistemi çerçevesinde yapacağı denetlemelerin uygun standartlarda ve gerekli zamanlarda yapılmaması halinde kalite sisteminden sorumlu yönetici personel yazılı olarak uyarılır. Tekrarı halinde, yönetici onay belgesi en fazla üç ay süre ile askıya alınır. o) KuruluĢun kalite sistemi çerçevesinde yaptığı denetlemelerde tespit edilen bulgulara yönelik gerçekleģtireceği düzeltici iģlemlerin uygun Ģekilde tamamlanmaması halinde ilgili sorumlu yönetici personelin yönetici onay belgesi en fazla üç ay süre ile askıya alınır. ö) 19 uncu maddede belirtilen sistemleri ve prosedürleri Genel Müdürlükçe belirlenen süreler içerisinde oluģturamayan kuruluģların bakım yetkisine, eksiklik giderilinceye kadar yeni bir ilave yapılmaz. p) 21 inci maddede belirtilen yetkilerin haricinde bir hava aracına veya komponentine, yetki belgesindeki ve BKEK teki sınırlamalar dıģında ve yetkili olmadığı adreslerde bakım yapılması halinde ilgili sorumlu yönetici personel onay belgesi en fazla üç ay süre ile askıya alınır. Tekrarı halinde iptal edilir. 6
r) Yönetici onay belgesi iki kez askıya alınmıģ olan sorumlu yönetici personelin üçüncü kez yönetici onay belgesinin askıya alınması zaruretinin oluģması halinde, bu personelin yönetici onay belgesi iptal edilir. Sorumluluklar MADDE 27 (1) Bu Talimat ve eklerinde belirtilen esas ve sınırlamaların planlanmasından ve uygulanmasından onaylı bakım kuruluģları ve yönetici personel ile kuruluģta görevli diğer ilgili personel, Genel Müdürlüğe karģı sorumludur. Yürürlükten kaldırılan yönetmelik MADDE 28 (1) 17/7/2007 tarihli ve 26585 sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Onaylı Bakım KuruluĢları Talimatı (SHY-145-01) yürürlükten kaldırılmıģtır. Yürürlük MADDE 29 (1) Bu Talimat yayımı tarihinde yürürlüğe girer. Yürütme MADDE 30 (1) Bu Talimat hükümlerini Sivil Havacılık Genel Müdürü yürütür. 7
IR 145.1 AMC 145.1 Ek-1 Tablo-1 Genel Bu talimatın amaçları doğrultusunda Genel Müdürlük: T.C. UlaĢtırma HaberleĢme ve Denizcilik Bakanlığı na bağlı Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü dür. Bu talimat kapsamında Yetkili Otorite T.C. UlaĢtırma, HaberleĢme ve Denizcilik Bakanlığı'na bağlı Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü'dür. Söz konusu tayin kararında her bir otoritenin yetkinliklerine iliģkin bir liste yer aldığı ve belirli her bir sorumluluk alanı için sadece tek bir Yetkili Otorite olduğu sürece, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü farklı sorumluluk alanlarını kapsamak üzere Türkiye'de yerleģik olan birden fazla havacılık kuruluģunu Yetkili Otorite olarak tayin edebilir. 8
IR 145.A.10 AMC 145.A.10 Ek-1 Tablo-2 Kapsam Bu Bölüm, hava aracı ve komponentlerin bakımı için onay sertifikası düzenlenmesi veya düzenlenmiģ bir onay sertifikasının sürekliliği açısından yetkin sayılabilmek için kuruluģlar tarafından karģılanması gereken gereklilikleri belirler. 1. Hat Bakım, hava aracının söz konusu uçuģa hazır olmasını sağlamak için uçuģ öncesi gerçekleģtirilen her türlü bakım olarak anlaģılmalıdır. (a) Hat Bakım Ģunları içerebilir: Arıza tespiti. Arıza giderme. Gerekli olması halinde, harici test ekipmanı kullanarak komponent değiģimi. Komponent değiģimi, motor ve pervane gibi komponentleri kapsayabilir. Belirgin yetersiz koģulları/uygunsuzlukları tespit eden, ancak kapsamlı derinlemesine muayene gerektirmeyen görsel muayeneleri içeren planlanmıģ bakım ve/veya kontroller. Hat Bakım ayrıca, hızlı açılan eriģim panellerinden / kapılardan görülebilen iç yapı, sistem ve güç sistemi unsurlarını da içerebilir. Kapsamlı söküm gerektirmeyen ve basit yöntemler ile gerçekleģtirilebilen küçük çaplı onarım ve modifikasyonlar. (b) Geçici veya arızi durumlarda (UçuĢa ElveriĢlilik Direktifleri (AD), Servis Bültenleri (SB)), tüm gerekliliklerin Genel Müdürlük tarafından tanımlandığı Ģekilde yerine getirilmesi koģuluyla, Kalite Müdürü üs bakım tasklarının bir hat bakım kuruluģu tarafından yerine getirilmesini kabul edebilir. (c) Bu kriterlerin dıģında kalan bakım taskları Üs Bakım olarak kabul edilir. (d) "Progresif (Kademeli)" tip programlarına göre bakım yapılan hava araçları bu paragrafa iliģkin olarak ayrıca değerlendirilmelidir. Kural olarak, bazı "progresif (kademeli)" kontrollere izin verme kararı, belirli bir kontrol dahilindeki tüm taskların görevlendirilen hat bakım istasyonunda gerekli standartlara göre emmiyetli bir Ģekilde yerine getirilebileceğine iliģkin yapılan değerlendirme doğrultusunda verilmelidir. GM 145.A.10 2. KuruluĢun, ülke içinde ve dıģında uydu tesisler, alt yükleniciler, hat istasyonları, vb. gibi tesisleri kullanması durumunda, bu tür tesisler onay sertifikasında belirtilmeksizin onaya dahil edilebilir. Ancak bu durumda, bakım kuruluģu el kitabının bu tesisleri tanımlaması ve bu tür tesisleri kontrol etmek için prosedürler içermesi ile Genel Müdürlüğün söz konusu tesislerin onaylı bakım kuruluģunun ayrılmaz bir parçasını oluģturduğuna kanaat getirmesi gereklidir. Talimatın bu bölümü (maddesi), küçük ölçekli kuruluģların SHY-145 amaçlarını nasıl yerine getireceklerine iliģkin rehberlik sağlamaktadır: 1. Küçük ölçekli bakım kuruluģları, ticari hava taģımacılığı için kullanılan 9
sınırlı sayıda hafif hava aracına veya hava aracı kompenentlerine yönelik bakım faaliyetlerinde bulunmaktadır. Dolayısıyla bu durum ölçek ile ilgilidir ve hafif hava araçları, büyük hava araçları ile aynı seviyede kaynak, tesis veya karmaģık bakım prosedürleri gerektirmez. 2. SHY-145 onayına, iki farklı çeģit küçük ölçekli kuruluģ tarafından gereksinim duyulabileceği kararlaģtırılmıģtır. Bunlardan biri hafif hava aracı bakım hangarı, diğeri ise komponent bakım atölyesidir (örneğin; küçük piston motorlar, telsiz ekipmanı, vb.). 3. Sadece tek bir kiģinin istihdam edildiği (onaylama görevine ve diğer görevlere sahip olan) SHY-145 kapsamında onaylı kuruluģlar, aģağıdakiler ile sınırlı olmak Ģartıyla madde 3.1'de belirtilen alternatifleri kullanabilir: * A2 Sınıfı - 5700 kg ve altındaki uçakların (sadece piston motorlar) Üs ve Hat bakımı * A3 Sınıfı - 3175 kg altındaki tek motorlu helikopterlerin Üs ve Hat Bakımı. * A4 Sınıfı - A1, A2 ve A3 haricindeki hava aracı. * B2 Sınıfı - 450 HP'in altında maksimum motor verimine sahip piston motorlar. * C Sınıfı Komponentler. * D1 Sınıfı - Tahribatsız Muayene. 3.1. IR 145.A.30 (b): Asgari gereklilik, onaylayıcı personele iliģkin SHY-66 gerekliliklerini karģılayan ve "sorumlu müdür, bakım mühendisi unvanına sahip ve de onaylayıcı personel olan" tam zamanlı bir çalıģandır. Bu kiģiden baģka herhangi bir kiģi bakım çıkıģ sertifikası düzenleyemez. Dolayısıyla, bu kiģinin yokluğunda hiçbir hava aracı/hava aracı kompenentine bakımdan çıkıģ verilemez. 3.1.1. IR 145.A.65(c)'de yer alan kalite gözetimi görevi, SHY-145 kapsamında onaylanmıģ uygun bir kuruluģa veya yarı zamanlı olarak istihdam edilen, uygun teknik bilgiye ve kapsamlı kalite denetimi tecrübesine sahip olan bir kiģiye, Genel Müdürlüğün onayı ile sözleģme yoluyla devredilebilir. Not: SHY-145 amaçları doğrultusunda tam zamanlı terimi, tatil dönemleri hariç olmak üzere haftada 35 saatin altında olmayan çalıģma anlamına gelmektedir. 3.1.2. IR 145.A.35 Alt sözleģme yoluyla devredilmiģ bir kalite gözetimi düzenlemesini kullanan ve tek bir kiģinin çalıģtığı kuruluģun onayı halinde, onaylayıcı personelin kaydına iliģkin gereklilik SHY Form 4'un Genel Müdürlüğe sunulması ve Genel Müdürlük tarafından kabul edilmesi ile yerine getirilir. Sadece tek bir kiģinin olması durumunda, SHY Form 3 onay çizelgesi yetki kapsamını tanımladığı için ayrı bir yetkilendirme kaydı gerekliliği söz konusu değildir. Bu durum el kitabında uygun bir açıklama ile belirtilmelidir. 3.1.3. IR 145.A.65(c). 12 ayda bir minimum 2 kere kalite denetimi ziyareti gerçekleģtirmek ve söz konusu gözetimi bakım kuruluģuna yaptığı biri haberli ve biri habersiz ziyaret Ģeklinde yerine getirmek, sözleģmeli olarak kalite gözetimi yapan kuruluģun veya kiģinin sorumluluğudur. 10
Bakım kuruluģı, sözleģmeli olarak kalite gözetimi yapan kuruluģun veya kiģinin bulgularına uyum sağlamaktan sorumludur. Önemli Uyarı: Eğer sözleģmeli kuruluģ veya yukarıda bahsedilen kiģi onayını kaybeder veya istifa ederse, bakım kuruluģunun onayı da askıya alınır. 4. Bakım faaliyetinde bulunan en fazla 10 kiģinin çalıģtığı SHY-145 onaylı bakım kuruluģu için tavsiye edilen çalıģma prosedürü. 4.1. IR 145.A.30 (b) : Genel Müdürlüğün belirlediği onaylayıcı personele iliģkin gereklilikleri sağlayan iki kiģinin tam zamanlı olarak istihdam edilmesi normal minimum gerekliliktir. Bu kiģilerden bir tanesi "bakım mühendisi" ve diğeri de "kalite denetçisi" unvanına sahip olmalıdır. IR 145.A.30(a) 'nın geçerli kısımları ile tam olarak uyum sağlamaları koģuluyla, bu iki kiģiden herhangi biri sorumlu müdürün sorumluluklarını üstlenebilir. Fakat, "kalite denetçisinin" denetimleri gerçekleģtirmedeki bağımsızlığını koruyabilmek adına "bakım mühendisinin" onaylayıcı personel olması gerekir. Bakım çıkıģ sertifikasının, "bakım mühendisi" tarafından düzenlenmesi koģuluyla, hiçbir Ģey söz konusu iki mühendisin bakım tasklarını yapmalarını engellemez. "Kalite denetçisi" güvenilirlik açısından "bakım mühendisi"ne benzer vasıflara ve statüye sahip olmalıdır. Ancak, hava aracı kalite güvencesinde kanıtlanmıģ bir baģarı geçmiģi olmadığı sürece, bakım vasıflarının kapsamında bir azaltmaya izin verilebilir. Genel Müdürlüğün, kalite gözetim fonksiyonu için bir sorumlu görevlinin atanmasının kuruluģ için uygulanabilir olmadığını kabul ettiği durumlarda, bu fonksiyon 3.1.1 paragrafı gereğince sözleģme yoluyla baģkalarına devredilebilir. 11
IR 145.A.15 AMC 145.A.15 Ek-1 Tablo-3 Başvuru SHY 145 ilk yetki baģvurusu veya mevcut yetkide değiģiklik talebi, Genel Müdürlüğe, Genel Müdürlük tarafından belirlenmiģ Ģekil ve surette yapılır. Genel Müdürlük tarafından belirlenmiģ Ģekil ve surette ifadesi, söz konusu baģvurunun SHY Form 2 ile yapılması gerektiği anlamına gelmektedir 12
IR 145.A.20 AMC 145.A.20 Ek-1 Tablo-4 Onay Şartları KuruluĢ, onay kapsamını oluģturan faaliyet alanını kendi el kitabında belirtir SHT-M Ek 3.4 (Annex I (Part-M) e Ek IV tüm sınıf ve kategorilere iliģkin bir tablo içermektedir.) AĢağıdaki tablo, Kategori C komponent sınıfına iliģkin ATA Spesifikasyon 2220 bölümünü tanımlamaktadır. Eğer bakım el kitabı (veya eģdeğer bir doküman) ATA Bölümlerini takip etmiyorsa, ilgili konular uygun C sınıfı için geçerli olmaya devam edecektir. SINIF RATING ATA CHAPTER MOTOR VE YARDIMCI GÜÇ ÜNĠTESĠ (APU) DIġINDAKĠ KOMPONENTLER C1 Ġklimlendirme & Basınçlandırma 21 C2 Otopilot 22 C3 Kominikasyon ve Navigasyon 23-34 C4 Kapılar - MenteĢeler 52 C5 Elektriki Güç & Lambalar 24-33 - 85 C6 Ekipmanlar 25-38 - 44-45 - 50 C7 Motor - Yardımcı Güç Ünitesi (APU) 49-71 - 72-73 - 74-75 - 76-77 - 78-79 - 80-81 - 82-83 C8 UçuĢ Kumandaları 27-55 - 57.40-57.50-57.60-57.70 C9 Yakıt 28-47 C10 Helikopterler - Dönen Aksamlar 62-64 - 66-67 C11 Helikopter - Aktarma Elemanları 63-65 C12 Hidrolik Güç 29 C13 Gösterge / Kayıt Sistemleri 31-42 - 46 C14 ĠniĢ Takımları 32 C15 Oksijen 35 C16 Pervaneler 61 C17 Pnömatik & Vakum 36-37 C18 Buz/Yağmur/Yangın Koruma 26-30 C19 Pencereler 56 C20 Ana Yapı 53-54 - 57.10-57.20-57.30 C21 Safra Suyu 41 C22 Ġtki Artırma 84 13
IR 145.A.25 Ek-1 Tablo-5 Tesis Gereklilikleri KuruluĢ, aģağıdaki Ģartları sağlamalıdır: (a) Tesisler, her türlü planlı çalıģmaya olanak verecek, özellikle de hava koģullarına koruma sağlayacak biçimde olmalıdır. Atölyeler ve bakım bölümleri, çevresel ve çalıģma alanı kirliliğini önlemek amacıyla uygun Ģekilde ayrılmalıdır. 1. Hava aracı üs bakımı için, hangarlar planlı üs bakımları rahatlıkla yürütebilecek kadar büyük ve kullanılabilir olmalıdır. 2. Komponent bakımı için, komponent atölyeleri planlı komponent bakımlarını rahatlıkla yürütebilecek kadar büyük olmalıdır. (b) Ofis yerleģimi, (a) paragrafında belirtilen planlı iģin yönetilmesine ve onaylayıcı personelin kendilerine verilen görevleri belirlenmiģ bakım standartlarına katkı sağlayacak bir Ģekilde yerine getirmelerine uygun olmalıdır. (c) Hava aracı hangarları, komponent atölyeleri ve ofis yerleģimi de dahil olmak üzere çalıģma ortamı, yapılan iģ ve özellikle de yerine getirilmesi gereken özel gereklilikler için uygun olmalıdır. Belirli bir bakım iģlemi için aksi gerekli görülmediği sürece, çalıģma ortamı, personelin verimliliğini düģürmeyecek Ģekilde olmalıdır. 1. çalıģma ortamı sıcaklığı, personelin gerekli iģlemleri fazla rahatsızlık duymadan yerine getirmesine imkan verecek seviyede tutulmalıdır. 2. toz ve buna benzer hava kaynaklı kirlenmeler asgari seviyede tutulmalı ve çalıģma ortamındaki hava aracı veya komponent yüzeyinde gözle görülür bir kirlilik seviyesine ulaģması önlenmelidir. Toz/diğer hava kaynaklı kirlenmelerin yüzeylerde gözle görülür seviyede bir kirliliğe neden olduğu durumlarda, uygun Ģartlar yeniden sağlanana kadar bu durumdan etkilenen bütün sistemler durdurulmalıdır. 3. aydınlatma, her türlü muayene ve bakım iģleminin etkin bir Ģekilde yerine getirilmesini sağlayacak seviyede olmalıdır. 4. gürültü, muayene yapan personelin dikkatini dağıtmamalıdır. Gürültü kaynağını kontrol etmenin mümkün olmadığı durumlarda, söz konusu personele, muayene iģlemi sırasında dikkat dağınıklığına neden olan aģırı gürültüyü önlemek üzere gerekli kiģisel ekipman temin edilmelidir. 5. belirli bir bakım iģleminin yukarıda belirtilenlerden farklı özel çevresel koģulların uygulanmasını gerektirdiği durumlarda bu özel koģullar sağlanmalıdır. Söz konusu edilen özel koģullar bakım verilerinde belirtilir. 6. hat bakımdaki çalıģma ortamı, belirli bir bakım veya muayane iģleminin dikkat dağınıklığı olmadan yerine getirilebilmesine elveriģli olmalıdır. Dolayısıyla, çalıģma ortamının; sıcaklık, nem, dolu, buz, kar, rüzgar, ıģık, toz/diğer hava kaynaklı kirlilik açısından kabul edilemez bir seviyeye geldiği durumlarda, uygun Ģartlar tekrar sağlanana kadar, söz konusu bakım veya muayene iģlemleri askıya alınmalıdır. (d) Komponentler, malzemeler, ekipmanlar ve aletler için güvenli depo 14
tesisleri sağlanmalıdır. Depolanan faal ve gayri faal komponentler, malzemeler, ekipman ve aletler ayrı yerlerde tutulmalıdır. Depolama koģulları, depolanan unsurların bozulmasını ve hasar görmesini engelleyecek Ģekilde üreticinin talimatlarına uygun olmalıdır. Depolama tesislerine eriģim yetkili personel ile sınırlandırılmalıdır. AMC 145.A.25 (a) 1. Hangar kuruluģa ait değilse kiralandığına dair kanıtın gösterilmesi gerekebilir. Ayrıca, bakım programına iliģkin olarak öngörülen bir hava aracı hangar ziyaret planı hazırlanarak, hangar alanının planlı üs bakımın yürütülmesi için yeterli olduğu gösterilmelidir. Hava aracı hangar ziyaret planı düzenli olarak güncellenmelidir. 2. Hava koģullarından korunma, herhangi on iki aylık süre boyunca beklenen hakim yerel hava koģulları ile ilgilidir. Hava aracı hangarı ve komponent atölyesi yapıları, yağmur, dolu, buz, kar, rüzgar ve tozun vb. içeriye giriģini engellemelidir. Hava aracı hangarı ve komponent atölyesi zeminleri, toz oluģumunu minimize edecek Ģekilde kaplanmalıdır. 3. Hava aracı hat bakımı için hangarlar zorunlu değildir. Fakat, küçük çaplı planlı iģler ve uzun süreli arıza giderimi için fırtınalı havalarda kullanılabilecek hangar imkanlarına eriģim sağlanabildiğinin kanıtlanması önerilir. 4. Hava aracı bakım personeline, bakım talimatlarını çalıģabilecekleri ve bakım kayıtlarını uygun bir Ģekilde tamamlayabilecekleri bir alanın temin edilmesi gerekmektedir. AMC 145.A.25 (b) Herhangi bir veya tüm ofis yerleģim gerekliliklerinin tek bir ofiste birleģtirilmesi, personelin kendisine verilen görevleri yerine getirebilmesi için yeterli alana sahip olması Ģartıyla, kabul edilebilir. Ayrıca, ofis yerleģiminin bir parçası olarak, hava aracı bakım personeline, bakım talimatlarını çalıģabilecekleri ve bakım kayıtlarını uygun bir Ģekilde tamamlayabilecekleri bir alanın temin edilmesi gerekmektedir. AMC 145.A.25 (d) 1. Faal hava aracı kompenentleri için depo tesisleri temiz, iyi havalandırılmıģ ve yoğunlaģma (yoğuģma) etkilerini minimize etmek için sabit kuru sıcaklıkta tutulmalıdır. YayınlanmıĢ önerilerde belirtilen hava aracı komponentleri için üretici depolama önerileri takip edilmelidir. 2. Depolama rafları, hava aracı komponentlerini tutacak kadar sağlam olmalı ve büyük hava aracı komponentleri için depolama sırasında komponentin zarar görmeyeceği Ģekilde yeterli destek sağlamalıdır. 3. Uygulanabilir durumlarda, tüm hava aracı komponentleri depolama sırasında oluģabilecek hasarı ve korozyonu minimize etmek için koruyucu malzeme içerisinde ambalajlanmıģ (paketlenmiģ) olarak saklanmalıdır. 15
IR 145.A.30 Ek-1 Tablo-6 Personel Gereklilikleri (a) KuruluĢ, müģteri tarafından talep edilen tüm bakımın finanse edilebilmesini ve SHY 145 kapsamında gerekli görülen standartlara göre yapılmasını sağlamak için kurumsal yetkiye sahip bir sorumlu müdür atamalıdır. Sorumlu müdür: 1. KuruluĢun bakım yetkisinin sürekliliği ve IR 145.A.65(b) maddesi gereğince bakım yapılabilmesi için gerekli tüm kaynakların hazır bulundurulmasını sağlar. 2. IR 145.A.65(a) maddesi kapsamında belirtilen emniyet ve kalite politikası belirler ve geliģtirir. 3. SHY 145 hakkında temel bilgiye sahip olmalıdır. (b) KuruluĢ; kuruluģun SHY-145 ile uyumlu olmasını sağlamaktan sorumlu bir kiģiyi veya kiģiler grubunu görevlendirir. Bu kiģi(ler), sonuç olarak sorumlu müdüre karģı mesuldürler. 1. Görevlendirilen kiģi(ler) kuruluģun bakım yönetimi yapısını temsil eder ve SHY-145 kapsamında belirtilen tüm görevlerden sorumludurlar. 2. Görevlendirilen kiģi(ler) ismen tanımlanır ve bu kiģilerin özgeçmiģleri, Genel Müdürlük tarafından belirlenen Ģekil ve surette Genel Müdürlüğe sunulur. 3. Görevlendirilen kiģi(ler), hava aracı/komponent bakımı ve SHY 145 hakkında yeterli bilgi ve deneyim sahibi olduğunu kanıtlayabilmelidir. 4. Prosedürler, kiģinin uzun süreli yokluğunda yerine kimin vekâlet edeceğini açıkça belirtmelidir. (c) Paragraf (a) da belirtilen sorumlu müdür, IR 145.A.65(c) maddesince gerekli kılınan geribildirim sistemi de dahil olmak üzere kalite sisteminin izlenmesinden sorumlu bir kiģinin atamasını yapar. Atanan kiģi, sorumlu müdürün kalite ve Yönetmeliğe uyumluluk konularında tam anlamıyla bilgilendirilmesini sağlamak için, sorumlu müdüre doğrudan ulaģabilmelidir. (d) KuruluĢ, onay kapsamı doğrultusunda bakımı planlayacak, uygulayacak, nezaret edecek, muayene ve kuruluģun kalite izlemesini yapacak yeterli personele sahip olduğunu gösteren bir adam-saat planına sahip olmalıdır. Ayrıca bakım kuruluģu, herhangi bir iģ vardiyası veya periyodu için mevcut personel sayısının planlanan personel sayısından daha az olması durumunda yapılması hedeflenen iģi tekrar değerlendirmek için bir prosedüre de sahip olmalıdır. (e) KuruluĢ, bakım, yönetim ve/veya kalite denetlemelerinde görev alan personelin yeterliliğini Genel Müdürlükçe uygun görülen bir prosedüre ve bir standarda göre belirler ve kontrol eder. Yeterlilik kavramı, iģ tanımına iliģkin gerekli mesleki uzmanlığa ek olarak, personelin kuruluģ içindeki görevine uygun insan faktörleri ve insan performansı konularının uygulanması hakkında bilgi sahibi olmasını da içerir. "Ġnsan Faktörleri"; insan performansını tam anlamıyla dikkate alarak insan ve diğer sistem bileģenleri arasında güvenli bir arayüz hedefleyen ve havacılık tasarımları, sertifikalandırılması, eğitimi, operasyonları ve bakımlarına uygulanan prensipleri ifade eder. "Ġnsan Performansı"; havacılık ile ilgili iģlemlerin emniyeti ve verimliliğine iliģkin bir etkiye sahip 16
olan insan kapasitesi ve sınırları anlamına gelmektedir. (f) KuruluĢ, hava aracı ve/veya komponentlerinin sürekli uçuģa elveriģliliğine yönelik tahribatsız muayene iģlemi yapacak ve/veya kontrol edecek olan personelin Genel Müdürlük tarafından kabul edilen standarda göre vasıflandırılmasını sağlamalıdır. Tahribatsız muayene dıģındaki özel iģlemleri gerçekleģtiren personel resmi olarak kabul gören standartlar çerçevesinde uygun bir Ģekilde vasıflandırılmalıdır. Bu paragrafa istisna olarak, (g), (h)(1) ve (h)(2) paragraflarında belirtilen SHY-66 gereğince yetkilendirilmiģ olan kategori B1 veya B3 personeli renk kontrastlı sıvı penetrant testlerini yapabilir ve/veya kontrol edebilir. (g) Paragraf (j) de aksi belirtilen durumlar hariç olmak üzere, hava aracı hat bakımı yapan bakım kuruluģunun, IR145.A.35 e ve SHY-66'ya göre nitelikli ve ilgili hava aracı tipinde kategori B1, B2 ve B3 olarak yetkilendirilen yeterli sayıda onaylayıcı personele sahip olması gerekir. Ayrıca, bu tür kuruluģlar, planlı küçük çaplı hat bakımları ve basit arıza giderme iģlemlerini gerçekleģtirmek için, IR 66.A.20(a)(1) ve IR 66.A.20(a)(3)(ii) kapsamında tanımlanan imtiyazlara sahip olan, IR 145.A.35 madde ve SHY 66 ya göre nitelikli ve yapılacak iģ üzerine gerekli eğitim görmüģ onaylayıcı personel kullanabilir. Söz konusu onaylayıcı personelin mevcut olması, yeter sayıda kategori B1, B2, B3 onaylayıcı personele olan ihtiyacı ortadan kaldırmaz. (h) Paragraf (j) de aksi belirtilen durumlar hariç olmak üzere, büyük hava araçlarına üs bakımı yapan her bakım kuruluģunun; 1. IR 145.A.35 e ve SHY 66 ya göre ve ilgili hava aracı tipinde kategori C olarak yetkilendirilen yeterli sayıda onaylayıcı personele sahip olması gerekir. Ayrıca, bakım kuruluģu, kategori C onaylayıcı personeli destekleyecek, IR 145.A.35 e ve SHY 66 ya göre kategori B1 ve B2 olarak ilgili hava aracı tipinde yetkilendirilen yeter sayıda personele sahip olmalıdır. i. Kategori C onaylayıcı personelin bakım çıkıģ sertifikası düzenlemesinden önce; B1 ve B2 destek personeli söz konusu bakımla ilgili tüm iģlem ve muayenelerin gerekli standartlara uygun olarak yapılmasını sağlamalıdır. ii. KuruluĢ, tüm B1 ve B2 destek personeli için bir kayıt listesi tutar. iii. Kategori C onaylayıcı personel, (i) paragrafında belirtilen gerekliliklerin yerine getirildiğinden ve belirli bir üs bakımı veya iģ paketi sırasında müģteri tarafından talep edilen tüm iģlerin tamamlandığından emin olmalıdır. Ayrıca, tamamlanmayan her iģin etkisini, söz konusu iģin tamamlanması ya da iģletici ile anlaģarak baģka bir bakıma veya süre sınırlaması belirtilerek ertelenmesi çerçevesinde değerlendirir. 2. Büyük hava araçları dıģındaki hava araçlarına üs bakımı yapan bakım kuruluģunun; i. IR 145.A.35 e ve SHY 66 ya göre nitelikli ve ilgili hava aracı tipinde kategori B1, B2, B3 olarak yetkilendirilen yeterli sayıda onaylayıcı personele veya ii. IR 145.A.35(a)(i) kapsamında belirtildiği gibi destek personeli tarafından yardım sağlanan ve ilgili hava aracı tipinde kategori C olarak yetkilendirilen yeterli sayıda onaylayıcı personele sahip olması gerekir. (i) Komponent onaylayıcı personel SHY 66 gerekliliklerini yerine 17
getirmelidir. (j) Paragraf (g) ve (h) ye istisna olarak, SHY 66 ile uygunluk sağlanması yükümlülüğüne iliģkin kuruluģ, aģağıdaki hükümler çerçevesinde yetkilendirilmiģ onaylayıcı personel kullanabilir: 1. Türkiye sınırları dıģında kalan kuruluģ tesisleri için, onaylayıcı personel, Ek-1 Tablo-22 de belirtilen koģullara bağlı olarak kuruluģ tesisinin kayıtlı olduğu Devletin ulusal havacılık düzenlemelerine göre yetkilendirilebilir. 2. Türkiye sınırları dıģında bulunan bir kuruluģun bir hat istasyonunda yürütülen hat bakımı için, onaylayıcı personel, Ek-1 Tablo-22 de belirtilen koģullara bağlı olarak hat istasyonunun bulunduğu Devletin ulusal havacılık düzenlemelerine göre yetkilendirilebilir. 3. UçuĢ ekibinin, söz konusu uçuģa elveriģlilik direktifini uygulayabileceğini açık bir Ģekilde belirten tekrar eden, uçuģ öncesi uçuģa elveriģlilik direktifi için, kuruluģ, hava aracının kaptanına ve/veya uçuģ mühendisine sahip olduğu uçuģ ekibi lisansı temelinde sınırlı bir yetkilendirme belgesi (yetki sertifikası) düzenleyebilir. Bununla birlikte, kuruluģ, söz konusu hava aracı kaptanın veya uçuģ mühendisinin bu uçuģa elveriģlilik direktifini gerekli standarda göre tamamlayabilmesini sağlamak için yeterli derecede uygulama eğitimi almıģ olmasını sağlamalıdır. 4. Hava aracının destek verilen bir yerden uzakta operasyon gerçekleģtirdiği durumlarda, kuruluģ, hava aracının kaptanının ve/veya uçuģ mühendisinin bu belirtilen görevi gerekli standarda göre tamamlayabilmesi için yeterli derecede pratik eğitimi almıģ olması Ģartıyla hava aracının kaptanına ve/veya uçuģ mühendisine sahip olduğu uçuģ ekibi lisansı temelinde sınırlı bir yetkilendirme belgesi düzenleyebilir. Bu paragraf ile ilgili Ģartlar ayrıntılı olarak BKEK'te tanımlanmalıdır. 5. Hiçbir uygun onaylayıcı personelin bulunmadığı, ana üs dıģındaki herhangi bir yerde uçamayacak durumda kalan hava araçlarına, bakım desteği sağlamak üzere sözleģme yapılan kuruluģ, aģağıdaki öngörülemeyen durumlarda, bir defaya mahsus olmak üzere yetkilendirme belgesi düzenleyebilir; (i) benzer teknoloji, üretim ve sistemleri olan bir hava aracı üzerine eģdeğer tip yetkilendirmesine sahip olan bir çalıģanına veya (ii) söz konusu yerde Part-145 / SHY-145 kapsamına uygun olarak onaylanmıģ hiçbir bakım kuruluģunun bulunmaması ve sözleģmeli kuruluģun söz konusu kiģinin deneyimine ve lisansına iliģkin kanıt dosyasına sahip olması koģuluyla, en az 5 yıllık bakım tecrübesine ve yetkilendirmenin yapılacağı hava aracı tipini kapsayan geçerli bir ICAO hava aracı bakım lisansına sahip olan herhangi bir kiģiye. Bu alt paragraf kapsamında belirtilen durumlar için, söz konusu yetkilendirme belgesi, düzenlendiği tarihten itibaren 7 gün içerisinde Genel Müdürlüğe bildirilmelidir. Bir defaya mahsus olmak üzere yetkilendirme belgesini düzenleyen kuruluģ, uçuģ güvenliğini etkileyecek bu gibi her tür bakımın uygun Ģekilde onaylanmıģ bir kuruluģ tarafından tekrar kontrol edilmesini sağlamalıdır. 18
AMC 145.A.30 (a) AMC 145.A.30 (b) Sorumlu müdür ile normalde konumu itibariyle kuruluģu yönetmek için tüm (özellikle de finansal) sorumluluğa sahip onaylı bakım kuruluģunun genel müdürü (CEO) ifade edilmektedir. Sorumlu müdür birden fazla kuruluģ için sorumlu müdür olabilir ve bakım kuruluģu el kitabının tanımladığı bakım standartları gibi teknik konularda bilgi sahibi olması zorunluluğu yoktur. Sorumlu müdürün genel müdür (CEO) olmadığı durumlarda, söz konusu sorumlu müdürün genel müdüre doğrudan eriģim hakkına ve yeterli ölçüde "bakım finansmanı" dağıtımına sahip olduğuna dair Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü'ne güvence verilmelidir. a. KuruluĢun büyüklüğüne bağlı olarak, SHY-145 fonksiyonları münferit yöneticiler altında alt bölümlere ayrılabilir veya çeģitli Ģekillerde birleģtirilebilir. b. KuruluĢ, onay kapsamına bağlı olarak, doğrudan sorumlu müdüre raporlama yapan bir üs bakım müdürü, bir hat bakım müdürü, bir atölye müdürü ve bir kalite müdürüne sahip olmalıdır. Fakat, Genel Müdürlük tarafından belirlendiği Ģekilde herhangi bir müdürün aynı zamanda sorumlu müdür olabileceği küçük ölçekli SHY-145 kuruluģlarında, söz konusu kiģi aynı zamanda hat bakım müdürü veya atölye müdürü de olabilir. c. Üs bakım müdürü, hangarda gerçekleģtirilmesi gereken tüm bakımın ve üs bakım sırasında gerçekleģtirilen herhangi bir arıza gideriminin, IR 145.A.65 (b) kapsamında belirtilen tasarım ve kalite standartlarına göre yürütülmesini sağlamaktan sorumludur. Üs bakım müdürü ayrıca, IR 145.A.65 (c) 'nin kalite uygunluk gözetiminden kaynaklanan düzeltici faaliyetlerden de sorumludur. d. Hat bakım müdürü, hatta gerçekleģtirilmesi gereken tüm bakımın ve hat arıza gideriminin, IR 145.A.65 (b) kapsamında belirtilen standartlara göre yürütülmesini sağlamaktan sorumludur. Hat bakım müdürü ayrıca, IR 145.A.65 (c) 'nin kalite uygunluk gözetiminden kaynaklanan düzeltici faaliyetlerden de sorumludur. e. Atölye müdürü, hava aracı kompenentleri üzerinde gerçekleģtirilen tüm iģlerin, IR145.A.65 (b) kapsamında belirtilen standartlara göre yürütülmesini sağlamaktan ve IR 145.A.65 (c) 'nin kalite uygunluk gözetiminden kaynaklanan düzeltici faaliyetlerden sorumludur. f. Kalite müdürünün sorumluluğu IR 145.A.30 (c) kapsamında belirtilmektedir. g. Örnek unvanlara iliģkin 2 6 sayılı alt paragraflara bakılmaksızın, kuruluģ, yukarıda geçen yönetici pozisyonları için herhangi bir unvan belirleyip kullanabilir. Fakat kuruluģ, bu görevleri yürütücek olan unvan ve kiģileri Genel Müdürlüğe tanıtmalıdır. h. Büyüklüğüne bağlı olarak bir kuruluģ, belirtilen SHY-145 görevlerinin tümü veya herhangi bir birleģimi için yöneticiler görevlendirdiğinde, bu yöneticilerin üs bakım müdürü veya hat bakım müdürü veya atölye müdürü veya kalite müdürü vasıtasıyla nihai olarak sorumlu müdüre raporlama yapmaları gerekir. 19
NOT: IR 145.A.65 (c) (1) kapsamında belirtilen kalite uygunluk gözetimi yapan personel bağımsız olduğu sürece, onaylayıcı personel, belirtilen yöneticilerden herhangi birine onaylı bakım kuruluģunun kullandığı kontrol türüne bağlı olarak raporlama yapabilir. (örneğin; lisanslı teknisyenler/bağımsız muayene/çift görevli Ģefler, vb.) AMC 145.A.30 (c) Kalite sisteminin gözetimi, sorumlu müdür ve IR 145.A.30 (b) kapsamında bahsedilen görevlendirilmiģ kiģiler tarafından gerekli olduğu Ģekilde iyileģtirici faaliyet talebinde bulunulmasını içerir. AMC 145.A.30 (d) 1. "Yeterli personele sahip olmak" kuruluģun, adam-saat planında detaylandırıldığı üzere, yetkin personeli istihdam etmesi veya sözleģmeli olarak çalıģtırması anlamına gelir. Her bir atölyede, hangarda veya uçuģ hattında herhangi bir vardiyada bakım gerçekleģtiren personelin en az yarısı, organizasyonel istikrarı sağlamak için kuruluģ tarafından istihdam edilmelidir. Özel bir operasyonel gerekliliği karģılamak amacıyla, gerekli organizasyonel istikrarı sağlamak için kapsamı, özel görevleri ve sorumlulukları tanımlayan onaylı bir prosedüre göre, kuruluģtaki sözleģmeli personel sayısında geçici bir artıģa Genel Müdürlük tarafından izin verilebilir. Bu alt paragrafın amacı doğrultusunda, istihdam edilen ifadesi SHY-145 kapsamında onaylanmıģ bakım kuruluģu tarafından doğrudan istihdam edilen kiģi anlamına gelmektedir. SözleĢmeli ifadesi ise, baģka bir kuruluģ tarafından istihdam edilen ve söz konusu kuruluģ tarafından SHY-145 kapsamında onaylanmıģ bakım kuruluģuna sözleģmeli olarak hizmet veren kiģiyi ifade eder. 2. Bakım adam-saat planı, SHY-145 onayı kapsamı dıģında gerçekleģtirilen tüm bakım faaliyetlerini göz önünde bulundurmalıdır. Adam-saat planı oluģturulurken planlı personel devamsızlıkları (eğitim, izin, vb.) dikkate alınmalıdır. 3. Bakım adam-saat planı, öngörülen bakım iģ yükü ile iliģkili olmalıdır. Ancak kuruluģun sözleģmelerinin kısa vadeli olması sebebiyle söz konusu iģ yükünü önceden tahmin edemediği durumlarda adam-saat planı, ticari anlamda kuruluģun yaģamına devam etmesi için ihtiyaç duyduğu minimum bakım iģ yüküne dayalı olmalıdır. Bakım iģ yükü, planlama, bakım kayıtları kontrolleri, çalıģma sayfalarının/kartlarının basılı veya elektronik olarak üretilmesi, bakımın gerçekleģtirilmesi, muayene ve bakım kayıtlarının tamamlanması gibi ve bunlarla sınırlı olmamak üzere gerekli tüm çalıģmayı içerir. 4. Hava aracı üs bakımında, bakım adam-saat planı AMC 145.A.25 (a) kapsamında belirtilen hava aracı hangar ziyaret planı ile iliģkili olmalıdır. 5. Hava aracı komponent bakımında, bakım adam-saat planı IR 145.A.25 (a) (2) kapsamında belirtilen hava aracı komponenti planlı bakımı ile iliģkili olmalıdır. 6. Kalite uygunluk gözetimi görevi adam-saatleri, IR 145.A.65 (c) gerekliliğini karģılamaya yeterli olmalıdır; bu da AMC 145.A.65 (c) 'nin göz önünde bulundurulması anlamına gelir. Kalite gözetimi yapan personelin baģka görevler yerine getirdiği durumlarda, kalite gözetimi yapan personel sayısının belirlenmesinde söz konusu görevler için 20
ayrılan zaman da göz önünde bulundurulmalıdır. 7. Bakım adam-saat planı, her 3 ayda bir gözden geçirilmeli ve gerekli olduğu hallerde güncellenmelidir. AMC 145.A.30 (e) 8. Bakım adam-saat planından belirgin sapmalar, departman yöneticisi tarafından kalite müdürüne ve sorumlu müdüre gözden geçirilmesi amacıyla rapor edilmelidir. Belirgin sapma, IR 145.A.30 (d) kapsamında belirtilen görevlerden herhangi biri için bir takvim ayı içerisinde mevcut olan adam-saatlerde %25'in üzerinde eksiklik olması anlamına gelir. AMC 1 145.A.30 (e) Yetkinlik, yaklaģım ve davranıģ göz önünde bulundurularak ölçülebilir beceri veya performans standardı, bilgi ve idrak Ģeklinde tanımlanmalıdır. Atıfta bulunulan prosedür, baģkaca unsurların yanı sıra, hem istihdam edilen hem de sözleģmeli olarak çalıģan planlamacıların, mekaniklerin, özelleģtirilmiģ hizmetler personelinin, Ģeflerin, onaylayıcı personelin ve destek personelinin gözetimsiz olarak çalıģmaya baģlamaları öncesinde yetkinlik bakımından değerlendirilmelerini ve yetkinliğin sürekli olarak kontrol edilmesini gerektirir. Yetkinlik, aģağıdakileri ölçerek değerlendirilmelidir: - iģbaģı performansı ve/veya uygun vasıflara sahip personel tarafından bilginin test edilmesi ve, - temel, organizasyonel ve/veya ürün tip ve farklılık eğitimine iliģkin kayıtlar ve, - tecrübe kayıtları. Yukarıda belirtilen hususların doğrulanması, söz konusu dokümanı/dokümanları düzenlemiģ olan kuruluģtan/kuruluģlardan teyit alınmasını da içerebilir. Bu amaç doğrultusunda, tecrübe/eğitim, log book ile veya GM 3 145.A.30 (e) kapsamında önerilen Ģablon benzeri bir döküman ile kayıt altına alınabilir. Bu değerlendirmenin sonucunda, bireyin vasıflarının: - hangi seviyede devamlı gözetimin gerekli olabileceğini veya gözetimsiz çalıģmaya izin verilip verilemeyeceğini; - ilave eğitim ihtiyacının bulunup bulunmadığını ortaya koyması gerekir. Söz konusu vasıf ve yetkinlik değerlendirmesine iliģkin kayıt tutulmalıdır. Bu kayıtlarda, gerektiğinde sahip olunan lisans ve/veya herhangi bir yetkilendirme gibi, vasıflandırmaya kanıt olabilecek dokümanların kopyaları yer almalıdır. Personelinin uygun bir Ģekilde yetkinlik değerlendirmesini yapmak için, kuruluģ aģağıdaki konuları göz önünde bulundurmalıdır: 1. Ġstihdamın/sözleĢmenin süresi boyunca bu durumu devam ettirmek için sürekli yetkinliği sağlamak üzere iģ tanımı gereğince yeterli ilk eğitim ve süreklilik eğitimi verilmeli ve kayıt altına alınmalıdır. 2. Tüm personel, kendi görevleri için geçerli ve uygun olduğu Ģekilde bakım kuruluģu prosedürlerine iliģkin bilgi sahibi olduğunu ve bu prosedürlere uyum sağladığını göstermelidir. 3. Tüm personel, kendi iģ tanımı ile ilgili olarak insan faktörleri ve insan performansı konularını anladığını gösterebilmeli ve AMC 2 145.A.30 (e) 21