2010 YILI OCAK-HAZİRAN DÖNEMİ

MADEN TETKİK VE ARAMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Maden Etüt ve Arama Dairesi Başkanlığı 2010 Yılı Ocak-Haziran Dönemi Faaliyet Raporu 2010 YILI OCAK-HAZİRAN DÖNEMİ

MADEN ETÜT VE ARAMA DAİRESİ BAŞKANLIĞI 2010 YILI (İLK 6 AYLIK) FAALİYET RAPORU II- AMAÇ VE HEDEFLER A-İdarenin Amaç ve Hedefleri AMAÇ Ülkemizin maden potansiyelini ortaya koymak, HEDEF Maden potansiyelimizi ortaya koymak amacı doğrultusunda arama projeleri hazırlamak ve uygulamaya koymak, Eskişehir- Kırka Açık Ocak İşletmesi Sanayinin ihtiyacı olan hammadde güvencesini sağlamak, Dünya sıralamalarında ön sırada olan cam, seramik, çimento, mermer gibi sanayi dallarımız ile demir-çelik, alüminyum bakır, kurşun, çinko altın, krom vb. metal sanayinin ihtiyacı olan hammadde güvencesinin orta ve uzun vadede teminine yönelik arama projelerini uygulamaya koymak, Mermer Fabrikası (İzmir) Madencilik sektörüne alt yapı bilgisi sağlamak, Madencilik sektörüne faaliyet konularıyla ilgili bilimsel ve teknik bilgi hazırlamak, işletilebilir yeni maden yataklarını belirleyerek yatırımcıların hizmetine sunmak, 2

Niğde-Bor-Badak EHM sondajı Dışa bağımlılığı azaltmak ve yerli kaynak kullanımını arttırmak, hammadde kullanımında döviz dengesini sağlamak, İhracat potansiyeli olan madenler ile ithalat yoluyla karşılanan madenleri araştırmak ve ortaya koymak, Kütahya-Kümaş Manyezit Ocağı Bilimsel gelişmelerin ışığında yeni maden yataklarını keşfetmek ve ilave rezervler ortaya koymak, Bilimsel tabanlı projeler hazırlamak ve yeni teoriler ışığında projeler ortaya koymak ve yürütmek, Ankara-Bala Akvirançarsak Şabazit (elektron mikroskop görüntüsü) Bilinen maden yataklarını yeniden değerlendirmek ve geliştirmek, Mevcut maden yataklarımızı teknolojik gelişmeler, uluslar arası piyasalar ve ülkemiz arz talep dengeleri dikkate alınarak yeniden değerlendirmek, sorunları ve çözüm önerilerini ortaya koymak, 3

Kayseri-Yahyalı-Karamadazı Demir yatağı Alternatif maden kaynaklarını araştırmak ve sanayinin kullanımına sunmak, Mevcut madenlere ait dokümanter bilgileri hazırlamak. B- Temel Politikalar ve Öncelikler POLİTİKA Ülkemiz sanayisi tarafından kullanılan mevcut hammaddelere alternatif teşkil edebilecek maden kaynaklarını belirlemek, Maden envanterlerini hazırlayarak ilgililerin hizmetine sunmak ÖNCELİKLER Arz-talep Yurt içi ve yurt dışı maden üretim ve tüketim projeksiyonlarının dikkate alınması Demir: Ülkemizin yıllık demir ihtiyacı ortalama 10 milyon ton civarında olup, bunun yarıya yakın bir kısmı yurtiçi kaynaklardan sağlanmakta, geri kalan kısmı için yılda yaklaşık 500-600 milyon dolar döviz ödenerek ithalatla (tuvenan cevher) karşılanmaktadır. 2007 yılında 6.9 milyon ton ham cevher veya pellet için 637 milyon dolar ödenmiştir. Buna göre ülkemiz her yıl 10-15 milyon ton dolayında hurda demir ithal ederek dünyada en fazla hurda ithal eden ülkelerin başında yer almaktadır. Ülkemizin 2007 yılı ham çelik üretimi 25.8 milyon ton olarak gerçekleşmiş olup, dünya sıralamasında 11. sırada yer almıştır. Adana-Attepe Demir Yatağı Ekonomik olarak işletilebilir demir kaynaklarımız (rezervlerimiz % 55 Fe tenörlü 113 252 000 ton başka bir ifadeyle 82 458 750 ton metal Fe. ) 4

ülkemiz cevher talebini ancak 10-15 yıl karşılayabilecek düzeydedir. Silinmiş: Ülkemizin jeolojik yapısı Türkiye İşletilebilir Demir Yatakları Düşük tenörlü ve/veya yüksek oranda zararlı bileşen içeren cevherlere sahip 40 kadar sorunlu yatağımız vardır. Bugünkü bilgilere göre bu yataklarda %15-50 Fe arasında değişen tenörlerde toplam 1.3 milyar ton kaynağın varlığı bilinmektedir. Bu nedenle, 1.3 milyar tonluk kaynak oluşturan sorunlu demir yataklarımızın teknolojik sorunlarının çözülerek işletmeye alınması gereklidir. İşletilmesi durumunda ülkemizin uzun dönemde ihtiyaçlarına karşılık verebilecek büyüklükte rezervlere sahip Hasançelebi (Malatya-Hekimhan) başta olmak üzere, Avnik (Bingöl-Genç), Bizmişen (Erzincan-Kemaliye) gibi yataklarımızın biran önce üretime alınması, ülkemizin acil demir ihtiyacına yönelik çözümlerin en başında yer almaktadır. Ayrıca, potansiyel beklentisinin yüksek olduğu hedef bölgelerde, yatak bazında yapılacak çalışmalarla ek rezerv olanaklarının araştırılması ve farklı görüş veya yaklaşımlarla havza etütlerinin yapılarak yeni hedef sahaların belirlenmesi dairemiz çalışmalarında önceliklidir. 5

Silinmiş: Milli güvenlik Stratejik madenlerin aranması Türkiye Sorunlu Demir Yatakları Rezerv Oranları Hasançelebi (Malatya-Hekimhan) Demir Yatağı Bakır: Türkiye toplam metal bakır rezervi 1.462.580 ton dur. Düşük tenörlü bakır yataklarının da rezervi eklendiğinde metal bakır rezervi 3.5 milyon tona ulaşır. Ülkemizin blister bakır ihtiyacı ortalama 250 bin ton/yıl dır. Ülkemizde üretilen bakır, yurtiçi talebinin yaklaşık %20 sini karşılamaktadır. 6

Kalkınma 10,60% 14,20% 2,70% 1% 3,70% 15% 0,80% 0,50% 27,10% 24,30% TÜRKĠYE BAKIR REZERV ORANLARI ÇAYELİ-MADENKÖY (% 4.61 Cu) SİİRT-MADENKÖY (%3 Cu) ARTVİN (% 5 Cu) BALIKESİR-HAVRAN- TEPEOBA (% 0.33 Cu) KASTAMONU-KÜRE (% 2.05 Cu) GİRESUN-ESPİYE (% 2.2 Cu) TRABZON-YOMRA-OF (% 1.15 Cu) SİVAS-KOYULHİSAR (% 1.73 Cu) ÇANAKKALE-YENİCE (% 1.25 Cu) ELAZIĞ-MADEN (% 1.71 Cu) Yıllık bakır üretiminin 35 bin ton kadarı kurulu izabe tesislerimizde yerli cevher konsantrelerinden üretilmektedir. Ülkemizin ihtiyacını karşılamak için yılda 170-200 bin ton metal bakır ithal etmek gerekmektedir. 2008 yılı tüvenan Cu üretimimiz 6.166.000 tondur. Mevcut rezervler ülke ihtiyacını yaklaşık 10-15 yıl karşılayabilecek düzeydedir. 7

Murgul (Artvin) Bakır Yatağı Bu nedenle, ülkemizin bakır yataklarının bulunabileceği potansiyel alanlarda bakır arama projelerini uygulamaya koymak önceliklidir. Kurşun-Çinko: Türkiye toplam metal kurşun rezervi 795.200 tondur. Türkiye nin kurşun metal tüketimi yılda 35 bin ton kadardır. Bunun yaklaşık 10 bin tonu hurdadan, 5-6 bin tonu geçici ihraç edilen cevherlerden, 15-20 bin tonu ithalatla karşılanmaktadır. 2008 yılı tüvenan kurşun üretimi 565.374 tondur. Türkiye nin metal çinko rezervi ise 1.659.502 tondur. Türkiye nin çinko metal tüketimi yılda 60 bin ton dolayındadır. Bunun 10 bin tonu geçici ihraç edilen cevherlerden bir bölümü hurdadan, 20-30 bin tonu ithalatla karşılanmaktadır. 2008 yılı tüvenan kurşun üretimi 565.374 tondur. Galenit-Sfalerit Gelişmekte olan ülkemizin ihtiyaçlarındaki artışa paralel olarak, gelecekte kurşuna ve bilhassa çinkoya olan talep artacaktır. İç tüketimi karşılamak amacı ile çinko ve gümüş içeren kurşun yataklarının aranmasına hız verilmektedir. 8

Fosfat: Türkiye ye başta Tunus, Fas, Ürdün ve İsrail den her yıl 40 milyon dolarlık fosfat hammaddesi ithalatı söz konusudur. Gübre tüketimimizin 1/3 ü fosforlu gübrelere aittir ve bu nedenle üretimde hammadde olarak fosfatın önemi çok açıktır. Türkiye yılda 2 milyon ton % 30 P 2 O 5 (66-68BPL) na eşdeğer fosfat kayasını, doğrudan fosforik asit, yapay gübre veya fosfat kayası olarak ithal etmektedir. Bu dışalımın karşılığı Türkiye Limanları CIF teslimi değeri olarak yılda 100 milyon doları bulmaktadır. Batılı ülkeler düzeyine yaklaşıldığında ise yıllık gübre tüketimi 8 milyon tona, fosfat kayası gereksinimi ise 3 milyon tona çıkacaktır. Dolayısıyla önümüzdeki dönemde fosfat arama projelerine ağırlık verilerek, bilinen yataklardaki teknolojik sorunların ivedilikle giderilmesi gerekmektedir. Altın- Gümüş: Türkiye de bilinen altın kaynaklarından işletilebilirliği fizibilite veya ön fizibilite çalışmalarıyla ortaya konan 10 ayrı yataktaki toplam rezerv yaklaşık 328 ton, gümüş rezervi ise 5740 tondur. Türkiye nin işletilebilir ve potansiyel altın yatakları ile yan ürün olarak metal yataklarından elde edilen altın sahalarının toplam metal altın rezervi yaklaşık 560 tondur. 2008 yılı altın üretimi 11.000 ton gümüş üretimi ise 294 tondur. Altın tüketimi ortalama yılda 150 ton dolayındadır. Altın ithalatı için her yıl önemli miktarlarda döviz ödenmektedir. Altın Türkiye nin jeolojisi altın ve gümüş oluşumuna elverişlidir. Özellikle 1980 lerden sonra gelişen teknoloji ve artan fiyatlar, düşük tenörlü altın yataklarını ekonomik hale getirmiştir. Bu dönemde epitermal yataklarının aranmasına yönelik çalışmalar artmıştır. Bugün için bilinen altın ve gümüş potansiyelleri yapılan arama çalışmaları ile sürekli artmaktadır. 9

Krom: Krom yataklarının içinde bulunduğu ofiyolitik kayalar Türkiye de oldukça yaygındır. Ülkemiz, tespit edilmiş bulunan rezerv miktarı açısından değilse bile, kalitesiyle dünyada önde gelen kromit üreticisi ülkelerden birisidir. Türkiye de % 20 Cr 2 O 3 ün üzerinde tenörlerde krom rezervi toplam 26 milyon tondur. Bununla birlikte Adana (Karsantı) Yataardıç sahasında ortalama % 5.36 Cr 2 O 3 tenörlü 200 milyon ton rezerv belirlenmiştir. Ofiyolitlerdeki yataklarda Dünyanın sayılı büyüklükteki krom yatağıdır. Kromit BURSA- KÜTAHYA BÖLGESĠ 13% SĠVAS- ERZĠNCAN- KOPDAĞ BÖLGESĠ 10% MUĞLA- DENĠZLĠ BÖLGESĠ 6% GULEMAN BÖLGESĠ 45% MERSĠN- KAYSERĠ- ADANA BÖLGESĠ 26% TÜRKİYE KROMİT REZERV ORANLARI Türkiye nin yıllık üretimi yaklaşık 1-1.5 milyon ton civarında olup, üretilen cevherin büyük bir kısmı ihraç edilmektedir. 2008 yılı tüvenan krom üretimi 5.100.484 ton olmuştur. Dünya piyasa koşullarına göre, Türkiye maden ihracatında krom önemli bir yer tutar ve önemli miktarlarda döviz girdisi sağlamaktadır. Yaklaşık 150 yıldır dünyanın ilk 6 krom üreticisi arasında yer alan ülkemizin bu konumunu devam ettirmesi ve ülkemizdeki ferrokrom 10

fabrikalarının ihtiyacını karşılayabilmek için mevcut rezervlerin geliştirilmesi ve yeni yataklarının bulunması amacıyla projeler devam ettirilecektir. Nikel: Günümüz koşullarında, rezerv açısından ekonomik olarak nitelendirilebilecek en önemli nikel yatağı Manisa-Çaldağ da bulunmaktadır. Özel sektör tarafından Çaldağ da üretim çalışmalarına başlanmıştır. Çaldağ (Manisa-Turgutlu) Lateritik Nikel Yatağı Nikelin, dünyadaki talebe bağlı olarak, son 3 yıl içerisinde fiyatı üç kat artmıştır. Metal nikel fiyatı, 2007 yılında 51.000 $/ton a kadar yükselmiştir. Ancak 2008 yılının sonlarına doğru ortaya çıkan küresel ekonomik sorunlar nedeniyle, diğer madenlerde olduğu gibi, nikel fiyatlarında da önemli düşüşler meydana gelmiş, 2009 yılı başı itibarıyla 12.500 $/ton dur. Ülkemizin 1500-2000 ton/yıl düzeyinde olan nikel ihtiyacı nikel ürünleri ithalatı yoluyla karşılanmaktadır. İthalat karşılığı 15-20 milyon $/yıl döviz ödenmektedir. Uluslar arası talep ve ülkemiz ihtiyacı dikkate alınarak nikel arama projeleri devam ettirilecektir. Bor: Bilindiği gibi zengin olduğumuz madenler arasında ilk sırayı, dünya rezervlerinin % 72 sine sahip olduğumuz bor yatakları almaktadır. Ülkemiz, dünyanın ABD den sonra en büyük bor üreticisidir. 11

Eskişehir-Kırka Bor Sondaj Karotları Genel Müdürlüğümüz, Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğüne ait işletme ve ruhsat sahalarında rezerv geliştirme ve bor arama projelerini 2002-2006 yılları arasında protokole bağlı olarak sürdürmüş, 2007 yılından başlamak üzere, Ek Protokol kapsamında 3 yıl süre ile sondajlı arama ve rezerv geliştirme çalışmaları yürürlüğe girmiştir. 2009 yılında Bigadiç, Kepsut, Kırka, Emet ve Ayaş da toplam 43 lokasyonda, 12.955,25 metre sondaj gerçekleştirilmiştir. 2009 yılında, bor amaçlı yapılan 10558,55 m sondajda 32 kuyudan 23 ünde yaklaşık 1.264 metre bor cevherli zon kesilmiştir. Balıkesir-Kepsut ta Au amaçlı 1549,80 m sondaj yapılmış olup, Au açısından umutlu zonlar kesilmiştir. Proje kapsamında Kütahya- Emet te 50 km 2 alanda 1/25.000 ölçekli prospeksiyon ve 1 km 2 1/1.000 ölçekli krom amaçlı detay jeolojik etütler tamamlanmıştır. 2002-2009 yılları arasında bu proje kapsamında 64.286,55 m. bor, 846,90m sodyum sülfat ve 6.537,40 m. altın amaçlı olmak üzere toplam 71.670,85 metre sondaj gerçekleştirilmiştir. Bor amaçlı açılan kuyularda toplam 8.577,25 metre boratlı zon kesilmiştir. Şimdiye kadar iki kurum tarafından yürütülen çalışmalar sonucunda; görünür+muhtemel+mümkün olarak 2.066 milyar ton olan bor rezervimiz 1 milyar ton artarak, 3.066 milyar tona yükselmiş ve rezervlerimiz büyük oranda görünür hale gelmiştir. 12

Eskişehir-Kırka Bor Oluşumları Bor madenlerinin stratejik önem taşıması ve ülkemiz jeolojisinin bor yataklarının oluşumuna uygun evaporitik ortamlara sahip olması nedeniyle bor arama projelerine devam edilecektir. Trona: Ülkemizde Ankara-Beypazarı nda Genel Müdürlüğümüz tarafından, diğeri ise Ankara-Kazan da yabancı bir şirket tarafından bulunmuş iki doğal soda (trona) yatağı bulunmaktadır. Beypazarı yatağında, % 56 ve üzeri trona içeren 235 milyon ton, Ankara-Kazan yatağında % 31 trona tenörlü 607 milyon ton olmak üzere ülkemizde toplam 842 milyon ton soda rezervi vardır. Türkiye deki trona yataklarının Avrupa pazarlarına yakınlığı ve kalitesi çok önemli bir avantajdır. Ülkemiz 842 milyon tonluk rezervi ile Dünya nın en büyük trona yataklarına sahip ikinci ülkesi konumuna gelmiştir. Trona (Ankara-Beypazarı) 13

Doğal soda yatakları nadir oluşumlardır. ABD, Türkiye ve Çin de olmak üzere sadece üç ülkede gömülü tip doğal soda yatağı bulunmaktadır. Tronadan üretilen sodanın kalitesi yüksek, üretim maliyeti düşüktür. Bu nedenle soda üreticisi ülkelerin doğal trona yataklarına sahip olması diğer ülkelere göre, üretim maliyeti açısından çok önemli bir avantajdır. Türkiye doğal soda yataklarına sahip olmanın yanında, yüksek sentetik soda üretim kapasitesine de sahiptir. Ülkemizdeki mevcut yataklar üretim aşamasında olup, kısa zamanda dünyanın en büyük soda üreticisi ülke durumuna gelmesi beklenmektedir. Jeolojik açıdan bilinen yatakların dışında yeni trona yataklarının bulunabilmesi mümkün görünmektedir. Bu nedenle, ülkemizde trona yataklarının aranmasına yönelik olarak Orta Anadolu Bölgesi Neojen havzalarında arama projelerine devam edilecektir. Mermer ve Doğal Taşlar: Ülkemizin jeolojik yapısı mermer ve doğal taş çeşitliliği bakımından önemli avantajlar sağlamaktadır. Son yıllarda sektörel anlamda önemli gelişmeler kaydedilmiş ve özellikle ihracata yönelik üretim kapasitesinde dikkate değer gelişmeler sağlanmıştır. Son yıllarda, yaklaşık 1 milyar 430 milyon dolar civarında ihracat gerçekleştirilmiş, sektörde sanayileşme yönünde de önemli atılımlar yapılmıştır. Mermer plaka kesim işlemi 14

İhracata hazır hale gelen mermerlerin ambalaj işlemi Ülkemizin sahip olduğu çeşitlilik, üretim-tüketim ve ihracat olguları dikkate alınarak yeni mermer ve doğal taş sahalarının belirlenmesine ve potansiyel alanların ortaya konulmasına yönelik arama ve araştırma projelerine ve envanter çalışmalarına devam edilecektir. Seramik ve Cam Hammaddeleri: Üretim kapasitesi olarak Avrupa da 3. Dünyada ise 5. sıraya ulaşan ülkemiz seramik sanayiinde yıllık ortalama 1 milyar dolar civarında bir üretim gerçekleştirmektedir. Cam sanayinde yıllık hammadde tüketimi 2 milyar tona, üretim değeri ise 2 milyar dolar/yıl a ulaşmaktadır. 15

Balıkesir-Düvertepe kaolen oluşumları Genel Müdürlüğümüz tarafından 1970-80 li yıllarda ağırlık verilen seramik ve cam hammaddeleri arama çalışmaları sonucunda ortaya konulmuş olan rezervler sektörlere güvence sağlamış, üretim girdilerinde maliyet azalmış ve bugünkü gelişmiş seramik sanayi ortaya çıkmıştır. Genel Müdürlüğümüz tarafından son yıllarda yapılan çalışmalarla Yozgat, Zonguldak, Kastamonu yörelerinde yeni seramik ve cam hammadde yatakları ortaya çıkarılmıştır. Sektörlerin ihtiyacı olan kil, kuvars, kaolen ve feldspat gibi ana hammadde kaynaklarının aranmasına yönelik projelere devam edilecek, alternatif hammadde kaynakları da araştırılacaktır. Çimento Hammaddeleri: Üretim kapasitesi açısından Avrupa da 1. Dünya da ise 8. sıraya ulaşan çimento sanayimiz yine hammadde güvencesine bağlı olarak gelişen sanayi kollarındandır. Ülkemiz ve yakın komşularımızda hızla gelişen yapılaşma ve büyük ölçekli inşaat projeleri ile birlikte çimentoya olan talepte de hızlı bir artış ortaya çıkmaktadır. Son yıllarda inşaat ve ihracat sektöründeki gelişmelere bağlı olarak çimento fabrikası yapımında da artış olmuştur. Buna bağlı olarak da hammadde gereksinimleri artmış ve Genel Müdürlüğümüz tarafından da yürütülen projelerle de çimento hammaddelerine yönelik etütler gerçekleştirilmiştir. Çimento sanayinin ihtiyacı olan hammadde kaynaklarının araştırılmasına yönelik projeler özellikle sektörün talebi doğrultusunda sürdürülmektedir. 16

II- FAALİYETLERE İLİŞKİN BİLGİ VE DEĞERLENDİRMELER A-Performans Bilgileri 1- Faaliyet ve Proje Bilgileri 1. Faaliyet ve Proje Bilgileri Genel Müdürlüğümüz ve onun ana hizmet birimlerinden olan Maden Etüt ve Arama Dairesi Başkanlığı, kuruluşundan bu yana geçen 75 yıllık sürede, değişen koşullara, kendisine verilen görevlere bağlı olarak zaman zaman yapılanmasını ve önceliklerini yenileyerek büyük hizmetler yapmıştır. Ülkemizin bilinen tüm maden yataklarının hemen hemen hepsinin ilk bulunuşlarında ya da rezervlerinin artırılmasında Genel Müdürlüğümüzün çalışmalarının katkıları vardır. Demir-çelik, ferrokrom, bakır, alüminyum, krom, bor ürünleri, seramik, cam, çimento gibi madenlere dayalı sanayilerin ülkemizde kurulması ve geliştirilmesi, Genel Müdürlüğümüzün önceki yıllarda bulduğu maden yatakları ve ürettiği maden jeolojisi verileri sayesinde mümkün olmuştur. Maden Etüt ve Arama Dairesi, maden arama ve araştırma projeleri gerçekleştirerek ülkemizin maden potansiyelini ortaya koymak ve envanterini çıkarmak, arama ve araştırma projeleri sonucunda bulunan maden yataklarının kalite ve rezervlerini tespit etmek, ülkemiz maden potansiyelinin ekonomimize kazandırılmasına yönelik ulusal madencilik politika ve stratejilerinin oluşturulmasına öncülük etmek, bir yandan da gerekli bilgi üretimi ile madencilik yatırımlarına alt yapı hazırlamak amacıyla çalışmalarını sürdürmektedir. Bu nedenle, Maden Etüt ve Arama Dairesi ülkemizin maden potansiyelinin ortaya konulmasına yönelik çalışmalarını ülke genelinde uyguladığı projeler kapsamında yoğun olarak sürdürmektedir. Maden arama ve araştırma projelerinin ülkemiz genelinde uygulanması ve somut sonuçlara ulaşılabilmesi, maden yataklarının keşfinden ekonomiye kazandırılmasına kadar geçen süreç ortalama 5-10 yıllık uzun vadeli bir dönemi kapsamaktadır. Metalik maden aramalarına yönelik olarak, 2010 yılında özellikle sondajlı çalışmaların ağırlık kazandığı Doğu Anadolu Metalik Maden Aramaları, Doğu Karadeniz Polimetal Maden Aramaları, Batı-Orta Anadolu Metalik Maden Aramaları ile Orta Anadolu-Orta Toroslar Metalik Maden Aramaları projeleri kapsamında, önceki yıllarda başlanan çalışmalara 2010 yılında da devam edilmektedir. Genel Müdürlüğümüz tarafından, endüstriyel mineral ve hammadde kaynaklarının araştırılmasına yönelik olarak Orta Anadolu, Trakya ile Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde yoğun arama projeleri yürütülmektedir. Maden ihracatımızda en büyük paya sahip olan mermer ve seramik konusunda ülke genelinde potansiyel belirleme ve alternatif sahaları araştırmaya yönelik çalışmalar 2010 yılında da sürdürülmektedir. Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü uhdesinde bulunan ve Batı Anadolu'da yoğunlaşan bor yataklarının geliştirilmesi yeni yatakların bulunmasına yönelik olarak 2002-2009 yılları arasındaki süreçte ücretli arama projeleri yapılmıştır. 8 yıllık süreçte, Eskişehir-Kırka, Kütahya-Emet, Balıkesir- Bigadiç ve Bursa-Kestelek bor havzalarında 64.286,55 metre bor, 6.537,40 metre altın ve 846,90 m sodyum sülfat amaçlı olmak üzere toplam 71.670,85 m. karotlu sondaj yapılmıştır. Bu kuyularda 8.577,25 metre boratlı zon kesilmiştir. Balıkesir-Sındırgı ve Kepsut ta yapılan Au amaçlı sondajlarda, altın içermesi olası yoğun silisifiye zonlar kesilmiş, laboratuar ve değerlendirme çalışmaları sürmektedir. Bu proje kapsamında Eskişehir-İnönü de yeni bir kömür havzası tespit edilmiş, Enerji Hammadde Etüt ve Arama Dairesi bu havzada ve ayrıca Eskişehir-Alpu da detay etütlere başlamıştır. Bu proje 2010-2014 yılları arasında gerçekleştirilmek üzere 5 yıl süreyle yeniden uzatılmıştır. Bu süreç içinde bor havzaları ve münferit sahalarda çeşitli ölçeklerde maden jeolojisi etütleri, çeşitli laboratuvar çalışmaları ile 22.500 m si bor ve diğer endüstriyel hammaddeler, 12.500 m si altın ve 17

diğer metalik madenlere yönelik toplam 35.000 m ± % 20 sondaj çalışması ve bu bağlamda 2010 yılında Kütahya-Emet te 25 lokasyonda toplam 4.000 m. Bor amaçlı, Balıkesir-Kepsut ta 12 lokasyonda toplam 2000 m. Altın amaçlı, Ankara-Ayaş ve Eskişehir-İnönü deki münferit sahalarda 2 lokasyonda toplam 2.000 m. evaporit ve kömür amaçlı toplam 8.000 m karotlu sondaj ve Kütahya- Gediz-Gürlek te polimetal amaçlı çeşitli ölçeklerde maden jeolojisi etüdü, topografik harita alımı ve laboratuar çalışmaları planlanmış olup, 2010 yılının ilk yarısında 466,10 m si bor, 182 m si kömür ve diğer evaporitler ve 300,20 m si altın amaçlı olmak üzere toplam 948, 30 m karotlu sondaj gerçekleştirilmiştir. Hızlı bir gelişme potansiyeline sahip olan GAP Bölgesi nde 2006 yılında endüstriyel hammadde kaynaklarının araştırılmasına yönelik çalışmalara hız verilmiştir. 2006-2009 yılları arasında yürütülen projelerde yeni sahaların tespitine yönelik araştırmalar sürdürülmüş olup, bölgede kuvarsit, alçı taşı, çimento hammaddesi ve mermer gibi endüstriyel hammadde oluşumları ortaya çıkartılmıştır. 2009 yılının sonlarında ise Devlet Planlama Teşkilatının yürüttüğü Cazibe Merkezleri Programı çerçevesinde Diyarbakır ilinde mermer potansiyel alanlarının belirlenmesine yönelik yeni bir proje uygulamaya geçirilmiş olup, bu proje 2010 yılında da sürdürülmektedir. Ülkemizin sahip olduğu yer altı kaynaklarının belirlenmesi ve ülke ekonomisine kazandırılması başlı başına stratejik önemi haiz bir konudur. Bu kapsamda yapılan çalışmalarımız yoğunlaşarak devam etmiş,2010 yılında toplam 135 adet metalik maden (70 adet) ve endüstriyel hammadde (65 adet) arama ruhsatı sahasında detaylı araştırmalar sürdürülmüş ve 2010 yılı ilk altı ayı içinde 76 lokasyonda 24.297,95 m maden arama amaçlı, ücretli işler kapsamında bor ve diğer endüstriyel tuzlar,, kömür ve Au amaçlı olmak üzere 6 lokasyonda 948,30 m olmak üzere toplam 25246,25 m karotlu sondaj gerçekleştirilmiştir. 18

MADEN ETÜT VE ARAMA DAİRESİ BAŞKANLIĞI 2010 YILI (İLK 6 AYLIK) PROJELERİ ÖZEL KOD NO PROJE ADI MADEN VE JEOTERMAL KAYNAK ARAMA VE ARAġTIRMALARI Türkiye Metalik Maden Aramaları 2010-32-13-01 Doğu Anadolu Metalik Maden Aramaları 2010-32-13-01-1 Proje Oluşturma Maden Ön Etütleri 2010-32-13-01-2 Doğu Anadolu - Doğu Toros Ofiyolitleri Krom-Nikel- Platin Grubu Elementleri (PGE) Aramaları 2010-32-13-01-3 K.Maraş-Osmaniye Polimetal Maden Aramaları 2010-32-13-01-4 Malatya-Elazığ-Sivas Polimetal Maden Aramaları 2010-32-13-01-5 Sivas-Erzincan-Malatya Demir Aramaları 2010-32-13-01-6 Sivas-Tunceli-Erzincan Metalik Maden Aramaları 2010-32-13-01-7 Doğu Anadolu Yığışım Karmaşığı Maden Aramaları 2010-32-13-01-8 Koçali Karmaşığı Polimetal Maden Aramaları 2010-32-13-02 Orta Anadolu-Orta Toroslar Metalik Maden Aramaları 2010-32-13-02-1 Kapadokya ve Orta Toroslar Metalik Maden Aramaları 2010-32-13-02-2 Orta Anadolu Kristalen Masifi Metalik Maden Aramaları 2010-32-13-03 Batı Anadolu Metalik Maden Aramaları 2010-32-13-03-1 Çanakkale-Balıkesir Polimetal Maden Aramaları 2010-32-13-03-2 Armutlu Yarımadası Polimetal Maden Aramaları 2010-32-13-03-3 Konya-Afyon-Kütahya-Uşak-Manisa Polimetal Maden Aramaları 2010-32-13-04 Doğu Karadeniz Metalik Maden Aramaları 2010-32-13-04-1 Trabzon- Rize Polimetal Maden Aramaları 2010-32-13-04-2 Volkanojenik Masif Sülfid (VMS) Yataklarının Karşılaştırılması ve Yeni Arama Kriterlerinin Geliştirilmesi 2010-32-13-04-3 Doğu Karadeniz Bölgesi Porfiri Maden Potansiyel Alanlarının Belirlenmesi 2010-32-13-04-4 Gümüşhane-Bayburt Polimetal Maden Aramaları Türkiye Endüstriyel Hammadde Aramaları 2010-32-13-05 Orta Anadolu Endüstriyel Hammadde Aramaları 2010-32-13-05-1 Orta Anadolu Endüstriyel Hammadde Aramaları (Kuzey) 2010-32-13-05-2 Tuz Gölü Havzası Endüstriyel Tuz Aramaları 2010-32-13-06 Trakya Endüstriyel Hammadde Aramaları 2010-32-13-07 Bitlis-Pütürge Masifi ve Malatya Metamorfitleri Endüstriyel Hammadde Aramaları 2010-32-13-08 Diyarbakır Ġli Mermer Potansiyel Alanları Belirleme Projesi (Cazibe Merkezlerini Destekleme Programı Diyarbakır Pilot Uygulama) 2010-32-13-09 Bilimsel Maden AraĢtırmaları 2010-32-13-09-1 Volkaniklere Bağlı Masif Sülfit Bölgelerinin Küresel Ölçekte Karşılaştırılması (MTA-IGCP Ortak Proje) 2010-32-13-09-2 Türkiye Mermer ve Doğal Taş Potansiyel Alanlarının Belirlenmesi 2010-32-13-09-3 Türkiye Maden Envanterlerinin Hazırlanması ve Değerlendirilmesi 2010-32-13-09-4 Türkiye Kil Potansiyel Alanlarının Belirlenmesi 2010-32-13-09-5 Türkiye Genel Jeokimya Haritalarının Hazırlanması ÜCRETLĠ ĠġLER 2002-32-57 Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü Eskişehir-Balıkesir-Kütahya- Ankara Bor Ruhsat Sahaları Ücretli Etüdü 2010-32-34 Erdemir Madencilik San. Ve Tic. A.Ş'ye ait Ücretli Etüt 19

21

Proje Adı Doğu Anadolu Metalik Maden Aramaları Projesi (2010-32-13.01) Açıklama DOĞU ANADOLU VE DOĞU TOROS OFİYOLİTLERİ KROM-NİKEL-PGE (PLATİN GRUBU ELEMENTLERİ) ÖN ARAMALARI Çalışma Alanı : Hatay, Osmaniye, Adana, Gaziantep, K.Maraş, Sivas, Kayseri, Malatya, Adıyaman, Erzincan, Erzurum, Kars, Bayburt, Artvin, Van, Ağrı, Kastamonu, Sinop, Çankırı, Çorum, Amasya, Kırıkkale, Yozgat, Tokat. İşin Cinsi Birim Programlanan Uygulanan Gerçekleşme (%) Kompilasyon (JDK) Km2 1000 0 0 Prospeksiyon (P) km2 750 0 0 Detay Jeoloji (JD) km2 300 0 0 Doğu Anadolu ve Doğu Toroslar Bölgesi nde yüzeyleyen ofiyolitik birimler içerisinde başta krom olmak üzere, lateritik nikel, Ni-sülfit, lisvenitlere bağlı altın cevherleşmelerine yönelik ön arama çalışmalarını yaparak, potansiyelleri hakkında yaklaşımlarda bulunmak ve önemli olabilecek zuhur veya yataklar için detay aramalar amacıyla hedef alanlar belirlemek bu projenin temel amacını oluşturur. 2008 yılında, Malatya-Gürün-Darende-Hekimhan-Kuluncak, Sivas-Kangal-Etyemez- Eskihamal, Kayseri-Sarız-Dağlıca ile Kahramanmaraş-Elbistan-Ekinözü yörelerinde bulunan ofiyolitik birimlerin krom ve nikel prospeksiyon çalışmaları yapılmıştır. Malatya ili doğusunda ve kuzeybatısında yüzeylenen ofiyolitlerede yapılan prospeksiyon çalışmaları sonucunda bölgede nikel açısından potansiyel teşkil edebilecek lateritik alanlar gözlemlenmiştir. Kuluncak kromit açık işletmesinden bir görünüş 2009 yılında Kahramanmaraş ili Andırın ilçesi çevresinde yüzeyleyen ofiyolitli melanj ve Osmaniye Düziçi, Bahçe, Feyzipaşa İlçeleri ile Hatay Dörtyol İlçesi çevresinde yüzeyleyen ofiyolitler çalışılmıştır. Çalışmalar; L36, M36, M37, N37 paftalarında, 1/25.000 ölçekli olarak toplam 450 km2 lik alanda yürütülmüştür. 300 km2 lik revizyon çalışması tamamlanmıştır. Bölgede 60 a yakın krom cevherleşmesinin varlığı saptanmış, Yarpuz beldesi civarında lateritik nikel yatakları tespit edilerek MTA adına ruhsat talebinde bulunulmuştur. Ancak hak

sağlanamamıştır. Çalışmalarla elde edilen veriler maden envanterlerinin hazırlanmasında değerlendirilecektir. Proje kapsamındaki arazi çalışmaları 02/06/2010 tarihinde Hatay-Osmaniye illeri arasında uygulamaya geçmiş, ancak bölgesel koşular nedeniyle arazi ekipleri çalışmalarını sürdürememiştir. Bu nedenle projenin uygulama alanlarına Kastamonu, Sinop, Çankırı, Çorum, Amasya, Kırıkkale, Yozgat ve Tokat illeri de dahil edilerek projenin çalışma alanı genişletilmiştir. Proje 2010-2013 yıllarında çalışma alanına ilave edilen illerde çalışmalarını yürütecektir. 2010 yılının ikinci yarısında, Kastamonu-Taşköprü civarında yüzeyleyen Elekdağ Ofiyoliti ve Kastamonu-Devrekani ve Hanönü arasında yüzeyleyen ofiyolitik birimler çalışılacaktır. Kahramanmaraş-Elbistan-Ekinözü meta-ofiyolitlerinden görünüm K.MARAŞ- OSMANİYE POLİMETAL MADEN ARAMALARI Çalışma Alanı : K.Maraş -Adıyaman-Osmaniye İşin Cinsi Birim Programlanan Uygulanan Gerçekleşme (%) Prospeksiyon(P) km2 900 350 38,89 Revizyon (RVZ) Km2 320 102,86 33,75 Jeokimyasal Etüt (JK) km2 60 20 33,33 Sondaj (S) m 1000 0 0 Yol m 1500 0 0 Kahramanmaraş ve civarında 2008 yılında genel jeokimyasal prospeksiyon çalışmaları yapılmıştır. Büyükkızılcık (Afşin) civarında Binboğa metamorfitlerine ait kalkşistler, kloritşist ve mermerler içerisinde kalınlıkları 100-150 m ve uzunlukları 23

500 m kadar olan silisli, hematitli, floritli ve baritli zonlar belirlenmiştir. Bu saha MTA adına ruhsatlandırılmıştır. 2009 yılında detay maden jeolojisi yönelik harita alımı, yarma çalışması ve genel jeokimyasal prospeksiyon çalışmaları yapılmıştır. Yapılan bu çalışmalarla Maraş ilini kapsayan çalışma alanında jeokimyasal element birlikteliği, alterasyon ve cevherleşme zonları ile tektonik hatlar belirlenerek, toplam 6 adet ruhsat alınmıştır. 2010 yılında, Bölgede 6 ruhsat sahasında detay maden jeolojisi ve detay jeokimya çalışmaları ile Küçükkızılcık Au-Sb-F-Ba ruhsatında potansiyelin ortaya konulması amacıyla detaylı aramaların yanısıra nadir toprak elementleri (NTE), uranyum aramaları da yapılmaktadır. Bu doğrultuda 2010 yılının ilk yarısında, ruhsat sahalarında prospeksiyon, revizyon ve detay jeokimyasal etütler yapılmış olup, çalışmalara devam edilmektedir. MALATYA ELAZIĞ- SİVAS POLİMETAL MADEN ARAMALARI Çalışma Alanı : Malatya-Sivas-Elazığ İşin Cinsi Birim Programlanan Uygulanan Gerçekleşme (%) Prospeksiyon (P) km2 1200 500 41,67 Detay Jeolojik Etüt (JD) km2 20 5 25 Revizyon (RVZ) km2 7 2,5 35,71 Sondaj (m) m 1000 695,35 69,54 Jeokimyasal Etüt (JK) km2 630 115 18,25 Yarma (Y) m3 1000 0 0 Malatya-Sivas-Tunceli-Erzincan illeri arasında kalan bölge hem FeO lere bağlı maden yatakları hem de baz (Cu, Pb, Zn) ve değerli metaller (Au, Ag) açısından önemlidir. Bu nedenle bölgede hem demir oksitlere bağlı Olympic Dam tipi yatakların hem de baz-kıymetli metal yatakların (Altın, Gümüş, Bakır, Molibden, Çinko, Kurşun) araştırılması sürdürülmektedir. Düşük tenör-yüksek rezerv özelliği sunan Malatya-Hasançelebi Demir Yatağı ile ilgili olarak uygulanan çalışmalar sonucunda, demir cevherleşmesine eşlik eden bakır, altın, gümüş ve nikel mineralizasyonlarının varlığı ortaya konulmuştur. Sahanın ekonomikliğini ciddi olarak etkileyecek olan bu bulgular ışığında potansiyelin ortaya çıkarılması yönünde araştırmalar devam etmektedir. Önceki yıllarda bölgede yapılan jeokimyasal prospeksiyon çalışmaları ile Hekimhan (Malatya) ve Bizmişen civarındaki FeO cevherleşmelerine bağlı olarak gelişmiş bakır ve altın oluşukları belirlenmiştir. Divriği ile Kemaliye çevrelerinde yapılan çalışmalarla birçok As, Cu, Pb ve Zn anomalileri tespit edilmiştir. 2006 yılında, önemli olabilecek 3 saha MTA adına ruhsatlandırılmıştır (Dikili-Hekimhan-Malatya, Karakeban (Akdağ)-Divriği-Sivas, Öşneden (Bizmişen)-Kemaliye-Erzincan). 24

Kuluncak ( Malatya ) kuzeyindeki alkali mağmatizmayla ilişkili ve Fe-Oksitlere bağlı Au,Ag,Cu,Pb,Th ve REE cevherleşmeleri Üst Kretase-Paleosen yaşlı Hasançelebi Siyenitoyidi nin skarn ve Orta Miyosen yaşlı Yamadağı Volkanitleri nin hidrotermal cevherleşmelerinden oluşmaktadır. 2006 yılında Hekimhan-Dikili sahası MTA tarafından ruhsatlandırılmıştır. Sahada yapılan detay maden jeolojisi, yarma ve jeokimya çalışmaları sonucunda sahanın metalik cevherleşme açısından sınırlı olduğu tespit edilmiştir. 2009 yılı çalışmalarında Arıkdamı, Sarıca (Kuluncak) dolaylarında MTA tarafından ruhsatlandırılmış sahalarda 1/5000, 1/2000 ölçekli detay jeolojik harita alımı yapılmıştır. Ayrıca bu sahalardan sistematik olarak jeokimyasal, kimyasal ve petrografik kayaç numuneleri alınarak analizleri yaptırılmıştır. Bu analizlerin sonuçlarında Arıkdamı, Sarıca ruhsat sahalarında çok önemli ve ümit verici baz metal değerleri elde edilmiştir. Kuluncak Sofular-Arıkdamı-Sarıca Sahası malahitli, azuritli damar Yapılan prospeksiyon çalışmalarında, bölgede önemli olacak bir potansiyel (Cu,Mo, Pb,Zn, Au,Ag açısından) belirlenmiş olup, 2010 yılının ilk yarısında, Kuluncak- Sofular-Arıkdamı mevkiindeki 4 adet ruhsat sahasında, detay maden jeoloji etütleri ile revizyon çalışmaları gerçekleştirilmiştir.bölgede genel jeokimya, jeokimyasal örnek alım çalışmaları ile sondajlı arama çalışmaları sürdürülmektedir. 2010 yılının ilk yarısında Arıkdamı ruhsatında yarmalarda elde edilen yüksek Cu-Pb- Zn değerlerinin derinlik yönündeki devamlılığını araştırmak amacıyla 1000 m olarak planlanan sondaj çalışmasının 695,35 m si tamamlanmıştır. Yapılan sondajlarda pirit-kalkopirit saçınımlı yer yer silisleşmiş, yoğun kloritli seviyeler kesilmiştir. Analiz sonuçlarına göre sondaj çalışmaları değerlendirilecektir. Ayrıca sahada NTE ve uranyum aramalarına yönelik çalışmalar da yapılmaktadır. 25

SİVAS-ERZİNCAN-MALATYA DEMİR ARAMALARI Çalışma Alanı : Sivas-Erzincan-Malatya İşin Cinsi Birim Programlanan Uygulanan Gerçekleşme (%) Kompilasyon (JDK) Km2 2400 930 38,75 Prospeksiyon (P) km2 1000 480 48 Detay Jeolojik Etüt (JD) km2 500 0 0 Jeofizik Etütler (JFNK1) Km2 1000 966 96,6 Uzaktan Algılama (UA) Km2 4800 900 18,75 Ülkemizdeki demir provensleri kendi içerisinde arama öncelikleri açısından önem sırasına göre dizildiğinde, Sivas-Erzincan-Malatya bölgesi ilk sırada yer almaktadır. Toplam demir üretiminin %60 ından fazlası bu bölgeden karşılanmakta olup, yılda 2-2.5 milyon ton düzeyinde yüksek kalitede cevher üretilmektedir. Bu proje ile Divriği Havzası nda bilinen veya tükenmiş demir yataklarının ve alçak uçuşlarda belirlenmiş ancak değerlendirilememiş manyetik anomalilerin tahkikleri yapılarak, mevcut jeolojik bilgiler ve yatak oluşum modelleriyle birlikte yorumlanarak, gömülü durumda olabilecek demir yataklarının bulunması amaçlanmaktadır. 2010 yılında yapılacak çalışmalarla gömülü demir yataklarının bulunabileceği bölgede, mevcut rejyonal manyetik verileri yeterli görülerek, rejyonal gravite datalarında ise her km de bir sıklaştırma yapılarak proje amaçları doğrultusunda detaylandırılmaktadır. Gravite çalışmaları ile birlikte, yine her km 2 de bir nokta alımı yapılarak jeofizik-spektrometre çalışmaları da sürdürülmektedir. Ayrıca, 1/25000 ölçekli jeolojik haritaların kompilasyonu ile litojeokimya çalışmalarından elde edilen tüm veriler birlikte değerlendirilerek jeolojik modellemeler yapılacaktır. Böylece daha detay arama çalışmaları için hedef alanlar belirlenecektir. SİVAS -TUNCELİ-ERZİNCAN METALİK MADEN ARAMALARI Çalışma Alanı : Sivas-Erzincan-Tunceli İşin Cinsi Birim Programlanan Uygulanan Gerçekleşme (%) Prospeksiyon (P) km2 600 0 0 Revizyon (RVZ) km2 302 0 0 Jeokimyasal Etüt (JK) km2 20 0 0 Divriği sahasında 2007 yılında 1579, 80 m, 2008 yılında 8 lokasyonda 2462,95 m; Kemaliye sahasında da 2007 yılında 1109, 60 m, 2008 yılında 4 lokasyonda 1919,95 m sondaj gerçekleştirilmiştir. 26

Sivas-Divriği-Akdağ sahası 2009 yılında Divriği-Akdağ ruhsat sahasında Mo içeren zonların devamlılığını ve Cu, Pb, Zn içeren altere zonların derine doğru kalınlığını araştırmak üzere sondajlı arama çalışmalarının yanı sıra 1/2000 ölçekli haritada revizyon ve Divriği-Zara- Kangal ilçelerinde benzer cevherleşmeleri araştırmak amacıyla 1/25.000 ölçekli maden jeoloji haritası, tahkik jeokimyasal çalışmalar ve 1/10.000 ölçekli detay jeolojik harita yapımı ile sahada 2400 m olarak planlanan sondajlı arama çalışmaları tamamlanmıştır. Yapılan sondajlarda seyrek dissemine molibden içeren zonlarla, kalkopirit, galen ve sfalerit içeren limonitli, hematitli ve silisifiye zonlar kesilmiştir. Divriği-Akdağ da Maden Jeolojisi çalışmaları sonucunda porfiri molibden ve damar oluşumlu çinko-kurşun cevherleşmesi saptanmıştır. Sahada yapılan sondajlarda Zn- Pb damarlarından (%8,3 Zn ve % 13,9 Pb varan değerler) buluculuk alınabilecek sonuçlar alınmıştır. Sivas-Divriği-Akdağ sahası SD_9 sondajı. Proje kapsamındaki çalışmalara, yılın ikinci yarısında başlanacaktır. 27

DOĞU ANADOLU YIĞIŞIM KARMAŞIĞI MADEN ARAMALARI Çalışma Alanı : Erzurum-Ağrı-Kars -Van-Ardahan İşin Cinsi Birim Programlanan Uygulanan Gerçekleşme (%) Prospeksiyon (P) km2 1500 300 20 Detay Jeoloji (JD) m 10 2 20 Jeokimyasal Etüt (JK) km2 1530 308 20,13 Revizyon (RVZ) km2 5 1 20 Çalışma sahası, Kuzeydoğu Pontid Tektonik Kuşağının güneyi ile Anatolidlerin kuzey kenarında Erzurum-Tortum-Narman-Oltu ve Olur ilçeleri civarında yer alır. Bölgede ayrıntılı çalışma yapan Konak ve diğ. (2000), Pontidlerden güneye doğru 4 tektonik birim ayırt etmişlerdir. Kuzeyden güneye doğru, 1- Hopa-Borçka Zonu, 2- Artvin- Yusufeli Zonu, 3- Olur-Tortum Zonu, 4- Erzurum-Kars Ofiyolit Zonu. Proje bölgesinde 4 tip cevherleşme gözlenmektedir. Bunlardan birinci tipi Jura öncesi Oltu Ekaylı Zonu içerisinde gelişmiş porfiri Cu-Au cevherleşmesi, ikincisi Üst Kretase yaşlı Erzurum Kars Ofiyolit Zonu içerisinde gelişen Kıbrıs tipi VMS, üçüncüsü Tersiyer yaşlı volkano-sedimanter havza içerisinde gelişmiş damar tipi polimetal (Cu-Pb-Zn-Mo-As) cevherleşmesi ve dördüncüsü ise Pliyo-kuvaterner yaşlı çökeller içinde depolanmış plaser Cu cevherleşmesidir. Doğu Pontid lerin güney kesimi ile Kuzey Anadolu Ofiyolit Kuşağı nın sınırındaki, Kars Platosu olarak adlandırılan alanda ve çevresinde (Oltu-Narman-Tortum- Horasan-Pasinler-Göle) Porfiri Cu, Kıbrıs Tip VMS ile epitermal Au-Hg, damar tip Cu-Pb-Zn ve epitermal Au-As cevherleşmeleri önceki çalışmalarda tespit edilmiştir. Erzurum ve çevresinde 2005 yılından itibaren yapılan sondajlı arama çalışmaları ile İnanmış Cu, Mahmutçavuş Cu, Pb-Zn-Ag-Au, Ayyıldız As, Dutlu Cu-Mo yatak ve zuhurlarının varlığı belirlenmiştir. Bu sahalarda 2005-2009 yılları arasında toplam 21.246, 40 m (2005 yılında; 614,90 m (Ayyıldız);2006 yılında; 1.103,20 m (Ayyıldız sahası 247,70 m, İnanmış sahası 855,50 m); 2007 yılında; 657,30 m (Mahmutçavuş); 2008 yılında 14.919,20 m (Ayyıldız sahası 1253,30; Mahmutçavuş sahası 888.80, İnanmış sahası 12.777,10 m) ; 2009 yılında; 3951,30 m (İnanmış sahası 2019,00; Mahmutçavuş sahası 930,30, Dutlu sahası 1002 m))sondajlı arama çalışmaları yapılmıştır. İnanmış sahasında bu sondajlarda %0,1-0,8 Cu değerleri elde edilmiştir. Ancak tespit edilen bakırlı zonlar günümüz koşullarında, ekonomik olabilecek boyutlarda değildir. Buluculuk hakkı alınarak, saha MİGEM e 2009 yılında devredilmiştir. AYYILDIZ sahasında volkaniklerde yapılan sondajlarda altere zonlarla az miktarda arsenik (As) içeren zonlar ve cevher beklentili silisleşmeler kesilmesine rağmen analizlerde değer alınamamıştır. 2010 yılında ruhsat sahalarında detay maden jeolojisi ve tahkik jeokimya etütleri ile provens bazında prospeksiyon ve genel jeokimya çalışılmalarına devam edilmektedir. Bölgede yapılan bu çalışmalarla, bilinenlerin dışında örtülü cevher 28

yatakların bulunabileceği jeolojik ortamların belirlenmesine yönelik çalışmalar da yürütülmektedir. Bunun dışında Tersiyer havzası içinde gelişen Oligo-Miyosen yaşlı evaporitik çökeller içinde hammadde olanaklarının ön araştırılması, yılın ikinci yarısında gerçekleştirilecektir. İnanmış (Erzurum-Oltu) Cu-Au sahasındaki Zeyneller yarmasından bir görünüm KOÇALİ KARMAŞIĞI POLİMETAL MADEN ARAMALARI Çalışma Alanı : Osmaniye, K.Maraş, Adıyaman, Diyarbakır İşin Cinsi Birim Programlanan Uygulanan Gerçekleşme (%) Prospeksiyon (P) km2 3500 1750 50 Revizyon (RVZ) Km2 750 200 26,67 Detay Jeolojik Etüt (JD) km2 23 19,5 84,78 Jeokimyasal Etüt (JK) Km2 80 50 62,50 Jeofizik Etütler (JFNK2) Km2 20 16 80 Topografik Etüt (T) Km2 3 0,4 13,33 Uzaktan Algılama (UA) Km2 1800 0 0 Yol m 3500 3000 85,71 Yarma (Y) M3 750 250 33,33 Sondaj (S) m 2500 2994,6* 119,78 *1438,1 m si 2009 yılından sarkan metrajdır. Güneydoğu Anadolu Orojenik Kuşağı ndaki Koçali Karmaşığı içinde yer alan okyanusal kabuk malzemesi ile ilişkili Masif Sülfid Yatakları (VMS) ilk kez MTA çalışmalarıyla ortaya çıkarılmıştır. Cevherleşmelerin kökeni ve oluşum 29

mekanizması açıklanarak orojenik kuşak içerisinde Kıbrıs tipi VMS yataklarının bulunabileceği hedef alanlar belirlenecektir. Bölgede 2006 yılında başlayan çalışmalar ile Adıyaman-Sincik te altın ve bakır içeren cevherli zonlarda 6 lokasyonda toplam 424 m, 2007 yılında da sahada 9 lokasyonda toplam 753,50 m sondaj yapılmış, Ortalama 10.071 ppm (%1) Cu tenörlü 677.010 ton toplam (GÖRÜNÜR+MUHTEMEL) rezerv bulunmuştur. 2008 yılında 10 lokasyonda toplam 765 m sondaj gerçekleştirilmiştir. 2 adet ruhsat sahasında 5 cm-50 cm kalınlıklarında cevher kesilmiştir. Adıyaman-Koçali de 3 adet yeni ruhsat alınmıştır. 2009 yılında Adıyaman - Tut - İncekoz sahasında 4438,1 m sondajlı arama çalışmaları ve detay maden jeolojisi etütleri yapılmıştır. Bu sahada düşük tenörlü bakır yatağı keşfedilmiştir. Rezerv ve tenör hesaplamaları yapılmaktadır. 2010 yılının ilk yarısında prospeksiyon ve detay maden jeoloji etütleri ile birlikte detay jeofizik çalışmaları sürdürülmektedir. Bu dönem içinde Koçali sahasında 1556,5 m sondaj çalışmaları yapılmış olup, çalışmalar devam etmektedir. Yapılan sondajlarda bakır içeren zonlar kesilmektedir. Adıyaman-Sincik 30

26,5 20,00 16 3 0,4 853 3,11 1000 966 630 9,55 493 250 930 311,5 21,25 1750 14,29 1384 22,51 2320 13,33 3400 27,35 3000 4500 3689,95 3395 32,49 DEĞER 5000 60,00 6600 GERÇEKLEŞME (%) 82,00 80,00 96,60 10450 DOĞU ANADOLU METALĠK MADEN ARAMALARI PROJESĠ 2010 YILI (ĠLK 6 AYLIK) UYGULAMA DURUMU İŞLER PROGRAMLANAN Uygulama Gerçekleşme (%) S Sondaj (m) 4500 3689,95 82,00 P prospeksiyon 10450 3395 32,49 JD Detay Jeolojik Etüt (km2) 853 26,5 3,11 JFNK2 Jeofizik Etüt (km) 20,00 16 80,00 JFNK1 jeofizik Etüt (km2) 1000 966 96,60 UA Uzaktan Algılama (km2) 6600 630 9,55 JDK Kompilasyon (km2) 3400 930 27,35 JK Jeokimyasal etüt(km2) 2320 493 21,25 T Topoğrafik Etüt (km2) 3 0,4 13,33 Y Yarma (m3) 1750 250 14,29 Yol Yol (m) 5000 3000 60,00 RVZ Revizyon (km2) 1384 311,5 22,51 DOĞU ANADOLU METALİK MADEN ARAMALARI PROJESİ 2010 YILI (İLK 6 AYLIK) UYGULAMA DURUMU 12000 10000 PROGRAMLANAN Uygulama Gerçekleşme (%) 120,00 100,00 8000 80,00 6000 60,00 4000 40,00 2000 20,00 0 0,00 31

Proje Adı Açıklamalar Orta Anadolu- Orta Toroslar Metalik Maden Çalışma Alanı KAPADOKYA VE ORTA TOROSLAR METALİK MADEN ARAMALARI : Kırşehir-Nevşehir-Kayseri -Aksaray -Niğde-Adana Aramaları (2010-32-13.02) İşin Cinsi Birim Programlanan Uygulanan Gerçekleşme (%) Prospeksiyon (P) km2 1600 600 37,5 Detay Jeolojik Etüt (JD) km2 52 10,5 20,19 Revizyon (RVZ) Km2 100 25 25 Jeokimyasal Etüt (JK) km2 40 15 37,5 Topografik Etüt (T) km2 2 2 100 Sondaj (S) m 7500 5588,6 74,52 Yol m 8000 6000 75 Yarma (Y) m3 2000 1000 50 Gömülü-örtülü maden yataklarının bulunması amacıyla 2005 yılında bölgede başlayan genel jeokimyasal prospeksiyon çalışmalarıyla Kızılırmak nehrinin kuzeyindeki tektonik hatlar boyunca magmatik ve metamorfik kayaçlarda metalik madenlere yönelik aramalar yapılmıştır. Jeokimyasal anomalilerin tahkiki sonucunda, MTA tarafından Kırşehir Masifi nin batısında Savcılıebeyit ve Terziali (KIRŞEHİR) Au sahaları bulunmuştur. Daha sonraki yıllarda bölgede yapılan uzaktan algılama çalışmalarının tahkiki ve jeokimyasal prospeksiyon çalışmaları ile önceki yıllarda 8, 2008 yılında da 3 adet olmak üzere toplam 11 adet ruhsat Genel Müdürlüğümüz adına alınmıştır. Karot yarılama, inceleme ve örnekleme deposu ile karot determinasyonu Proje Kapsamında 2008 yılında Nevşehir-Başdere ruhsat sahasında 1/2000 ölçekli detay maden jeoloji haritası yapılmıştır. Ayrıca 8 lokasyonda toplam 2783,35 m sondaj yapılmıştır. 32

Nevşehir-Ürgüp-Başdere ruhsat sahasında yapılan NBS.2 sondajından bir görünüm Kayseri-İncesu-Hamurcu ruhsat sahasında ise 2 km 2 lik alanın 1/2000 ölçekli detay maden jeoloji haritası ile aynı ölçekte topografik haritası yapılmıştır. Sahada 4 lokasyonda toplam 1547,90 m sondaj tamamlanmıştır. Her 2 sahada yapılan sondajlarda yoğun piritli, limonitli, hematitli ve kuvars damar ve damarcıklı zonlar kesilmiş olmasına rağmen baz metal açısından önemli değerler elde edilememiştir. Kayseri-İncesu-Hamurcu KHS-3 sondajı Niğde-Çamardı-Eynelli, Nevşehir-Avanos-Ayhanlar, Nevşehir-Hacıbektaş-Topayin, Niğde-Çiftlik-Narköy (2 adet ruhsat sahası), Niğde-Çiftlik-Kitreli (2 adet ruhsat 33

sahası), Niğde-Tepeköy, Niğde-Altunhisar-Keçikalesi ve Aksaray-Ortaköy- Seksenuşağı ruhsat sahalarında detay maden jeoloji etütleri ile tahkik jeokimyasal çalışmalar tamamlanmıştır. Nevşehir-Hacıbektaş-Topayin ruhsat sahasında fay zonunda gelişmiş silis damarı 2009 yılında Nevşehir-Hacıbektaş-Topayin sahasında 1/ 5.000 ölçekli detay maden jeoloji harita alımı, tahkik jeokimya çalışmaları ve 9 lokasyonda 1780 m sondaj çalışması tamamlanmış olup, altınlı silisifiye, breşik zonlar kesilmiştir. 20-30 m.lik zonda 200-2500 ppb Au değerleri elde edilmiştir. Sahada cevherli zonun devamlılığını araştırmak amacıyla 2010 yılında da sondajlı çalışmalara devam edilmektedir. Ayrıca uranyum anomalisi tespit edilen sahada, uranyum potansiyeli araştırılmaktadır. 34

Nevşehir-Hacıbektaş- Topayin sahası NHS-1 ve 2 sondajları Niğde-Merkez-Tepeköy Niğde-Merkez-Tepeköy sahasında 1/ 5.000 ölçekli detay maden jeoloji revizyonu, tahkik jeokimya çalışmaları ve 8 lokasyonda 2401m sondaj çalışması tamamlanmış olup, yapılan sondajlarda elde edilen ilk bulgularda, yüzeyde gözlenen alterasyon ve anomalilerin derinlerde sınırlı olduğu belirlenmiştir. 35

Niğde-Çiftlik-Narköy ruhsat sahasındaki silis kafa ve civa oluşumları Niğde-Çiftlik-Narköy sahasında detay maden jeoloji harita alımı, tahkik jeokimya çalışmaları ve 4 lokasyonda 914 m sondaj çalışması tamamlanmış olup, cevher beklentili silisifiye, breşik zonlar kesilmiştir. Nevşehir-Avanos-Ayhanlar ruhsat sahasından görünüm ve malahit oluşumları Niğde-Çamardı-Eynelli, Nevşehir-Avanos-Ayhanlar, Niğde-Altunhisar-Keçikalesi ve Aksaray-Ortaköy-Seksenuşağı ruhsat sahalarında detay maden jeolojisi, jeokimya ve yarma çalışmaları tamamlanmıştır. Avanos-Ayhanlar da 3 lokasyonda toplam 1455 m sondaj yapılmıştır.yüzeyde 40 m genişlikte ve 600 m uzunlukta malahitliazuritli altere volkanik kayaç izlenmektedir. Yapılan sondajlarda silisleşmiş altere zonlar kesilmiştir. Bölgede ve ruhsat sahalarında 2010 yılında detay maden jeolojisi ve toplam 7.500 m sondajlı arama çalışması planlanmış olup, yılın ilk yarısında Nevşehir-Avanos- 36

Ayhanlar ruhsat sahasında 1726,1 m; Nevşehir-Hacıbektaş-Topayin ruhsat sahasında 1287 m; Aksaray-Ortaköy-Seksenuşağı sahasında 588,50 m; Niğde- Çamardı-Eynelli ruhsat sahasında 1259 m; Niğde-Merkez-Tepeköy ruhsat sahasında 1001,3 m; Niğde-Çiftlik-Narköy ruhsat sahasında 243 m olmak üzere toplam 6104, 9 m sondaj yapılmış (7.7.2010 itibariyle) olup; detay maden jeolojisi ve sondajlı arama çalışmalarına devam edilmektedir. ORTA ANADOLU KRİSTALEN MASİFİ METALİK MADEN ARAMALARI Çalışma Alanı : Kırıkkale-Sivas-Amasya-Tokat-Çankırı-Kastamonu-Çorum-Yozgat Cinsi Birim Programlanan Uygulanan Gerçekleşme (%) Prospeksiyon (P) km2 2000 100 5 Uzaktan Algilama (UA) km2 2000 1200 60 Detay Jeolojik Etüt (JD) km2 40 0 0 Jeokimyasal Etüt (JK) km2 920 0 0 Proje kapsamında bölgede sedimanter, volkanik ve magmatik kayaçlara bağlı olarak oluşabilecek maden yataklarının aranması amaçlanmıştır. MTA adına ruhsatlı Çorum-İskilip-Soğucak Köyü mevkiindeki bakır-kurşun cevherleşme sahasında, 2006 yılında toplam 560.10 m; 2007 yılında toplam 2054,30 m; 2008 yılında toplam 1551,90 m sondaj yapılmıştır. Yapılan sondajlardan elde edilen analiz verilerine göre sahada ekonomik bir cevherleşme tesbit edilememiştir. Çorum-İskilip-Soğucak da kaolenize tüflerde yapılan detay etütler sonucunda % 8-11,5 alkali (Na 2 O+K 2 O) içerikli, 850 bin ton kaolinize alkali tüf rezervi ortaya konmuştur. MİGEM e devredilmiştir. Çorum-İskilip-Soğucak sahası SKS-3 sondajından bir görünüm 37

2009 yılında ruhsat sahalarında detay maden jeoloji etütleri ile birlikte tahkik jeokimyasal etütler ve prospeksiyon çalışmalarının yanı sıra bölgesel ve lokal jeolojik veri üretmek amacıyla bölgedeki detay maden arama çalışmaları (tahkik jeokimya, yarma) yapılmıştır. Bu çalışmalar sonucunda 2 adet ruhsat sahası alınmıştır. 2010 yılının ilk yarısında bölgede ve ruhsat sahalarında prospeksiyon çalışmaları yapılmış olup; yılın ikinci yarısında ise prospeksiyon, genel jeokimya ve ruhsat sahalarında maden jeolojisi etütlerine devam edilecektir. 38

11,41 19,44 92 10,5 15 100 25 2 2 700 960 1,56 1200 1000 2000 25,00 2000 50,00 60,00 3600 DEĞER 75,00 5588,6 74,51 100,00 6000 7500 8000 ORTA ANADOLU-ORTA TOROSLAR METALİK MADEN ARAMALARI PROJESİ 2010 YILI (İLK 6 AYLIK) UYGULAMA DURUMU İŞLER PROGRAMLANAN Uygulama Gerçekleşme (%) S Sondaj (m) 7500 5588,6 74,51 P Prospeksiyon (km2) 3600 700 19,44 JD Detay Jeolojik Etüt (km2) 92 10,5 11,41 UA Uzaktan Algılama (km2) 2000 1200 60,00 JK Jeokimyasal Etüt (km2) 960 15 1,56 RVZ Revizyon (km2) 100 25 25,00 T Topoğrafik Etüt (km2) 2 2 100,00 Y Yarma (m3) 2000 1000 50,00 Yol Yol (m) 8000 6000 75,00 ORTA ANADOLU-ORTA TOROSLAR METALİK MADEN ARAMALARI PROJESİ 2010 (İLK ALTI AYLIK )UYGULAMA DURUMU 9000 120,00 8000 7000 100,00 6000 80,00 5000 4000 60,00 3000 40,00 2000 1000 20,00 0 0,00 PROGRAMLANAN Uygulama Gerçekleşme (%) 39

Proje Adı Açıklamalar Batı-Orta Anadolu Metalik Maden Aramaları Projesi (2010-32-13.03) Çalışma Alanı ÇANAKKALE-BALIKESİR POLİMETAL MADEN ARAMALARI : Çanakkale-Balıkesir İşin Cinsi Birim Programlanan Uygulanan Gerçekleşme (%) Detay Jeolojik Etüt (JD) km2 2 0,3 15 Revizyon (RVZ) km2 342 325 95,03 Jeokimyasal Etüt (JK) km2 2 0 0 Topografik Etüt (T) km2 2 1,5 75 Sondaj (S) m 14000 10870,8 77,65 Yol m 10000 8900 89 Yarma (Y) m3 2500 2000 80 Balıkesir-Havran-Tepeoba bakır (Cu)-molibden (Mo) sahasında % 0,33 Cu ve % 0,041 Mo tenörlü 24 milyon ton görünür+muhtemel belirlenmiştir. Çanakkale-Ayvacık epitermal altın sahasında 2006 yılında yapılan sondajlı çalışmalar sonucunda, 0.55 gr/ton Au tenörlü toplam 57 milyon ton Au rezervi saptanmıştır. Ülkemizin önemli bir metalojenik provensini (Pb-Zn) oluşturan Biga Yarımadasının kuzeybatı kesiminin GB uzantısını oluşturan Gökçeada nın subvolkanit ve volkanik kayaçlarının alterasyon ve cevherleşme potansiyelleri ortaya konmuş, bugüne kadar metalik maden amaçlı olarak yeterince araştırılmamış olan Gökçeada nın metalik maden potansiyeli belirlenerek, Türkiye Metalik Maden Envanterine veri hazırlanmıştır. Gökçeada-Mutludere sektöründen genel görünüm 2008 yılında Çanakkale-Gökçeada da, 6 adet (2 si 2007 yılında, 4 ü 2008 yılında Genel Müdürlüğümüz adına alınmış) ruhsat sahasında prospeksiyon, tahkik ve detay 40

etütler yapılmıştır. Ruhsat sahalarından alınan kayaç örneklerinin analiz sonuçlarında önemli Cu, Pb, Zn ve Mo değerleri saptanmıştır. Gökçeada-Mutludere alterasyon sahası ve malahit oluşumları ve sondaj çalışmaları 2009 yılında Mutludere ve Kargalıdere ruhsat sahalarında 22 adet sondaj lokasyonunda, toplam 10429,7 m sondajlı arama çalışmaları yapılmış, sondajlarda 200 m ye varan kalınlıkta kalkopirit ve altın içerikli zonlar kesilmiştir. Tepeköy Porfiri Cu-Au yatağı keşfedilmiştir. Diğer ruhsat sahalarında detay maden jeolojisi etütleri, tahkik jeokimya çalışmaları tamamlanmıştır. 2010 yılında Mutludere ve Kargalıdere ile diğer ruhsat sahalarında detay maden jeolojisi ve Dereköy, Tepeköy, Eşelek ve Yıldız Tepe ruhsat sahalarında ise 19 lokasyonda toplam 10.870,8 m sondaj yapılmış olup, sondaj çalışmaları devam etmektedir. Yıldız ruhsat sahasında yapılan sondajlarda bakır içeren zonlar kesilmiştir. Mutludere ve Kargalıdere sektörlerinde yapılan sondajlarda bakırlı zonlar kesilmeye devam edilmektedir. Ayrıca, Dibektepe ve Yıldız sahalarında da detay maden jeolojisi etütleri ile tahkik jeokimya çalışmaları yapılmaktadır. 41

Çanakkale-Gökçeada-Mutludere ruhsat sahası Çanakkale-Gökçeada-Yıldız ruhsat sahası 42

ARMUTLU YARIMADASI POLİMETAL MADEN ARAMALARI Çalışma Alanı : Sakarya-Bolu-Bursa-Yalova-Kocaeli-Düzce İşin Cinsi Birim Programlanan Uygulanan Gerçekleşme (%) Prospeksiyon(P) km2 1000 500 50 Revizyon (RVZ) km2 22 10 45,46 Jeokimyasal Etüt (JK) km2 35 5 14,29 Sondaj (S) m 2000 1621 81,05 Yol m 1000 0 0 Yarma (Y) m3 500 50 10 Bölgede ofiyolitler ile bunları kesen intrüzif kayaçların ve bu birimler içerisinde veya dokanaklarında küçük pirit, Cu, Ni cevherleşmelerinin varlığı bilinmektedir. 2008 yılı çalışmaları, MTA adına ruhsatlı Bolu-Mudurnu, Yalova-Armutlu-İhsaniye ve Yalova-Armutlu-Fıstıklı sahalarında tahkik ve detay maden jeolojisi ve genel prospeksiyon çalışmaları şeklinde yürütülmüştür. Arazi çalışmalarından elde edilen önemli bulgulardan biri de İhsaniye ve Fıstıklı sahalarında damar tipi Zn-Pb cevherleşmelerinin sahanın tamamında baritli kuvars damarlarıyla ilişki olduğudur. Her iki sahadan da Cu, Mo, Pb, Zn ve Au cevherleşmeleri için önemli değerler elde edilmiştir. Yalova-Armutlu İhsaniye (Taz Dağı) sahasında kuvars diyorit porfirler içindeki killeşmeler. 43

Yalova Armutlu-Fıstıklı sahası AFS-1 sondajı 2009 yılında Fıstıklı sahasında 7 lokasyonda 1162,40 m, İhsaniye sahasında ise 2 lokasyonda 756,70 m olmak üzere toplam 1919,10 m sondajlı arama çalışmaları tamamlanmıştır. Fıstıklı sahasında Pb-Zn damar ve damarcıklı zonlar kesilmiştir. 2010 yılının ilk yarısında detay maden jeolojisi etütleri ile birlikte 2000 m olarak planlanan sondaj çalışmasının 1621 m si yapılmıştır. Çalışmalar halen devam etmektedir. Fıstıklı sahasında yapılan sondajlarda, kurşun- çinko içeren (1mm-12 cm arasında) damarcıklar kesilmiştir. KONYA-AFYON-KÜTAHYA-UŞAK-MANİSA POLİMETAL MADEN ARAMALARI Çalışma Alanı : Konya Afyon-Kütahya-Uşak-Manisa-İzmir-Balıkesir İşin Cinsi Birim Programlanan Uygulanan Gerçekleşme (%) Prospeksiyon (P) km2 1200 1200 100 Detay Jeoloji (JD) Km2 1 0 0 Revizyon (RVZ) km2 20,75 20,75 20,75 Topografik Etüt (T) Km2 1 0 0 Bölgede yapılan ön incelemeler sonucunda, baz ve değerli metaller açısından önemli olabilecek alanlar belirlenmiş ve 6 adet sahanın MTA adına ruhsatı alınmıştır. 2006 yılında bu sahalarda yarı detay jeoloji ve jeokimya çalışmaları yapılmıştır. Belirlenen lokasyonlardan 2007 yılında 837 m istikşaf sondajları yapılmıştır. Ayrıca gömülü madenlerin bulunması amacıyla bölgede genel jeokimyasal prospeksiyon çalışmaları yapılmıştır. 44

2008 yılında Konya-Hüyük-Başlamış'ta 3 lokasyonda 553,00 m ve Konya-Doğanhisar- Deştiğin de de 3 lokasyonda 256,50 m olmak üzere toplam 809,50 m sondaj yapılmıştır. Yapılan sondajlarda limonitli-hematitli zonlar kesilmiştir. Konya-Hüyük-Başlamış sahası maden jeolojisi haritası ve enine kesitleri 2009 yılında tahkik jeoloji etütleri ve yarma çalışmaları yapılmıştır. Konya ruhsatlarında, bugüne kadar yapılan çalışmalar sonucunda Başlamış sahasındaki Au cevherleşmesinin lokal alanlarla sınırlı kaldığı belirlenmiştir. Manisa-Demirci ruhsat sahasında, toprak jeokimyası, detay maden jeolojisi etüdü ile yakın çevrede tahkik jeokimya etütleri ve prospeksiyon çalışmaları yapılmıştır. 2010 yılında Demirci ruhsatında detay maden jeolojisi etütlerine devam edilmektedir. Yılın ikinci yarısında, Isparta-Yalvaç ruhsat sahasında detay maden jeolojisi çalışmaları yapılacaktır. 45

3 0,3 37 5 3 1,5 384,75 355,75 2200 1700 10,00 2050 13,51 3000 DEĞER 8900 50,00 GERÇEKLEŞME (%) 68,33 11000 12491,8 16000 78,07 77,27 80,91 92,46 BATI ANADOLU METALĠK MADEN ARAMALARI PROJESĠ 2010 YILI (ĠLK 6 AYLIK) UYGULAMA DURUMU İŞLER PROGRAMLANAN Uygulama Gerçekleşme (%) S Sondaj (m) 16000 12491,8 78,07 P Prospeksiyon (km2) 2200 1700 77,27 JD Detay Jeolojik Etüt (km2) 3 0,3 10,00 JK Jeokimyasal Etüt (km2) 37 5 13,51 RVZ Revizyon (km2) 384,75 355,75 92,46 T Topografya (km2) 3 1,5 50,00 Y Yarma (m3) 3000 2050 68,33 Yol Yol (m) 11000 8900 80,91 BATI-ORTA ANADOLU METALİK MADEN ARAMALARI PROJESİ 2010 YILI (İLK 6 AYLIK) UYGULAMA DURUMU 18000 100 16000 90 14000 12000 80 70 10000 8000 6000 PROGRAMLANAN Uygulama Gerçekleşme (%) 60 50 40 30 4000 20 2000 10 0 0 46

Proje Adı Açıklamalar Doğu Karadeniz Polimetal Maden Aramaları Projesi (2010-32-13.04) DOĞU KARADENİZ POLİMETAL MADEN ARAMALARI Pontid ler olarak adlandırılan Doğu Karadeniz Bölgesi ülkemizin en önemli metalojenik maden provenslerinden biridir. Bu maden provensi içerisinde VMS (Volkanojenik Masif Sülfit), hidrotermal damar, porfiri, skarn ve epitermal tip yatak ve zuhurlar mevcuttur. Türkiye de 650 dolayında bakır cevherleşmesi bilinmektedir. Bu yatakların % 60 ı Doğu Karadeniz Bölgesinde yer almaktadır. Bu bölgede, Artvin- Murgul ve Cerattepe, Rize-Çayeli, Trabzon-Sürmene-Kutlular, Giresun-Espiye- Lahanos ve Kızılkaya, Giresun-Tirebolu-Harköy ve Köprübaşı gibi önemli Kuroko tipi VMS Cu-Pb-Zn yatakları bulunur. TRABZON-RİZE POLİMETAL MADEN ARAMALARI Çalışma Alanı : Trabzon-Rize-Artvin İşin Cinsi Birim Programlanan Uygulanan Gerçekleşme (%) Prospeksiyon (P) km2 1000 300 30 Detay Jeolojik Etüt (JD) km2 22 11 50 Jeokimyasal Etüt (JK) km2 15 4 26,67 Topografik Etüt (T) Km2 2 1,2 60 Sondaj (S) m 3000 2150 71,67 Yol m 2000 1000 50 Jeofizik Elektrik (JFNK2) km 15 0 0 Önemli bir metalojenik provens içinde yer alan Trabzon ve Rize illeri civarında hem VMS tip hem de porfiri Cu-Pb-Zn arama çalışmaları jeokimyasal prospeksiyon ve detay maden arama faaliyetleri şeklinde sürdürülmektedir. Bu çalışmalar sonucunda, 4 saha (Çukurköy-Yomra-Trabzon, Emirli-Sürmene-Trabzon, Taştepe- Araklı-Trabzon, Taştepe-Araklı-Tabzon) tesbit edilerek, MTA adına ruhsatlandırılmıştır. Ruhsatlar 2005 ve 2007 yılları arasında alınmıştır. 2008 yılında proje sahasında polimetal maden aramalarına yönelik olarak prospeksiyon, Genel Müdürlüğümüz adına ruhsatlı Trabzon-Araklı-Taştepe, Tosunlu ve Araklı-Kestanelik ve Of-Dağeteği (Erenköy) sahalarında detay maden jeoloji haritası ve tahkik jeokimya çalışmaları yapılmıştır. Taştepe sahasından sistematik kayaç örneklemelerinde ortalama % 0,3 Cu tenörlü zonlar saptanmıştır. Sahadan elde edilen Cu, Pb, Zn değerleri olumludur. 47

Trabzon-Araklı-Taştepe sahasından görünüm ve dasit lav ve piroklastiklerindeki bakırlı damarlar 2009 yılında Trabzon-Araklı-Taştepe deki 2 ayrı ruhsat sahasında 5 lokasyonda toplam 2172,9 m sondaj çalışması tamamlanmıştır. Sondajlarda kurşun-çinko içerikli zonlar kesilmiştir. Diğer ruhsatlarda detay maden jeolojisi çalışmalarına devam edilmiştir. Sahada detay maden jeolojisi çalışmaları ve yüzeyden sistematik kayaç örneklemesi yapılmıştır. Yüzeyden % 0,1-0,8 Cu değerleri ile sondaj karotlarının analizlerinde TS-1 sondajında 0-314 metrede 248 metre cevherli zonda % 0,1-0,8 Cu ve % 1-1,9 Zn değerleri arasında elde edilmiştir. Bölgede 2010 yılında genel prospeksiyon, detay maden jeolojisi ve 2150 m sondaj çalışması yapılmış olup, yılın ikinci yarısında jeofizik etütleri ile birlikte prospeksiyon, detay maden jeolojisi- jeokimyası ve sondajlı arama çalışmalarına devam edilecektir. VOLKANOJENİK MASİF SÜLFİT (VMS) YATAKLARININ KARŞILAŞTIRILMASI VE YENİ ARAMA KRİTERLERİN BELİRLENMESİ Çalışma Alanı : Giresun-Trabzon-Rize-Artvin-Ordu İşin Cinsi Birim Programlanan Uygulama Gerçekleşme (%) Prospeksiyon (P) km2 2000 600 30 Revizyon (RVZ) km2 8 0 0 Uzaktan Algilama (UA) km2 4800 0 0 Türkiye nin Kuzey Doğu Anadolu bölgesinde çok sayıda Volkanojenik masif sülfid (Cu, Pb, Zn, Au, Ag vd.) yatağı mevcut olup, hemen hemen hepsi işletilmiş ve kapanmıştır (Çayeli maden yatağı hariç). Antik çağlardan bu yana işletilmekte olan 48

Murgul madeni bile rezervinin tükenmesinden dolayı son bir kaç yıldır kapanma noktasına gelmiştir. Proje kapsamında masif sülfid yatakların oluşum ortam ve süreçlerinin yanı sıra jeolojik özelliklerinin analizini yeni bilgiler ışığında doğru bir biçimde yapmak ve sahip olduğu ortak özellikler belirlenerek söz konusu yatakların aranmasında yeni kriterler geliştirmektir. Seçilen hedef sahalarda yapılan çalışmalar neticesinde elde edilen verilerin (cevherleşmeyi kontrol eden bölgesel jeolojik faktörlerin tespiti, yeni hedef sahalar tespiti vs.) değerlendirilmesi ile yapılacak maden arama projelerinin başarı şansı artacak ve yeni maden yatakları bulunabilecek veya mevcut yatakların maden potansiyelleri arttırılabilecektir. Bu amaçla proje çalışmaları önümüzdeki yıllarda da devam edecektir. Lahanos da galeri içerisinde bakır cevherleşmesi ve üzerine gelen silisli çamurtaşları 2008 yılında proje kapsamında 1/100.000 ölçekli 3000 km 2 genel prospeksiyon ve 1/5000 ölçekli maden jeolojisi harita revizyonu yapılmıştır. 2009 yılında proje amacına uygun olarak detay maden jeolojisi, harita revizyonları ve prospeksiyon çalışmaları yapılmıştır. 2010 yılında da çalşmalara devam edilmektedir. DOĞU KARADENİZ BÖLGESİ PORFİRİ MADEN POTANSİYEL ALANLARININ BELİRLENMESİ Çalışma Alanı : Ordu-Giresun-Trabzon-Rize-Artvin İşin Cinsi Birim Programlanan Uygulanan Gerçekleşme(%) Prospeksiyon (P) km2 2000 730 36,50 Detay Jeolojik Etüt (JD) km2 40 0 0 Revizyon (RVZ) km2 900 300 33,33 Yarma (Y) M3 250 0 0 49

Ordu, Giresun ve Samsun yöresi Doğu Karadeniz (Pontidler) metalojeni kuşağının içerisinde yer almaktadır. Yöre ülkemizin en önemli Cu, Pb, Zn provensini oluşturur. Bu bölgede hala işletilmekte olan Cu-Pb-Zn yatak ve zuhurları ile birlikte bitmiş olan bir çok yatak mevcuttur. Bu yataklar dışında Ordu ilinde Akoluk ve Sayaca gibi önemli sayılabilecek Au cevherleşmeleri de mevcuttur. Ordu-Kabadüz-Bakacak ve Gölköy-Çetilli yöresinde yer alan damar tip cevherleşmeler özel sektör tarafından işletilmekte olup, rezervleri tamamen bitmek üzeredir. 2006, 2007 ve 2008 yıllarında toplam yıllarında yapılan toplam 4818,95 m sondaj çalışmaları sonucunda % 0.14-0.15 Cu, %1.80-2.40 Zn, %1.20-1.70 Pb tenörlü toplam (gör+ muh+ müm) 1.500.000 ton kaynak rezerv belirlenmiş olup, buluculuk hakkı alınarak MİGEM e devri yapılmıştır. Ordu-Giresun-Trabzon-Rize-Artvin illeri güney kesimlerinde yaygın olarak izlenen intrüzif kayaçlar porfiri tip cevherleşmeler açısından yeni veriler ışığında incelenecektir. 2009 yılında bölgede tahkik jeokimya çalışmaları ile yörenin Porfiri tip cevherleşme açısından detaylı olarak çalışılması yapılmıştır. Bu kapsamda 2010 yılında da çalışmalara devam edilmektedir. Ordu-Gölköy-Çetilli Pb-Zn damarları 50

GÜMÜŞHANE-BAYBURT POLİMETAL MADEN ARAMALARI Çalışma Alanı : Gümüşhane-Bayburt İşin Cinsi Birim Programlanan Uygulanan Gerçekleşme (%) Prospeksiyon (P) km2 1000 450 45 Revizyon (RVZ) km2 0.8 0,2 25 Yol m 500 0 0 Sondaj (S) m 1700 191,50 11,27 Gümüşhane-Bayburt yöresinde yürütülen kıymetli metal ve baz metal aramaları sonucunda, günümüze kadar Mastra, Olucak, Kaletaş, Kırkpavli ve Sobran altın sahaları tespit edilmiştir. Bölgede baz metal (Cu-Pb-Zn-Py) ve kıymetli metal (Au-Ag) aramalarına yönelik olarak, detay jeolojik etüt ile yarma çalışmaları yapılmış ve bu çalışmalar sonucunda Eosen volkanik kayaçları (özellikle andezitik lav) içinde kıymetli metal (Au-Ag) ve baz metal (Cu-Pb-Zn-Py) cevherleşmeleri içeren silisifiye zonlar tespit edilmiştir. Gümüşhane-Bayburt-Artvin arasındaki bölgede yapılan çalışmalarla bölgenin baz metal ve kıymetli metaller açısından potansiyelinin belirlenmesi çalışmalarına devam edilmektedir. İnceleme alanındaki mevcut tüm cevherleşmeler genç granitik intrüzyonlara bağlı olup, hidrotermal alterasyon ve tektonizma ile sıkı ilişkilidir. Hemen hemen bütün stratigrafik seviyelerde cevherleşme izlenmesi bu düşünceyi kuvvetlendirmektedir. Genç granitik intrüzyonlarla gelen cevherli hidrotermal eriyiklerin kayaçların zayıf zonlarına (kırık, çatlak, tabaka yüzeyleri) yerleşerek damar, damarcık ve dissemine tip Cu-Pb-Zn-Au-Ag cevherleşmelerini oluşturduğu düşünülmektedir. MTA adına ruhsatlı Bayburt-Demirözü-Zarani sahasında silisleşme, limonitleşme ve kaolenleşme görülmektedir. 2008 yılında silisli zonlardan alınan kayaç örneklerinin jeokimyasal analizlerinden 0,51-0,59-0,76-2,3-9 gr/ton Au değerleri elde edilmiştir. 2009 yılında altın potansiyelinin tespit edilmesi amacıyla, toplam 7 lokasyonda 1125,25 m Sondajlı arama çalışmaları tamamlanmış olup, Au beklentili zonlar kesilmiştir. Sondajlardan ikisinde 35 m lik zonda 0,2-1 ppm Au değerleri elde edilmiştir. Ayrıca sahada yarma çalışmaları yapılmıştır. Bayburt-Demirözü-Zarani ruhsatında detay maden jeolojisi çalışmaları sonucunda sistematik kayaç örneklemelerinden önemli altın değerleri (200-9000 ppb Au ) saptanmıştır. Bu sahada daha derinlerde yer aldığı düşünülen zonların Au değerleri 2010 yılında sondajlı aramalarla araştırılmaktadır. Bu doğrultuda 191, 50 m sondaj tamamlanmıştır. 51

Bayburt-Demirözü-Zarani sahası Metamorfikler içerisinde kırık zonlara yerleşmiş cevherli silis damarları Bayburt-Demirözü-Zarani sahasında 4 no lu yarmaya ait yarma açılımı 52

0,00 62 11,00 15 0 0 0 15 4 2 1,2 0,00 300,2 250 0,00 908,8 1000 2080 17,74 DEĞER 2341,5 2500 26,67 34,67 33,03 40,00 GERÇEKLEŞME (%) 4700 4800 49,82 6000 60,00 DOĞU KARADENİZ METALİK MADEN ARAMALARI PROJESİ 2010 YILI (İLK 6 AYLIK) UYGULAMA DURUMU İŞLER PROGRAMLANAN Uygulama Gerçekleşme (%) S Sondaj (m) 4700 2341,5 49,82 p Prospeksiyon (km2) 6000 2080 34,67 JD Detay Jeolojik Etüt (km2) 62 11,00 17,74 JFNK2 Jeofizik Etüt (km) 15 0 0,00 UA Uzaktan Algılama (km2) 4800 0 0,00 JK Jeokimyasal (km2) 15 4 26,67 RVZ Revizyon (km2) 908,8 300,2 33,03 T Topoğrafik Etüt (km2) 2 1,2 60,00 Y Yarma (m3) 250 0 0,00 Yol Yol (m) 2500 1000 40,00 DOĞU KARADENİZ METALİK MADEN ARAMALARI PROJESİ 2010 YILI (İLK 6 AYLIK) UYGULAMA DURUMU 7000 70,00 6500 6000 60,00 5500 5000 50,00 4500 4000 40,00 3500 3000 30,00 2500 2000 20,00 1500 1000 10,00 500 0 0,00 PROGRAMLANAN Uygulama Gerçekleşme (%) 53

Proje Adı Açıklama Orta Anadolu Endüstriyel Hammadde Aramaları Projesi (2010-32- 13.05) Çalışma Alanı ORTA ANADOLU ENDÜSTRİYEL HAMMADDE ARAMALARI (KUZEY) : Çankırı-Çorum-Kırşehir-Niğde-Nevşehir-Yozgat-Ankara-Kırıkkale. İşin Cinsi Birim Programlanan Uygulanan Gerçekleşme (%) Prospeksiyon (P) km2 1200 395 32,92 Revizyon (RVZ) km2 50 30 60 Sondaj (S) m 1500 145,40 9,69 Yol m 500 250 50 Yarma (Y) m3 100 30 30 Orta Anadolu da geniş alanlarda yüzeylenen Oligo-Miyosen yaşlı evaporitik havzalarda gömülü tip endüstriyel tuz yataklarının aranması amaçlanmıştır. 2007 yılında Çankırı ve Çorum daki 6 adet ruhsat sahasında detay jeolojik etütler yürütülerek Çorum-Bayat-Barak ta 1 lokasyonda istikşaf amaçlı 870,00 m sondaj yapılmıştır. Bu kuyuda 322,00-494,00 metreler arasında tuz bantlı (halit) evaporitik zon kesilmiştir. Aynı havzanın Çorum-Bayat-İshaklı kesimindeki ruhsatlı sahada blödit, tenardit, gibi sülfat grubu güncel tuz oluşumları belirlenmiştir. 2008 yılında Çankırı-Merkez-Balıbağı ve Çorum-Bayat-İshaklı da gömülü tip endüstriyel tuz yataklarına yönelik 2 lokasyonda toplam 2.000 metre istikşaf sondajı planlanmış olup, Çankırı-Merkez Balıbağı da 1 lokasyonda toplam 921.40 m sondaj gerçekleştirilmiştir. Sondajda 85,50-427,95 metreler arasındaki tuzlu zonda, yaklaşık 60 metre masif halit (NaCl) ve 1,60 metre globeritli (Na 2 SO 4.CaSO 4 ) seviye kesilmiştir. Ayrıca, sondajda 760 metrelerde 1.6 lt/sn debi ve 44 C yüzey sıcaklığına sahip sıcak su çıkışı tespit edilmiştir. 2008 yılında Çorum-Bayat-İshaklı da da 1 lokasyonda 966,45 m sondaj gerçekleştirilmiştir. Sondaj çalışması 2009 yılında da devam etmiş olup, bu kuyuda 227,55-963,45 metreler arasındaki evaporitik zonda toplam 593 m halit (NaCl) kesilmiştir. Sondaj yapılan sahada güncel blödit (Na 2 SO 4.MgSO 4.H 2 O) oluşumları bulunmaktadır. Yaklaşık 187.500 m 2 alana yayılmış güncel playa gölündeki blödit oluşumlarının rezervi yaklaşık 12.500 ton olarak hesaplanmıştır ve kaynak tuzlası olarak değerlendirilebileceği düşünülerek saha ruhsatlandırılmıştır. 54

Çorum-Bayat-İshaklı daki playa gölü güncel blödit oluşumları ve sondaj çalışması Çorum-Bayat-İshaklı gölü güncel blödit oluşumu (Çadır yapısı) 2009 yılında prospeksiyon çalışmalarıyla birlikte toplam 3650 m sondaj yapılması planlanmış olup, 5 lokasyonda 3506,90m ve 2008 programından sarkan 451,35 m ile toplam 3.958,25m. sondaj gerçekleştirilmiştir. Bu proje kapsamında 2009 yılında 4 lokasyonda toplam 1094,45 m tuz (Halit) ve 10,9 m globeritli zon (sodyum sülfat) kesilmiştir. Çankırı-Merkez 20090043 no lu sahada yapılan Ovacık-I kuyusunda; 262,80-269,50 m.ler arasında 6,7 m. Globeritli zon, aynı kuyuda 336,50-390,80 m.ler arasında 29 m. Halit kesilmiştir. 200706068 no lu sahada açılan Yenidoğan kuyusunda ise 355-360 m.ler arasında 4,2 m. globerit, 44,80-405,80 m.ler arasında toplam 115.4 m. Halit kesilmiştir. Çorum-Bayat 200805561 no lu sahada açılan Emirhalil kuyusunda 74,15-672,50 m.ler arasında toplam 550 m. Halit, 200805562 no lu sahada açılan Taytak kuyusunda 253,50-736 m.ler arasında toplam 438,80 m. Halit kesilmiştir. 55

Çankırı-Merke-Balıbağı-1 kuyusundaki globeritli zonlar Çankırı-Merkez-Yenidoğan-1 kuyusu kayatuzu (Halit) karotları Proje kapsamında, 2010 yılında Nevşehir-Ürgüp ve Çankırı-Çorum Tersiyer Havzalarında 2 lokasyonda toplam 1500 m istikşaf amaçlı sondaj planlanmıştır. Çalışmalar halen Nevşehir-Ürgüp Ulaşlı AR: 200709110 no lu ruhsat sahasında devam etmektedir. 30 Haziran 2010 itibariyle 191,50 m de örtü birimlerinde ilerlemektedir. 56

TUZ GÖLÜ HAVZASI ENDÜSTRİYEL TUZ ARAMALARI Çalışma Alanı : Aksaray-Niğde-Nevşehir-Konya İşin Cinsi Birim Programlanan Uygulanan Gerçekleşme (%) Prospeksiyon (P) km2 750 100 13,33 Uzaktan Algılama (UA) km2 750 600 80 Sondaj (S) m 3000 424,6 14,50 Yol m 500 0 0 Yarma (Y) m3 200 0 0 Konya-Niğde evaporit havzasında endüstriyel tuzlara yönelik olarak prospeksiyon, detay etüt ve sondaj çalışmaları sürdürülmektedir. Proje kapsamında gömülü tip endüstriyel tuz yatakları ve havza stratigrafisine yönelik olarak 2007 yılında 4 lokasyonda toplam 3.783,45 metre sondaj gerçekleştirilmiş olup, bu kuyularda evaporitik zonlar kesilmiştir. Stratigrafik Amaçlı olarak Niğde-Bor-Badak köyü yakın civarında açılan NBK-2007/2 kuyusunda, 893-992 metreler arasında kayatuzu (NaCl) tabakaları içeren ve genellikle anhidrit dolomit - kil ardalanmasından oluşan halitli zon kesilmiştir. Petrol için örtü kaya görevi gördüğü düşünülen bu zon içerisinde yaklaşık 5 m kalınlığa sahip saf kayatuzu tabakaları mevcuttur. Bu seviyeleri takiben 1035 m de petrollü zona girilmiş ve 1166 metreye kadar toplam 131 m kalınlığında petrollü dolomit kumtaşı silttaşı - marn,ayrıca 1166-1168 metreler arasında 2 m bitümlü şeyl kesilerek kuyu tamamlanmıştır. 2007 yılında ortaya çıkarılan bu petrol bulgusu, jeolojik ve litolojik verileri ile beraber TPAO na bildirilmiş olup, TPAO, aynı yıl içerisinde sismik ve gravite/manyetik etüt çalışmaları yürütmüştür. İlgili Kuruluş, 2008 yılında da 1 lokasyonda petrol arama amaçlı sondaj çalışması gerçekleştirmiştir. Niğde-Bor-Badak sahası petrollü numuneleri 57

2008 yılında 4 lokasyonda toplam 3855,65 metre sondaj çalışması gerçekleştirilmiştir. Niğde-Bor-Çukurkuyu Köyü nde açılan NBÇ-08/01 no.lu sondajda 467 metrede anhidrit ve ince yeşil kiltaşı ara seviyeli kalın kayatuzu kesilmiştir. Kayatuzu, kuyu tabanı olan 1724,20 m ye kadar devam etmiş olup, toplam tuzlu zon kalınlığı 1257 m dir. Niğde-Bor-Çukurkuyu sondajında (NBÇ-08/01) kesilen kaya tuzu Konya-Ereğli-Yeniköy de 1 lokasyonda 1155,45 m, Konya-Ereğli-Acıkuyu da ise 2 lokasyonda 976 m olmak üzere toplam 2131,45 m sondaj gerçekleştirilmiştir. Konya- Ereğli-Yeniköy (KEY-08/02) de 438-609 m ler arasında ve Konya-Ereğli-Acıkuyu da (KEY- 08/04) 350-480 metreler arasında petrollü şeyl seviyeleri kesilmiştir. Bu sondajlar arasındaki mesafe yaklaşık 2 km kadardır. Petrollü şey seviyeleri içerisinde dolomit ve anhidrit ile beraber kiltaşları arasında sodyum tuzlarına rastlanmıştır. Konya-Ereğli- Yeniköy ve Konya-Ereğli-Acıkuyu sondajlarında farklı seviyelerde 20-26 metre kalınlıklarda globeritli (NaSO4) seviyeleri kesilmiştir. Konya-Ereğli-Aşağıgöndelen ruhsat sahasında yapılan KEAG-08/03 no lu sondaj kuyusunda evaporitik zon kesilememiştir. 2009 yılında prospeksiyon ve ruhsat sahalarında gerçekleştirilen detay maden jeolojisi etütlerinin yanısıra, 6 lokasyonda 3.800 m olarak planlanan sondaj çalışmaları 6 lokasyonda 3937,00m. olarak gerçekleşmiştir. Konya-Ereğli-Yeniköy de AR-20056105 no lu sahasında globerit oluşumlarının yayılım ve kalitesini belirlemek amacıyla açılan 5 kuyuda toplam 169,70 m. Na 2 SO 4 (sodyum sülfat) 238,60 m. Halit ve 225,10 m. bitümlü şeyl (petrollü) seviyesi kesilmiştir. Konya-Ereğli-Yeniköy KEY-09/01 nolu kuyuda 437,00-510,80 metreler arasında 32.90m., KEY-09/02 nolu kuyuda 519,00-601,00 metreler arasında 21,90m., KEY-09/03 nolu kuyuda 404,00-676,50 metreler arasında 33,90m., KEY-09/04 nolu kuyuda 499,30-628,00 metreler arasında 38,60m. ve KEY-09/05 nolu kuyuda ise 508,70-657,00 metreleri arasında 42,40m. yaklaşık % 38.00-41.00 içerikli Na 2 SO 4 KEY-09/01 nolu kuyuda 437,85-504,00 metreler arasında 30,00m., KEY-09/02 nolu kuyuda 388,10-575,40 metreler arasında 66,00m., KEY-09/03 nolu kuyuda 405,10-662,80 metreler arasında 43,80m., KEY-09/04 nolu kuyuda 500,30-618,90 metreler 58

arasında 49,80m., ve KEY-09/05 nolu kuyuda ise 520,90-651,90 metreler arasında 49,00m. kaya tuzu (Halit) ile kalın bitümlü (petrollü şeyl) düzeyleri vardır. Sodyum sülfat seviyelerinden alınan son numunelerin laboratuar ve değerlendirme çalışmaları devam etmektedir. Konya-Ereğli-Aziziye de AR-20056102 nolu ruhsat sahasında açılan KEA-09/06 nolu kuyuda evaporitik zon kesilememiştir. Konya-Ereğli-Yeniköy ruhsat sahası KEY-09/03 sondajı Globeritli zonu Proje kapsamında, 2010 yılında 5 lokasyonda toplam 3000 m endüstriyel tuz amaçlı sondaj planlanmış olup, çalışmalar Konya ve Niğde illerinde sürdürülmektedir. Konya-Ereğli-Aziziye de AR: 20056102 no lu ruhsat sahasında açılan KEY-10/03 no lu kuyu 434 m de tamamlanmış olup, cevher kesilememiştir. Ancak, kuyuda bitüm kokulu su çıkışının yanı sıra yanıcı gaz çıkışları tespit edilmiştir. Konu Enerji Dairesi ne iletilmiş olup, ilgili Daire kuyu ağzından gaz ölçümleri yapacaktır. Niğde-Ulukışla-Tepeköy AR: 20056109 no lu ruhsat sahasında açılan NUT-10/01 kuyusunda 151 ilerleme yapılmış olup, çalışmalar sürdürülmektedir. Bu kuyuda yaklaşık 175. m den bitümlü şeyl seviyeleri kesilmektedir. Konya-Ereğli-Yeniköy sondajında(key-09/04) 617.50. metrede kesilen petrollü dolomit karotu 59

50 30 30 300 250 570 495 750 600 1000 1950 DEĞER 4500 ORTA ANADOLU ENDÜSTRİYEL HAMMADDE ARAMALARI PROJESİ 2010 YILI (İLK 6 AYLIK) UYGULAMA DURUMU İŞLER PROGRAMLANAN Uygulama Gerçekleşme (%) S Sondaj (m) 4500 570 12,67 P Prospeksiyon (km2) 1950 495 25,38 UA Uzaktan Algılama (km2) 750 600 80,00 RVZ Revizyon (km2) 50 30 60,00 Y Yarma (m3) 300 30 10,00 Yol Yol (m) 1000 250 25,00 ORTA ANADOLU ENDÜSTRİYEL HAMMADDE ARAMALARI PROJESİ 2010 YILI (İLK 6 AYLIK) UYGULAMA DURUMU 8000 7000 PROGRAMLANAN Uygulama 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 60

Proje Adı Trakya Endüstriyel Hammadde Aramaları Projesi Çalışma Alanı Açıklama TRAKYA ENDÜSTRİYEL HAMMADDE ARAMALARI : Kırklareli-Tekirdağ-Edirne-İstanbul-Çanakkale İşin Cinsi Birim Programlanan Uygulanan Gerçekleşme (%) Prospeksiyon (P) km2 2500 600 24 Revizyon (RVZ) km2 30 9 30 Yarma (Y) m3 150 60 40 (2010-32- 13.06) Marmara, çeşitli sanayi dallarının yoğunlaştığı bir bölgedir. Trakya bölgesinde özellikle Istranca Masifi cam, seramik ve diğer endüstriyel hammaddeler açısından önemli potansiyel oluşturmaktadır. Bu proje kapsamında bölgede yürütülecek arama faaliyetleri ile muhtemel endüstriyel hammadde sahalarının belirlenmesi, bulunacak sahaların rezerv ve kalitesinin ortaya konması projenin ana amacını oluşturmaktadır. Istranca Masifinde en geniş yayılım sunan cevherleşme feldspat cevherleşmesidir. Bazı araştırmacılarca Permiyen Öncesi yaş verilen ve Kırklareli Grubu olarak ayırtlanan birimler, özellikle feldispat açısından oldukça zengindir. Diğer bir endüstriyel hammadde kaynağı ise dolomit ve kalkerlerdir. Cam-İş tarafından Trakya Cam Sanayi tarafından cam üretiminde kullanılmaktadır. Ayrıca, grafit, kuvarsit, kireçtaşı ve kaolenize tüfler ile silis kumu ve killer de diğer hammadde kaynaklarıdır. 2008 yılında, bölgede önceki yıllarda varlığı belirlenen fosfat, seramik ve cam sanayi hammaddeleri, yapı malzemelerine yönelik prospeksiyon çalışmaları gerçekleştirilmiştir. 2009 yılında Istıranca Masifi nde feldispat, kuvarsit ve Neojen Havzalarında ise kil, kuvars kumu, fosfat ve diğer endüstriyel hammaddelere yönelik arama amaçlı prospeksiyon ve Kırklareli nde 3 adet feldspat ruhsat sahasında rezerv ve kalite belirlemeye yönelik detay jeolojik etütler tamamlanmıştır. 2010 yılında, Trakya bölgesinde Lüleburgaz ve Kırklareli den yürütülen çalışmalarda, ağırlıklı olarak bentonit (ağartma toprağı), seramik hammaddeleri (feldispat, kil), tuğla-kiremit, fosfat, dolomit, genleşen kil ve grafit konularında arama çalışmaları sürdürülmektedir. Yılın ilk yarısında, 600 km2 prospeksiyon, 9 km2 revizyon ve yarma çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Ayrıca, Gökçeada daki metalik maden ruhsat sahalarında yüzeylenen % 15-23 Al2O3 ve % 0,5-2,5 Fe2O3 içerikli kaolenize tüflerde ön değerlendirme çalışmaları ve cevher zenginleştirme amaçlı numune alımı gerçekleştirilmiştir.. 61

Kuruköy (Kırklareli) ruhsat sahası feldispat oluşumları Üsküp (Kırklareli) ruhsat sahası yarma çalışması 62

30 9 60 150 600 DEĞER 24,00 GERÇEKLEŞME (%) 30 2500 40 TRAKYA ENDÜSTRĠYEL HAMMADDE ARAMALARI PROJESĠ 2010 YILI (ĠLK 6 AYLIK) UYGULAMA DURUMU İŞLER PROGRAMLANAN Uygulama Gerçekleşme (%) P Prospeksiyon (km2) 2500 600 24,00 RVZ Revizyon (km2) 30 9 30 Y Yarma (m3) 150 60 40 TRAKYA ENDÜSTRİYEL HAMMADDE ARAMALARI PROJESİ 2010 YILI (İLK 6 AYLIK) UYGULAMA DURUMU 3000 45,00 2500 2000 40,00 35,00 30,00 1500 25,00 20,00 1000 500 PROGRAMLANAN Uygulama Gerçekleşme (%) 15,00 10,00 5,00 0 Prospeksiyon (km2) Revizyon (km2) Yarma (m3) 0,00 63

Proje Adı Açıklamalar Bitlis Pütürge Masifi Ve Malatya Metomorfikleri Endüstriyel Hammadde Aramaları (2010-32-13- Çalışma Alanı BİTLİS PÜTÜRGE MASİFİ VE MALATYA METOMORFİKLERİ ENDÜSTRİYEL HAMMADDE ARAMALARI : Kahramanmaraş-Malatya-Adıyaman-Elazığ İşin Cinsi Birim Programlanan Uygulanan Gerçekleşme (%) Prospeksiyon (P) km2 2500 750 30 Uzaktan Algılama (UA) km2 1000 400 40 07) Bitlis-Pötürge Masifi ve Malatya Metomorfitlerinin endüstriyel hammaddeler açısından potansiyel oluşturduğu bilinmektedir. Endüstriyel hammaddeler açısından günümüze kadar yeterince araştırılamayan bölgede, prospeksiyon çalışmaları yapılarak olası endüstriyel hammadde yatak ve zuhurlarının varlığının tespit edilmesi amaçlanmaktadır. Bu doğrultuda Bitlis Pütürge Masifi Ve Malatya Metomorfikleri Endüstriyel Hammadde Aramaları projesi 2010 yılında çalışmalara başlamıştır. Proje kapsamında, 2010 yılında Maraş-Göksun dan yürütülen çalışmalarda, grafit, seramik hammaddeleri (feldispat), çimento hammaddesi, kuvars kumu ve dolomit ağırlıklı 750 km2 prospeksiyon çalışması gerçekleştirilmiştir. Prospeksiyon çalışmalarıyla tespit edilen muhtemel yatakların rezerv ve kalitelerini belirlemeye yönelik detay etütlere, 2010 yılında Genel Müdürlüğümüz adına hak sağlanan 6 adet dolomit sahasında devam edilmektedir. 64

Proje Adı Açıklamalar DİYARBAKIR İLİ DİYARBAKIR İLİ MERMER POTANSİYEL ALANLARI BELİRLEME PROJESİ MERMER Çalışma Alanı : Diyarbakır POTANSİYEL ALANLARI BELİRLEME PROJESİ (2010-32-13-08) İşin Cinsi Birim Programlanan Uygulanan Gerçekleşme (%) Prospeksiyon (P) km2 450 440 97,78 Sondaj (S) m 1000 0 0 Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) özellikle Doğu Anadolu Bölgesi nde istihdam yaratmak, bölge ekonomisini canlandırmak amacıyla DPT Cazibe Merkezleri adı altında bir proje başlatmıştır. Bu bağlamda Genel Müdürlüğümüz tarafından Diyarbakır ilinde bilinen mermer yataklarından hareket edilerek yeni potansiyel sahaların yaratılmasına yönelik bu proje başlamıştır. 2009 yılı arazi çalışmaları 02-24/12/2009 tarihleri arasında Diyarbakır ilinde sürdürülmüştür. Proje kapsamındaki çalışmalara 2010 yılının ilk yarısında da devam edilmiş olup, 05.05.2010 tarihi itibariyle çalışmalara ara verilmiştir. Eosen-Oligosen yaşlı Hoya formasyonu üzerine uyumsuz olarak gelen Alt Miyosen yaşlı Fırat Formasyonu Cüngüş ile Kulp arasında yüzeylenmektedir. Set resiflerinde çökelmiş bu kireçtaşları bölgede mermer olarak işletilmekte ve bölgenin bilinen mermer potansiyelini oluşturmaktadır. 15-300 metre kalınlık veren bu kireçtaşları krem, bej, gri ve yer yer pembe renkli olup orta-kalın tabakalı genellikle masif özelliktedir. Katalog hazırlamak amacıyla bölgedeki işletilen mermer ocakları ve bu ocaklardan üretilen mermer çeşitleri fotoğraflandırılmış teknoloji ve mineraloji petrografi amaçlı numuneler alınmıştır. Proje kapsamında 440 km2 1/25.000 ölçekli prospeksiyon çalışmaları tamamlanmıştır. 2010 yılının ikinci yarısında da 10 lokasyonda toplam 1000 m istikşaf amaçlı sondaj çalışması planlanmaktadır. Çermik Orion Bej Mermer Ocağı 65

PROJE OLUŞTURMA ÖN ETÜTLERİ Çalışma Alanı : Türkiye Geneli Proje kapsamında, hedef sahalarda kısa süreli ön etüt yapılarak daha sonra oluşturulabilecek uzun vadeli projelere gerekli alt yapının oluşturulması amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda, Türkiye genelinde proje oluşturulmasına yönelik ortaya çıkabilecek yeni verilerin arazide değerlendirilmesi amacıyla değişik bölgelerde kısa süreli arazi çalışmaları yapılmakta, gözlem ve incelemelerde bulunulmakta ve değişik amaçlı örnekler derlenmektedir. Malatya-Hekimhan-Hasançelebi demir yatağı 66

Bilimsel Maden Araştırmaları Projesi (2010-32-13-09) VOLKANİKLERE BAĞLI MASİF SÜLFİT (VMS) BÖLGELERİNİN KÜRESEL ÖLÇEKLİ KARŞILAŞTIRILMASI (MTA-IGCP ORTAK) Çalışma Alanı : Artvin-Rize-Trabzon-Gümüşhane-Bayburt-Giresun-Samsun Dünyadaki Volkanojenik Masif Sülfit (VMS) yatakları ile Doğu Karadeniz Bölgesi ndeki benzeri yatakların küresel karşılaştırılması, her bölgede kalıcı verileri korele ederek aralarındaki farkları tespit etmek ve büyük VMS yatakların oluşumuna neden olan ana özellikleri ve yerel özelliklerini belirlemek, yerelden küresel ölçeğe kadar VMS cevher oluşumu, magmatizma ve açılma tektoniği arasındaki ilişkiyi ortaya koymak ve bu ilişkiyi arazide tanımlayabilmek için ölçüt geliştirmek (bir bölgede büyük VMS yataklarına ev sahipliği yapan volkanik aralığın tespiti) ve bölgede yeni yatakların bulunmasına yönelik modellemeler yapmak projenin amacını oluşturmaktadır. 2008 yılında Doğu Karadeniz Bölgesi ndeki VMS yataklarıyla ilgili veriler toplanarak arazi değerlendirme çalışmalarına devam edilmiştir. Oluşturulan uluslararası çalışma grupları kendi ülkelerindeki verileri, düzenlenen Çalıştaylarda tartışarak değerlendirme yapmaktadırlar. 2009 yılında aynı kapsamda çalışmalara devam edilmiş olup, çalışmalar 2010 yılının ikinci yarısında, aynı kapsamda yürütülecektir. Rize-Çayeli bakır-çinko yatağından cevherli karot örneği Murgul bakır madeni 67

TÜRKİYE MERMER VE DOĞALTAŞ POTANSİYEL ALANLARININ BELİRLENMESİ Çalışma Alanı : Sivas-Erzincan-Elazığ-Erzurum-Kars-Iğdır-Diyarbakır-Ağrı-Van- İçel-Adana-Osmaniye-Niğde-Aksaray-Ş.Urfa-Şırnak-Hakkari İşin Cinsi Birim Programlanan Uygulanan Gerçekleşme (%) Prospeksiyon (P) km2 7000 2200 31,43 Revizyon (RVZ) Km2 100 5 5 Yarma (Y) M3 25 0 0 Ülkemiz jeolojik yapısı nedeniyle çeşitli yaş ve litolojideki kayaçlar mermer ve doğaltaş olarak büyük potansiyel oluşturmaktadır. Günümüzde bilinen mermer yataklarının envanterini çıkararak yeni potansiyel mermer alanlarının belirlenmesi projenin amacını oluşturmaktadır. 2007 yılında Denizli ve Muğla illerinde yürütülen çalışmalarla bilinen yatakların yayılımını tespit edilmiş ve mermer olarak kullanılabilecek yeni potansiyel alanların belirlenmesine yönelik prospeksiyon çalışmaları tamamlanmıştır. 2008 yılı çalışmaları Ege Bölgesinde İzmir ve civarında başlamış olup, Aydın, Manisa, Uşak, Konya, Karaman, Amasya, Tokat ve Antalya illeri ve civarında gerçekleştirilmiştir. Mermer işletmelerinin envanterine yönelik çalışmalar yapılmış olup, mermer potansiyeli bulunan kayaçların devamlılığı araştırılarak, yeni potansiyel alanlar belirlenmeye çalışılmıştır. 2009 yılında Adapazarı nda başlayan proje çalışmaları, Bursa, Bolu, Balıkesir, Bartın ve Diyarbakır da proje amaç ve hedeflerine uygun olarak devam etmiştir. Karaman-Kazımkarabekir-Habiller civarında N29 paftasında Pliyosen yaşlı traverten seviyesi içinde açılmış ocak 68

Uşak-Ulubey-Hanyeri civarında L22 paftasında Paleozoyik yaşlı mermer seviyeleri ve açılmış mermer ocakları 2010 yılının ilk yarısında, proje amaçlarına uygun olarak Diyarbakır, Sivas, Erzincan illerinde 2200 km2 prospeksiyon ve 5 km2 revizyon çalışması gerçekleştirilmiştir. MADEN ENVANTERLERİNİN HAZIRLANMASI VE DEĞERLENDİRİLMESİ Çalışma Alanı : Türkiye Geneli Ülkemiz doğal kaynaklarının araştırılması, meydana çıkarılarak değerlendirilmesi amacı ile kurulan Genel Müdürlüğümüz şimdiye kadar yaptığı jeolojik etüt ve maden aramaları sonunda bulduğu maden ve mineraller ile ülkemiz ekonomisine katkıda bulunmaktadır. Bilinen bütün maden ve mineral kaynaklarını, ilgilenenlerin yararına ve hizmetine sunmak amacıyla, daha önceki yıllarda değişik zaman periyotlarında envanter çalışmaları yapılmıştır. Ülkemizin bilinen maden ve mineral kaynakları en son 1980 tarihinde 179 no lu yayında toplanmıştır. Ancak zamanla rezervlerin tükenmesi, yeni kaynakların bulunması ve rezerv kategorilerinin değişmesi söz konusu olacağından, daha önce yapılmış envanter çalışmalarının belli sürelerle revize edilmesi gerekmektedir. Bu çalışmalarla, Kamu-Özel sektöre ait bilinen yatakların rezervlerindeki üretim nedeniyle azalışlar ve ek arama çalışmaları sonucu artışlar dikkate alınarak güncelleştirilmesi amaçlanmaktadır. Halen devam eden envanter çalışmaları: 69

Krom, Bakır-Kurşun-Çinko, Altın-Gümüş'tür. 2010 yılının ilk yarısında, Manyezit envanterine yönelik çalışmalar tamamlanmış olup, yayım aşamasındadır. TÜRKİYE KİL POTANSİYEL ALANLARININ BELİRLENMESİ Çalışma Alanı : Sivas-Kayseri-Erzurum-Bayburt-Malatya-Çorum-Amasya- Manisa-Aydın-Muğla-Antalya-Burdur-Isparta-Afyon-Bursa-Balıkesir-İzmir İşin Cinsi Birim Programlanan Uygulanan Gerçekleşme (%) Prospeksiyon (P) km2 2000 600 30 Revizyon (RVZ) Km2 50 0 0 Uzaktan Algılama (UA) Km2 1000 1000 100 Yarma (Y) M3 25 0 0 Ülkemiz seramik sanayi, üretim kapasitesi ve ürün kalitesi yönüyle Avrupa ve Dünya piyasalarında söz sahibidir. Seramik sektöründeki gelişmelere paralel olarak kil ihtiyacı her geçen gün artmaktadır. Batı Anadolu da yoğunlaşan seramik sanayimiz, kil gereksinimini İstanbul Şile, Bilecik Söğüt, Konya Doğanhisar, Balıkesir Düvertepe ve Çanakkale - Çan sahalarından ve ayrıca ithalat yoluyla sağlamaktadır. Seramik sektörü, artan üretim miktarlarına da bağlı olarak yeni kil yataklarına gereksinim duymaktadır. Diğer yandan seramik teknolojisindeki gelişmelere bağlı olarak hammadde kaliteleri de değişmekte olup, bu anlamda ülkemiz mevcut kil yataklarının envanterinin yeniden hazırlanması ve yeni kil yataklarının bulunması zorunlu hale gelmiştir. Bu amaca yönelik olarak 2008 yılında ülke genelinde Eskişehir, Bilecik, Kütahya ve Afyonkarahisar da çalışmalara başlanmıştır. Proje kapsamında mevcut yataklarda örnekleme yapılmış olup, ayrıca yatakların oluşumuna yönelik etütler gerçekleştirilmiştir. Bu veriler kullanılarak yeni sahaların bulunmasına yönelik ön etüt çalışmaları yapılmıştır. 70

Afyon bölgesindeki Seydiler Tüflerinin altere bölümünden genel görünüm Ülke genelinde yürütülen proje kapsamında, 2009 yılında Afyonkarahisar, Uşak, Denizli ve İstanbul illerinde çalışmalar yürütülmüştür. Afyonkarahisar Eskişehir arasında geniş alanlarda yüzlek veren Orta Miyosen yaşlı Seydiler Tüfü nün altere olmuş kesimleri; düşük alümina değerlerine ( %13-17 Al 2 O 3 )rağmen; düşük demir (% 0,5 0,7 ) ve yüksek alkali ( % 4 6 toplam alkali ) içerikleri nedeniyle seramik katkı maddesi olarak potansiyel oluşturmaktadır. Manisa Selendi bölgesinde yüzeyleyen, Miyosen yaşlı volkanitlerin altere seviyeleri de seramik sektörü için katkı maddesi olarak kullanılabilecek özelliklere sahiptir. Seramik sektörünün bağlama kili gereksinimini büyük oranda karşılayan İstanbul-Şile ve Kilyos kil yatakları günümüzde işletilmektedir. Ancak ocakların gerek metropolitan alanlara yakınlığı gerekse su besleme havzaları içerisinde kalmaları nedeniyle önümüzdeki süreçte işletmede zorlukların yaşanacağı beklenmektedir. 2010 yılında Malatya ve Sivas illerinde planlanan prospeksiyon çalışmaları tamamlanmış olup, halen Manisa-Salihli de devam etmektedir. Balıkesir, Afyon ve Bursa illerinde Genel Müdürlüğümüz adına hak sağlanan ruhsat sahalarında detay etüt çalışmaları yapılacaktır. 71

İstanbul Şile kil ocaklarından genel görünüm TÜRKİYE GENEL JEOKİMYA HARİTALARI Çalışma Alanı : Türkiye Geneli Gelişen çevre bilinci, gömülü maden yataklarının aranması ve jeolojik problemlerin çözümünde jeoloji haritaları, jeofizik haritaları, genel jeokimya haritaları ve maden/zuhur envanteri gibi gerekli temel bilgi ihtiyacı, ülkemizin tümünü kapsayan Genel Jeokimya Haritalarının bir an önce tamamlanması gerekmektedir. Değişik ölçeklerde basılan bu haritalar; hidrojeoloji, tarım, hayvancılık, yerleşim alanları seçiminde, maden aramada ve jeolojik problemlerin çözümünde, çalışma sahalarının sınırlarının belirlenmesiyle içeriğinin planlanmasında kullanılmaktadır. Proje kapsamında arazide ve analiz laboratuvarında çalışacak elemanlar eğitilecektir. 2009 yılında 1996-1999 yıllarında pilot ölçekteki uygulama sonucu elde bulunan arşivdeki dere sedimanı örneklerinin gerekli dedeksiyon limitlerinde AAS ve ICP analizlerinin 1/100.000 ölçekli paftaları kapsayacak biçimde analiz edilmesi Genel Müdürlüğümüz MAT Dairesi laboratuarlarının iş yükünün yoğunluğu nedeniyle mümkün olmamıştır. 2010 yılında 1996-1999 yıllarında pilot ölçekteki uygulama sonucu elde bulunan arşivdeki dere sedimanı örneklerinin gerekli dedeksiyon limitlerinde AAS ve ICP analizlerinin 1/100.000 ölçekli paftaları kapsayacak biçimde analiz edilmesi ve bu analiz sonuçlarının istatistiksel değerlendirilmesiyle jeokimya haritaları hazırlanacaktır.proje kapsamında 14.400 km2 genel jeokimyasal etüt çalışması yapılması planlanmıştır. Arşivdeki dere sedimanı örneklerinin analizlerinin yapılmasına başlanılmıştır. 72

0 5 152 50 0 1000 1000 2800 DEĞER GERÇEKLEŞME (%) 11000 100,00 14400 BĠLĠMSEL MADEN ARAġTIRMALARI PROJESĠ 2010 YILI (ĠLK 6 AYLIK) UYGULAMA DURUMU İŞLER PROGRAMLANAN Uygulama Gerçekleşme (%) P Prospeksiyon (km2) 11000 2800 25,45454545 UA Uzaktan Algılama (km2) 1000 1000 100,00 JK Jeokimyasal Etüt (km2) 14400 0 0,00 RVZ Revizyon (km2) 152 5 3,29 Y Yarma (m3) 50 0 0,00 16000 14000 BİLİMSEL MADEN ARAŞTIRMALARI PROJESİ 2010 YILI (İLK 6 AYLIK) UYGULAMA DURUMU PROGRAMLANAN Uygulama Gerçekleşme (%) 105 12000 100 10000 8000 95 6000 4000 90 2000 0 Prospeksiyon (km2) Uzaktan Algılama (km2) Jeokimyasal Etüt (km2) Revizyon (km2) Yarma (m3) 85 73

Ücretli İşler Eti Maden Bor Ruhsat Sahaları Ücretli Etüdü (2002-32-57) ETİ MADEN İŞLETMELERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ESKİŞEHİR-BALIKESİR-KÜTAHYA- ANKARA BOR RUHSAT SAHALARI ÜCRETLİ ETÜDÜ Çalışma Alanı : Kütahya-Balıkesir- Eskişehir-Bilecik-Ankara İşin Cinsi Birim Programlanan Uygulanan Gerçekleşme (%) Sondaj (S) m 8000 948,3 11,85 Jeokimyasal Etüt (JK) Km2 13 0 0 Topografik Etüt Km2 3 0 0 ESKİŞEHİR-Kırka Sarıkaya Açık Ocak Genel Görünümü Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü uhdesinde bulunan ve Batı Anadolu'da yoğunlaşan bor yataklarının geliştirilmesi ve yeni yatakların bulunmasına yönelik olarak, 2002-2006 yılları arasında ücretli arama projeleri yapılmıştır. Eskişehir-Kırka, Kütahya-Emet, Balıkesir-Bigadiç ve Bursa-Kestelek bor havzalarında 122 kuyuda toplam 38.000 metre karotlu maden sondajı gerçekleştirilmiştir. Bu kuyulardan 48'in de toplam 5.821 metre boratlı zon kesilmiştir. Bu sonuç açılan sondaj kuyularının % 17'sin de cevherli zon kesildiğini göstermektedir. Beş yıl süreli bu protokol sonunda ülkemizin bilinen bor rezervleri % 50 oranında artmış, 2 milyar ton olan bor rezervlerimiz 3 milyar tona ulaşmıştır. Bu proje, 2007-2009 yılları arasında gerçekleştirilmek üzere 3 yıl süre ile uzatılmıştır. Batı Anadolu'daki üç bor havzasında ve münferit sahalarda toplam 28.400 metre bor amaçlı sondaj planlanmıştır. 2009 yılında Bigadiç, Kepsut, Kırka, Emet ve Ayaş da 36 lokasyonda toplam 12.200 m bor ve Au; amaçlı sondaj planlanmıştır. Toplam 43 lokasyonda, 12.955,25 metre sondaj gerçekleştirilmiştir. Ankara-Ayaş daki 2. Kuyu Eti Maden tarafından iptal edilmiştir. 2009 yılında, bor amaçlı yapılan 32 kuyudan 23 ünde yaklaşık 1.264 metre bor cevherli zon kesilmiştir. Balıkesir-Kepsut ta Au açısından umutlu zonlar kesilmiştir. Proje kapsamında Kütahya-Emet te 50 km 2 alanda 1/25.000 ölçekli prospeksiyon ve 1 km 2 1/1.000 ölçekli krom amaçlı detay jeolojik etütler tamamlanmıştır. 74

2002-2009 yılları arasında bu proje kapsamında 64.286,55 m. bor, 846,90m sodyum sülfat ve 6.537,40 m. altın amaçlı olmak üzere toplam 71.670,85 metre sondaj gerçekleştirilmiştir. Bor amaçlı açılan kuyularda toplam 8.577,25 metre boratlı zon kesilmiştir. Balıkesir-Sındırgı ve Kepsut ta yapılan Au amaçlı sondajlarda, altın içermesi olası yoğun silisifiye zonlar kesilmiş olup, analiz ve değerlendirme çalışmaları devam etmektedir. KÜTAHYA-Emet BME-2009/2 Numaralı Sondaj Çalışmalarına Ait Görünüm Proje kapsamında yürütülen sondajlı maden jeolojisi çalışmaları sonunda ESKİŞEHİR- Kırka, KÜTAHYA-Emet ve BALIKESİR-Bigadiç bor sahalarında, bilinen cevher sınırları önemli miktarlarda genişletilmiş; cevherleşme sınırlarının bir kısmı belirlenmiştir. KÜTAHYA-Hisarcık- Şeyhler Beldesi nde yeni bir cevherleşme saptanmış; cevher sınırları önemli ölçüde ortaya konulmuştur. Bor açısından umutlu gözüken KÜTAHYA-Çavdarhisar Havzası nda bor cevherleşmesi saptanamamıştır. ESKİŞEHİR- Kırka da yürütülen çalışmalarda Sarıkaya Sektörü ndeki cevher sınırları önemli ölçüde geliştirilerek, cevherleşme kuzey ve güney sınırları genel hatları ile belirlenmiştir. 2006 yılından sonra çalışmaların ağırlıklı olarak yürütüldüğü Eskişehir- Kırka-Göcenoluk Sektörü nde bilinen cevher zonunun altında üç yeni cevher zonunun daha varlığı ilk kez bu proje kapsamındaki çalışmalarla ortaya konulmuştur. Bu sektörde cevherleşmenin sınırlarını belirlemeye yönelik çalışmalar devam etmektedir. Eskişehir-İnönü de yeni bir kömür havzası tespit edilmiş, Enerji Dairesi bu havzada (Eskişehir-Alpu) detay etütlere başlamıştır. 75

ESKİŞEHİR-Kırka BMK-2009/2 Numaralı Sondajda Kesilen Işınsal Proberdit Minerali ESKİŞEHİR-Kırka BMK-2009/1 Numaralı Sondajda Kesilen Boraks Cevheri ESKİŞEHİR-Kırka BMK-2008/1 Numaralı Sondajda Kesilen Cevherli Zon 76

Bu proje 2010-2014 yılları arasında gerçekleştirilmek üzere 5 yıl süreyle yeniden uzatılmıştır. Bu süreç içinde bor havzaları ve münferit sahalarda çeşitli ölçeklerde maden jeolojisi etütleri, çeşitli laboratuvar çalışmaları ile 22.500 m si bor ve diğer endüstriyel hammaddeler, 12.500 m si altın ve diğer metalik madenlere yönelik toplam 35.000 m ± % 20 sondaj çalışması ve bu bağlamda 2010 yılında Kütahya- Emet te 25 lokasyonda toplam 4.000 m. Bor amaçlı, Balıkesir-Kepsut ta 12 lokasyonda toplam 2000 m. Altın amaçlı, Ankara-Ayaş ve Eskişehir-İnönü deki münferit sahalarda 2 lokasyonda toplam 2.000 m. evaporit ve kömür amaçlı toplam 8.000 m karotlu sondaj ve Kütahya-Gediz-Gürlek te polimetal amaçlı çeşitli ölçeklerde maden jeolojisi etüdü, topografik harita alımı ve laboratuar çalışmaları planlanmış olup, 2010 yılının ilk yarısında 466,10 m si bor, 182 m si kömür ve diğer evaporitler ve 300,20 m si altın amaçlı olmak üzere toplam 948, 30 m karotlu sondaj gerçekleştirilmiştir. Kütahya-Emet bor havzasında yapılan sondajlarda 3 kuyuda toplam 211 m cevherli zon kesilmiştir. Devam eden 3. Kuyuda cevherli zonda ilerleme devam etmektedir. Kütahya-Gediz-Gürlek te polimetal amaçlı çeşitli ölçeklerde yapılacak maden jeolojisi etüdüne yılın ikinci yarısında başlanacaktır. Ücretli İşler Erdemir Madencilik San. Ve Tic A.Ş. ne ait Ücretli Etüt (2010-32-34) Ücretli İşler Erdemir Madencilik San. Ve Tic A.Ş. ne ait Ücretli Etüt Çalışma Alanı: Malatya-Sivas Erdemir Madencilik San ve Tic. A.Ş. nin uhdesinde bulunan Sivas ili, Gürün İlçesi Tepecik Köyü hudutları içinde yeralan İR: 3954 no lu ruhsat sahasında 4,66 km2 lik alanda polimetal maden aramalarına ilişkin 1/5.000 ölçekli yarı detay maden jeolojisi ve aynı ölçekte tahkik maden jeolojisi çalışması yapılarak, arazi çalışmaları tamamlanmıştır. Halen maden jeolojisi raporu yazımı yapılmaktadır. 77

Danışmanlık Hizmetleri (2010-25) Danışmanlık Hizmetleri 1- Erdemir Madencilik San ve Tic. A.Ş. tarafından talep edilen Stratex Madencilik uhdesinde bulunan Malatya ili, Hekimhan İlçesi, Davulgu Köyü düşük tenörlü demir sahasında yapılan değerlendirme 2- Kütahya Şeker Fabrikası A.Ş ye ait Kütahya ve çevresinde kireçtaşı üretilebilecek taş ocağı sahaları ile ilgili olarak teknik destek hizmeti. Hizmet İçi Eğitim Programı kapsamında aşağıdaki konulara eğitim verilmiştir: Hizmet İçi Eğitim Maden Aramalarında Jeofizik Yöntemler Volkanojenik Masif Sülfit (VMS) Yataklarının Jeolojsisi ve Arama, Araştırma Yöntemleri. GPS Kullanımı ve Verilerin Bilgisayar Ortamına Aktarılması, Maden Aramacılığında Numune Alımı Hazırlanması ve Değerlendirilmesi. Verilerin Hazırlanması, Bilgisayarda Değerlendirilmesi ve Program (Yazılım) Kursu. 78

1010 48,3 35 16 1000 966 930 517 10 5,1 4100 3400 3009,55 1036,45 3390 7500 DEĞER 12960 24681,85 16150 17732 19150 27500 37200 40200 MADEN ETÜT VE ARAMA DAĠRESĠ 2010 YILI (ĠLK 6 AYLIK) PROJELERĠ TOPLAM GERÇEKLEġME ORANLARI İŞLER PROGRAMLANAN Uygulama Gerçekleşme (%) S Sondaj(m) 37200 24681,85 66,35 P Prospeksiyon (km2) 40200 12960 32,24 JD Detay Jeolojik Etüt (km2) 1010 48,3 4,78 JFNK2 Jeofizik Etüt (km) 35 16 45,71 JFNK1 Jeofizik Etüt (km2) 1000 966 96,60 UA Uzaktan Algılama (km2) 16150 4100 25,39 JDK Kompilasyon (km2) 3400 930 27,35 JK Jeokimyasal Etüt (km2) 17732 517 2,92 RVZ Revizyon (km2) 3009,55 1036,45 34,44 T Topoğrafik Etüt (km2) 10 5,1 51,00 Y Yarma (m3) 7500 3390 45,20 Yol Yol (m) 27500 19150 69,64 45000 40000 35000 MADEN ETÜT VE ARAMA DAİRESİ 2010 YILI (İLK 6 AYLIK) PROJELERİ GERÇEKLEŞME ORANLARI PROGRAMLANAN Uygulama 30000 25000 20000 15000 10000 5000 0 79

ADET MADEN ETÜT VE ARAMA DAİRESİ BAŞKANLIĞI 2002-2010 (ilk 6 aylık) YILLARI PROJE RAPORLARI DURUMU YILLAR METALĠK MADENLER ENDÜSTRĠYEL HAMMADDELER 2002 11 12 2003 11 10 2004 21 13 2005 17 19 2006 28 8 2007 8 32 2008 11 19 2009 17 12 2010 (ilk 6 aylık) 14 10 MADEN ETÜT VE ARAMA DAĠRESĠ BAġKANLIĞI 2002-2010 YILLARI PROJE RAPORLARI DURUMU 44 40 36 32 28 28 METALĠK MADENLER ENDÜSTRĠYEL HAMMADDELER 32 24 20 16 12 8 11 12 11 10 21 13 19 17 8 8 11 19 17 12 14 10 4 0 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010(ilk altı ay) YILLAR 80

ADET MADEN ETÜT VE ARAMA DAİRESİ BAŞKANLIĞI 2002-2009 YILLARI MÜRACAATI YAPILAN RUHSAT SAYISI YILLAR METALİK MADENLER ENDÜSTRİYEL HAMMADDELER 2002 19 7 2003 15 9 2004 3 20 2005 45 36 2006 31 40 2007 71 24 2008 73 61 2009 90 48 2010 (ilk 6 aylık) 7 23 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 MADEN ETÜT VE ARAMA DAİRESİ BAŞKANLIĞI 2002-2010 YILLARI RUHSAT MÜRACAAT SAYISI 90 METALİK MADENLER ENDÜSTRİYEL HAMMADDELER 73 71 61 48 45 40 36 31 24 23 19 20 15 9 7 7 3 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 81

ADET MADEN ETÜT VE ARAMA DAİRESİ BAŞKANLIĞI 2002-2010 YILLARI ALINAN RUHSAT SAYILARI YILLAR METALİK MADENLER ENDÜSTRİYEL HAMMADDELER 2002 5 2 2003 2 4 2004 4 19 2005 19 30 2006 7 28 2007 16 50 2008 21 27 2009 17 22 2010 (ilk 6 aylık) 5 11 55 50 45 MADEN ETÜT VE ARAMA DAĠRESĠ BAġKANLIĞI 2002-2010 YILLARI ALINAN RUHSAT SAYILARI METALİK MADENLER ENDÜSTRİYEL HAMMADDELER 50 40 35 30 25 20 15 10 5 0 30 28 27 19 19 22 21 16 17 11 5 4 4 7 5 2 2 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 YILLAR 82