MERSİN DENİZ TİCARET ODASI STRATEJİK PLANI (20014-2017)

MERSİN DENİZ TİCARET ODASI STRATEJİK PLANI (20014-2017) MERSİN-2014 1

İÇİNDEKİLER İçindekiler.2 Tablolar Listesi.4 Resimler Listesi.5 Kısaltmalar 6 Sunuş...7 MEVCUT DURUM ANALİZİ...8 DIŞ ÇEVRE ANALİZİ...8 Mersin İlinin Tarihi ve Ekonomik Gelişimi...8 Modern Zamanlarda Mersin...9 Mersin de Son Durum...12 SEKTÖREL ANALİZ...13 Türk Deniz Ticaret Filosunun Genel Sayısal ve Tonaj Analizi...13 Dış Ticaret Yüklerinin Taşınmasındaki Gelişmeler...13 Gemi İnşa Sanayi...14 2013 Yılında Deniz Turizmi Genel Görünüm...16 Türkiye Su Ürünleri Sektörü ve Balıkçılığa Genel Bakış...18 Mersin Uluslararası Limanı (MIP)...20 İÇ ÇEVRE ANALİZİ...22 Mersin Deniz Ticaret Odası...22 Yasal Yükümlülükler ve İlgili Mevzuat...25 Odaların görevleri...26 Kuruluşun Faaliyet Alanları İle Ürün ve Hizmetleri...28 Paydaş Analizi...29 Paydaşların Deniz Ticaret Odasına Etki-Önem Durumu...32 Paydaş Görüşleri...33 MDTO Üyelerinin Görüşleri...33 Liman Başkanlığının Görüşleri...33 Mersin Ticaret ve Sanayi Odasının Görüşleri...34 Mersin Üniversitesi Dış İlişkiler Biriminin Görüşleri...35 GZFT Analizi...36 Personel Analizi...38 2

MDTO nın Faaliyet Alanları ile İlgili İstatistiksel Bilgiler...41 GELECEK YÖNELİMİ...45 Misyonumuz...45 Vizyonumuz...45 İlke ve Değerlerimiz...45 STRATEJİK AMAÇLAR...46 Stratejik Amaç 1...46 Stratejik Amaç 2...46 Stratejik Amaç 3...46 Stratejik Amaç 4...46 İZLEME VE DEĞERLENDİRME...55 3

TABLOLAR LİSTESİ Tablo 1 : Yıllar İtibariyle Türkiye nin Dış Ticaret Taşımaları (%).14 Tablo 2 : Mersin Balıkçı Barınakları...19 Tablo 3 : MIP 2013 Eşya Cinsine Göre Elleçleme Miktarları (Ton)...21 Tablo 4 : Mersin Limanına Bağlantılı Dünya Limanları...24 Tablo 5 : Temel Mevzuat...25 Tablo 6 : Paydaş - Etki/Önem Matrisi...32 Tablo 7 : MDTO Personelinin Kadro durumu...38 Tablo 8 : MDTO Personelinin Unvanlara Göre Dağılımı...39 Tablo 9 : Burs Alan Öğrenci Sayıları...41 Tablo 10 : Kırtasiye Yardımları...42 Tablo 11 : Yüksek Öğretime Destek...42 Tablo 12 : Yat Rallisi İstatistikleri...42 Tablo 13 : MDTO nun İştiraklerine Yardım Miktarı...43 Tablo 14 : Dergi Sayıları...43 Tablo 15 : Eğitim İstatistikleri...43 4

RESİMLER LİSTESİ Resim 1: Geçmiş Zamanlarda Mersin I..10 Resim 2: 1909 Yılında Mersin Limanı...11 Resim 3: Geçmiş Zamanlarda Mersin II...11 Resim 4: Mersin Limanından Bir Görüntü.23 Resim 5: Mersin DTO Anadolu Denizcilik Meslek Lisesi...41 Resim 6: Personel Eğitimlerimizden bir görüntü...44 Resim 7: Üyelere yönelik eğitimlerimizden bir görüntü.45 5

KISALTMALAR AB : Avrupa Birliği AKTER : Akdeniz Taşucu Gemi Sanayi A.Ş. ÇKA : Çukurova Kalkınma Ajansı GAP : Güney Doğu Anadolu Projesi GZFT : Güçlü, Zayıf Yönler, Fırsat ve Tahditler ICC : Uluslar Arası Ticaret Odaları Birliği İSGEV : İçel Sanayi Araştırma ve Teknoloji Geliştirme Eğitim Vakfı KOBİ : Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletme M.Ü. : Mersin Üniversitesi MDTO : Mersin Deniz Ticaret Odası MEB : Milli Eğitim Bakanlığı MERDAŞ : Mersin Denizcilik İşleri A.Ş. MERGED : Mersin Üniversitesi Geliştirme Derneği MERLAT : Mersin Laskiye Deniz Otobüsleri A.Ş. MESBAŞ : Mersin Serbest Bölge İşleticisi A.Ş. MIP : Mersin Uluslararası Limanı MTSO : Mersin Ticaret ve Sanayi Odası MÜGEV : Mersin Üniversitesi Geliştirme Vakfı RODER : Ro-Ro Taşıyıcıları Derneği TCDD : Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demir Yolları TOBB : Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği TURMEPA : Türkiye Deniz Temiz Derneği UND : Uluslar arası Nakliyeciler Derneği UTİKAD : Uluslar arası Taşımacılık ve Lojistik Hizmet Üretenler Derneği İMEAK DTO : İstanbul Marmara Ege Akdeniz ve Karadeniz Bölgeleri Deniz Ticaret Odası 6

SUNUŞ Değişimin hızlı yaşandığı ve tüm sektörler üzerinde etkisinin olduğu son yüzyıl, kurumların yapı ve işleyişlerini etkilemiştir. Günümüzde; bu değişikliklere ayak uydurmak ve küreselleşen dünyada rekabet gücünü koruyabilmek her kurumun en çok üzerinde durduğu bir konu olmuştur. Tüm değişme ve gelişmeleri takip etmek ve hatta değişimin önünde yürüyebilmek dinamik yapılarla mümkün olacaktır. Mersin Deniz Ticaret Odası (MDTO), yaşanan bu gelişmelerin gerisinde kalmamak için bir dizi çalışmalar başlatmıştır. Bu çalışmaların başında kurumsallaşmamıza da önemli katkı sağlayacağını düşündüğümüz kalite ve akreditasyon çalışmalarıdır. Odaklandığımız bir diğer önemli konu da MDTO nun yönetim anlayışını çağın gerektirdiği normlara ulaştırmaktır. Bu anlamda önümüzdeki dönemde Oda olarak yapacağımız faaliyetleri, ulaşacağımız hedefleri ve temel stratejilerimizi içeren Stratejik Planlama çalışması tamamlanmıştır. Bu plan ile yönetim anlayışımızı stratejik yönetime taşımayı, paydaşlarımızın istek ve beklentilerine odaklanmayı ve zayıf yönlerimizi ortadan kaldırmayı hedefledik. Ayrıca, plan dönemi içerisinde başarı ya da başarısızlıklarımızı ölçecek performans kriterleri belirledik. Bu anlamda yönetimde şeffaflığı sağlayabileceğimizi düşünüyoruz. Plan, belli peryotlarla değerlendirilecek ve amaçlarımıza hizmet etmeyen çalışmalar yeni stratejilerle revize edilebilecektir. Planın odamıza, üyelerimize ve tüm paydaşlarımıza yararlı olmasını diliyoruz. Planın oluşumunda görüş ve önerilerini aldığımız tüm paydaşlarımızdan uygulama döneminde de desteklerini ve varsa eleştirilerini bekliyoruz. Bizim bundan sonraki temel görevimiz tamamen denizcilik mesleğinin gelişmesini ve meslek mensuplarının iş yaşamlarına katkı sağlamayı hedefleyen bu planın gerçekleşmesi için bütün gücümüzle çalışmaktır. Bu anlamda Odamızın tüm çalışanlarını bu ortak ideal etrafında birleşmeye ve planın bize çizdiği ufuklara yelken açmaya çağırıyorum. Saygılarımla MDTO Genel Sekreteri 7

MEVCUT DURUM ANALİZİ DIŞ ÇEVRE ANALİZİ: Mersin İlinin Tarihi ve Ekonomik Gelişimi Mersin Yamuktepe höyüğünde yapılan kazılarda ortaya çıkarılan kalıntı ve tarihi eserler bu ilin M.Ö. 6300 yıllarında dahi yerleşim yeri olduğunu göstermektedir. Eski tarihlerde bu coğrafi bölgeye Kilikia adı verilmiştir. Hitit lerin Anadolu ya egemen oldukları uzun yıllar boyunca, Kilikia da da faaliyette bulunduklarını yine kazılardan çıkan mimari buluntularla belgelemek mümkündür. Kilikia ismi ilk kez M.Ö. 8. yüzyılda Asur dokümanlarında görülür; bundan önce ise M.Ö. 13. yüzyıla inen Mısır kayıtlarında bu ülke Kedi ya da Kode isminin çeşitli söylenişleriyle görülmektedir. Kilikia hakkındaki en kapsamlı bilgiler, İskender sonrasındaki döneme aittir. İskender Anadolu ya geçtikten sonra M.Ö. 333 yılında Persleri ikinci kez Issos da yener ve İskender İmparatorluğu içinde Kilikia da yer alır. İskender in genç yaşta ölmesinin ardından fethettiği topraklar, müttefik üç general tarafından paylaşılır ve Kilikia da Seleukoslar dönemi başlar. Bu dönemde Seleukoslar ın başında Seleukos I. Nikator vardır. M.Ö. 68 yılı civarlarında Roma senatosunun Kilikia yı, başkenti Tarsus olan bir Roma eyaleti yapmaya karar vermesi bölgenin geleceği için bir dönüm noktası olmuştur. Böylece Kilikia provincia militaris (askeri bölge) ilan edilmiş olur. Bu ilan, Dağlık Kilikia nın doğrudan Roma nın idaresine bağlanması ve bu tarihten sonra düzenli olarak Roma valileri tarafından yönetileceği anlamına gelmektedir. Roma ve Bizans egemenliğini yaşadıktan sonra XVII. yüzyıldan itibaren Müslüman Arapların da görüldüğü bölgede, Bizans ın merkezi otoritesinin zayıflamasıyla birlikte aralarında Ermeni prensliklerinin de bulunduğu çeşitli feodal örgütlenmelere rastlanmaktadır. İçel adının kökenine gelince; ilk kez XII. yüzyılda Göksu ırmağının iki yanındaki bölgeye Türkler İÇEL demişlerdir. Dağlar arasından girilmesi ve görülmesi güç bir yer olduğu için Selçuklular ın bölgeyi böyle isimlendirdiği düşünülmektedir. Mersin adının kökeni konusunda iki değişik görüş yaygın olarak kabul edilir. Bunlardan birincisi, civarda yetişen ve Akdeniz ikliminin tanıtıcı bir bitkisi olan Arapların da Hambales dedikleri Myrtus-Mersin ağacı nedeniyle bölgeye Mersin adı verildiğidir. İkincisi ise Mersin adının bu bölgede yaşayan Mersinoğulları veya Mersinoğlu adındaki bir Türkmen ailesinden geldiğini kabul eden görüştür. Evliya Çelebi de seyahatnamesinde bölgede yetmiş evli bir 8

Türkmen ailesinin bulunduğunu ve bu ailenin adının da Mersinoğlu olduğunu belirtmiştir. Bir başka görüşe göre ise, Mersin adı bir bitkiden değil, yörede yaşayan Mersinoğlu adındaki aşiretten kaynaklanmaktadır. Mersin adına Anadolu nun çeşitli yörelerinde rastlamak mümkündür. Örneğin; İzmir, Ordu ve Trabzon da Mersin, Mersinlik adında köyler bunlardan birkaçıdır. Mersin in sınırları içinde yer alan yerleşim yerlerinin, tarih içinde bir çok farklı siyasal ve yönetsel yapı içinde yer aldığı görülmektedir. Araplar ve Bizanslılar arasında bir kaç kez el değiştiren bölge, Araplarca sûğur adı verilen sınır bölgelerinden biri olmuştur. Bu sınır bölgeleri konumları itibarıyla sıklıkla egemen devletlerin değişmesine tanık olmuştur. İl, Osmanlı egemenliğine değin önce Bizans ile İslam dünyası arasında, sonra Selçuklu ve Osmanlı Devleti ile Memluklar arasında bir sınır bölgesi olarak el değiştirip durmuştur. Yine bir sınır bölgesi olması nedeniyle, gerek Bizans ve büyük islam devletlerinin değişik dönemlerindeki zayıflıklarından da yararlanarak bölgede feodal diye adlandırılabilecek olan Kilikia Ermeni Prensliği ve Ramazanoğulları Beyliği gibi bölge merkezli siyasal oluşumlara da rastlanmaktadır.mersin, Müslüman Arapların 637 yılında bölgeye ulaşan ilk akınlarından 965 yılında Bizans ın tekrar egemen olmasına kadar, yaklaşık 25 kez el değiştirmiştir. Ancak 637 yılından itibaren il, Hıristiyanlığın yanı sıra İslam kültürünün silinmez izlerini taşımaya başlamıştır. Türkler in bölgede ilk kez görülmeleri ise Anadolu Selçuklu Devleti nin kurucusu Kutalmış oğlu Süleyman Şah önderliğindeki Türkmen gruplarının 1082-1083 yılları arasındaki akınlarıyla olmuştur. Osmanlı padişahı Fatih Sultan Mehmet in 1476 da Karamanoğulları Beyliği ne son vermesi üzerine ilin de bulunduğu coğrafya, Osmanlıların ve Memlukların doğrudan karşılaştıkları bir alan olmuştur. Osmanlı egemenliği ile birlikte Osmanlı nın yönetsel birimlerindeki değişim ve gelişmelere bağlı olarak Mersin in içerisinde bulunduğu bölge, değişik yönetim birimleri içinde yer almıştır. Modern Zamanlarda Mersin Cumhuriyetin ilanıyla birlikte Mersin, vilayet merkezi ve vilayetin ismi de Mersin Vilayeti olmuştur. 1933 yılında 2197 sayılı yasayla İçel (Silifke) ve Mersin Vilayetleri birleştirilerek bugünkü sınırlarıyla İçel Vilayeti oluşturulmuştur. 20 Haziran 2002 tarihinde TBMM'de kabul edilen bir kanunla ise İçel adı yeniden Mersin olarak değiştirilmiştir.(kanun No: 4764-20.06.2002-R.G.:28.06.2002-24799) 9

Resim 1: Geçmiş Zamanlarda Mersin I Mersin, ülkemizin en hızlı gelişen bölgelerinden biridir. 1870 lerde 8047 nüfuslu bir kazayken, aradan geçen 57 yıl sonra 1927 de Mersin Vilayeti nin merkez ilçesinin nüfusu 47.000 e ulaşmış böylece Akdeniz in önemli kentlerinden birisi durumuna dönüşmüştür. 19. yüzyılın başlarına değin kullanılmakta olan Tarsus (Kazanlı) Limanı nın alüvyal biriktirmeler sonucunda buradaki nehrin ağzının dolması artık gemilerin kıyıya yaklaşmalarına engel olmuştur. Böylece antik dönemden itibaren kullanılan Tarsus yerine gemilerin yanaşmasına daha elverişli Mersin Limanı kullanılmaya başlanmıştır. Mersin Limanı bir doğal limandır. Doğal limanlarda akla gelebilecek her yerden kara ve deniz yoluyla her türden insan ve mal biraya gelir. Çukurova da tarım yapılabilecek alanların ıslah edilmesine bağlı olarak bölgede tarımsal üretim miktarı ve çeşidi artmıştır. Amerikan İç Savaşı (1861-1865) döneminde Avrupalı sanayicilerin pamuk ihtiyacının belirmesi ve bölgedeki üretimi artırma çalışmaları olumlu sonuç vermiş ve salnâmelerde belirtildiği gibi pamuk, sanayi ürünleri arasında üretimi en fazla yapılan ürün olmuştur. 10

Resim 2: 1909 Yılında Mersin Limanı 1980 sonrasında ise faaliyete geçen Mersin Serbest Bölgesi ve Organize Sanayi Bölgeleri ile Mersin Sanayisi ve bölge ekonomisi önemli bir atılım içine girmiştir. Resim 3: Geçmiş Zamanlarda Mersin II 11

Mersin de Son Durum Hızla hayata geçirilen GAP Projesi, Ataş Rafinerisi ve sahip olduğu geniş hinterland sayesinde Mersin Limanı, Türkiye nin Akdeniz deki en büyük limanı olma özelliğini taşımaktadır. Limanda bulunan 28 iskelenin 8 inde demir yolu bağlantısı mevcuttur. Mersin limanında bulunan liman işletmeleri ve rıhtım adetleri şu şekildedir: 1. MIP Limanı: 21 adet 2. MESBAŞ Limanı: 3 adet 3. ATAŞ Limanı: 3 adet 4. POAŞ/NATO: 1 adet 5. SPM ler(petrol Platformu ve Şamandra Tesisleri) 9 Adet MDTO nun görev yetki alanındaki diğer liman tesisleri ise şu şekildedir: 1. Taşucu Seka(Sümer Holding A.Ş.) Limanı 2. Taşucu Belediye İskelesi 3. Anamur Belediye İskelesi 1991 Körfez Savaşı ndan bu yana yaklaşık 85 milyon dolar harcanarak yenilenen Mersin Limanı nın kapasitesi, son üç yıldır her sene %10 oranında artmıştır. Kentin ticari açıdan önemi göz önüne alınarak, Türkiye nin dört serbest bölgesinden birisi burada kurulmuştur. 785.000 metrekarelik bir alan üzerine kurulan Mersin Serbest Bölgesi, başta tekstil firmaları olmak üzere yaklaşık 630 şirkete ev sahipliği yapmaktadır. Ayrıca, Mersin Adana karayolu üzerinde cam, soda, gübre, tekstil, meyve suyu gibi sektörlerde faaliyet gösteren birçok önemli fabrika da bulunmaktadır. Mersin kent nüfusu da, 1980 sonrası yoğun bir göç dalgasıyla karşı karşıya kalarak devamlı artış göstermiştir. Bu artış oranları, bölge ve Türkiye nüfus artış ortalamasının üzerinde yer almıştır. Bu anlamda Mersin bir göç merkezi haline bürünmüştür. Türkiye de olduğu gibi Mersin de de kentleşmenin gelişiminde itici, çekici ve iletici güçler etkili olmuştur. Bu üç güç çerçevesinde kentler gelişimini sürdürmüştür. Mersin in bu süreç içerisinde; ılıman iklimi, iş gücü potansiyeline sahip olması, yaşam koşullarının çok uygun olması, turizm, sanayi, ticaret ve son 20 yıldır da üniversite kenti olma özelliklerini/kimliklerini içerisinde barındırıyor olması Mersin i çekici kılmıştır. 12

Ancak bu çekicilik karşısında nüfusu Mersin e yönelten göçe asıl kaynaklık eden itici faktörler de vardır. İtici ve çekici güçler/faktörler çerçevesinde düşündüğümüzde Mersin de kentsel gelişim açısından gecekondulaşma, düzensiz yapılaşma, çevre kirliliği gibi çeşitli sorunlar doğmuştur. Bütün bu sorunlarına rağmen Mersin, Akdeniz boyunca uzanan, sonu gelmeyen temiz kumsalları, portakal ve limon bahçeleri ile bir çok tarihi eserin bulunduğu, ülkemizin kendi kendine yetebilen sayılı şehirlerinden birisidir. Dünyada üç ilahi dine mensup insanların mezarlarının yan yana olduğu başka bir şehir yoktur. Türkiye nin en büyük gökdelenlerinden birinin, cumhuriyet tarihinin en büyük ikinci camisinin ve Hıristiyan dünyasının önemli noktalarının da bulunduğu Mersin, devlet opera ve balesinin bulunduğu beş şehrimizden biridir. Topraklarının % 50,8 orman olan Mersin, tertemiz havası, gelişmiş ekonomisi ve kültürel çeşitliliğinin verdiği hoşgörü ile 2000 li yıllarda da yerleşenin bir daha ayrılmadığı bir kent olmayı sürdürecektir. Büyükşehir statüsünde 4 adedi merkez olmak üzere 10 ilçesi bulunan mersin in TUİK verilerine göre 2014 nüfusu 1.705.774 dür. Bu nüfusun yaklaşık 900.000 i şehir merkezinde yaşamaktadır. SEKTÖREL ANALİZ Türk Deniz Ticaret Filosunun Genel Sayısal ve Tonaj Analizi Türk deniz ticaret filosu Ocak 2013 tarihi itibari ile; Türk Bayraklı 9,4 milyon dwt ve Yabancı Bayraklı 20,8 milyon dwt tona ulaşmıştır. 2012 yılında 22,5 milyon dwt olan filo kapasitesi 2013 itibari ile 30.2 milyon dwt olmuş ve %34 lük bir büyüme kaydedilmiştir. Tonaj artışındaki bu gelişme Türk armatörlerin satın aldıkları ve siparişi tamamlanan gemilerin teslimi ile gerçekleşmiş ve bu sayede küresel deniz ticaretinden daha fazla pay almaya başlamıştır. Türk armatörlerin kontrolündeki 300 grt üzeri gemilerde deniz ticaret filosu dünya sıralamasında 22. sırada yerini almaktadır. 2012 yılında Türkiye nin yabancı bayraktaki gemi oranı %62,4 iken 2013 yılında bu oran %68,7 ye yükselmiştir. Toplam Deniz Ticaret filosunu oluşturan 1473 adet geminin adet bazındaki çoğunluğunu sırasıyla; % 29,94 ünü Kuru yük, % 11,95 ini Balıkçı Gemileri, % 8.62 sini Petrol Tankerleri, % 8,01 ini Römorkörler ve % 6.59 unu Dökme yük gemileri oluşturmaktadır. Diğer tip gemiler ise, filonun sayısal olarak % 34,89 udur. Dış Ticaret Yüklerinin Taşınmasındaki Gelişmeler Türkiye de Deniz Ticaret Sektörü Türkiye ekonomisi ile entegre durumdadır. Ekonominin olumlu ve olumsuz yansımaları bu sektörü de doğrudan etkilemektedir. 13

Türkiye konum itibariyle Akdeniz çanağında, Doğu-Batı, Kuzey-Güney eksenlerinde kavşak noktasında hinterlandıyla Atlantik e, Arap Yarımadası na, Ortadoğu ya, Uzakdoğu dan Avrupa ya ulaşımın odağındadır. Bu coğrafi avantaj ayrıca 4500 (8333km) deniz millik sahil şeridi ile deniz ulaşımının ülke içinde her bölgeye etkili olacağı bir durumu ortaya koymaktadır. a) Dünya deniz ticaretinin % 90 nı denizyoluyla yapılmaktadır. b) 1998-2013 yılları arasında Türkiye nin dış ticaret taşımalarının yollar itibariyle miktar olarak yüzdelik dağılımları aşağıdadır. Tablo 28 de görüleceği üzere denizyolu taşıma payı %85.0 ile 87.6 arasında değişmektedir. YILLAR DENİZYOLU DEMİRYOLU KARAYOLU HAVAYOLU DİĞER 2013 2012 87.0 0.7 11.5 0.3 0.5 2011 86.0 0.8 12.1 0.4 0.7 2010 85.6 0.9 12.4 0.3 0.8 2009 85.2 1.1 12.5 0.4 0.8 2008 86.5 1.1 10.7 0.7 1.0 2007 88.1 0.6 9.1 0.3 1.9 2006 88.9 0.5 8.7 0.2 1.8 2005 88.6 0.5 8.6 0.2 2.1 2004 87.0 0.6 10.6 0.2 1.6 2003 87.3 0.7 9.7 0.2 2.1 2002 87.6 0.8 10.5 0.1 1.0 2001 87.4 1.2 10.3 0.1 1.0 2000 86.0 1.2 11.9 0.2 0.7 1999 87.4 1.1 10.4 0.1 1.0 1998 87.4 1.1 10.0 0.6 0.9 Tablo 1: Yıllar İtibariyle Türkiye nin Dış Ticaret Taşımaları (%) Türkiye İstatistik Kurumu verilerine istinaden, 2012 yılında Türkiye nin dış ticaretinin % 87 si denizyolu ile, % 0.7 si demiryolu ile, % 11,5 i karayolu ile, 14

% 0.3 ü hava yolu ile, % 0.5 i diğer yollar ile ( postayla gönderme, Sabit ulaşım tesisatı, kendinden hareketli araçlar) taşınmıştır. 2011 yılına nazaran 2012 yılında denizyolu dış ticaret taşımaları artmış, karayolu % 0,6 oranında azalmış, havayolunda ise 0.1 oranında azalmıştır. Gemi İnşa Sanayi Gemi İnşa Sanayi; desteklendiği ve geliştirildiği ülkelerde önemli bir istihdam potansiyeli yaratan, emek yoğun bir sektördür. Ülke endüstrilerinde Gemi İnşa Sanayi; - Döviz girdisi sağlayan - Yabancı sermayeyi davet eden - Yan sanayiyi sürükleyen ve gelişmesini sağlayan - Teknoloji transferini sağlayan - Ülke savunmasında hizmeti nedeniyle Stratejik Önem taşıyan - Deniz Ticaret Filosunu destekleyen - Yan sanayi ile birlikte 1 e 7 oranında istihdam yaratan ağır sanayi dalıdır. Ülkemizde halen faal olan özel sektöre ait gemi, yat inşa ve bakım-onarım tersanelerinin toplamı 71 adettir. Bu tersanelerden 27 adedi İstanbul-Tuzla Tersaneler Bölgesinde, 21 adedi Yalova, 8 adedi Zonguldak, 6 adedi Kocaeli, 2 adedi Çanakkale, 1 adedi Trabzon, 1 adedi Sakarya, 1 adedi Samsun, 1 adedi Hatay, 1 adedi Adana, 1 adedi Ordu, 1 adedi Samsun da konuşlanmış durumdadır. Toplam 53 adet tersanenin yatırımları da devam etmektedir. Devam eden tersane yatırımlarından stratejik anlamda belki de en önemlisi bölgemizde bulunmaktadır. 1999 yılında MGK da alınan karar doğrultusunda başlatılan çalışmalar sonucu 2003 yılında özelleştirilen Taşucu-Seka Limanı tersane alanı, Odamızın öncülüğünde oluşturulan Mersin Ortak Girişim Grubu şirketi AKTER A.Ş. tarafından 46 yıllığına İşletme Hakkı Devri şeklinde Özelleştirme İdaresi Başkanlığı ndan alınmıştır. Akdeniz de Türkiye nin ilk tersanesi olması planlanan yatırım, aşırı çevre duyarlılığındaki kişilerce yargıya taşınmış ve yatırım engellenmiştir. Bölgemizde tersane ve çekek hüviyetinde bir tesisin bulunmaması nedeniyle yeni gemi, yat inşa ve bakım-onarım faaliyetlerinin ekonomik değerlerinden yararlanamamanın yanı sıra mevcut Balıkçı ve diğer deniz araçlarının kara sörveylerinde de büyük sorun yaşanmasına neden olmaktadır. 15

Türkiye Gemi İnşa Sanayinin Ülke Ekonomisine Katkıları Türkiye Tersanelerinde inşa edilen gemilerin büyük bir çoğunluğu ihraç amaçlıdır. Türkiye de Deniz Ticareti Genel Müdürlüğü verilerine göre gemi, yat inşa ve bakım onarım tersaneleri olarak 71 adet faal tersane bulunmaktadır. Tersanelerin büyük bölümünün Marmara bölgesinde İstanbul ve Yalova çevrelerinde yoğunlaşmıştır. 2013 yılı (Haziran ayı) için derlenen verilerde, İstanbul da 27, Yalova da ise 21 adet tersanenin faal durumda olduğu görülmektedir. Tuzla Tersaneler Bölgesi başta olmak üzere kıyı şeridi bulunan illerimizde Tekne İmal Yeri adı altında gemi inşa bakım onarım faaliyetleri gerçekleşmektedir. Türkiye de üretilen gemilerin tamamına yakını Avrupa Birliği ülkelerine ihraç edilmiştir. Türkiye küçük tonajlı kimyasal tanker üretiminde iddialıdır. Özellikle süper yat (30 metre ve üzeri) inşa konusunda Türkiye ciddi atılımlar atmış İtalya ve Hollanda dan sonra dünyada üçüncü sıraya oturmuştur. Ülkemizdeki tersanelerde, çeşitli büyüklüklerde 20 adet yüzer havuz ve 9 adet kuru havuz bulunmaktadır. 2003-2013 yıllarını içeren 10 yıllık süre zarfında 11 adet olan yüzer havuz sayısı 20 ye, 4 olan kuru havuz sayısı ise 9 a çıkarılarak ülkemizdeki havuz yatırımları 2 kat artışla 29 adet olarak gerçekleşmiştir. Eylül 2008 tarihinde yeni gemi ve yat ihracat değeri 2 milyar USD dir. Ancak 2008 yılında başlayan ekonomik krizin etkisi halen sürmektedir ve 2012 yılında gemi ve yat ihracatı 811,2 milyon dolara gerilemiştir. 2013 yılının ilk 10 ayında bu rakamın 1 milyar dolara ulaşmış ve yılsonunda 1,2 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Türkiye nin gemi ve yat ihracatı bir önceki yıla göre %43,5 lik bir artış sağlamıştır. Türkiye de bulunan tersanelerde 2008 yılı Kasım ayı itibariyle 27 adedi yabancı bayraklı olmak üzere toplam 623.950 DWT lık 79 adet gemi inşa edilerek teslimatı gerçekleşmiştir. Ancak, 2013 yılının ilk 3 aylık döneminde 79 adet gemi ile 2012 yılında 82 olarak gerçekleşen sipariş sayısının neredeyse toplam değerine ulaşan sipariş defteri kayıtları sektör ticaretinin gelişimi açısından olumlu sinyaller vermektedir. Bakım-onarım faaliyetleri sonucu bu değerler 2008 yılında 4 milyar USD ye ulaşırken 2012 yılında bu rakam 1,2 milyar dolar seviyelerinde gerçekleşmiştir. 2013 yılı ilk 5 ayında 426 milyon 14 bin dolarlık ihracat yapılarak 2012 yılının aynı dönemine göre %28,4 lük artış sağlanmıştır. Önemli ölçüde istihdam sağlayan tersanelerimizden doğrudan istihdam edilen personel sayısı Eylül 2008 tarihinde 33.480 iken 2012 tarihinde bu rakam 19800 seviyelerine gerilemiştir. 2013 yılında yurt dışından alınan siparişlerle istihdam durumu iyileşmeye başlamıştır. İstihdam edilen kişi sayısının 21000 kişinin üzerine çıktığı tahmin edilmektedir. Gemi inşa sektörünün Türkiye ihracatı içindeki payı %2 seviyeleri civarındadır. Bu oranın artması için liman yatırımlarının artması, istihdamın arttırılması ve uluslararası piyasalardan gemi siparişi tekliflerinin alınması zorunludur. 16

2013 Yılında Deniz Turizmi Genel Görünüm Deniz turizmindeki gelişmeler insanların denizden yararlanma imkânlarını arttırmış ve çeşitlendirmiştir. Önceleri elit bir kitlenin spor, denize dönük eğlence ve dinlenme aracı olarak kabul edilen yatçılık uluslararası turizm hareketlerinin bir parçası haline gelmiştir. Dünya yat turizminin odaklaştığı önemli bölgelerden biri olan Akdeniz çanağı, gerek ticari gerekse amatör yatçılar için de cazibesini her geçen gün arttırmaktadır. Deniz turizmindeki bu gelişmeler Akdeniz in en temiz ve en güzel kıyılarına sahip tarihten izler taşıyan bozulmamış koylara sahip ülkemizi de olumlu yönde etkilemiştir. Ülkemizde 80 li yıllardan sonra gelişmeye başlayan deniz turizmi sağladığı sosyal ve ekonomik katkının yanı sıra tanıtım faaliyetlerine katkısı ve sağladığı döviz girdisi ile genel turizm sektörü içerisinde önemli yer tutmaktadır. Küçük teknelerle günübirlik geziler veya kısa yatılı geziler şeklinde başlayan Yatçılık Türkiye de diğer turizm çeşitlerine oranla uzun bir geçmişe sahip olmasına rağmen son on yılda kitle turizmini bir parçası olarak binlerce yatlık filo halinde hızlı bir gelişme göstermiştir. Özellikle geleneksel Akdeniz tekne yapım yöntemleriyle inşa edilen ahşap yatlarımızın (guletlerimiz) oluşturduğu Mavi Tur filomuz dünyada ilk ve tek olup, Mavi Yolculuk ülkemizin dünya turizmine hediye ettiği özgün bir turizm dalı olmuştur. Yat yatırım ve işletmeleri, yat limanı yatırım ve işletmeleri sportif amaçlarla yapılan aletli dalış aktiviteleri, su sporları, amatör denizciliğe ilişkin faaliyetler ve deniz araçlarıyla yapılan günübirlik geziler bünyesinde toplayan deniz turizmi hizmet ticareti uluslararası alanda kapasitesini her geçen gün arttırmaktadır. Turizmi Teşvik Kanununun ve Yat Turizmi Yönetmeliği nin sağladığı ortamda gelişen deniz turizmi turizm girdilerinde yaklaşık %25 lik paya sahip bir sektör haline gelmiş olup ticari-özel yat, yelkenli gulet dâhil Milli Sicile kayıtlı 1796 adet, Türk Uluslararası Gemi Siciline kayıtlı 68 adet, toplam 1863 adet yat bulunmaktadır. Ayrıca, sicile kayıtlı olmayıp limanlara kayıtlı çalışan 10.000 adet ticari ve özel teknemiz bulunmaktadır. 2011-2012 yıllarında Deniz Turizmi nde sağlanan olumlu gelişmelerin devam ettirilebilmesi ve genel turizm girdileri içersindeki payı sürekli yükselen deniz turizminin ekonomiye olan katkısının arttırılabilmesi için yeni projelerin üretilebilmesi ve sorunların giderilmesi gerekmektedir. 17

Bu amaçla; - Yatların giriş-çıkış işlemlerinde yaşanan bürokratik işlemlerin azaltılması, - Marina yatırımlarında yaşanan yoğun bürokratik işlemlerin azaltılarak, marina arz kapasitesinin arttırılması, - Son yıllarda taleplerin yoğunlaştığı kruvaziyer turizmin teşvik edilmesi ve deniz yolu ile turist getiren gemilerin limanlarımıza olan taleplerinin arttırılması, - Günübirlik gezi tekneleriyle yapılan gezilerin hizmet kalitelerinin yükseltilmesi, - Belgesiz yatların disipline edilmesi ve belirli standartta hizmet verebilmeleri için belgesiz yatların belge kapsamına alınması, - Deniz Turizmi Sektöründe hizmet verebilecek turizm amaçlı diğer deniz araçlarının bu hizmet ticaretinde faaliyet sürdürebilecekleri yasal düzenlemelerin yapılması, - Sportif amaçlarla yapılacak su altı dalışlarında ve diğer sportif faaliyetlerde yaşanan sorunların giderilmesi, - Çevre kirliliğinin önlenmesi, Ülkemize gelen yatçıların temiz bozulmamış bir doğada tatil yapmalarının sağlanması, - Kamu ve özel sektörün birlikte ve etkili tanıtım kampanyası yapabilmeleri için gerekli tedbirlerin alınması, Yönünde Turizm ve Kültür Bakanlığı ile Deniz Ticaret Odası nca işbirliği içinde yapılan çalışmalar devam etmektedir. Türkiye Su Ürünleri Sektörü ve Balıkçılığa Genel Bakış Canlı deniz kaynakları, tüm ülkelerin ekonomisine belirli bir yatırım ve çaba karşılığı sürekli girdi sağlayan önemli kaynaklardandır. Bunun bilincinde olan ülkeler, balık ticaretini asıl kaynak olarak benimsemişler ve ekonomilerine büyük ölçüde döviz girdisi sağlayarak, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler arasında yer almaktadırlar. Ülkemizin üç tarafının denizlerle çevrili bir yarımada oluşu, yurdun her yanında bulunan doğal göllerimiz, sayıları her geçen gün artan baraj ve göletlerimiz, balık yetiştiriciliğine uygun su kaynaklarımızla, su ürünleri sektörü için önemli bir potansiyele sahip olmasına karşın, su ürünleri sektörü ulusal ekonomide yeterli düzeyde yer alamamıştır. Denizlerden besin elde etmenin yolu balıkçılıktır. Dengeli beslenmenin bilincinde olan uluslar, hayvansal protein kaynaklarını daha da zenginleştirmek için denizlerden yüksek 18

oranlarda faydalanmanın yollarını sürekli aramakta özellikle geleceğe yönelik girişimlerini şimdiden faaliyete geçirmektedirler. Balıkçılık; beslenme açığının giderilmesi yanında önemli sayıda insana istihdam sağlayarak sosyal ve ekonomik iki amacı yerine getirmektedir. Türkiye Dünyada ki konumu nedeniyle zengin bir su ürünleri potansiyeline sahiptir. Ayrıca balıkçılık alanının büyük kısmını oluşturan farklı ekolojik özellikteki denizler 8333 km lik bir kıyı şeridine, su ürünleri üretim alanı olarak kullanılabilecek 178 bin km doğal göllere ve 3442 km² baraj göllerine sahip bulunmaktadır. Deniz ve iç sularımızdaki canlı kaynakları sonsuz değildir. Nüfus artışı, besin ihtiyacı ve bilinçli beslenme, teknolojide sağlanan gelişmeler ve çevre sorunları gibi nedenlerle sucul ortamlar üzerinde insan baskısı giderek artmaktadır. Son yıllarda, diğer ülkelerdeki uygulamalara bağlı olarak ülkemizde de su ortamlarındaki canlı kaynakların işletilmesinde mümkün olduğunca çok avlamak ve pazarlamak yaklaşımından uzaklaşılarak, bu ortamlarda önemli bir bozulmaya neden olmayacağı öngörülen sürdürülebilir gelişme anlayışına yer verilmeye başlanmıştır. Sürdürülebilir gelişme ve kullanım, hemen hemen bütün alanlarda çok güncel olmasına ve buna inanılmasına rağmen beklenen sonucu ne yazık ki sağlamaktan uzak görünmektedir. Bu nedenle sürdürülebilir gelişme ve yararlanma, artık yerini sürdürülebilir koruma anlayış ve yaklaşımına bırakmaktadır. Öncelikle, dünyadaki balıkçılık ve düzenleyici uygulamalar irdelendiğinde, artık hiçbir bölge ve suda yıpratılmamış- aşırı avlanmamış stokun bulunmadığı görülür. Doğal olarak ülkemiz canlı kaynakları da bundan paylarına düşeni almışlardır. Avda zaman zaman görülen iyileşmeler genel eğilimin değiştiği anlamına gelemez. Günümüzde canlı kaynaklarının yönetimine sürdürülebilir koruma anlayışıyla yaklaşmak seçilebilecek en akılcı yoldur. Ülkemizde Su Ürünleri ile ilgili olarak 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu, ilgili Yönetmelikler mevcut ancak su ürünleri avcılığı ile ilgili uygulamalar bu mevzuatlara ilaveten Tarım Bakanlığı Koruma Kontrol Genel Müdürlüğü nce Su Ürünleri Danışma Kurulunun da görüşleri doğrultusunda 2 yıl için hazırlanan ve Ağustos ayında yürürlüğe konulan Avlanma Sirkülerleri dir. Yaklaşık 340 km. sahili bulunan ilimiz Mersin de balıkçı teknelerinin kullanımına uygun toplam 1400 tekne kapasiteli 6 adet balıkçı barınağı bulunmaktadır. Bunlar barınaklar Tablo 3 de görüldüğü gibi sıralanmaktadır. Bölgemizde balıkçı barınaklarında çekek yeri ve bakım onarım tesisinin yetersiz olması yada 19

bulunmaması teknelerin yıllık bakımlarının yapılmasını engellemekte ve su ürünleri istihsalini olumsuz etkilemektedir. Balıkçı Barınağı Üst Yapı Kapasite Erdemli Balıkçı Barınağı Ağ Tamir Yeri 100 Çamlıbel (Hamidiye) Balıkçı Barınağı Ağ Tamir Yeri 300 Taşucu Balıkçı Barınağı Ağ Tamir Yeri, Yolcu 250 Salonu, Gümrük, Binası Silifke Yeşilovacık (Hacıishaklı ) Ağ tamir yeri, çekek yeri 250 Barınağı Aydıncık Balıkçı Barınağı Ağ Tamir Yeri 100 Bozyazı Yoğunduvar Balıkçı Barınağı Ağ Tamir Yeri 250 Tablo 2 : Mersin Balıkçı Barınakları Bilimsel yaklaşım olmaksızın, ülkemizin üç tarafının denizlerle çevrili olması, zengin iç sular varlığı ve buna sürekli vurgu yapılmasının ne sürdürülebilir gelişmeye ne de sürdürülebilir korumaya katkısı olabilir. Mersin Uluslararası Limanı (MIP) Geniş bir hinterlant'a sahip olan Mersin Limanı yurt içine iyi bir şekilde kara ve demiryolları ile bağlanmıştır. Limana en yakın hava alanı 60 km uzaklıktaki Adana Şakirpaşa Hava Alanıdır. Doğu Akdeniz'in önemli limanlarından biri olan Mersin Limanı İç Anadolu, Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinin ithalat-ihracat kapısı olması yanında, Ortadoğu ülkelerinin de transit merkezidir. GAP Projesinin tam anlamı ile hayata geçmesi ile birlikte Mersin Limanı'nın önemi daha da artacaktır. Yaklaşık 1.000.000 m2 kara alanına sahip olan Mersin Limanı, gemilere her türlü hizmeti verebilecek niteliktedir. 21 tane rıhtımı bulunan limanda, büyüklüğüne göre aynı anda 20'ye yakın gemide yükleme- boşaltma yapılabilmektedir. Yılda yaklaşık 18.000.000 ton toplam yük elleçlemesi yapılmaktadır. Limanda yolcu, dökme yük, konteyner, canlı hayvan, hububat taşımacılığı ve petrol gemilerine hizmet verilmektedir. Liman içerisinde yer alan iskelelere -4.5 ile -12.5 m draftlı gemiler alınabilmektedir. Verilen Hizmetler; - Yükleme/Boşaltma/Şifting Hizmetleri - Konteyner Sağlamlaştırma Hizmetleri - Terminal Hizmetleri - Ardiye Hizmetleri - Konteyner İç Dolum/Boşalım Hizmetleri - Deniz Hizmetleri: Pilotaj, Römorkaj, Palamar Bağlama/Çözme, Barınma 20