Bir Cumhuriyet Aydını Prof. Dr. Şerafettin Turan

ISSN: 1309 4173 (Online) 1309-4688 (Print) A Tribute to Prof. Dr. Şerafettin Turan,, p. 1-13, Bir Cumhuriyet Aydını Prof. Dr. Şerafettin Turan Doç. Dr. Selda Kaya Kılıç Ankara Üniversitesi - Ankara 1925 yılında Van ın Erciş ilçesinde doğdu. İlkokulu Bitlis te, ortaokulu Muş ta okudu. Parasız yatılı sınavını kazanınca Erzurum Lisesi nde öğrenimine devam etti. Liseden 1943 yılında mezun oldu. Liseyi bitirip Muş a geldiğinde babası rahatsızlandığı için yükseköğrenimine ara vermek zorunda kaldı. Prof. Dr. Şerafettin Turan öğrenimine ara verdiği bu sırada Milli Eğitim Müdürlüğü nde başkâtip olarak göreve başladı. Bir yandan da üniversiteye devam etmeyi düşünüyordu. O zaman illerde de yapılan Gazi Eğitim Enstitüsü sınavına girdi. Sınavı kazanınca parasız yatılı olması ve iki yıllık kısa bir süreyi içermesi nedeniyle Gazi Eğitim de öğrenimine devam etmeye karar verdi. 1944 Ağustos unda Ankara ya gelerek Gazi Eğitim de yapılan ikinci aşama sınavına girdi. İkinci aşama sınavı o zaman Enstitü de yapılıyordu. İkinci aşama sınavını da kazandı. İki yıllık öğretimden sonra 1946 Haziran ında Enstitüyü bitirince öğretmenlerin ve Enstitü yönetiminin seçimiyle aynı şubeye asistan olarak atandı. Ancak Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi ne devam edip orayı da bitirmeyi düşünüyordu. 1940 lı yıllarda Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi ile Gazi Eğitim arasında şöyle bir uygulama vardı: Enstitü den mezun olan bir kişi Fakülte nin benzer şubesinin üçüncü sınıfına alınıyordu. Böylece Fakülte iki yılda bitiriliyordu. Fakat Turan ın mezun olduğu 1946 Haziran ında Üniversiteler Yasası yürürlüğe girdiği için bu uygulamadan vazgeçildi. Bununla birlikte asistan olduğu için Enstitü müdürünün ve Bakanlığın izni ile Fakülte nin üçüncü sınıfına kayıt olma olanağı vardı. Fakat Enstitü de değişen müdür buna izin vermedi. Bu durum karşısında kendisi de lise diplomasına dayanarak Fakülte nin birinci sınıfından öğrenime karar verdi. Prof. Dr. Şerafettin Turan 1948-49 Eğitim-Öğretim yılında Dil ve Tarih- Coğrafya Fakülte sine öğrenci olarak kayıt oldu. Aynı zamanda Enstitü den de ayrılarak Ankara Etnografya Müzesi nde asistanlığa başladı. Bir yandan memur olarak çalışırken bir yandan da öğrenciliğine devam etti. 1951 yılında Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi nden mezun oldu ve mezun olduktan sonra 1952 Şubat ında Genel Türk Tarihi Kürsüsü için açılan asistanlık sınavını kazanarak Fakülte ye asistan olarak atandı. O yıllarda Yüksek lisans söz konusu değildi, sadece doktora çalışması vardı. Kemalpaşazade Şemseddin Ahmed in Hayatı ve Tevarih-i Al-i Osmani nin Fatih Dönemi ne Ait Yedinci Defterinin Transkripsiyonu ve Diğer Kaynaklarla Karşılaştırılması konulu doktora tezini 1954 Şubat ında verdi. İki yıl sonra 1956 da Kanuni nin Oğlu Şehzade Bayezid Vakası adlı Habilitasyon tezi ile Doçentlik sınavına girdi ve aynı yıl Üniversite Doçenti unvanını aldı. Hoacamız bu tezi ile ilgili olarak: Osmanlı İmparatorluğunun zayıf karnını ortaya koyan bir olaydır. Şehzade Bayazıt Vakası, Kanuni Sultan Süleyman oğlunu 4 torununu öldürmekle kalmamış, Bayezıtın yeminli teftiş adı altında tahkikat sürmüş yüzlerce kişi öldürülmüştür. Demektedir. Doçentlik

Bir Cumhuriyet Aydını Prof. Dr. Şerafettin Turan dil sınavına Fransızca dan girmiştir. 1959 yılı sonunda İtalyan Hükümeti nin verdiği bir bursla Roma ve Venedik te on dört ay süre ile araştırmalarda bulundu. 1960 yılında bulunduğu İtalya ile ilgili olarak hocamız şöyle diyor: İtalya ya gidişimin nedeni kanuni döneminde Türk- İtalyan İlişkilerini incelemekti. 8 aylığına gidip, 14 ay kaldım. Burs alarak gitmiştim. Çoluğuçocuğu bırakıp gittik. Türkiye- İtalya İlişkileri kitabı 30 yıllık bir çalışmanın ürünüdür. İlk 1990 da basıldı. Orada Kuzey İtalya da ilk defa Milano da Türk tüccarlar vardı. Türklerin ticaret merkezi Venedik de kurulmuş bir bina vardı.1550 den sonra Türk Müslüman tüccarlara otel olarak ayrılmış.1550-1830 lara kadar kullanılmış. Dışarıdan gelen tüccarlar, İtalyanlar ile geçinemiyor diye konaklama alanlarını ayırmışlar. Araplar ve Türk Müslümanlar ayrı ayrı yere konulmuşlar. Hocamız devamla, Kitabı bastırmak için 8 ay yayınevi aradım I. cildi 1453 de bitti. Aslında 4 ciltlik olarak düşünüyordum. 1.cildin basımı 3 yıl aldı. İtalya dan döndükten sonra da yeni açılmış olan Erzurum Atatürk Üniversitesi nde geçici olarak iki yıl süre ile çalıştı. O yıllara ilişkin Erzurum da iki yıl kaldım. Erzurum a gittiğimde Bekir Sıtkı Baykal Rektördü. Oranın parası iyi de değildi. Zorluk çektik. Lojmanda kalıyorduk. 1962 Haziranında ben oradan ayrıldım. Orada iken kütüphane yeni kuruluyordu. Ben de gönüllü olarak orada yardım ettim. Kütüphane için katalog çıkardık. Bundan çok şey öğrendim. 1962 de Doçent iken Fakülte Yönetim Kurulu na Doçent Temsilcisi olarak girdi. 1964 Ocak ayında Osmanlı Teşkilatında Hassa Mimarları adlı araştırma ile Üniversite Profesörlüğü ne yükseltildi. Bu konu seçimi ile ilgili olarak Hocamız şöyle diyor: Profesörlük tezi için özgün işlenmemiş bir konu olsun istedim. Hassa Mimarları halen Mimarlık Fakültelerinde okutuluyor. Bu ocak nasıl çalışır, nasıl kuruldu, onu işledim. Jüride Halil İnalcık vardı. Profesörlüğümde Cemal Gürsel in imzası da var O dönemde 3 lü kararname ile veriliyordu. Profesörlük dil sınavına İtalyancadan girmiştir. Doktora, Doçentlik ve Profesörlük için sunduğu çalışmaların her birinin ayrı alanlardan olması konusu ile ilgili olarak: 3 konuyu da farklı aldım. Bilerek seçtim. Demektedir. Hocamız, Profesör olduktan hemen sonra bir anısını anlattı. O yıl Profesör olmuştum. Cengiz Orhonlu nun Profesörlük jürisinde vardım. İstanbul da toplanmıştı. Orhonlu da çok çalışkan bir insandı. Maalesef o da çok genç yaşta vefat etti. Numune dersini dinledik. Tayyib Gökbilgin, Cavit Baysun vardı. Cengiz Orhonlu 45 dakika da dersi bitirmesi gerekirdi. Tam vaktinde bitirdi. Numune dersinden kalanlar çok olurdu. Ben beğendiğim için teşekkür ettim. Jüridekiler teşekkür ettiğim için beni biraz yadırgadılar. 1969 Kasım ında Fakülte Dekanlığına seçildi. 1972 yılına kadar üç yıl Fakülte Dekanlığı yaptı. Prof. Turan Dekanlık Dönemi ile ilgili olarak: Dekanlık çok vaktimi alıyordu. O zaman Dekan Yardımcılığı yoktu. Olaylar çıkıyordu. Her şey ile ilgilenmek gerekiyordu. Tabanca, tüfek ne ararsan vardı. Türk-İtalyan ilişkilerine ait yayınlarından dolayı İtalya Hükümeti kendisine 1970 yılında Cavalliere (Şövalye) Nişanı verdi. 1973 yılında Yakınçağ Tarihi Kürsüsünden Prof. Dr. Mustafa Akdağ ın ölümü üzerine açıkta kalan dersleri vermesi için Prof. Dr. Enver Ziya Karal ın önerisi ile Genel Türk Tarihi kürsüsünden Yakınçağ Tarihi Kürsüsüne nakledildi. 1973 de Yakınçağ a geçtim. Yani Akdağ öldükten sonra geçtim. Çalışmalarını emekli olana kadar bu kürsüde devam ettirdi. Hocamızın, hocası olan Prof.Dr. Şinasi Altındağ ile ilgili olarak: Osmanlı tarihçiliği kolay değil. O zamanlar Fakülte de iki zor Seminer dersi vardı. Bunlar Halil İnalcık ve Şinasi Altındağ ın dersleridir. Yakınçağ da hiçbir zaman metin okutulmazdı derslerde. Benim şanssızlığım Şinasi Hocamın 64 yaşında ölmesidir. Ayrıca, Mustafa Akdağ ile de çok çalıştım. Birlikte seyahatlere çıktık. Akdağ da çok genç yaşta öldü demektedir. 2

Selda Kaya Kılıç 3 Prof. Dr. Şerafettin Turan 1972 yılından 1976 ya kadar Ankara Senatosu nda Fakülte Temsilcisi görevini üstlendi. Yine 1972 ve 1978 yılları arasında iki dönem TRT Yönetim Kurulu üyeliği yaptı. Türk Tarih Kurumu üyeliği yapmıştır. Kurum Üyeliği ile ilgili olarak da Türk Tarih Kurumuna önce muhabir üye oldum. 1968 de asli üye oldum. Beni kuruma Şinasi (Altındağ) Bey, Afet Hanım (İnan) ve Ömer Lütfi Barkan önermişti. Türk Dil Kurumu üyeliğinde de bulundu. 1977 den 1983 e kadar da Dil Kurumu Başkanlığı görevini yürüttü. 1978 Ocak ve 1979 Kasım ı arasında Kültür Bakanlığı Müsteşarlığı nı üstlendi. Hocamız başarı ile yaptığı bütün bu görevleri ile ilgili olarak şöyle demektedir: İdari görevlerimi keşke yapmasaydım. Akademik çalışmalarıma daha fazla ağırlık verebilirdim. Ama bir açıdan baktığımda da deneyim kazandım, diyorum. Zira Türkiye nin profilini o görevlerde tanıdım. Bana büyük katkısı oldu. Birçok Ansiklopedi maddesi de yazan Prof. Dr. Şerafettin Turan, Evet, O zamanlar Türkiye de Türk ansiklopedisi, Hayat Ansiklopedisine daha pek çok ansiklopedi vardı. Biz bir keresinde Cevdet Sunay ı ziyarete gittiğimiz de arkasındaki kütüphane de Hayat Ansiklopedisi vardı. İnönü Ansiklopedisi Bürosu vardı. 12-15 madde yazdım. Oraya Şinasi Hocanın teşviki ile girmiştim. İslam Ansiklopedisine Pertev Paşa maddesini yazdım. Onlar teklif ediyordu o zamanlar. İbn-i Kemal i yazmak istiyordum. İsmet Parmaksızoğluna verdiler. O yazdı. Rahmetli Ahmet Ateş ( Toktamış Ateş in babası) özür diledi. O zamanlar Ansiklopedi maddesi yazmak aynı zamanda itibarlı bir şey idi. Prof. Dr. Şerafettin Turan A.Ü. DTCF Tarih Bölümü Yakınçağ Kürsüsünden 1992 Haziran Ayında yaş sınırından emekli olmuştur. Prof. Dr. Şerafettin Turan ın çeşitli konularda yazılmış çok sayıda kitabı ve makalesi vardır. Evli ve iki çocuklu olan Şerafettin Turan halen Ankara da yaşamaktadır. Hocamız ile yaptığımız görüşmede anılarını kaleme aldığını, takriben 500 sayfa civarında olduğunu ve yılının sonbaharında çıkacağını ifade etmiştir. Şerafettin Turan Kaynakçası 1- Osmanlı Dönemine İlişkin Olanlar İbn Kemal, Tevarih-i Ali Osman, VII. Defter (Tıpkıbasım), T. Tarih Kurumu Yay., Ankara, 1954, XXI+ 625+ 51 s. İbn Kemal, Tevarih-i Ali Osman, VII. Defter (Tenkitli Transkripsiyon), T. Tarih Kurumu Yay., Ankara, 1957. CX+ 596 s. (İkinci Basım: 1991) İbn-i Kemal, Tevarih-i Ali Osman, I. Defter, (Tenkitli Metin), T. Tarih Kurumu Yay. Ankara, 1970. 45+ 235 s.; (İkinci Basım: 1991). İbn Kemal, Tevarih-i Ali Osman, II. Defter (Tenkitli Metin), T. Tarih Kurumu Yay., Ankara, 1983, LII+ 265 s; (İkinci Basım: 1991) Kanuni nin Oğlu Şehzade Bayezid Vak ası, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi yay. Ankara, 1961, 237 s.; İran da yayımlanan bir dergide de Farsça özeti yapılmıştır (Dr. İhsan İşraki, Der Haşiye-i Penahendegi Bayezıd Şehzade-i Osmani bederbar-i Şah Tahmasb, Honar ve Mardom, 164, Tehran, Hurdad, 3535, ss. 10-14); Kitabın ikinci basımı Kanuni Süleyman Dönemi Taht Kavgaları adıyla Bilgi yayınevince yapılmıştır (Ankara, 1997, 215 s.) Osmanlı Teşkilatında Hassa Mimarları, Tarih Araştırmaları Dergisi,. c. 1, Sa. 1 (1963), ss. 551-592; Bildiri olarak da sunulmuştur: Gli Architetti Imperiali

Bir Cumhuriyet Aydını Prof. Dr. Şerafettin Turan (Estratto dagli Atti del secondo congressa internazionale di Arte Turca, Napoli, 1965, s. 259-263). 1829 Edirne Andlaşması, Lisans Tezi, Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi Dergisi, (IX/1-2, (1951), ss. 111-151. XVII. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu nun İdari Taksimatı, Atatürk Üniversitesi Yıllığı, 1961, ss. 201-232. II. Meşrutiyet Dönemi Parlamentosu ve Dış Politika, Türk Parlamentoculuğu nun İlk Yüzyılı: Kanun- ı Esasi nin 100. Yılı Sempozyumu, Ankara, 1976. ss. 209-248. İkinci Meşrutiyet Dönemi nde Ordu- Yönetim İlişkileri, İkinci Askeri Tarih Semineri, Ankara, 1985, ss. 66-84. (İngilizce Çeviriai: Relations between the Ottoman Military and Administrative Units during the Second Constitutional Era, Revue Internationale d Histoire Militaire, Sa. 67, Ankara, 1988, ss. 153-166). Lala Mustafa Paşa Hakkında Notlar ve Vesikalar, T. Tarih Kurumu, Belleten, c. XXII, Sa. 88 (1958), ss. 551-592. 1863 yılı Etrafında Osmanlı İmparatorluğu nun Mali, İktisadi ve Ticari Durumu, Yüz Yıllık Teşkilatlı Zirai Kredi, Ankara, 1964, ss. 33-44. 1560 Tarihinde Anadolu da Yiyecek Maddeleri Fiyatlarını Gösteren Bir İran Elçilik Heyeti Masraf Defteri, Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi Dergisi, c. XXIII, Sa. 3-4 (1964), ss. 273-294. Şeriyye Sicillerinin Tarihi Kaynak Olarak Önemi, Studi Preottamani e Ottomani, Atti del Convegno di Napoli, 1976, ss. 225-228. Uluslar arası Sürtüşme ve Çıkar Yarışlarından Kaynaklanan Bir Sorun: Ermeniler ve Ermenistan, 4 Eylül, Ortak Kitap, Sa. 2 (1986), Sivas, s. 18-30. Geçmişten Günümüze Ege Adaları Sorunu: Boyutlar, Taraflar, III. Askeri Tarih Semineri- Türk- Yunan İlişkileri, Ankara, 1986, s. 35-53. Osmanlı Dönemi Ankarası, Ankara Konuşmaları, TMMOB, Ankara, 1992, s. 53-61. 2- Ansiklopedi Maddeleri: a- Türk (İnönü) Ansiklopedisi Birinci Kosova Savaşı Barak (Burak) Reis Burciye Kölemenleri Buğ Berid Biruni Cammu- Kesmir Candaroğulları 4

Selda Kaya Kılıç 5 Canpolat Eşref b- Türkçe İslam Ansiklopedisi Peçevi İbrahim Pertev Paşa Pertev Mehmed Paşa Piri Mehmed Paşa Piyale Paşa Plevne Ramazanzade Mehmed Paşa Sadeddin (Hoca) Selim II Seydi Ali Reis Silahdar Sinan Paşa (Koca) Süleyman Paşa (Hadım) Topal Osman Paşa (Bosna Valisi) c- Küçük Türk- İslam Ansiklopedisi Barbaros Hayreddin ç- Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Bayezıd II Bayezıd (Kanuni nin oğlu) Barbaros Hayreddin Davud Paşa (Koca) Dubrovnik Edirne Andlaşması Hadım Sinan Paşa Hersekzade Ahmed Paşa Hızır Hayreddin Paşa (Kurdoğlu) Hoca Sadeddin İshak Paşa İtalya (Türkiye ile İlişkiler ve İslam Dünyasındaki Sömürgecilik Faaliyetleri) Kemalpaşa-zade Şemseddin Ahmed Kitabü l- Muhit Lepanto

Bir Cumhuriyet Aydını Prof. Dr. Şerafettin Turan Levante Lozan Andlaşması Mimarbaşı Mustafa (Kanuni nin Şehzadesi) Mustafa Kemal Atatürk 3- Tarihte Yöntemle İlgili Yayınlar Tarih ve Milli Oluş, Türk Kültürü, Sa. 6 (Nisan 1963). Machiavelli nin Tarih Anlayışı, İtalyan Filolojisi, Sa. 1, (1969), ss. 19-27. Benedetto Croce ve Tarih, İtalyan Filolojisi, c. IV, n. 1 (1972), ss. 225-228. Askeri Tarihin Tarih İçindeki Yeri, Birinci Askeri Tarih Semineri, Bildiriler, I, Ankara, 1983, ss. 11-23. Ortaokullarda Milli Tarih Programı, Öğretmen Dünyası, Sa. 70, (Ekim 1985), ss. 8-9. İbn-i Kemal in Tarihçiliği ve Tarih Metodolojisi, Şeyhülislam İbn-i Kemal Sempozyumu Bildirileri, Ankara, 1986, ss. 141-152. Meseleler, Tarih Metodolojisi ve Türk Tarihinin Meseleleri Kollogyumu, Elazığ, 1990, ss. 183-190. Atatürk Devrimi ve Atatürkçülüğün Temel İlke ve Özellikleri, Ortaöğretim Kurumlarında İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük Öğretimi ve Sorunları, Türk Eğitim Derneği yay., Ankara, 1992, ss. 129-141. Milliyetçilik Anlayışında Tarih Yazıcılığının Önemi, Tarih ve Milliyetçilik I. Ulusal Tarih Kongresi: Bildiriler, Mersin Üniversitesi Yayını, Mersin, 1999, ss. 143-149. 4- Türkiye- İtalya İlişkileri: Barak Reis in Şehzade Cem Meselesiyle İlgili Olarak Savoie ya Gönderilmesi, Belleten, c. XXVI, Sa. 103 (1962), ss. 539-555. Venedik te Türk Ticaret Merkezi Fondaco dei Turchi, Belleten, c. XXXII, Sa. 126 (1968), ss. 247-283. Osmanlı İmparatorluğu İle İki Sicilya Krallığı Arasındaki Ticaretle İlgili Gümrük Tarife Defterleri, TTK, Belgeler, c. IV, Sa. 7-8 (1969), ss. 79-167. Karadeniz Ticaretinde Anadolu Şehirlerinin Yeri, Birinci Tarih Boyunca Karadeniz Kongresi Bildirileri, 13-17 Ekim 1986, Samsun, 1988, ss. 147-158. Fatih Mehmed- Uzun Hasan Mücadelesi ve Venedik, Tarih Araştırmaları Dergisi, C.III, Sa. 5-6 (1965), ss. 63-118. Rodos ve 12 Ada nın Türk Hâkimiyetinden Çıkışı Belleten, c. XXIX, Sa. 113 (1965), ss. 77-119; İkinci Basım: Atatürk Konferansları, II, T. Tarih Kurumu, Ankara, 1970, ss. 45-87. Sakız ın Türk Hâkimiyeti Altına Alınması, Tarih Araştırmaları Dergisi, IV/ 6-7 (1966), ss. 173-199. 6

Selda Kaya Kılıç 7 Rodos un Zaptından Malta Muhasarasına, Kanuni Armağanı, TTK yay, Ankara, 1970, ss. 47-117. Mahmud un Reformlarında İtalyan Etki ve Katkısı, Sultan H. Mahmud ve Reformları Semineri, 28-30 Haziran 1989, İstanbul, 1990, ss. 113-125. Türkiye- İtalya İlişkileri, I, Selçuklular dan Bizans ın Sona Erişine, Metis Yayınları, İstanbul, 1990, 413 s. (İkinci Basım: Kültür Bakanlığı yayın. Ankara, 2000, 642 s.) 5- Kültür Tarihi ve Dil Devrimiyle İlgili Olanlar On Altıncı Türk Dil Kurultayı, Açış Konuşması, Ankara, 1979, s. 9-12. Atatürk ve Ulusal Kültür, Atatürk ün Düşünce ve Uygulamalarının Evrensel Boyutları Uluslar arası Sempozyum, Ankara Üniversitesi, 2-6, Kasım 1981, Ankara, 1983, ss. 333-340. Atatürk ve Ulusal Dil, Türk Dil Kurumu yay, Ankara, 1981, 16, 52 s. (İkinci Basımı Cumhuriyet Gazetesi Eki, İstanbul, 1998) Atatürk Devrimlerinin Bütünlüğü İçinde Dil Devrimi, Atatürk ün Yolunda Dil Devrimi, T. Dil Kurumu yay, Ankara, 181, ss. 14-19. On Yedinci Türk Dil Kurultayı, Açış Konuşması, Ankara, 1981, ss. 8-13. Türk Dil Kurumunun İşlevi, Türk Dili, c. XLV, Sa. 367 (Temmuz 1982), ss. 3-12. On Sekizinci Türk Dil Kurultayı, Açış Konuşması, Ankara, 1983, ss. 12-18 (Ayrıca Türk Dili, c. XLV, Sa. 369, Eylül 1982, ss. 131-137) Türkçenin Özleştirilmesi Konusunda Bir Değerlendirme, Türk Dili, Sa. 378 (Haziran, 1983), ss. 321-328. 51. Dil Bayramı Açış Konuşması, Türk Dili, c. XLVII, Sa. 382 (Ekim, 1983), ss. 337-341. Gençlik ve Milli Kültür, Uluslar arası Terörizm ve Gençlik Sempozyumu Bildiriler, Sivas, 1985, ss. 253-256. Cevdet Paşa nın Kültür Tarihimizdeki Yeri, Ahmet Cevdet Paşa Semineri Bildirileri, İstanbul, 1986, ss. 13-20. Atatürk, Barış ve Dil, Atatürk ün Türk Dil Kurumu, Bilgi yay., Ankara, 1986, ss. 274-281. Dosya: Türk- İslam Sentezi, Ortak yapıt: Bozkurt Güvenç, İlhan Tekeli, Gencay Şaylan la birlikte, Sarmal Yayınevi, İstanbul, 1991, 344 s. Türk Kültür Tarihi Türk Kültüründen Türkiye Kültürüne ve Evrenselliğe, Bilgi yay., Ankara, 1990, 358 s. Balıkesir ve Alaşehir Kongreleri ve Hacim Muhittin Çarıklı nın Kuva-yı Milliye Hatıraları, Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Yayını, Ankara, 1967, 277 s. Tevhid-i Tedrisat (Öğretimin Birleştirilmesi) Türk İnkılap Tarihi Enstitüsünce düzenlenen sempozyuma sunulan bildiri: Atatürk Önderliğinde Kültür Devrimi, 1967, T. İnkılap Tarihi Enstitüsü Yayını, Ankara, 1972, ss. 79-84.

Bir Cumhuriyet Aydını Prof. Dr. Şerafettin Turan Atatürk Milliyetçiliği, T. Tarih Kurumu, Atatürk Konferansları, III (1969), ss. 69-87. (İkinci Basım: Belleten, LII, Sa. 204 (1988), ss. 849-807. Kurtuluş Savaşı nda Kongreler, T. Tarih Kurumu Cumhuriyet in 50. Yıldönümü Semineri, Ankara, 1975, ss. 147-157. Atatürk te Yurt ve Ulus Kavramları, Ulusçuluk, Bağımsızlık, Özgürlük, Evrensellik, Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi Tarih Araştırmaları Dergisi, c. XIV, Sa. 25, (1981-1982), s. 1-22. Mondros Mütarekesi Ertesinde Mustafa Kemal in Orduya, Siyasete ve İngilizlerin Tutumuna İlişkin Düşünceleri, Belleten, c. XLIV, Sa. 182 (1982), ss. 337-346. Türkiye Cumhuriyeti: Yeni Devlet Temeli ve Nitelikleri, Atatürk Yolu, Sa. 3 (1989), s. 447-462. Atatürk ün Düşünce Yapısını Etkileyen Olaylar, Düşünürler, Kitaplar. T. Tarih Kurumu yay, Ankara, 1982, 68+ 6 s. (İkinci basım, 1989; Üçüncü Basım: 1991, Dördüncü Basım: 2006) Atatürk ve Barış, Atatürk ve 1986 Dünya Barış Yılı, Birleşmiş Milletler Türk Derneği Yayını, Ankara, 1987, ss. 95-109. Milli Mücadele Dönemindeki Kongreler Arasında Alaşehir Kongresinin Yeri, Milli Mücadelede Alaşehir Kongresi Bilimsel Toplantı, İzmir, 1988, ss. 39-47. Minber Gazetesinin Hatibi M. Kemal Atatürk Olamaz, Çağdaş Türk Dili, Sa. 12 (Şubat 1989), ss. 557-559. Laiklikle İlgili Başlıca Sorunlar, Eğitimde Laiklik, Türk Eğitim Derneği Yayını, Ankara, 1990, ss. 51-61. Çağdaşlaşmada Eğitimin Yeri, Atatürk, Eğitim ve Türkiye nin Çağdaşlaşması Semineri, 25 Kasım 1991, Uludağ Üniversitesi Yayını, Bursa, 1992, s. 25-31. Atatürk ün Latife Uşaklıgil ile Evlenmesine İlişkin İki Belge, Kültür, Sa. 96 (Ekim- Kasım 1992), ss. 47-50. Türk Devrimi ve Laiklik, Dünya Kooperatifçilik Günü- Dünyada ve Türkiye de Laiklik, 21 Aralık 1993, Ankara, 1994, ss. 49-52. Egemenlik Kavramının Türk Düşün Hayatına Girmesi ve Yerel Kongrelere Yansıması, 9. Milli Egemenlik Sempozyumu, Balıkesir, 22 Nisan 1994, TBMM Yayını, Ankara, 1994, ss. 105-115. Mustafa Kemal Döneminin En Demokrat Lideridir, Mustafa Kemaller Görev Başına! (Yayımlayan: Bedri Baykam), Ümit Yayıncılık, Ankara, 1994, ss. 265-284. 70. Yıldönümünde Devlet, Eğitim ve Hukuk Kurumlarında Laiklik, (ODTÜ 3 Mart 1994) Açıkoturum: Üniversitenin Geleceği, Ankara, 1995, ss. 30-44; 38-44. Atatürkçülük Onun Düşüncelerini Paylaşarak, Uygulamalarını Sürdürüp Geliştirmek Demektir, Atatürk Herşeyimiz, Anayasa Mahkemesi Yayını, Ankara, 1996, ss. 17-21. 8

Selda Kaya Kılıç 9 Atatürk ün Türk Gençliğine Son Seslenişi, Atatürkçü Düşünce, Sa. 33 (1997), ss. 5-7. Atatürk et l histoire, Trad. Babür Kuzucuoğlu, Regards sur Atatürk A l aube du troisiéme millénaire, Nancv, 1998, pp. 87-95. Türkiye Cumhuriyeti Devleti nin Yapısını Oluşturan 6 İlke ve Kemalizm, Atatürkçü Düşünce. Devrim Tarihi,Cumhuriyet Döneminde Türkiye de Bilimler; II, TÜBA yayını, Ankara, 1998, ss. 161-185. Öğretim Birliği Yasasına Doğru Eğitimimiz, Öğretim Birliğinin 75. Yılı: Eğitim Bilimlerinin Dünü, Bugünü ve Yarını Sempozyumu Bildirileri, Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayını, Ankara, 1999, ss. 10-18. Kökeni Ulusal Direnişe Dayanan Bir Devrim Partisi: Cumhuriyet Halk Partisi, TÜSES Yayınları, Ankara, 2000, 64 s. Öğretim Birliği Neden Zorunludur?, 77. Yılında Öğretim Birliğinin Neresindeyiz? Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayını, Ankara, 2 Mart 2001, ss. 34-46. Anadolu Aydınlanmasında Yazı Devriminin Yeri, Yazı Devriminin 75. Yılı, Ankara Üniversitesi, 3 Kasım 2003. Türk Devrim Tarihi: I: İmparatorluğun Çöküşünden Ulusal Direnişe, Ankara, 1991, 357 s. (Genişletilmiş ikinci basım: 2004, 432 s.) Türk Devrim Tarihi: II: Ulusal Direnişten Türkiye Cumhuriyetine, Ankara, 1992, (İkinci Basım: 1998) Türk Devrim Tarihi, III, (Birinci Bölüm), Yeni Türkiye nin Oluşumu, (1923-1938), Ankara, 1995, 383 s. Türk Devrim Tarihi, III, (İkinci Bölüm), Yeni Türkiye nin Oluşumu (1923-1938), Ankara, 1996, 295 s. Türk Devrim Tarihi, IV, (Birinci Bölüm), Çağdaşlık Yolunda Yeni Türkiye (10 Kasım 1938-14 Mayıs 1950), Ankara, 1999, 355 s. Türk Devrim Tarihi, IV, (İkinci Bölüm), Çağdaşlık Yolunda Yeni Türkiye (14 Mayıs 1950-27 Mayıs 1960), Ankara, 1999, 319 s. Türk Devrim Tarihi, V, Çağdaşlık Yolunda Yeni Türkiye (27 Mayıs 1960-12 Eylül 1980), Ankara, 2002, 559 s. İsmet İnönü: Yaşamı, Dönemi ve Kişiliği, Kültür Bakanlığı Yayını, Ankara, 2000, XI+ 591 s. (İkinci Basım: Bilgi Yayınları, Ankara, 2003, 611 s.) Kendine Özgü Bir Yaşam ve Kişilik: Mustafa Kemal Atatürk, Bilgi Yay., Ankara, 2004, 719 s. Dr. Reşit Galip in Atatürk e Yakınmaları, Tarih Araştırmaları Dergisi, 2006. C. XXV, S. 39, Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi Yay, Ankara, 2006, s. 1-25. Atatürkçülük/ Kemalizm, Atatürkçü Düşüncenin Bilimsel ve Felsefi Temelleri, Gazi Üniversitesinin 80. Yıl Armağanı, Ankara, 2007, s. 25-88.

Bir Cumhuriyet Aydını Prof. Dr. Şerafettin Turan Şerafettin Turan, Sevgi Özel; 75. Yılda Türkçenin ve Dil Devriminin Öyküsü, Dil Derneği Yayını, Ankara, 2007, 424 s. 6- Değişik Tür ve Amaçta Makaleler: Dikkate Değer Bir Vesika: Tanzimat Devrinde Evlenme Meselesi, Ulus, 28 Eylül 1949. Başvekâlet Arşivinde Hammer e Ait Vesikalar, Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi Dergisi, c. IX. Sa. 1 (1953), ss. 157-160. İstanbul Fethinin Türk ve Dünya Tarihindeki Yeri İstanbul Fethinin 500. Yıldönümünde düzenlenen toplantıda yapılan konuşma, Türk Yurdu, Sa. 3, (236), Eylül 1954, ss. 226-230. Fatih Mehmed in Ölümü, Türk Yurdu, Sa. 4 (237), Ekim 1954, ss. 288-291. Şehzade Bayezıd ın Babası Kanuni Süleyman a Gönderdiği Mektuplar, Tarih Vesikaları,1 (16), 1955, ss. 118-127. İbn-i Kemal in Kanuni Süleyman a Bir Mektubu, Tarih Vesikaları 2 (17), 1958, ss. 221-224. Marcus Aurelius Tercümesi Hakkında Hammer in II. Mahmud a Bir Mektubu, Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, c. XVI, Sa. 3-4 (1958), ss. 79-82. Fatih in İtalya Seferi, Vakıflar Dergisi, IV(1958), ss. 139-147. Atatürkçülük, Türk Dili, Sa: 353 (Mayıs 1981), ss. 650-655; (Ayrıca: Çağdaş Türk Dili, Sa. 165, Kasım, 2001, ss. 391-396) Yaşayan Atatürk, Türk Dili, Sa. 359 (Kasım, 1981), ss. 257-263. Atatürk ve Türk Dil Devrimi, İtalyan Filolojisi, Yıl 11, Sa. 12 (1981), ss. 27-32. 7- Dergi ve Gazete Yazıları, Söyleşiler, Demeçler Milliyetçilik ve Tarih, Bizim Türkiye, Sa. 25, (Kasım 1948), s. 14. Hürses (Ankara) Gazetesinde çıkanlar: Yeni Türkiye Devleti nin İsim Günü, 29 Ekim 1954. Bu Şehrin Hikâyesi, 5 Kasım 1954. Kıbrıs ın Türk Hâkimiyetine Geçişi, 12 Kasım 1954. Mısır da Rejim Mücadeleleri, 19 Kasım 1954. Atatürk Günü veya Haftası, 26 Kasım 1954. Kapalı Çarşı, 3 Aralık 1954. Yüzyılların Ötesinde Bir Fikir Münakaşası, 10 Aralık 1954. Kıbrıs ın Türk Hâkimiyetinden Çıkışı, 17 Aralık 1954. Saar İhtilafı, 24 Aralık 1954. Yeni Yıl ve Takvim, 31 Aralık 1954. Irak, 7 Ocak 1955. 10

Selda Kaya Kılıç 11 Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi ; 9 Ocak 1955 Müzelerimiz, 14 Ocak 1955. Türk- Fransız Dostluğunun Menşeleri, 21 Geçen Yüzyıllarda Madenciliğimiz, 28 Ocak Papalık, 4 Şubat 1955. Arap Birliği, 11 Şubat 1955. Pakistan, 18 Şubat 1955. Milliyetçilik ve Tarih, 4 Mart 1955. 23 Nisan ın Arefesinde, 22 Mart 1955. Milli Saadet ve Dünya Saadeti, 30 Mart 1954. Üniversite Meseleleri, 6 Mayıs 1955. Üniversite Meseleleri, 13 Mayıs 1955. Kutluladığımız Bayram, 20 Mayıs 1955. İstanbul Fethi nin 502. Yıldönümünde, 29 Mayıs 1955. Üniversite Meseleleri, 10 Haziran 1955. Arayış Dergisinde Yayınlananlar: Ulusun Kara Yazgısının Yenildiği Bir Savaş: İkinci İnönü, Sa. 7 (4 Nisan 1981), ss. 31-33. Yakın Tarihimizde Gericiliğin Simgesi Bir Ayaklanma: 31 Mart, Sa. 11 (11 Nisan 1981), ss. 30-31. Aydınlarımızda Kavram Kargaşası Var, Sa. 292 (Nisan 2004). Çağdaş Türk Dili Dergisi Çağdaş Değerler Uğrunda Canveren Bir Svaşımcı: Bahriye Üçok, Sa. 33, (Kasım 1990), ss. 995-996. Türkçeyi Koruma- Geliştirme Sorunu ve Dil Derneği, Sa. 63 (Mayıs 1993), ss. 1-3. Sürekli Dil Kurultayı Konuşması: Dil Bayramı, Sa. 69, (Kasım 1993), ss. 3-7. Dili Bozanlar, Eğitim Görenler, Sa. 70 (Aralık 1993), ss. 6-12. Bilgi, Bilinç, İnanç ve Savaşımla Sürdürülen Bir Yaşam: Ömer Asım Aksoy, Sa. 71 (Ocak 1994), ss. 1-3. Atatürk ün Kurduğu Türk Dil Kurumu Hukuka Aykırı Olarak Yasayla Kapatılmıştır, Sa. 76 (Haziran 1994), ss. 2-6. 62. Dil Bayramı Konuşması, Sa. 81 (Kasım 1994), ss. 9-11. Atatürk, Türk Dil Kurumu nun Devlet Dairesine Dönüştürülmesini Değil, Özerk Durumunu Korunmasını İstemiştir, Sa. 93 (Kasım 1995), ss. 2-3.

Bir Cumhuriyet Aydını Prof. Dr. Şerafettin Turan Hasan Ali Yücel ve Dil Sorunu, Sa. 158 (Nisan 2001), ss. (Ayrıca 40. Yılında Hasan Ali Yücel i Anma Etkinliği ; Panel: Milli Eğitim Bak. Yayını, Ankara, 2001, ss. 18-22) Türk Dil Kurumunda 1982 Denetimi ve Bugün, Sa. 161 (Temmuz 2001), ss. 195-200. 8- Yayın Eleştirileri: 9- Çeviri: Türkler, Dilleri ve Kaderleri, Zafer, 3 Temmuz 1949. Akdes Nimet Kurat, Türk- İngiliz Münasebetlerinin Başlangıcı ve Gelişmesi, Belleten, c. XVIII, Sa. 70 (1954), ss. 273-278. Germaine Lebel, La France et les Principautees Danubiennes, Belleten, c. XXII, Sa. 86 (1958), ss. 297-306. İ. Hakkı Konyalı, Abideleri ve Kitabeleri ile Erzurum Tarihi, Atatürk Üniversitesi 1962 Yıllığı, ss. 197-204. Alberto Tenenti, Venezia e i corsari; 1580-1615, Belleten, c. XXXI, Sa. 124 (1967), ss. 663-670. Şerif Baştav, 16. Asırda Yazılmış Grekçe Anonim Osmanlı Tarihi, Belleten, C. XXXVIII, Sa. 150 (1974), ss. 303-316. Enrico Leone, L impero Ottomano nel primo periodo delle riforme (Tanzimat), Belleten, c. XLIV, Sa. 174 (1980), ss. 375-388. Il Veltro, 2-4, Le Relazioni tra L Italia e la Turchia, Belleten, c. XLIV, Sa. 176 (1980), ss. 753-761. Renzo Sertoli Salis, Solimano II Magnifico, İtalyanca Aslından: Muhteşem Süleyman, Dil ve Tarih Coğrafya Fak. Yayını, Ankara, 1963, 332 s. (İkinci Basım: 1990; Genişletilmiş Üçüncü Basım: 2000, 407 s., Dördüncü Basım: 2002, Beşinci Basım: 2005, 432 s.) Tarih Bıyunca Siyasi Ahlak, Siyasal Ahlak ve Siyasal Ahlaksızlık, Ortak Yayın, Haz: Türker Alkan, Ankara, 1993, ss. 315-533. Türk Aydını ve Kültür, Türk Aydını ve Kimlik Sorunu, Bağlam Yay, İstanbul, 1995, ss. 463-471. Türkçenin, Türkiye nin ve Türklüğün Geleceğini Karartan Bir Gidiş: Dil Yozlaşması, Ulusal, Üç Aylık Akademik/Politik Dergi, Sa.2, (Eylül- Kasım 1996), ss. 111-116. Ortak Kültürün Oluşmasında ve Geliştirilmesinde Dilin Önemi, Radyo ve Televizyon Yayınlarında Türk Dilinin Kullanımı, TRT Danışma Kurulu Toplantısı, Ankara, 1998, ss. 165-171. 1940-1960 Yıllarında Kültürel Görünüm, Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı Sempozyumu Edebiyatçılar Derneği Yay., Ankara, 1998, ss. 161-170. Cumhuriyette Barış Kültürü, 2. Kültür Kongresi, İzmir Kültür, Sanat ve Eğitim Vakfı yay., İzmir, 2001, ss. 325-336. 12

Selda Kaya Kılıç 13 Atatürk Devrimlerinin Kültüre Katkıları, Türkiye de Kültür Politikaları, Kültür Girişimi Yayını, İstanbul, 2001, ss. 65-91. Türkiye de Cumhuriyet ve Demokrasi Kültürü, Cumhuriyet ya da Demokrasi, Kültür Bakanlığı Yayını, Ankara, 2002, ss. 65-91. Türkçe nin Bilim Dili Olmasına İlişkin Sorunlar, Türkçe nin Dünü, Bugünü, Yarını. Uluslararası Bilgi Şöleni, Bildiriler, Kültür Bakanlığı Yayını, Ankara, 2002, ss. 91-106. Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesinin Türkiye nin Bilim, Eğitim ve Kültürel Yaşamındaki Yeri, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi, 66. Kuruluş Yıldönümü Anı Kitabı, Ankara, 2003, ss. 203-234. Kültürün Korunması Açısından Anadilin Önemi, TÖMER, Dil ve Dilimiz Türkçe Sempozyumu, Ankara, 13-14 Kasım 2003, ss. 65-74. 10- Yaşam Öyküsünü ve Yayın Listesini İçeren Çalışmalar Turan, Şerafettin, Who is in Europe. Dictionnaire Bl-x graphigues dss cantemporaines, Bruxelles, 1972, p. 3055. Türk Tarih Kurumunun Kuruluş Amacı ve Çalışmaları, Ankara, 1983, s. 743-746. Prof. Dr. Şerafettin Turan Armağanı, Haz: Yavuz Ercan- Mustafa Öztürk- Rıfat Özdemir, Elazığ, 1996, ss. 1-4. Sezer, Hamiyet, Prof. Dr. Şerafettin Turan, DTCF Tarih Araştırmaları Dergisi, c. XVII, Sa. 28, Ankara, 1996, ss. 303-310. Aydınlanma Mücadelesiyle Dolu Bir Yaşam: Prof. Dr. Şerafettin Turan, Bilim ve Ütopya, Sa. 117, (Mart 2004), ss. 45-53. Gözcü, Alev, Tarih Yaşanmış Bir Hayattır- Şerafettin Turan İle Söyleşi, İstanbul,2008.