YÖNETİCİ ÖZETİ Bu çalışmada, Türkiye İhracatçılar Meclisi tarafından her ayın ilk günü açıklanan ihracat rakamları temel alınarak Türkiye nin aylık dış ticaret analizi yapılmaktadır. Aşağıdaki analiz, Ağustos dönemine ait Türkiye nin güncel ihracat, ithalat ve dış ticaret dengesine ilişkin verilerin incelenmesiyle başlamaktadır. Bu rakamlar Türkiye nin hedefleriyle kıyaslanarak, öne çıkan ürün grupları, ödemeler dengesi ve dış ticaret dengesi bağlantısı kurulmaktadır. Ayrıca, iller ve ülkeler bazında dış ticaret üzerine değerlendirmelerde bulunularak, Türkiye nin dış ticaret görünümüne ilişkin beklenti ve yorumlar yapılmaktadır. Aylık Dış Ticaret Analizi, TEDAM internet adresinden her ayın ilk haftası yayınlanacaktır. AYLIK DIŞ TİCARET ANALİZİ Ağustos te Dış Ticaret Ağustos te geçen senenin aynı ayına oranla %4,9 düşüş yaşanarak 10 milyar 482 milyon USD ihracat yapılmıştır. Yılın ilk 8 ayında ise yapılan ihracat toplamda %8,9 düşüşle 95 milyar 135 milyon USD olmuştur. Böylece Orta Vadeli İhracat Program yılı İhracat Hedefi olan 173 milyar USD ye ise 78 milyar 147 milyon USD kalmıştır. Son 12 aylık ihracat ise %5,7 azalışla 147 milyar 947 milyon USD olmuştur. İhracat kilogram bazında değerlendirildiğinde ise Ağustos ayında geçen seneye göre %11,7 artış yaşanarak 8 milyar 401 kg., Ocak-Ağustos döneminde ise toplamda %0,8 artışla 65 milyar 631 milyon kg. olarak gerçekleşmiştir. Temmuz ayı ithalat miktarına bakıldığında ise geçen senenin aynı ayına kıyasla %8,7 azalarak 18 milyar 209 milyon USD olarak gerçekleşmiştir. Ocak-Temmuz aralığında ise kümülatif ithalat 124 milyar 956 milyon USD olmuştur. Temmuz ayında, Dış Ticaret Açığı yıllık bazda %6,5 artışla 7 milyar 28 milyon USD, Dış Ticaret Hacmi ise yıllık bazda %11,7 azalışla 29 milyar 390 milyon USD olmuştur. Yine Temmuz ayında İhracatın ithalatı karşılama oranı ise %61,4 olmuştur. 1
Milyonlar Aylık Dış Ticaret Analizi AYLARA GÖRE DIŞ TİCARET PARAMETRELERİ (1000 USD) 25 20 15 10 5 0-5 - 10-15 İhracat İthalat Dış Ticaret Dengesi Kaynak: TÜİK Geniş Ekonomik Grupların sınıflamasına göre Temmuz da en fazla ihracat %46 ile Hammadde (Aramallar) grubunda gerçekleşirken, %41 ile Tüketim malları, %12 ile Yatırım (Sermaye) malları grubunda gerçekleşmiştir. En fazla ithalat ise %68 ile Hammadde (Aramallar), %17 ile Yatırım (Sermaye) malları, %15 ile Tüketim malları grubunda gerçekleşmiştir. yılı Ağustos ayında en fazla ihracat yapılan sektör 1 milyar 547 milyon USD ile Hazırgiyim ve Konfeksiyon Sektörü iken, sonrasında 1 milyar 363 milyon USD ile Otomotiv Endüstrisi ve 1 milyar 192 milyon USD ile Kimyevi Maddeler ve Mamülleri sektörü olmuştur. İller Bazında Dış Ticaret Ağustos ayında en fazla ihracat sırasıyla İstanbul, Kocaeli, Bursa, İzmir ve Gaziantep tir. Ancak bu illerde yaşanan düşüşler geçen seneye göre İstanbul a %3,9, Kocaeli ne %12,5, İzmir e %8,1 olmuş iken, Bursa ya %0,6, Gaziantep e %9,6 artış yaşanmıştır. En çok ihracat yapan ilk 10 il sırası ile aşağıdaki gibidir: 2
EN ÇOK İHRACAT YAPAN İLK 10 İL ( AĞUSTOS KÜMÜLATİF) (MİLYON USD) HATAY SAKARYA DENIZLI MANISA GAZIANTEP ANKARA İZMIR KOCAELI BURSA İSTANBUL 1.152 1.220 1.691 2.324 4.4 4.366 5.304 7.420 7.548 39.645 Kaynak: TİM Ülkeler Bazında Dış Ticaret ve Pazar Analizi yılı Ağustos ayında en fazla ihracat yapılan ülkeler sırasıyla Almanya, İngiltere, Irak, ABD ve Fransa olmuştur. Geçen senenin aynı ayına kıyasla Almanya ya yapılan ihracat %8,1, İngiltere ye %2,8, ABD ye %0,7 oranında azalırken; Irak a %8,8, Fransa ya %5,4 oranında artmıştır. yılı Ocak-Ağustos aralığında ise en çok ihracat yapılan ülkeler sıralaması ise Almanya, İngiltere, Irak, İtalya, ABD ve Fransa olmuştur. TÜRKİYE GENELİ EN FAZLA İHRACAT YAPILAN İLK 10 ÜLKE ( AĞUSTOS KÜMÜLATİF) (MİLYON USD) SUUDİ ARABİSTAN İRAN (İSLAM CUM.) RUSYA FEDERASYONU İSPANYA FRANSA BİRLEŞİK DEVLETLER İTALYA IRAK BİRLEŞİK KRALLIK ALMANYA 2.421 2.477 2.489 3.093 3.752 4.117 4.2 5.646 5.961 8.495 Kaynak: TİM Ağustos ayında yıllık bazda en fazla ihracat artışımız, en fazla ihracat yapılan ilk 30 ülke arasında en yüksek artış, %223 ile Ürdün e gerçekleşmiş iken, Libya ya %80, Fas a %18, İspanya ya %10, 3
Irak a ise %9 artış gerçekleşmiştir. En çok ihracat yapılan ilk 10 ülke arasında ise %37,4 hızlı azalışla Rusya dikkat çekmektedir. Irak a olan ihracattaki artış ise 13 aydır azalışın ardından son iki aydır gerçekleşmektedir. Sırasıyla en çok ihracat yapılan konsolide ülke gruplarında kilogram bazında değerlendirme yapıldığında, Ocak-Ağustos te yıllık bazda AB ye %2,2, Orta Doğu Ülkelerine %0,5, Afrika Ülkeleri ne %7,2 artarken, diğer Asya Ülkeleri ne %23 azalmıştır. Toplamda ise Türkiye kilogram bazında ihracatını Ağustos ayında %11,7 oranında artırırken, Ocak-Ağustos döneminde %0,8 artırmıştır. Temmuz te Türkiye nin en fazla ithalat yaptığı ülkeler sırasıyla Çin, Almanya Rusya, İtalya, ABD dir. Ocak-Temmuz döneminde ise en çok ithalat yapılan ilk 10 ülke aşağıdaki tablodaki gibidir: TÜRKİYE GENELİ EN FAZLA İTHALAT YAPILAN İLK 10 ÜLKE ( TEMMUZ AYI KÜMÜLATİF) (MİLYON USD) İspanya Hindistan İran Güney Kore Fransa İtalya ABD Almanya Rusya Federasyonu Çin 3.293 3.401 3.904 4.179 4.909 6.343 6.868 12.318 12.839 14.505 Kaynak: TÜİK Dünyada ve Türkiye de Yaşanan Gelişmelerin Dış Ticarete Etkileri yılı boyunca Euro/Dolar paritesi %18,3 değer kaybı ile 8,9 milyar USD değer kaybına sebep olmuştur. FED in istikrarlı faiz artışı ve artış beklentisi pariteyi ve dolayısıyla Türkiye nin dış ticaretini olumsuz etkilemektedir. Dünya ticaretindeki senelik beklenen yaklaşık % 5 ile 6 lık küçülme de Türkiye nin dış ticaretini olumsuz etkilemektedir. Özellikle Çin deki ekonomik faaliyetlerdeki gerileme tüm dünya için olduğu gibi Türkiye açısından da endişe vericidir. Türkiye nin en büyük ihracat pazarı olan AB deki toparlanma ise ihracatımız açısından olumlu gelişmelerdendir. 4
Çin deki daralmadan ve İran a uygulanan ambargonun kalkmasından etkilenen emtia fiyatlarındaki hızlı düşüş net petrol ithalatçı konumunda olan Türkiye için bir avantaj niteliğindedir. Böylece ithalat azalacak ve üretim maliyetleri düşecektir. Bunların yanında Türkiye nin doğusunda yaşanan son zamanlardaki gelişmeler, ülkedeki istikrar ve güveni zedelemektedir. Dış ticaret açısından son derece önemli olan güvenlik meselesi ülke açısından olumsuz bir tablo oluşturmakta ve dış dünya ile politik ve ticari ilişkilerinde belirleyici olmaktadır. Bu sorunun bir an önce çözülerek Türkiye yi maddi manevi feraha ulaşması temenni edilmektedir. SONUÇ Toplam ithalatın bakıldığında %73,6 sı ara malı ve ham madde; geri kalan %11,8 i ise nihai mal olduğu gerçeğinden hareketle, üretimi için ham madde ve ara malı ithal etmek zorunda olan Türkiye için, yükselen döviz kuru önem ifade etmektedir. İthal girdi payı yüzde 70-80 oranlarında olan ve ihracatta önde gelen sektörlerden olan Otomotiv, Kimyasal Ürünler ve Demir Çelik Sektörleri gibi pek çok sektör kurun yükselişinden negatif yönde etkilenmektedir. Ancak ihracat verilerine kilogram bazında bakıldığında artış olduğunun görülmesi, dış ticaretin kur etkisinden kurtulduğunda çok daha iyiye gidebileceğinin göstergesidir. Ayrıca iller arasındaki çarpıcı ihracat farkı ve ihracatın özellikle birkaç ilde toplanmış olması, Türkiye deki gelişme ve büyümenin düzensiz olduğuna işaret etmektedir. Bir diğer konu da küresel pazarlardaki dalgalanmadır. Ana ihraç pazarları olan gelişmiş ülke pazarlarında talebin düşmesi, son dönem ihracattaki yavaşlamanın önemli nedenlerindendir. Petrol fiyatlarındaki düşüş, petrol ithalatçısı olan pek çok ülke gibi Türkiye nin dış ticareti açısından da olumludur. En büyük ihraç pazarı AB deki toparlanma ve komşusu İran ın dış ticarete açılması Türkiye nin dış ticareti adına olumlu gelişmelerdir. 5