Tekstil Teknolojileri Elektronik Dergisi Cilt: 4, No: 1, 2010 (1-10) Electronic Journal of Textile Technologies Vol: 4, No: 1, 2010 (1-10) TEKNOLOJĐK ARAŞTIRMALAR www.teknolojikarastirmalar.com e-issn: 1309-3991 (Hakem Onaylı Makale) (Article) Remzi GEMCĐ, Gamze GÜLŞEN Kahramanmaraş Sütçü Đmam Üniversitesi Tekstil Mühendisliği Bölümü rgemci@ksu.edu.tr Özet Bu çalışmada; %100 polyester esaslı perdelik kumaşa güç tutuşur özellik kazandırılması amaçlanmıştır. Polyester kumaşa çektirme yöntemine göre dispers boyama işlemi uygulanmıştır. Boyama suyu içerisine farklı oranlarda borik asit ve boraks dekahidrat kimyasalları ilave edilmiştir. Ardından numunelere; dikey yanma testi, spektrofotometre ile renk ölçümü testi, ışığa ve yıkamaya karşı renk haslığı testleri yapılmıştır. Sonuç olarak; en fazla güç tutuşurluk özelliği 30 g/l borik asit ile muamele edilen numunelerde sağlanmıştır. Renk ölçümü sonuçlarına göre; en az renk farkı 20 g/l borik asit ile muamele edilen numunelerde gözlenmiştir. Işığa ve yıkamaya karşı renk haslığı değerlerine bakıldığında ise dikkate değer bir değişme söz konusu olmamıştır. Anahtar Kelimeler: Güç tutuşurluk, Bor, Borik Asit, Boraks, Polyester Uses Of Boron Compounds For Improving Fıre Resistance Property Of The Fabrics Abstract In this research; the aim was to bring in fire resistance property to the 100% PES woven curtain fabrics. PES woven fabrics were dyed with disperse dyes in the HT dyeing machine by using impregnation method. During the process, the different concentrations of chemicals of boric acid or borax decahydrate were added to dyeing solutions. Finally, vertical combustion test, light and washing fastness tests were applied to the samples and colour measurements of samples were done by spectrophotometer. The test results showed that, maximum fire resistance was obtained for the sample which treated 30 g/l boric acid. As the results of colour measurements, colour difference between fabrics treated with boron compounds and reference fabrics dyed only disperse dyes was minimum for the sample which treated with 20 g/l boric acid. When light and washing fastness test results were examined, there was not found an important difference between fabrics treated with boron compounds and reference dyed fabric. Key Words: Fire Resistance, Boron, Boric Acid, Borax, Polyester Bu makaleye atıf yapmak için Gemci, R., Gülşen, G. Tekstil Teknolojileri Elektronik Dergisi 2010, 4(1) 1-10 How to cite this article Gemci, R., Gülşen, G. Uses Of Boron Compounds For Improving Fıre Resistance Property Of The Fabrics Electronic Journal of Textile Technologies, 2010, 4(1) 1-10
Teknolojik Araştırmalar: TTED 2010 (1) 1-10 1.GĐRĐŞ Gelişen teknoloji ve sanayileşmenin artması, nüfusun giderek çoğalmasına paralel olarak toplu yerleşim bölgelerin fazlalaşması, yangın riskinin ve buna bağlı olarak yangının maddi ve manevi zararlarının artışına neden olmaktadır (1).Yangın yerinde sıcaklık çok hızlı bir şekilde yükselir. Bunun için yangınlarda ilk dakikalar hatta saniyeler çok önemlidir (2). Yangınlardan dolayı ortaya çıkan can ve mal kaybını en aza indirmek için alınacak tedbirlerden biri de, yanmayan veya yanmayı geciktirici malzemeler kullanımıdır (3). Bir asitle bir alkolün meydana getirdiği bileşiklere, ester adı verilir. Poliester kelimesi, genel olarak bir dialkol ile bir dikarboksilli asidin polikondenzasyonu ile oluşan uzun zincirli polimerlere verilen addır. Bu zincirde ester ( -CO O- ) grubu çok sayıda tekrarlanır (4). Güç tutuşur kumaşlar elde etmek için dört farklı yöntem bilinmektedir. Bunlar: 1. Yapısı itibariyle güç tutuşan liflerin (karbon, asbest, cam, PBI, PTFE, Nomex, Kevlar gibi) kullanılması 2. Liflerin kopolimerazasyon ve kimyasal modifikasyon ile yapılarının değiştirilmesi 3. Sentetik polimere lif çekimi esnasında güç tutuşma sağlayıcı kimyasalların ilave edilmesi 4. Kumaşın güç tutuşma sağlayan kimyasallar ile muamele edilmesi, yöntemleridir. Bu dört yöntem de tekstil teknolojisinde geniş çaplı olarak kullanılmaktadır. Bununla birlikte, kumaşın kullanım alanına bağlı olarak bu yöntemler tek tek ya da birlikte kullanılarak en iyi güç tutuşma ve yanma davranışını sergileyecek değişik kumaş yapıları elde edilebilmektedir. Genellikle uzay, uçak, petro-kimya, çelik endüstrisi gibi yüksek koruyuculuk gerektiren sanayi dallarında ve acil yardım ve itfaiyeci giysi sektörlerinde kullanılmaktadır (5). Bileşimine göre alev geciktirici çeşitleri; Halojenli Alev Geciktiriciler Fosfor Đçeren Alev Geciktiriciler Azot Đçeren Alev Geciktiriciler Đnorganik Alev Geciktiriciler (1). Bor içerikli katkıların kömürleşen tabaka oluşumunu artırmaları, endotermik dehidrasyonla su çıkışına neden olmaları ve böylece gaz fazındaki ürünleri seyreltmesiyle aleve dayanıklı özellik kazandırdıkları anlaşılmaktadır (6). Çalışmada; %100 poliester esaslı perdelik kumaşa güç tutuşur özellik kazandırılması amacıyla inorganik alev geciktiriciler sınıfına giren bor içeren alev geciktiricilerden borik asit ve boraks dekahidrat kullanılmıştır. 2.MATERYAL ve YÖNTEM 2.1.Materyal Çalışmada kullanılan kumaşın özellikleri Çizelge 1 de verilmiştir. Çizelge 1.Numune Kumaşların Teknik Özellikleri Kumaş Parametreleri Özellikler Hammadde Örgü Yapısı 2 %100 Polyester Düz Saten Gramaj (g/m 2 ) 160 En (cm) 220 Sıklık (tel/cm) Đplik Lineer Yoğunluğu (denye) 25 56 tel/cm 300 100
Gemci, R., Gülşen, G. Teknolojik Araştırmalar: TTED 2010 (1) 1-10 2.2.Yöntem Çalışmada %100 polyester kumaştan alınan numunelere, çektirme prensibine göre boyama işlemi uygulanmıştır. Boyama prosesinde kullanılan boyama suyu; iki farklı bor bileşiğinin üç farklı oranda boyama suyuna katılması suretiyle hazırlanmıştır. Boyama prosesi içerisine ilave edilen bor bileşiklerinden; borik asit ve boraks dekahidrat kimyasalları 10 g/l, 20 g/l ve 30 g/l oranlarında kullanılmıştır. Boyanmış numunelere uygulanan testler: Yanma Testi Spektrofotometre ile Renk Ölçümü Işığa Karşı Renk Haslığı Testi Yıkamaya Karşı Renk Haslığı Testi Numunelere uygulanan işlemlere göre bazı kodlar verilmiştir. Çizelge 2 de numune kodları verilmiştir. 2.2.1.Boyama Çizelge 2.Uygulanan Đşlemlere Göre Numune Kodları Numune Numune Sayısı Kimyasal Miktarları Kodu Borik Asit Boraks Dekahidrat Referans Numune 3 10 g/l BA-10 20 g/l BA-20 30 g/l BA-30 10 g/l BD-10 20 g/l BD-20 30 g/l BD-30 REF Çizelge 3 de yapılacak boyama denemeleri için ayrı ayrı boyama banyo reçeteleri verilmiştir. Çizelge 3.Boyama Reçeteleri REÇETELER 1.Boyama 2.Boyama 3.Boyama 4.Boyama 5.Boyama 6.Boyama 7.Boyama Borik Asit Boraks Dekahidrat 10 g/l 20 g/l 30 g/l 10 g/l 20 g/l 30 g/l Referans Boyarmadde 1% 1% 1% 1% 1% 1% 1% Dispergatör 1 g/l 1 g/l 1 g/l 1 g/l 1 g/l 1 g/l 1 g/l Kırık Önleyici 1 g/l 1 g/l 1 g/l 1 g/l 1 g/l 1 g/l 1 g/l Egalizatör 0,5 g/l 0,5 g/l 0,5 g/l 0,5 g/l 0,5 g/l 0,5 g/l 0,5 g/l ph Tamponlayıcı 1 g/l 1 g/l 1 g/l 1 g/l 1 g/l 1 g/l 1 g/l Boyama çözeltileri boyama reçetelerine uygun olarak hazırlanmıştır. Numuneler 20 C de makineye yüklenmiş ve 130 C de 45 dakika dispers boyama yapılmıştır. Boyama sonunda tüpler içerisinden çıkarılan numune kumaşların renk haslıklarını iyileştirmek amacı ile HT Boyama Makinesinde redüktif yıkama işlemi uygulanmıştır. Redüktif yıkama 85 C de 20 dakika yıkama yapılmıştır. Redüktif yıkama sonunda makineden çıkarılan numune kumaşların durulama işlemleri yapılmıştır. Redüktif yıkaması biten numuneler, 85 C de 10 dakika muamele edilmiştir. Ardından oda sıcaklığında 10 dakika muamele edilmiş ve 10 dakika nötralizasyona tabi tutulmuştur. 5 dakika çeşme suyu altında taşarlı yıkama yapılarak durulama işlemi bitirilmiştir. Durulama tamamlandıktan sonra kumaşlar, laboratuar tipi etüvde 120 C sıcaklıkta kurutulmuştur.
Teknolojik Araştırmalar: TTED 2010 (1) 1-10 2.2.2.Dikey Yanma Testi Hazırlanan numunelerin yakma testi TÜBĐTAK BUTAL Bursa Test ve Analiz Laboratuarı nda TS 5775 EN ISO 6940:2006 standardına göre yapılmıştır. 2.2.3.Spektrofotometre ile Renk Ölçümü Numunelerin renk ölçümü Hunterlab Colorquest Sphere II spektrofotometresinde, CIELab sistemine göre D65/10 ışık kaynağı kullanılarak; d/8 geometrisine uygun biçimde ve yansıyan ışınların parıltılı bileşeni ölçme işlemine dâhil edilerek yapılmıştır. Renk koordinatlarının tespitinde, numune için en ve boy yönünde toplam beş adet ölçüme ait L*, a*, b* değerleri ölçümünün aritmetik ortalaması alınmıştır. Renk farkı hesaplamalarında Referans Numune kodlu numune referans alınmıştır. 2.2.4.Işığa Karşı Renk Haslığı Testi Hazırlanan numunelerin ışığa karşı renk haslığı testi TÜBĐTAK BUTAL Bursa Test ve Analiz Laboratuarı nda XENOTEST ALPHA test cihazı kullanılarak TS 1008 EN ISO 105 B02:2001 standardına göre yapılmıştır. 3.2.5.Yıkamaya Karşı Renk Haslığı Testi Renklendirilmiş numune kumaşların yıkama haslıklarının tespiti TÜBĐTAK BUTAL Bursa Test ve Analiz Laboratuarı nda TS EN ISO 105-C06:2001, A1S, 40 C standardına göre yapılmıştır. 3.BULGULAR ve DEĞERLENDĐRME 3.1.Dikey Yanma Testine Ait Bulgular 3.1.1.Referans Numune Bulguları Referans numuneye ait dikey yanma testi sonuçları Çizelge 4 de verilmiştir. Çizelge 4.Referans Numuneye Ait Yanma Testi Bulguları 1 3 0 4 X 2 4 X 3 X 3 3 0 2 0 4 4 X 3 X 5 3 X 2 0 6 2 0 3 0 7 3 0 4 X 8 4 X 3 0 9 3 0 4 X 10 4 X 3 0 11 3 0 4 X 12 4 0 3 X X; numune kumaşın tutuştuğunu 0; numune kumaşın tutuşmadığını ifade etmektedir. Çizelge 4 de; numunelere, 2, 3 ve 4 saniye gibi farklı sürelerde alev uygulanmıştır. Đlk olarak 3 saniyeden başlanmıştır ve numunede tutuşup tutuşmama durumu meydana gelmesine bağlı olarak süre 1 saniye arttırılmış ya da azaltılmıştır. Sonuç sütununa numunenin tutuşup tutuşmama durumu not edilmiştir. Bu çalışmada; tutuşma ve tutuşmama olaylarından hangisi daha az meydana gelmişse, ona ait sürelerin ortalaması 4
Gemci, R., Gülşen, G. Teknolojik Araştırmalar: TTED 2010 (1) 1-10 alınmıştır. Bulunan ortalama değer, tutuşmaya ait ise bu değerden 0,5 çıkartılmış, tutuşmaya ait değilse 0,5 ilave edilerek ortalama tutuşma süresi bulunmuştur. 3.1.2.Borik Asit (10 g/l) ile Muamele Edilen Numune Bulguları Borik asit (10 g/l) ile muamele edilen numuneye ait dikey yanma testi sonuçları Çizelge 5 de verilmiştir. Çizelge 5.Borik Asit (10 g/l) ile Muamele Edilen Numuneye Ait Yanma Testi Bulguları 1 4 X 4 X 2 3 0 3 X 3 4 X 2 0 4 3 0 3 X 5 4 0 2 0 6 5 X 3 0 7 4 X 4 X 8 3 X 3 0 9 2 0 4 X 10 3 X 3 X 11 2 0 2 0 12 3 0 3 X 3.1.3.Borik Asit (20 g/l) ile Muamele Edilen Numune Bulguları Borik asit (20 g/l) ile muamele edilen numuneye ait dikey yanma testi sonuçları Çizelge 6 da verilmiştir. Çizelge 6.Borik Asit (20 g/l) ile Muamele Edilen Numuneye Ait Yanma Testi Bulguları 1 3 0 4 X 2 4 X 3 0 3 3 0 4 X 4 4 X 3 X 5 3 0 2 0 6 4 X 3 X 7 3 X 2 0 8 2 0 3 X 9 3 0 2 0 10 4 0 3 X 11 5 X 2 0 12 4 X 3 X 5
Teknolojik Araştırmalar: TTED 2010 (1) 1-10 3.1.4.Borik Asit (30 g/l) ile Muamele Edilen Numune Bulguları Borik asit (30 g/l) ile muamele edilen numuneye ait dikey yanma testi sonuçları Çizelge 7 de verilmiştir. Çizelge 7.Borik Asit (30 g/l) ile Muamele Edilen Numuneye Ait Yanma Testi Bulguları 1 6 X 5 X 2 5 X 4 X 3 4 0 3 X 4 5 0 2 0 5 6 X 3 X 6 5 X 2 0 7 4 0 3 0 8 5 X 4 X 9 4 X 3 0 10 3 X 4 X 11 2 0 3 X 12 3 0 2 0 Çizelge 8 de boyama suyu içerisindeki borik asit oranının, atkı yönünde alınmış numunelerdeki tutuşma sürelerine etkisini gösteren Varyans Analizi ve Duncan Testi sonuçları görülmektedir. Bütün hesaplamalarda %5 yanılma ihtimali esas alınmıştır. Burada 5 rakamı; gruplara ait ortalamalar arasındaki farkın %5 yanılma ihtimali için önemli olduğunu, 0 ise; gruplar arasındaki farkın önemli olmadığını göstermektedir. Varyans analizi ve duncan testi sonuçlarına göre; referans numune ile BA-30 kodlu numune arasında, BA-10 ile BA-30 arasında ve BA-20 ile BA-30 arasında istatistiksel anlamda bir farklılık görülmektedir. Çizelge 8.Boyama Suyu Đçerisindeki Borik Asit Oranının Yönünde Tutuşma Süresine Etkisini Gösteren Varyans Analizi ve Duncan Testi Sonuçları VARYANS ANALĐZĐ DUNCAN TESTĐ Varyans Kareler Serbes. Kareler Sigma Fhes Oran 0 10 20 30 Kaynağı Toplamı Derecesi Ort. (α=%5) G.Arası 4,843 3 1,614 0,082 2,585 0 G.Đçi 12,490 20 0,625 10 0 Toplam 17,333 23 20 0 0 30 5 5 5 Çizelge 9 da boyama suyu içerisindeki borik asit oranının, çözgü yönünde alınmış numunelerdeki tutuşma sürelerine etkisini gösteren varyans analizi ve duncan testi sonuçları görülmektedir. Varyans analizi ve duncan testi sonuçlarına göre; hiçbir grup arasında istatistiksel anlamda farklılık görülmemektedir. BORĐK ASĐT Çizelge 9.Boyama Suyu Đçerisindeki Borik Asit Oranının Yönünde Tutuşma Süresine Etkisini Gösteren Varyans Analizi ve Duncan Testi Sonuçları VARYANS ANALĐZĐ DUNCAN TESTĐ Varyans Kareler Serbes. Kareler Sigma Fhes Oran 0 10 20 30 Kaynağı Toplamı Derecesi Ort. (α=%5) G.Arası 0,714 3 0,238 0,567 0,690 0 G.Đçi 8,286 24 0,345 10 0 Toplam 9,000 27 20 0 0 30 0 0 0 BORĐK ASĐT 6
Gemci, R., Gülşen, G. Teknolojik Araştırmalar: TTED 2010 (1) 1-10 4.1.5.Boraks Dekahidrat (10 g/l) ile Muamele Edilen Numune Bulguları Boraks dekahidrat (10 g/l) ile muamele edilen numuneye ait dikey yanma testi sonuçları Çizelge 10 da verilmiştir. Çizelge 10.Boraks Dekahidrat (10 g/l) ile Muamele Edilen Num. Ait Yanma Testi Bulguları 1 4 X 3 X 2 3 X 2 0 3 2 0 3 0 4 3 X 4 0 5 2 0 5 X 6 3 X 4 X 7 2 X 3 0 8 1 0 4 X 9 2 0 3 0 10 3 X 4 0 11 2 0 5 X 12 3 0 4 0 4.1.6.Boraks Dekahidrat (20 g/l) ile Muamele Edilen Numune Bulguları Boraks dekahidrat (20 g/l) ile muamele edilen numuneye ait dikey yanma testi sonuçları Çizelge 11 de verilmiştir. Çizelge 11.Boraks Dekahidrat (20 g/l) ile Muamele Edilen Num. Ait Yanma Testi Bulguları 1 4 X 4 X 2 3 X 3 0 3 2 0 4 X 4 3 X 3 0 5 2 0 4 X 6 3 0 3 X 7 4 X 2 0 8 3 X 3 X 9 2 0 2 0 10 3 X 3 X 11 2 0 2 0 12 3 0 3 0 3.1.7.Boraks Dekahidrat (30 g/l) ile Muamele Edilen Numune Bulguları Boraks dekahidrat (30 g/l) ile muamele edilen numuneye ait dikey yanma testi sonuçları Çizelge 12 de verilmiştir. 7
Teknolojik Araştırmalar: TTED 2010 (1) 1-10 Çizelge 12.Boraks Dekahidrat (30 g/l) ile Muamele Edilen Num.Ait Yanma Testi Bulguları 1 4 X 4 X 2 3 0 3 X 3 4 X 2 0 4 3 0 3 X 5 4 X 2 0 6 3 0 3 X 7 4 X 2 0 8 3 X 3 X 9 2 0 2 0 10 3 0 3 X 11 4 X 2 0 12 3 0 3 0 Çizelge 13 de boyama suyu içerisindeki boraks dekahidrat oranının, atkı yönünde alınmış numunelerdeki tutuşma sürelerine etkisini gösteren varyans analizi ve duncan testi sonuçları görülmektedir. Varyans analizi ve duncan testi sonuçlarına göre; referans numune ile BA-10 arasında, referans numune ile BA-20 arasında, BA-10 ile BA-30 arasında ve BA-20 ile BA-30 arasında istatistiksel anlamda bir farklılık görülmektedir. Çizelge 13.Boyama Suyu Đçerisindeki Boraks Dekahidrat Oranının Yönünde Tutuşma Süresine Etkisini Gösteren Varyans Analizi ve Duncan Testi Sonuçları VARYANS ANALĐZĐ DUNCAN TESTĐ Varyans Kareler Serbes. Kareler Sigma Fhes Oran 0 10 20 30 Kaynağı Toplamı Derecesi Ort. (α=%5) G.Arası 2,772 3 0,924 0,35 3,535 0 G.Đçi 4,967 19 0,261 10 5 Toplam 7,739 22 20 5 0 30 0 5 5 BORAKS DEKA. Çizelge 14 de boyama suyu içerisindeki boraks dekahidrat oranının, çözgü yönünde alınmış numunelerdeki tutuşma sürelerine etkisini gösteren varyans analizi ve duncan testi sonuçları görülmektedir. Çizelge 14.Boyama Suyu Đçerisindeki Boraks Dekahidrat Oranının Yönünde Tutuşma Süresine Etkisini Gösteren Varyans Analizi ve Duncan Testi Sonuçları VARYANS ANALĐZĐ DUNCAN TESTĐ Varyans Kareler Serbest. Kareler Sigma Fhes Oran 0 10 20 30 Kaynağı Toplamı Derecesi Ort. (α=%5) G.Arası 2,986 3 0,995 0,060 2,907 0 G.Đçi 6,848 20 0,342 10 5 Toplam 9,833 23 20 0 5 30 0 5 0 BORAKS DEKA. Çizelge 15 da atkı ve çözgü yönlerinde ayrı ayrı ortalama tutuşma süreleri ve atkı ile çözgü yönü tutuşma sürelerinin ortalamaları görülmektedir. 8
Gemci, R., Gülşen, G. Teknolojik Araştırmalar: TTED 2010 (1) 1-10 Çizelge 15.Tüm Numunelere Ait Ortalama Tutuşma Süreleri Numune Ortalama Tutuşma Süresi Ortalama Tutuşma Süresi Ref 3,3 3,1 3,2 BA-10 3,3 2,9 3,1 BA-20 3,5 2,7 3,1 BA-30 4,1 2,9 3,5 BD-10 2,5 3,7 3,1 BD-20 2,8 3 2,9 BD-30 3,3 2,7 3 Burada atkı ve çözgü yönünde tutuşma sürelerinin farklılık göstermesi kumaşın fiziksel özelliklerine bağlıdır. Đplik sıklıklarının ve iplik numaralarının tutuşma sürelerini etkilediği düşünülmektedir. 3.2.Renk Ölçümü Bulguları Çizelge 16 da renk ölçümü test sonuçları verilmiştir. Sonuçlara göre en az renk farkının BA-20 kodlu numunede meydana geldiği görülmüştür. Çizelge 16.Renk Ölçümü Test Sonuçları Numune L* a* b* E* Ref 24,83 1,44-23,43 BA-10 26,11 1,39-23,91 1,37 BA-20 25,33 1,35-23,73 0,59 BA-30 25,46 1,51-23,81 0,75 BD-10 25,54 1,43-23,84 0,82 BD-20 25,55 1,26-23,77 0,82 BD-30 25,69 1,46-23,88 0,97 4.3.Işığa Karşı Renk Haslığı Testi Bulguları Işığa karşı renk haslığı testi bulguları Çizelge 17 de verilmiştir. Çizelge 17.Işığa Karşı Renk Haslığı Testi Bulguları Numune Haslık Değeri Ref 3/4 BA-10 3/4 BA-20 3/4 BA-30 3/4 BD-10 3/4 BD-20 3/4 BD-30 3/4 Sonuçlara bakıldığında referans numune ile borik asit ve boraks dekahidratın farklı oranlarda uygulandığı numuneler karşılaştırıldığında, haslık değerinde herhangi bir değişiklik gözlenmemiştir. 3.4.Yıkamaya Karşı Renk Haslığı Bulguları Yıkamaya karşı renk haslığı testi bulguları Çizelge 18 de görülmektedir. Yıkamaya karşı renk haslığı sonuçlarına bakıldığında solma değerlerinde herhangi bir değişiklik gözlenmemiştir. Akma değerlerinde BA-10 no lu numunede ve BD-10 no lu numunede pamuğa çok az bir miktarda akma gözlenmiştir. 9
Teknolojik Araştırmalar: TTED 2010 (1) 1-10 4.SONUÇ Çizelge 18.Yıkamaya Karşı Renk Haslığı Testi Bulguları AKMA Numune Yün Akrilik Poliester Naylon Pamuk Asetat SOLMA Ref 5 5 5 5 5 5 4/5 BA-10 5 5 5 5 4/5 5 4/5 BA-20 5 5 5 5 5 5 4/5 BA-30 5 5 5 5 5 5 4/5 BD-10 5 5 5 5 4/5 5 4/5 BD-20 5 5 5 5 5 5 4/5 BD-30 5 5 5 5 5 5 4/5 Dikey yanma testinde ortalama tutuşma sürelerine göre; en fazla tutuşma süresinin 30 g/l borik asit ile muamele edilen numunede meydana geldiği gözlenmiştir. En az renk farkının 20 g/l borik asit ile muamele edilen numunede meydana geldiği, en fazla renk farkının ise 10 g/l borik asit ile muamele edilen numunede meydana geldiği gözlenmiştir. Işığa karşı renk haslığı değerlerine bakıldığında; borik asit ve boraks dekahidrat ile muamele edilen tüm numunelerin haslık değerleri referans numune ile aynı çıkmıştır. Yani borlu kimyasal uygulaması kumaşın ışığa karşı renk haslığını etkilememiştir. Yıkamaya karşı renk haslığı değerlerine bakıldığında; genel anlamda multifiber da bulunan elyaflara dikkate değer bir renk akması söz konusu olmamış ve kumaşlardaki renk solması da referans numune ile aynı çıkmıştır. KAYNAKLAR 1 Demirel, M. 2007. Cam Elyaf Takviyeli Poliester Kompozitlere Yanmazlık Özelliği Kazandırılması. Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Kimya Mühendisliği Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara. 2 Özcan, O., Sağman, N., Đnce, A., Sağlık, E., Oruç, A, Göktaş, G., Akgün, N. Ve Dere, A. 2000. Đşyerleri Đçin Yangın Güvenlik Eğitimi. Đtfaiye Eğitim Merkezi Yayınları No:2, Đstanbul. 3 Kaya, M., Oz, D. 1999. Mineral Esaslı Alev Geciktirici ve Duman Bastına Katkı Maddeleri. 3.Endüstriyel Hammaddeler Sempozyumu, Đzmir. 4 Mangut, M. 2006. %100 Polyester ve %100 Pamuklu Dokuma Kumaşların Tekrarlı Yıkama ve Ütüleme Đşlemleri Sonrasında Yüzey Renk Özelliklerinde Ortaya Çıkan Değişmelerin Đncelenmesi. Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tekstil Mühendisliği Anabilim Dalı Doktora Tezi, Bursa. 5 Kalın, M.B. 2008. Tekstil Yüzeylerinin Yanmaya Karşı Dirençlerinin Arttırılması. Kahramanmaraş Sütçü Đmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tekstil Mühendisliği Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş. 6 Yavuz, H. 2007. Plazma Polimerizasyon Yöntemiyle Polimerik Malzemelere Yanmazlık Özelliğinin Kazandırılması. Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Kimya Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Ankara. 10