MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ
1. Atomun Yapısı KONULAR 2.Element ve Sembolleri 3. Elektronların Dizilimi ve Kimyasal Özellikler 4. Kimyasal Bağ 5. Bileşikler ve Formülleri 6. Karışımlar
1.Atomun Yapısı Saçlarımızın elektriklenmesi, araba kapısına çarpan parmak uçlarımızın elektriksel yük boşalmasından dolayı karıncalanması, cam çubuğun kumaşa sürtüldükten sonra kâğıdı çekmesi, kazağımızı çıkartırken çıtırtıların duyulması, yıldırımın düşmesi gibi olaylar atomun daha küçük parçacıklardan var olduğunu bize göstermektedir.
Atomun çekirdeğinde pozitif (+) yüklü olan proton (p+) ve yüksüz olan nötron (n), negatif (-) yüklü olan elektron (e- ) ise çekirdeğin etrafında dönmektedir.
Elektronun hareketi esnasında, çekirdek ile elektron arasında bir çekim kuvveti oluşur. Elektronlar çekirdeğin etrafında sabit bir yerde durmazlar. Elektronlar çekirdekten belirli uzaklıklarda hem kendi etraflarında hem de çekirdek etrafında çok hızlı hareket ederler. Bu sebeple çekirdeğe düşmezler, çekirdek tarafından da çekildiklerinden de dışarı fırlamazlar.
Çekirdekte bulunan proton ve nötronlar, elektrona göre oldukça yavaş hareket ederler. Elektronlar çekirdek etrafında 2,18 x 108 cm/s hızla dönerler. Kütle no=proton sayısı + Nötron sayısı
Atomun çekirdeğinde bulunan proton ve nötronun kütlesi hemen hemen birbirine eşittir. O halde şunu diyebiliriz, atomun kütlesi çekirdeğinde toplanmış durumdadır. Elektronun kütlesi ise proton ve nötrona göre çok küçüktür. 1 elektronun kütlesi proton veya nötronun kütlesinin 2000 de biri kadardır.
ATOM MODELLERİ DALTON Dalton atomların içi dolu, berk ve bölünmez küreler olduğu fikrini ortaya attı. THOMSON Thomson un ortaya koyduğu atom modeline göre, atom bir üzümlü keke benzemektedir. Kek atomdaki pozitif yükleri, rastgele dağılmış olan üzüm taneciklerini de eletronları ifade etmektedir.
RUTHERFORD Rutherford atomdaki pozitif yüklerin küçük bir hacimde olması gerektiğini, negatif yüklerin ise bu küçük hacimli çekirdeğin etrafında ve aralarında büyük boşluklar olacak şekilde bulunması gerektiği fikrini ortaya attı.
BOHR Bohr, elektronların çekirdek çevresinde istediği gibi dönmeyeceğini belirtti. Her elektronun çekirdeğin etrefında belirli bir mesafede dönmesi gerektiği fikrini ortaya attı.
Modern Atom Teorisi Elektronlar atom çekirdeğinin çevresinde çok bir hızla döner. Bu nedenle gerçekte elektronların bulunduğu yerin belirlenmesi mümkün değildir. Bu modele göre elektronların bulunduğu bir yerden değilde bulunabileceği bölgelerden bahsedilmektedir. Yani elektronun gerçekte belirli bir yörüngesi ya da katmanı yoktur.
2.Element ve Sembolleri Elementler : Aynı cins atomlardan oluşan, fiziksel ya da kimyasal yollarla kendinden daha basit ve farklı maddelere ayrılamayan saf maddelere element denir. Bir elementi oluşturan bütün atomların büyüklükleri ve atomların arasındaki uzaklık aynıdır. Fakat bir elementin atomları ile başka bir elementin atomlarının büyüklükleri ve atomların arasındaki uzaklıkları farklıdır. Aynı elementten yapılan farklı maddeler de aynı cins atomlardan oluşurlar.
Elementlerin Özellikleri 1- En küçük yapı birimleri atomlardır. 2- Aynı cins atomlardan oluşurlar. 3- Kendinden daha basit ve farklı maddelere ayrılamazlar. 4- Saf maddelerdir. 5- Sembollerle gösterilirler.
Element Çeşitleri Atomik Yapıdaki Elementler Bazı elementleri oluşturan aynı cins atomlar doğada tek başlarına bulunurlar. Böyle atomlara sahip elementlere atomik yapılı elementler denir. Atomik yapılı elementlerin en küçük taneciği atomlardır. Demir, bakır, alüminyum, çinko, kurşun, altın gibi elementler atomik yapılıdır.
Moleküler Yapıdaki Elementler : Bazı elementleri oluşturan aynı cins atomlar doğada ikili (veya daha fazla sayıda atomdan oluşan karmaşık yapılı) gruplar halinde bulunurlar. Böyle atomlara sahip elementlere moleküler yapılı elementler denir. Moleküler yapılı elementlerin en küçük taneciği moleküllerdir.
Günümüzde bilinen 118 element vardır. Bu elementlerin 92 tanesi doğada bulunurken geri kalanı da laboratuarlarda elde edilen yapay elementlerdir. Elementler sembollerle gösterilir ve her elementin kendine özgü sembolü vardır. Element sembolü yazılırken; Sembol tek harfli ise büyük harfle yazılır. Sembol iki veya üç harfli ise ilk harf daima büyük, diğer harfler küçük yazılır. (Sembollerin iki veya üç harften oluşmasının nedeni, bazı elementlerin baş harflerinin aynı olmasıdır).
Elementlerin sembollerle gösterilmesinin nedeni, bütün Dünya da ortak bir bilim dili oluşturmak, bilimsel iletişimi ve yazımlarını kolaylaştırmaktır. Elementlerin bütün Dünya da kullanılan sembolleri aynı olmasına rağmen isimleri dillere göre farklıdır. (Türkçe, Rusça, Çince, Japonca da element isimleri farklı olmasına rağmen sembolleri aynıdır).
Bazı elementler ve kullanım yerleri, sembolleri Hidrojen (H) : İlk olarak 1776 yılında Henry Cavendish tarafından keşfedilmiştir. Hidrojen ismi ise Antoine Lavoisier tarafından verilmiştir. Bilinen renksiz en hafif gazdır. Suyun, canlıların ve petrol gibi birçok maddenin yapısında bulunur. Roket yakıtı olarak kullanılır.
Bor (B) : 1808 yılında Humphry Davy, Gay Lussac ve Thenard tarafından ilk defa elde edilmiştir. Oda koşullarında katı halde bulunur. Isıya dayanıklı renkli cam imalatında, seramiklerde ve roket yakıtlarında kullanılır.
Azot (N) : Azot ilk olarak 1772 yılında Daniel Rutherford tarafından keşfedildi. Renksiz ve kokusuz bir gazdır. Canlılar için gerekli temel elementlerden biridir. Sıvı azot soğutma amacıyla kullanılır. Bazı azot bileşikleri tarımda gübre olarak kullanılır
Doğada Kullanılan Elementlerin Benzerliği Doğadaki canlı ve cansız varlıkların tamamı elementlerden oluşur. Canlı varlıkları oluşturan elementlerden bir kısmı aynı zamanda yeryüzünün yapısını da oluşturur. Aynı elementlerden oluştukları halde canlı vücudu, yeryüzü veya diğer maddelerin yapısı arasında farklılıkların bulunmasının nedeni, canlı vücudunu, yeryüzünü veya diğer maddeleri oluşturan elementlerin farklı sayı, çeşit ve şekillerde dizilmesidir.
3. Elektronların Dizilimi ve Kimyasal Özellikler Helyum (2), neon (10), argon (18)in elektron dağılımları incelendiğinde
Eğer bu üç elementin birer elektronu daha olsaydı, her birinde yeni bir katman oluşacaktı. Çünkü her üçünün de en dıştaki katmanları tamamen dolu durumdadır. 1.Katmanda en çok 2 elektron bulunması durumu dublet kuralı, 2. ve 3. katmanlarda en çok 8 elektron bulunması durumu oktet kuralı olarak adlandırılır. Helyum dublet, neon ve argon oktet kuralına uyar. Oktet veya dublet kuralına uyan atomlar kararlı yapıya sahiptir.
Atom elektron alarak kararlı hale geçerse elektron sayısı>proton sayısı olur. Bu tür iyonlara negatif(-) yüklü iyon (anyon)denir. Atom elektron vererek kararlı hale geçerse elektron sayısı(+)yüklü iyon (katyon)denir.
Atomlar kaybettikleri elektron sayısı kadar +yüklü, kazandıkları elektron sayısı kadar yüklü olurlar. Not: iyon yükü =proton sayısıelektron sayısı Eğer iyon anyonsa sembolün sağ üst kısmına işareti konur ve aldığı elektron sayısı yazılır. Katyonsa + işareti konur ve sayısı yazılır.
Elementlerin Atom Modelleri
DEVAMI 2.SLAYTTADIR