MADDE NEDİR? Çevremize baktığımızda gördüğümüz her şey örneğin, dağlar, denizler, ağaçlar, bitkiler, hayvanlar ve hava birer maddedir.

Transkript

1

2 MADDE NEDİR? Çevremize baktığımızda gördüğümüz her şey örneğin, dağlar, denizler, ağaçlar, bitkiler, hayvanlar ve hava birer maddedir. Her maddenin bir kütlesi vardır ve bu tartılarak bulunur. Ayrıca her madde uzayda belli bir yer kaplar. Bu yüzden uzayda yer kaplayan her şeye madde denir diye bir tanım da yapılabilir. 2

3 ARI MADDE Belirli karakteristik özellikleri olan tek tür tanecik içeren maddelere arı madde denir. Tüm arı maddeler homojendir. Arı maddeler; Elementler Bileşikler Arı olmayan maddeler ise karışımlardır. Element sembollerle, bileşikler kimyasal formüllerle gösterilirken, karışımlar herhangi bir şeyle gösterilmezler. 3

4 ELEMENTLER Aynı cins atomlardan oluşan arı maddelere element denir. Özellikleri; 1. Elementler en basit arı maddelerdir. 2. Fiziksel ve kimyasal yöntemlerle daha basit maddelere ayrılamazlar. 3. Tek cins atomlardan oluşurlar. 4. Sembollerle gösterilirler. Farklı elementler belli oranlarda birleşerek bileşikleri oluştururlar. Elementler özelliklerine göre 2 ye ayrılırlar. 1. Metaller 2. Ametaller 4

5 Moleküller Aynı elementler ise birleşerek molekülleri oluştururlar. O 2, Fe 2 gibi Farklı türde atomlar da birleşerek molekülleri ve bileşikleri oluşturur. Maddelerin bir kısmı atomik yapıda bir kısmı moleküllü yapıda bulunur. 5

6 Atomik ve Moleküler yapıdakiler 6

7 Bazı elementlerin kullanım alanları Demir, inşaat malzemelerinde Cıva, termometrelerde Bakır ve alüminyum mutfak eşyalarında Kükürt bitkiler için mikrop öldürücü Klor su dezenfektanında Çinko ve lityum pil yapımında Hidrojen roket yakıtında Magnezyum uçak kanadı yapımında Neon ve argon ampul lamba yapımında Helyum zeplin ve uçan balonlarda Potasyum sıvı deterjan, gübre ve barut yapımında Fosfor suni gübre yapımında 7

8 Element Görevleri (Etkinlik) A E D F C L G K 8

9 ATOMUN YAPISI Tüm maddeler tanecikli yapıda olup bu taneciklere atom denir. Atom parçalanamayan en küçük yapıdır. Atom gözle görülemeyecek kadar küçüktür. Ayrıca, atomun yapısında (+) proton, (-) elektron ve (0) nötron bulunur. Atom ve yapısıyla ilgili farklı modeller ve görüşler ileri sürülmüştür. 9

10 Atom Modelleri 10

11 Atom ve Yapısındakiler Katyon (+) Anyon (-) 11

12 Atom Çeşitleri 1 (İzotop) İzotop atom Proton sayıları eşit, nötron sayıları farklı olan atomlara denir. Bu tür atomların; Kimyasal özellikleri aynı, fiziksel özellikleri farklıdır. Çünkü, kimyasal özellik proton ve elektron sayısına bağlıdır.

13 Atom Çeşitleri 2 (İzoton) İzoton Atom Nötron sayısı aynı, proton sayısı farklı olan atomlara denir. Bu tür atomlarda; Proton sayısı farklı olduğundan kimyasal özellikler farklı olur.

14 Atom Çeşitleri 3 (İzobar) İzobar Atom Kütle numaraları aynı, proton sayıları farklı olan atomlardır. Yani,? Örneğin, atomu ile atomu izobar atomlardır.

15 Atom Çeşitleri 4 (İzoelektronik) İzoelektronik Atom Elektron sayısı yada elektron dağılımı aynı olan atomlara denir. iyonlarının elektron sayısı 18 olduğundan izoelektroniktirler.

16 Allotrop Madde Allotrop Madde Bir elementin aynı cins atomlarının farklı madde, kristal veya molekül şekillerinin her birine o elementin allotropu denir. O 2 - O 3 gibi

17 Örnek Soru 1

18 Örnek Soru 2

19 Örnek Soru 3

20 ELEKTRON DİZİLİMİ VE KİMYASAL ÖZELLİKLER Elementlerin atomlarında bulunan elektronlar yerlerinde sabit değillerdir. Hareketli olan bu elektronların takip ettiği yola yörünge denir. Yörüngeler aşağıdaki gibi elektron alabilirler. 20

21 Elektron Alışverişi Elementler (-) elektron vererek elektron sayılarını azaltırlar ve (+) yüklenmiş olurlar. Bunlara katyon denir. Elementler (-) elektron alarak elektron sayılarını artırırlar ve (-) yüklenmiş olurlar. Bunlara anyon denir. 21

22 Elementlerin Sınıflandırılması ve Kararlı Olmak İstemeleri Elementler aralarında sadece elektron (-) alışverişi yapabilirler. Nötron ve proton (+) alışverişi kesinlikle yoktur. Elementler elektron alışverişi kararlı hale gelmek için yani son yörüngelerindeki elektron sayısını tamamlayıp soygaza benzemek için yaparlar. Ayrıca elementleri son yörüngelerindeki elektron sayısına göre sınıflarız. Bu sınıflama, eğer son yörüngede 1,2 ve 3 elektron varsa (H ve He hariç(?)) metal, 4,5,6 ve 7 elektron varsa ametal şeklindedir. Soygazlar tek atomludurlar, kararlıdırlar ve hiç kimse ile bağ yapmazlar. Bağlar 22

23 KİMYASAL BAĞLAR Atomlar arası çekim kuvvetlerine kimyasal bağ denir. Kimyasal bağlar 2 çeşittir: İyonik bağ Kovalent bağ Atomlar elektron alarak vererek veya ortak elektron kullanarak bağ yaparlar. Atomların elektron alıp ya da verip son yörüngelerindeki elektron sayısını 8 e tamamlamalarına oktet kuralı denir. 2He ise son yörüngesini 2 ye tamamlar bu da dublet kuralıdır. 23

24 İyonik Bağ Metaller ile ametaller arasında oluşur. Metal değerlik elektronlarının tümünü verip (+) iyon olurken, ametal son yörüngesindeki elektron sayısını 8 e tamamlar ve ( ) iyon haline geçer. Sonuçta iki elementte soygaz kararlılığına ulaşır. NOT : Elektron alma gücü en yüksek, elektron verme gücü en yüksek elementler arasında en güçlü iyonik bağ oluşur. 24

25 İyonik Bağ (Animasyon) 25

26 Kovalent Bağ Ametaller arasında olan bağ kovalent bağdır. Ametallerin elektron çiftlerini ortaklaşa kullanması ile oluşur. Kovalent bağda ortalaşa kullanılan elektronlar her iki atom çekirdeği tarafından çekilir bu sayede bağ oluşmuş olur. İki tip kovalent bağ vardır: Apolar kovalent : İki ametal de aynı ise bu bağ oluşur. H 2, N 2 gibi Polar kovalent : İki ametal aynı değil farklı ise bu bağ oluşur. H 2 O, CH 4 gibi 26

27 Kimyasal Bağlar (Etkinlik) D E A B K F G 27

28 Kimyasal Bağlar (Etkinlik-2) X X X X X X X X X X 28

29 BİLEŞİKLER İki veya daha fazla cins elementin kendi özelliklerini kaybederek belirli oranda birleşmesi ile oluşan saf maddelere bileşik denir. Özellikleri 29

30 Bileşiklerin Özellikleri 1.Her bileşiğin kendine özgü özellikleri vardır. 2.Her bileşik formülle gösterilir. 3.Kimyasal yollarla elementlerine ayrıştırılabilir. 4.Bileşiklerde elementlerin belli bir oranı vardır. 5.Elementler bileşik oluşturdukların da kendi özelliklerini kaybederler. 30

31 KARIŞIMLAR İki veya daha fazla maddenin kendi özelliklerini kaybetmeden bir araya gelmesiyle karışımlar oluşur. Toprak, hava gibi Özellikleri; 1. İç yapıları değişmez. 2. Has özellikleri yoktur. 3. Homojen yada heterojen olurlar. 4. Fiziksel yollarla ayrılırlar. 5. Belli oranlarla oluşmazlar. 31

32 ÇÖZELTİLER Homojen tüm karışımlar çözelti olarak adlandırılır. Bir madde bir çözücünün içinde en küçük taneciklere kadar parçalanır ve her yere eşit dağılırsa bu olaya çözünme denir. Çözeltiler 2 ye ayrılır 32

33 Çözelti Çeşitleri Çözeltiler 2 ye ayrılır. Derişik çözeltiler Seyreltik çözeltiler Derişik Çözelti: Çözeltide çözünen madde çok ise derişiktir. Seyreltik Çözelti: Çözeltide çözücü madde çok ise bu çözeltide seyreltiktir. NOT: İyonlaşan maddeler suda çözündüğünde çözelti elektriği iletir. Bu maddelere de elektrolit denir. 33

34 Çözünme Hızı Çözelti oluşturulurken aşağıdaki işlemler yapılırsa çözünme olayı daha hızlı gerçekleşir. Sıcaklık artırılırsa, Çözünen madde küçük parçalara ayrılırsa, Çözelti kaşık vb. aletle karıştırılırsa. Örnek olarak şunları düşünelim: 1. Çayımız soğuk olduğunda mı yoksa sıcak olduğunda mı şeker içinde rahat eriyor? 2. Çayımıza küp şeker atınca mı yoksa toz şeker atınca mı daha rahat çözünme oluyor? 3. Çayımızı karıştırınca mı yoksa bekleyince mı çözünme süresi kısa oluyor? 34

35 Ünitenin Kavram Haritası 35