DÜZCE İLİ GELENEKSEL ÇERKES GİYSİLERİNİN İNCELENMESİ. Investigatıon of Traditional Circassians Duzce Clothing

DÜZCE İLİ GELENEKSEL ÇERKES GİYSİLERİNİN İNCELENMESİ Investigatıon of Traditional Circassians Duzce Clothing 1 * Çiğdem DURSUN ÇALIŞAN ÖZET ** Filiz DURSUN *** Gülden ABANOZ Giyim örtünmek tabiat etkinliklerinden korunmak amacı ve süslenmek duygusuyla medeniyetlerin ilerlemesi sonucu toplumlara göre değişik şekil alabilen giysiler bütünüdür. İnsanların giyinme şekilleri bulundukları toplumun kültürel değerleri ile biçimlenerek, diğer toplumlardan ayırıcı özelliklere sahip olmaktadır. Yüzyıllarca birçok medeniyete ev sahipliği yapmış, değişik kültürlerin etkisi altına girmiş olan Anadolu da bütün bölgelerin kendine has geleneksel kıyafetlerinin olmasına hatta aynı ilde bile merkez ve köy arasında giyim farklılıklarının olmasına neden olmuştur. (Koç vd.2013:47) Osmanlı Devleti nin kuruluşundan Fatih dönemine dek, Türk giyimine ilişkin yeterli ve güvenilir bilgi elde edilememiştir. Fatih döneminden sonraki Türk giyimi ise, İstanbul a gelen yabancı gezgin ve ressamların eserlerinden, Türk ressamların minyatürlerinden öğrenilmektedir. Osmanlı Devletinde İslam, Hıristiyan, Musevi gibi ayrı dinden topluluklar ve bu topluluklarında kendilerine özgü giyimleri vardı. Bunun yanı sıra saraylıların esnafın askerlerin ve din adamlarının özel giysileri vardı. Ayrıca yaş, cinsiyet, rütbe gibi etkenlerde giyim özelliklerini etkilemekteydi (Erden vd. 1999:3). Bunun yanı sıra 18. ve 19. Yüzyıldan itibaren Rus baskısından kaçarak, ona kucak açan Osmanlı Devletine göç eden Çerkes halkının da kendine özgü geleneksel giysilere sahip oldukları yapılan araştırma sonucunda görülmektedir. Osmanlının da Çerkes halkına kucak açmasının temelinde bu halkın durduğu yerde rahat durmayan, savaşkan, cesur ve çenesine kadar daima silahlı olarak gezmesi yatmaktadır. Çerkeslerin Anadolu ya topraklarına göç etmesi Osmanlının İslam nüfusunu çoğaltma politikasına uygun düşüyor ve bu vesile ile de olabildiğince çok Çerkes i kendi ülkesine çekerek bu halkın savaşçı özelliklerinden yararlanmak istiyordu. Araştırmanın amacı; sandıklarda, bohçalarda ki geleneksel ( yöresel ) giysilerin kumaş, renk, desen, süsleme, model ve kalıp özelliklerinin incelenerek, gün yüzüne çıkartmak, geleneksel giysileri tanımak, tanıtmaktır. Araştırmanın giysilerin geleneksel özellikleri ile süslemelerinin güncel giysi tasarımlarına yansıtılmasında ve özgün tasarımların ortaya çıkmasında moda tasarımcılarına kaynak olacağı düşünülerek kültürel değerlerin yaşatılması amaçlanmaktadır. Araştırmada, Düzce İlinde bulunan geleneksel çerkes kıyafetlerinden üst ve iç giysileri araştırılmıştır. Giysiler, oluşturulan gözlem fişleri doğrultusunda, kullanılan malzeme, renk, model, kesim, dikim, astar ve süsleme özellikleri açısından incelenmiş, tasarım öğeleri belirlenmiş, fotoğrafları çekilerek belgelendirilmiştir. Anahtar Kelimeler: Cane-Gane, Çerkes, Düzce, Geleneksel Giysiler, Kalpak, Şığın, 1 *Öğr.Gör. Düzce Üniversitesi Düzce Meslek Yüksekokulu Tekstil Teknolojisi Programı, DÜZCE cigdemdursun@duzce.edu.tr ** Öğr.Gör. Düzce Üniversitesi Düzce Meslek Yüksekokulu Tekstil Teknolojisi Programı, DÜZCE filizdursun@duzce.edu.tr *** Öğr.Gör. Düzce Üniversitesi Düzce Meslek Yüksekokulu Tekstil Teknolojisi Programı, DÜZCE guldenabanoz@duzce.edu.tr

INVESTIGATION OF CIRCASSIAN TRADITIONAL COSTUMES IN THE PROVINCE OF DUZCE ABSTRACT 2 * Cigdem DURSUN ÇALIŞAN *** Filiz DURSUN *** Gülden ABANOZ Clothing is a body of costumes utilised with the aim of covering, protection from natural events and decoration which can take different forms according to different societies with the progress of civilization. Shaped in the way people dress and cultural values of their communities, clothes began to have distinctive features from other societies. The fact that Anatolia hosted many civilizations for centuries and came under the influence of different cultures has caused every region of Anatolia to have unique traditional costumes and even there has been difference in style of clothing in the same city between the city centre and villages. From the establishment of the Ottoman Empire till the period of Mohamed II,, reliable and sufficient information regarding the Turkish clothing could not be obtained. The Turkish clothing after the period of Mohamed II. is learned from the works of foreign travelers and artists who visited Istanbul and from the miniatures of Turkish painters. Ottoman Empire harbored communities from different religions such as Islam, Christianity and Judaism and each of these communities had their own unique clothing. Inhabitants of the palace, merchants, soldiers and clergy had their special clothes as well. Factors such as age, sex, rank also affected the features of the clothing. Besides this, our research shows that Circassian people who escaped from the Russian repression beginning from 18th and 19th century and migrated to Ottoman Empire who welcomed them, have their unique traditional clothing. The reason Ottoman Empire embraced Circassian people lies in the fact that these people always being fidgety, brave, militant and always armed from top to toe. Migration of Circassians to Anatolia complied with Ottoman Empire's policy of increasing Muslim population. Ottoman Empire strived to attract as many Circassians as possible by taking the opportunity to exploit these people's warrior properties. The purpose of the research is to recognize and introduce Circassian traditional (local) clothing by examining their fabric, color, patterns, ornament, characteristics of the model and mold. The research is done with the aim introducing a tool for reflecting traditional features of the garments to the the current design of the garment decorations and a resource for fashion designers in the emergence of original designs thus keeping alive the cultural values. In the study, the top and underwear clothing from the traditional Circassian clothes in Düzce province was investigated. Clothes, in accordance with established monitoring sheets, were examined in terms of used materials, color, pattern, cutting, sewing, lining and decorative features; design elements of clothes were determined, and the clothes were documented by taking their photos. Keywords: Cane - Gane, Circassians, Düzce, Traditional Clothes, Caps, Şığın 2 *Teaching.Asst. Duzce University, Duzce Vocational School of Textile Technology Program, DÜZCE cigdemdursun@duzce.edu.tr ** Teaching.Asst. Duzce University, Duzce Vocational School of Textile Technology Program, DÜZCE filizdursun@duzce.edu.tr ***Teaching.Asst. Duzce University, Duzce Vocational School of Textile Technology Program, DÜZCE guldenabanoz@duzce.edu.tr

GİRİŞ İnsanoğlunun gereksinimlerinden biri olan giyinme, eski çağlardan günümüze gelinceye kadar birçok evreler geçirmiş, kişilerin sosyo-ekonomik durumunu, içinde bulunduğu toplumu, kişiliğini, ruh halini yansıtan bir kavram olarak tanımlanmıştır. İlk insandan bugüne medeniyetlerin yaşadıkları bölgenin özellikleri, yaşam tarzları, neticesinde ortaya çıkan ortak kültürler giyim şeklini, fonksiyonelliğini ve estetiğin gelişmesini sağlayarak bölge, topluluk ve geleneklere göre giysi türlerini yaratmıştır. Giyim toplumsal statünün ve cinsiyetin en belirgin göstergelerinden biridir. Kimliğin meslek, din ve toplumsal sınıf gibi birçok farklı boyutu dönemin anlayışlarına göre giyim ile ifade edilmiştir (Pektaş, 2013:613). Çerkesler; tarih öncesi çağlardan beri kuzeybatı Kafkasya da yaşamış olduğu kabul edilen bir halktır. 13. yüzyıldan beri bilinen Çerkes adının kökeni hakkında değişik görüşler vardır. Bir görüşe göre Çerkes antik çağda Yunanlıların bugünkü Novorossiysk (Tsemez) ve Gelencik arasında yaşayan yerel bir kabileye verdikleri Kerket adından gelmektedir. Başka bir görüşe göre, Çerkes adını onlara Ortaçağ da komşu Türk halkları vermiştir( http://cerkesarastirmalari.org/). Osmanlı ya yönelik Çerkes göçleri, küçük gruplar halinde 19. Yüzyılın ilk yarısında özellikle 1864 yılında yoğunlaşmış ve başta Adığeler ve Abhazlar olmak üzere, Kuzey Kafkasya halklarının Osmanlı topraklarına yönelik zorunlu göçleri bir milyonun üzerinde bir nüfus ile gerçekleşmiştir (http://tr.wikipedia.org/wiki/%c3%87erkes_s%c3%bcrg%c3%bcn%c3%bc-çerkes sürgünü). Çerkesler de geleneksel kadın kıyafetleri çok çeşitli ve süslü olup, bölgeye, kabileye, aileye ve sınıfa göre değişiklikler göstermektedir. Geleneksel erkek kıyafetleri ise; savaşçı yapılarından ve ata binmeye olan meraklarından dolayı, rahat hareket edebilmeleri için genellikle geniş kısa kollu ve geniş etekli, çuhadan kaftan, gömlek, pantolondan oluşmaktadır (Çerkesler Özgür Ansiklopedi). Geleneksel giyim kuşam toplumların ekonomik, teknolojik ve sosyal yapılarından etkilendiği gibi manevi değerleri de üzerlerinde taşımaktadır. Geleneksel giysi çeşitlerinden olan cepken, şalvar, yelek iç göynek tarih boyunca kadınlar ve erkekler tarafından giyilmiştir. Zaman içinde yok olmayla karşı karşıya kalan kültürel miraslarımızdan olan geleneksel giysiler, dönem ve yöresel özelliklere ışık tutması, ayrıca bilimsel bir yaklaşımla incelenerek belgelenmesi ve gelecek kuşaklara aktarılması, geçmişten günümüze köprü oluşturması açısından önemlidir. Araştırmanın amacı; özel koleksiyonlarda sandıklarda, bohçalarda ki geleneksel (yöresel) giysilerin kumaş, renk, desen, süsleme, model ve kalıp özelliklerinin incelenerek, gün yüzüne çıkartmak, geleneksel giysileri tanımak, tanıtmaktır. Aynı zamanda giysilerin geleneksel özellikleri ile süslemelerinin güncel giysi tasarımlarına yansıtılmasında ve özgün tasarımların ortaya çıkmasında moda tasarımcılarına kaynak olacağı düşünülerek, kültürel değerlerin yaşatılması amaçlanmaktadır. Düzce İlinde bulunan ve Bilimsel Araştırma Projesi kapsamında yapılan araştırma da Çerkeslerden örneklem alınarak bulunan geleneksel kadın-erkek-çocuk kıyafetlerinden üst ve iç giysileri araştırılmıştır. Giysiler, oluşturulan gözlem fişleri doğrultusunda, kullanılan malzeme, renk, model, kesim, dikim, astar ve süsleme özellikleri açısından incelenip, fotoğraflanarak görselleştirilmiştir.

ÇERKESLERDE GELENEKSEL GİYİM Düzce İlinde bulunan çerkeslerle yapılan görüşmeler derlendiğinde kadın- erkek ve çocuk giysileri ile ilgili aşağıdaki bilgilere ulaşılmıştır. 1. Günlük Giysiler ve Aksesuarlar Kadın: Gane (elbise); Diz altı boyda, etekleri süslü ve geniş olan bir üst giysidir (Fotoğraf 1-2-3-4-5-6-7-8-9). Ganenin yanı sıra maksi etek ve bluz de kullanmışlardır. (Fotoğraf 27-28-29-30-31) Erkek: Şığın fişeklikle süslü olan bir üst giysidir (Fotoğraf 19-20-21-22-23-24-25-26). Gane (elbise), ve şığın yanı sıra pantolon gömlek ve ceket kullanmışlardır. 1.1. Cane-Gane (Bayan) Üst Giysisi Fotoğraf 1: Cane-Gane Ön-Arka- Kol-Ön Kapama-İç Detayı 150 yıllık Giyside kullanılan malzeme ve renkler: Kendinden desenli, hareli taba ipek saten, astarda pamuklu desenli kumaş, kol ucunda hazır harç, etek boyunda çizgili ve pervazda düz renk kumaş, birit ilik-düğme kullanılmıştır. Giysinin model ve kesim özellikleri: Uzun düz takma kollu, V yakalı, sıfır kapamalı (kordonlarla sağlanmış), ön yakadan etek ucuna kadar kuplu, yan bel çıkıntısından etek ucuna 2. kupu olan, ön ortasına yakın kupa kadar önde enine kuplu bir iç elbisedir. Giysinin dikim özellikleri: Makinede elde çırpma/ oyulgama dikişi kullanılmıştır. Yaka ön ortası, etek ucu pervazla temizlenmiştir. Giysinin astar özellikleri: Pamuklu desenli kumaşla dubleleme tekniği kullanılmıştır. Giysinin süsleme özellikleri: Kol kapitone ile kol ucu ve kol yırtmacı harçlarla süslenmiş, kordon biye ile ilik ve düğmeler hazırlanmıştır.

1.2. Cane-Gane (Bayan) Üst Giysisi Fotoğraf 2: Cane-Gane Ön-Arka-İç Görünümü 100 Yıllık Giyside kullanılan malzeme ve renkler: Bordo İpek kadife (puanlı baskı), astarda gri pamuklu kumaş kullanılmıştır. Giysinin model ve kesim özellikleri: Sıfır yaka ilik düğmeli, uzun takma kollu, bele oturan, eteği çan (geniş), boyu kalçadan aşağıdadır. Giysinin dikim özellikleri: Giysi makine ve elde çırpma, oyulgama dikişi kullanılarak dikilmiştir. Yaka ön ortası, etek ucu pervazla temizlenmiştir. Giysinin astar özellikleri: Pamuklu kumaşla astarlanmıştır. 1.3. Bebek Elbisesi 1 Giyside kullanılan malzeme ve renkler: Krem poplin kumaş, krem pamuklu nakış ipliği kullanılmıştır. Giysinin model ve kesim özellikleri: Yatık bebe yaka altında pelerin, düz takma kısa kollu, belden kesik, eteği büzgülüdür. Giysinin dikim özellikleri: Giysi makine ve elde çırpma, oyulgama dikiş tekniği kullanılarak dikilmiştir. Fotoğraf 3: Bebek Elbisesi 1 Ön-Arka-Yaka-Etek Ucu Detayı 1 84 Yıllık Giysinin süsleme özellikleri: Makinede beyaz iş tekniği ile yaka, pelerin, ön ortası ve etek ucuna süsleme yapılmıştır.

1.4. Bebek Elbisesi 2 Fotoğraf 4: Bebek Elbisesi 2 Ön-Arka-Etek Ucu-Süsleme Detayı 53 Yıllık 1.5. Şığın (Ceket) Şığın; Gömlek ve pantolon üstüne giyilen bir üst giysidir. Fotoğraf 5: Şığın Ön-Arka-Fişeklik-Arka Detay Görünümü (Reprodüksiyon) Giyside kullanılan malzeme ve renkler: Pembe tafta kumaş, koyu pembe nakış ipliği kullanılmıştır. Giysinin model ve kesim özellikleri: Sıfır yaka, karpuz kollu, robalı, uzun, arka ortası dört adet ilik düğmeli ve roba çift kat çalışılmıştır. Giysinin dikim özellikleri: Giysi makine ve elde çırpma, oyulgama dikiş tekniği kullanılarak dikilmiştir. Kol uçları biye ile temizlenmiştir. Giysinin süsleme özellikleri: Elde basit nakış iğnesi tekniği kullanılarak, robada ve etek ucunda su şeklinde süsleme, roba dikişi üzerinde önde kumaştan hazırlanan fiyonk kullanılmıştır. Giyside kullanılan malzeme ve renkler: Siyah kaşe kumaş kullanılmıştır. Giysinin model ve kesim özellikleri: V yakalı, belden kuplu (4 kuplu), pensli, boyu dizden aşağıda, uzun takma kollu, eteği kuplardan genişletilmiş, arka ortası ve yan dikiş kumaş katı olarak çalışılmıştır. Yan dikişe yakın kuplarda belde pile oluşturulmuştur (bele takılan kemerin düşmesini engellemek için). Giysinin dikim özellikleri: Elde makine dikişi tekniği ile dikilmiştir. Kol ucu ve yaka kenarı pervazla temizlenmiştir. Giysinin süsleme özellikleri: Kumaştan hazırlanmış biyelerle oluşturulan fişekliklerle süslenmiştir.

1.6. Bırıph ( Kemer ) Bırıph; Silah figürü 12 yıllık, diğer kısmı ise 200 yıllık olan bir kemerdir. 2. Özel Gün Giysileri Fotoğraf 6: Bırıph (Kemer) 200 Yıllık 2.1. Düğün Giysileri Kadın: Düğünde; mor, pembe ve beyaz renkli tafta veya saf ipek kumaş ile hazırlanan gelinlik giyilirdi. Gelinlik de genellikle kloş etekli, uzun takma kollu, yuvarlak (sıfır) yakalı modeller tercih edilirdi (Fotoğraf 34). Erkek: Düğünde; siyah takım elbise, beyaz gömlek giyilirdi(fotoğraf 34). Fotoğraf 7 : Gelin-Damat (60 Yıllık) 3. Başa Takılan Aksesuarlar Kadın: Kadınlar başlarına önceleri başlık veya şapka takarlardı, İslamiyet ten sonra tülbent örtmeye başlamışlardır. İç tülbenttin (mermerşahi) dantel süslemesi olurdu (Fotoğraf 44-45-46-47-48-49). Gelin Başı: Gelinin başında taç-duvak ve gelin teli bulunurdu. Gelin teli gelinin başından aşağıya uzanır ve el bileğine dolanırdı (Fotoğraf 34). Erkek: Kalpak (Fotoğraf 50-51-52-53-54) ve Şarhon, (Fotoğraf 55-56-57-58-59-60) fes veya kasket(kadife) giyerdi. Damat: Kalpak(Fotoğraf 50-51-52-53-54) ve Şarhon (Fotoğraf 55-56-57-58-59-60) giyerdi.

3.1. Namaz Bezi Aksesuarda kullanılan malzeme ve renkler: Beyaz renkli tülbent, mavi ve sarı renkli pamuklu ip kullanılmıştır. Aksesuarın dikim özellikleri: Elde çırpma dikişi tekniği kullanılmıştır. Aksesuarın süsleme özellikleri: İğne oyası yapılmıştır. Fotoğraf 8: Namaz Bezi 3.2. Namaz Bezi Fotoğraf 9: Namaz Bezi (Tel Kırma) 70 Yıllık Aksesuarda kullanılan malzeme ve renkler: Beyaz tülbent, (metal ) beyaz tel kullanılmıştır. Aksesuarın dikim özellikleri: Tülbent in kenarları elde kapalı baskı ile tutturarak temizlenmiştir. Aksesuarın süsleme özellikleri: Elde tel kırma tekniği ile desen işlenmiştir. 3.3.Kreptimor Fotoğraf 10: Kreptimor (İğne Oyası)

3.4. Kalpak Erkekler; günlük hayatlarında kullandıkları Kalpağı, savaşa giderken de düğüne giderken de kullanmışlar. Fotoğraf 11: Kalpak Üst-İç-Yan Görünümü 12 Yıllık Fotoğraf 12: Kalpak 70 Yıllık 3.5. Kalpak Aksesuar da kullanılan malzeme ve renkler: Siyah, gri ve beyaz renkli Astragan kürk, kadife kumaş, füme renk pamuklu astar ve füme grogren kurdele kullanılmıştır. Aksesuarın model ve kesim özellikleri Kalpak silindir şeklinde baş çevresine uygun olarak çift kat hazırlanmıştır. Aksesuarın dikim özellikleri: İçi pamuklu ve kadife kumaş ile astarlanmış, alın kısmı kenarı grogren kurdele ile çevrilmiştir. Aksesuarın astar özellikleri: Pamuklu kumaş ile içi kapitone yapılarak astarlanmıştır. Aksesuar da kullanılan malzeme ve renkler: Kızıl kahve renkli astragan kürk, kadife kumaş, siyah renk pamuklu astar ve siyah grogren kurdele kullanılmıştır. Aksesuarın model ve kesim özellikleri: Kalpak silindir şeklinde baş çevresine uygun olarak çift kat hazırlanmıştır. Aksesuarın dikim özellikleri: İçi pamuklu ve kadife kumaş ile astarlanmış, alın kısmı kenarı grogren kurdele ile çevrilmiştir. Aksesuarın astar özellikleri: Pamuklu kumaş ile içi kapitone yapılarak astarlanmıştır.

3.6. Şarhon Şarhon; Ata binerken önden çapraz saran ve arkadan bağlanan, erkek baş aksesuarı olarak yaz-kış ve atkı yerine kullanılan bir başlık türüdür. Fotoğraf 13: Şarhon Ön-Arka-Tepe Püskül Görünümü 150 Yıllık Aksesuar da kullanılan malzeme ve renkler: Krem renginde keçi kılından dokunan yün kumaş, siyah şerit kullanılmıştır. Aksesuarın model ve kesim özellikleri: Başa geçirilen kısmı üçgen şeklinde, boynu ve bedeni saran dar dokumanın (atkının) uçları yuvarlak şekillendirilmiş, şarhonun arka ortasına denk gelen kısmı üçgen yırtmaçlı tasarlanmıştır. Dar dokuma olmasından dolayı şarhon 6 parçalı tasarlanmıştır. Aksesuarın dikim özellikleri: Dar dokuma elde çırpma dikişi ile birleştirilmiş, siyah hazır şeritler dikişlerin üzerini kapatmak ve süslemek amacı ile kullanılarak makine de dikilmiştir. Aksesuarın süsleme özellikleri: Şarhon un kenarları hazır harç kullanılarak biye ile temizlenmiş ve harçla geometrik şekillerle süslenmiştir. Şarhon un tepe kısmında püskül kullanılmıştır. 3.7. Şarhon Fotoğraf 14: Şarhon Önden-Yandan Görünümü 150 Yıllık Aksesuar da kullanılan malzeme ve renkler: Sütlü kahverengi yün kumaş, biye için kahverengi kumaş kullanılmıştır. Aksesuarın model ve kesim özellikleri: Başa geçirilen kısmı üçgen şeklinde, boynu ve bedeni saran dar dokumanın (atkının) uçları yuvarlak şekillendirilmiş, şarhonun arka ortasına denk gelen kısmı üçgen yırtmaçlı tasarlanmıştır. Dar dokuma olmasından dolayı şarhon 3 parçalı ve kuş parçasından oluşmaktadır. Aksesuarın dikim özellikleri: Dar dokuma elde çırpma dikişi ile birleştirilmiş, kahverengi kumaş şeritler dikişlerin üzerini kapatmak ve süslemek amacı ile kullanılarak makinede dikilmiştir. Aksesuarın süsleme özellikleri: Kahverengi biye ile şarhonun kenarları biye ile temizlenmiş, ayrıca kumaş şeritlerle geometrik şekillerle şarhonun üzeri süslenmiştir.

ŞARHON BAĞLAMA ŞEKİLLERİ Fotoğraf 15: Ön -Arka-Yan Görünümü 4. İç Giysiler Kadın: Kadınların iç giysisi amerikan bezinden elde dikilirdi (gane, çağe çelh) iç çamaşırı, kombinezon, uzun dize kadar paçalı iç donu kullanılırdı. Erkek: Erkeklerin iç giysileri poplin olup elde dikilirdi. İç gömleği ve iç donu kullanılırdı. Gömlek uzun ( kalçayı örten boyda ) yuvarlak yakalı ve iki düğmeli, uzun kollu, gömlek kolları ve iç donun ayak bilekleri manşetli olurdu. 5. Yatarken Giyilenler Kadın: Makinede ve elde dikilen, kombinezon, don, gömlek, gecelik, giyilirdi. Erkek: Makinede ve elde dikilen, dizlik ve atlet giyilirdi. 6. Ayağa Giyilenler Kadın: Ayakkabı, çarık (Fotoğraf 65) ( çuhaka), yazın keten ayakkabı kışın astarlı lastik giyilirdi. Erkek: Ayakkabı, (mest, labuçh), yazın keten ayakkabı kışın astarlı lastik giyilirdi. Ayağa tozluk (dizden ayak bileğine kadar, deriden çorap gibi geçirilir, iç kısmı bordo, derinin kendi renginde olurdu) takılırdı. 6.1. Kuşak/Çarık Kuşak; Bordo pamuklu iplik kullanılarak file (ağ) örülürdü. Uçlarında hazır harçla çerkes düğümü ve püskül kullanılırdı. Çarık; Kırmızı ve bordo deriden çalışılan çarık dikişlerle süslenmiştir. Fotoğraf 16: Kuşak/Çarık 150 Yıllık

SONUÇLAR Cane-Gane; makine ve elde çırpma, oyulgama dikişi kullanılarak dikildiği, yaka ön ortası, etek ucunun da pervazla temizlendiği belirlenmiştir. Çocuk elbiselerinde açık renk pamuklu kumaşların kullanıldığı saptanmıştır. Bayan baş aksesuarlarından olan tülbentler, namaz bezi ve kreptimor eşarplara iğne oyaları ve tel kırma ile süslendiği tespit edilmiştir. Kalpakların ise; astragan kürk, kadife kumaş, pamuklu astar ve grogren kurdele ile çalışıldığı saptanmıştır. Şarhonlar; yün kumaş kullanılarak çalışılmış, başa geçirilen kısmı üçgen şeklinde, boynu ve bedeni saran dar dokumanın (atkının) uçları yuvarlak şekillendirilmiş, arka ortasına denk gelen kısmı üçgen yırtmaçlı tasarlandığı görülmektedir. Dar dokuma olmasından dolayı şarhonların 3-6 parçalı olarak tasarlandığı tespit edilmiştir. KAYNAKÇA Ağaç,S. Özelmas K.S. (2012).Beypazarı Geleneksel Kadın Düğün Giysilerinin Tasarım Öge Ve İlkeleri Açısından İncelenmesi. (s.403) Türk-Belçika İlişkileri Sempozyumu 03-07 Brüksel Erden Z. B, Kartal, G., Şenol A., Tezsever, S.,(1999). Türk Halk Oyunları Giysileri Milli Eğitim Basımevi Ankara Esirgenler,E, Özus,E.E.(2008). Çankırı Yöresi Kadın Kıyafetlerinden Bindallılar. (s.463) IV. Çankırı Kültürü Bilgi Şöleni Bildirileri, 100. Yıla Doğru Çankırı, Çankırı Pektaş H. (2010). 19. Yüzyıl Batı Kadın Giyiminde Ergonomi Arayışları. (s. 613) 16. Ulusal Ergonomi Kongresi Yaşam Kalitesi İçin Ergonomi Türk Ergonomi Derneği Ve Hitit Üniversitesi İşbirliğinde Hazırlanan Ergonomi Kongresi Bildiri Kitabı Çorum http://cerkesarastirmalari.org/. http://tr.wikipedia.org/wiki/%c3%87erkes_s%c3%bcrg%c3%bcn%c3%bc-çerkes sürgünü. Çerkesler Özgür Ansiklopedi. Koç, F.,Koca E., Kaya Durmaz, L.,(2013). Giresun-Şebinkarahisar ın Benzersiz Bir Halk Giysisi FİNGO 2. Yöresel Ürünler Sempozyumu ve Uluslararası Kültür/Sanat Etkinlikleri Bildiri Kitabı 14-17 Kasım 2013 Antalya Sayfa:47 KAYNAK KİŞİLER 1. İbrahim Sami ÖZEN (1967) Şığın ( Ceket ) / Kama-Kılınç / Kalpak / Cane-Gane ( gömlek ) / Bırıph ( kemer ) / Şarhon ( başlık ) 2. Diş Hekimi Zerrin GÜÇETİL GÖKESAOĞLU (1961) Cane-Gane / Kuşak / Peşkir / Şarhon / Bebek Elbisesi 1/ Bebek Elbisesi 2 / Kreptimor Eşarp Örtü / Namaz Bezi / Kalpak /Tülbent 3. Fuat- Melek Göneç Güser 4. Ruhset ÇALIŞKAN 5. Fahri SEZEN/ Selamet SEZEN