Mustafa GÜNİNDİ Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü Proje sorumlusu 1
PROJE ORGANİZASYONU Proje Sahibi : Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü : TÜBİTAK MAM Enerji Enstitüsü Paydaş : Meteoroloji Genel Müdürlüğü Başlangıç Tarihi : Temmuz 2010 Bitiş Tarihi : Aralık 2014 Web Sayfası : www.ritm.gov.tr 2
PROJE AMACI Ülkemizin rüzgar enerjisi potansiyelinden azami ölçüde yararlanılması Rüzgar enerjisi santrallerinin ulusal sisteme entegrasyonunun sağlanması Rüzgar gücü izleme ve tahmin sistemi geliştirerek, bu sistemin Türkiye geneline yaygınlaştırılması 05 KASIM Kasım 2015 3
Projenin Hedefleri İşletmedeki bütün RES lerin RİTM e bağlanması, izlenmesi ve tahminlerinin çıkarılması Üretim tahminlerinin iyileştirilmesi ve geliştirilmesi 4
Projenin Hedefleri Rüzgar enerjisi son dönemlerde kullanımı en çok artan yenilenebilir enerji kaynağıdır. Rüzgar enerjisinin kullanımının artması sağlıklı ve gerçek veri ve tahminlere ihtiyacı artırmaktadır. RITM projesi, Türkiye de işletmede olan toplam kurulu gücün 4200 MW tın, 3440 MW tına (%82) tahmin hizmeti sağlamaktadır. 505 KASIM Kasım 2015 2015 5
SİSTEM MİMARİSİ 6
PROJE ALT SİSTEMLERİ Rüzgar Gücü Tahmin Rüzgar Tahmin Merkez Kullanıcı Yazılımları RES Ölçüm 7
RÜZGAR TAHMİN ALT SİSTEMİ Orta Ölçekli Sayısal Hava Tahmin Modelleri Meteoroloji Genel Müdürlüğü RİTM kapsamında WRF modeli Tahmin Parametreleri Rüzgar Sıcaklık Basınç Nem 8
RÜZGAR GÜCÜ TAHMİN ALT SİSTEMİ Çok Kısa Süreli Tahminler 0-3 saat Kısa Süreli Tahminler 1-48 saat Üç Temel Yaklaşım Fiziksel Modeller İstatistiksel Modeller Hibrid Modeller 9
MERKEZ ALT SİSTEMİ Veri Toplama ve Depolama Rüzgar Gücü Çözümleyicileri Rüzgar Gözlem İstasyonları Sayısal Hava Tahminleri Veri İşleme Sayısal Hava Tahmin Modelleri Rüzgar Gücü Tahmin Modelleri Kullanıcı Hizmet 10
KULLANICI ALT SİSTEMLERİNİN AMACI Kullanıcı yazılımlarıyla, santrallerin dinamik olarak güç değerlerini izleyebilir, üretim tahmin değerlerini kısa ve uzun süreli tahminler olarak görüntüleyebilir, monitör cihazlarından gelen güç verilerini analiz edilebilecek ortamların hazırlanması amaçlanmıştır. 11
KULLANICI ALT SİSTEMİ rhit (Harita Tabanlı İzleme ve Tahmin Yazılımı) 12
KULLANICI ALT SİSTEMİ rsit (Sorgulama, İzleme ve Tahmin Yazılımı) 13
KULLANICI ALT SİSTEMİ rgiz (Güç Kalitesi İzleme Yazılımı) 14
WEB SAYFASI www.ritm.gov.tr 15
WEB Tahmin Menüsü Tahmin menüsü kullanıcının yetkili olduğu santral listesi, tahmin zamanı, tahmin türleri ve tahmin modelleri alt menülerinden oluşur. Tahmin türleri Santralin ürettiği güç İzlenebilen bütün santrallerin toplam ürettiği güç Hız değerlerinden oluşur Tahmin sayfası, istenen özelliklerin hızlı bir şekilde kullanıcılara sunulmasını sağlamaktadır. Sayfada rüzgâr hızı ve güç tahminleri ile gerçekleşmelere belirlenen tarih aralıkları içinde erişim sağlanabilmektedir. 16
KULLANICI ALT SİSTEMİ rweb (Web Tabanlı İzleme Yazılımı) 17
WEB Tahmin (Tahmin Sayfası) 18
WEB Analiz (Analiz Sayfası) 19
WEB Google Earth de Türbin Özellikleri Görüntüleme Google Earth Türbin Görüntüleme 20
WEB Santral Bilgileri (Santral Bilgileri Menüsü) 21
SİSTEM PERFORMANSI Halihazırda 68 adet RES için yapılan çalışmalar sonucunda RES lerin gelecekteki 48 saat için güç tahminleri yüksek doğrulukta yapılabilmektedir. Aylık bazda RES ler toplamı Hata Oranı (NMAE) < % 4-5 Aylık bazda her bir RES için Hata Oranı (NMAE) = % 8-18 Ortalama Hata Oranı = % 12 22
RİTM BAĞLANTI ŞARTLARI 25 Şubat 2015 tarihli Resmi Gazete de RİTM yönetmeliği yayınlanmıştır. Rüzgar Enerjisi Santrallerinin RİTM e bağlanması hakkında yönetmelik e göre 10 MW ve üzeri üretim lisanslı bütün RES lerin RİTM e bağlanması zorunludur. 03 Ocak 2013 tarihli ve 28 Mayıs 2014 tarihli Resmi Gazete lerde Elektrik Piyasası Şebeke Yönetmelik değişikliklerinde belirtildiği gibi ; Lisanslı olan tüm rüzgar enerjisi santralleri, merkezi Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğünde olan Rüzgar Gücü İzleme ve Tahmin Merkezinden (RİTM) ve dolayısıyla TEİAŞ Yük Tevzi Merkezlerinden izlenmesini sağlamak üzere gerekli altyapıyı kurar. Teknik donanımların taşıyacağı özellikler Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü internet sayfasında yayımlanır. denilmektedir. Teknik donanımların taşıyacağı özellikler Genel Müdürlüğümüz www.yegm.gov.tr ve www.ritm.gov.tr internet adreslerinde 11/07/2013 tarihinde yayınlanmıştır. 23
SONUÇ Bu proje sayesinde rüzgardan elde edilecek elektriksel gücün önceden tahmin edilmiş olması her şeyden önce sistem işletmecisi açısından oldukça önemlidir. Rüzgâr enerjisi santrallarının sisteme entegrasyonu sonucu karşılaşılacak problemler ve bu problemlerin çözümüne yönelik çalışmaların yapılmasına imkan sağlanmış olacaktır. RİTM sayesinde tahminlere göre, bakım programları ayarlanarak üretim artışı sağlanabilir. 24
SONUÇ Ülkemizde ilk defa gerçekleştirilmekte olan bu proje sayesinde rüzgâr kaynağının ülkemizde geniş ölçekli olarak işletmeye alınmasına yönelik plan, program ve stratejiler geliştirmek için sağlıklı ve gerçekçi veriler elde edilecektir. RİTM projesi ile rüzgardan elde edilecek gücün önceden tahmin edilebilecek olması ve rüzgar santrallerinin geniş ölçekli olarak şebekeye bağlanabilmelerine imkan sağlayacaktır. 25
www.ritm.gov.tr TEŞEKKÜRLER 26