Vet Hekim er erg 82(1): 49-58, 2011 Araştırma Makalesi / esearch Article Bilgisayar programı ile kalça displazili köpeklerin Norberg-Olsson ve distraksiyon indeksi kalça eklem açılarının ölçülmesi ve alınan sonuçların değerlendirilmesi Hasan SAI*, Hasan BİGİİ** Öz: Bu çalışmada, 100 adet kalça eklem radyografisinde Norberg-Olsson Açısı ve istraksiyon İndeksi değerlerinin ölçümü yeni bir bilgisayar programı (Bs200Pro Software-BsCelik, BAB igital Imaging System 2007, Ankara, Türkiye) ile yapıldı. Olguların radyografileri ventro/dorsal ve distraksiyon pozisyonunda genel anestezi altında alındı. Norberg-Olsson açılarının değerlendirilmesinde Bilgili-Sarı eğerlendirme Skalası kullanıldı. istraksiyon İndeksi değeri 0-0.3 arasında olanlar negatif, 0.3-0.5 arasında olanlar şüpheli, 0.5 in üzerinde olanlar ise pozitif olarak değerlendirildi. Bu değerlendirme sonrasında 100 kalça radyografisinden %69 unda displazi pozitif izlenirken, %31 inde displazi negatif olarak izlendi. Bu uyumsuzluklar oranı distraksiyon radyografileri ile karşılaştırıldığında 100 kalça radyografisinden %50 sinde displazi pozitif belirlenirken, %27 sinde şüpheli, %23 ünde de negatif olarak belirlendi. Her iki radyografi tekniğinde ortak uyumsuzluk oranı ise, %41 olarak tespit edildi. Norberg-Olsson Açısı ve istraksiyon İndeksi alınan olguların %59 unda displazi pozitif uyumlu, geriye kalan %41 lik kısmın ise %18 inin Norberg-Olsson ölçümüne göre displazi pozitif iken istraksiyon İndeksi değerine göre normal olduğu; %9 unun Norberg-Olsson ölçümüne göre displazik iken istraksiyon İndeksi değerine göre şüpheli olduğu; %13 ünün Norberg- Olsson ölçümüne göre normal iken istraksiyon İndeksi değerine göre pozitif olduğu; %1 inin de, Norberg-Olsson ölçümüne göre normal iken istraksiyon İndeksi değerine göre şüpheli olduğu tarafımızdan tespit edildi. Anahtar sözcükler: Bilgisayar programı, distraksiyon indeksi, kalça displazisi, kalça eklem açısı, köpek, Norberg-Olsson. Evaluation of Norberg-Olsson and distraction index hip joint angles measurement using with a new computerized programme on canine hip dysplasia Abstract: In this study, 100 radiographies of hip joint angles examine with Norberg-Olsson and istraction Index methods by a new computer programme (Bs200Pro Software-BsCelik, BAB igital Imaging System 2007, Ankara, Turkey). adiographic images are taken in standard ventrodorsal and distraction position under general anesthesia. Bilgili-Sarı Evaluation Scale is used for measurement of Norberg-Olsson angles. istraction index value is negative in between 0-0.3, 0.3-0.5 suspicious and above 0.5 is evaluated as positive. After this evaluation, 69% of the 100 hip radiographs was dysplastic, 31% were negative for hip dysplasia. These incompatibilities were compared with distraction radiographs and the results were positive in 50%, suspicious in 27% and negative in 23% of the 100 radiographs. Incompatibility range in both radiography techniques were found as 41%. For all outcomes, 59% of all cases are shown in harmonious; within other 41%, 18% is dysplastic for Norberg-Olsson angles, however is in normal for distraction index. 9% is dysplastic for Norberg-Olsson angles, yet is suspicious for distraction index. 13% is normal for Norberg-Olsson angles, yet is positive for distraction index. 1% is normal for Norberg-Olsson angles, yet is suspicious for distraction index. Key words: Computerized programme, istraction index, Hip dysplasia, Hip joint angle, og, Norberg-Olsson. Giriş Kalça displazisi (K), coxo-femoral eklemde * Uzm. Vet. Hekim, Egepet Park Veteriner Kliniği, Alsancak/İzmir. ** Prof. r., Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi, Cerrahi Anabilim alı, ışkapı/ankara. www.vethekimder.org.tr/dergi 49
Vet Hekim er erg 82(1): 49-58, 2011 Araştırma Makalesi / esearch Article görülen ve stabilite bozukluğu yaratan bir gelişim bozukluğudur (3, 6). Coxo-femoral eklemde görülen bu bozukluk nedeniyle caput femoris in acetabulum a tam uyumu engellenir (4, 5, 11, 12). Kalça displazili köpeklerin kalça eklemleri doğduklarında radyografik olarak normaldir. Eklemin postnatal gelişiminin normal olabilmesi için caput femoris ile acetabulum arasında tam bir uyum olmak zorundadır. Eklem kapsülü ve çevresel dokulardaki değişiklikler doğum ile 60 günlük dönem arasında meydana gelir. Bu değişiklikler ilk olarak laksite veya stabilizasyon bozukluğu/ instabilite olarak ortaya çıkar (4, 5, 8, 9, 18). K nin tanısında en etkili yöntem, radyolojik değerlendirmedir (4-7). Uzun yıllar boyunca Orthopaedic Foundation of Animals ın (OFA) standart Ventro/orsal (V/) radyografi ve Norberg-Olsson Açı eğerlendirme Sistemi ile yaptığı çalışmalar, K nin kontrolü ve eradikasyonunda yeterli etkinlikte olamamıştır. Bu nedenle son yıllarda geliştirilen istraksiyon İndeksi (İ) Yöntemi, kalça eklemindeki laksiteyi erkenden tespit ederek, K nin erken tanısında çok önemli aşamalar kaydedilmesini sağlamıştır (3, 4, 14, 16, 17). Bu çalışmanın amacı; Türkiye de ilk kez, Türk Bilim Adamları tarafından, köpeklerde kalça eklem açılarının ölçülmesi için tasarlanarak yazılan bilgisayar programını (Bs200Pro Software-BsCelik, BAB igital Imaging System 2007, Ankara, Türkiye) kullanmaktır. Kalça eklem açılarının manuel goniometre ile ölçülmesinde kişisel hata oranı oldukça yüksektir. Bu bilgisayar programının kullanılması ile köpeklerde K nin radyografik değerlendirilmesinde standardizasyon sağlanarak, ölçüm hata payı en az düzeye indirilecek, kesin sonuçlu rakamlar elde edilecektir. Bu çalışmadan alınan tüm sonuçlar meslektaşlarımızın bilgisine sunularak, bilgisayar programı eşliğinde eklem açısı değerlendirilmesi yaygınlaştırılmaya çalışılacaktır. Gereç ve Yöntem Bu çalışmanın materyalini, Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Cerrahi Anabilim alı Ortopedi ve Travmatoloji Kliniği ne topallık şikayeti ile getirilen köpeklerden alınan, 100 adet kalça eklemi grafisi oluşturdu. Tüm olguların standart V/ ve istraksiyon radyografileri alındı. Alınan bu radyogramlar üzerinde bilgisayar programı (Bs200Pro Software-BsCelik, BAB igital Imaging System 2007, Ankara, Türkiye) eşliğinde, Norberg-Olsson (NO) (V/ pozisyonda alınan radyogramlardan) ve İ değerleri (istraksiyon pozisyonunda alınan radyogramlardan) 3 farklı kişi tarafından birbirinden habersiz olarak ölçüldü. Alınan sonuçlar her bir olgu için bir araya getirilerek karşılaştırıldı. Bu şekilde bilgisayar programının güvenirliliği ve farklı kişiler tarafından kullanım kolaylığı da test edildi. Tüm radyografik görüntüler (V/ ve İ) genel anestezi altında alındı. Olgular radyolojik muayene için V/ pozisyonda radyografi masasına alındı. Bilateral pelvis görüntüsü; patellalar üstte, tarsal eklemler 15 derece internal rotasyon yapacak ve tüm vücut simetrik olacak şekilde alındı. ijital ortamda V/ radyografik görüntü bilgisayara aktarılarak, çalışmada kullanılan açı ölçüm programında açıldı (Bs200Pro Software-BsCelik, BAB igital Imaging System 2007, Ankara, Türkiye). Her iki kalça ekleminde caput femoris lerin çaplarına uygun büyüklükte halkalar şeçildi ve caput femoris in çevresine teğet deyecek şekilde yerleştirildi. Bu halkaların merkezleri caput femoris lerin tam orta merkezini gösterecek şekilde olmasına özen gösterildi. Caput femoris i içine alan halka belirlendikten sonra, halkanın merkezi işaretlendi. Caput femoris in merkezindeki noktadan Cranial Acetabular im e (CA) teğet geçecek şekilde bir çizgi çizildi. aha sonra her iki caput femoris in merkezindeki nokta bir çizgi ile birleştirildi. Ardından aradaki açı otomatik olarak programla görülerek, tespit edildi. Yine programın açı yazım tuşu ile söz konusu eklemlerin ölçülen açıları radyografik görüntü üzerine yazılarak kaydedildi (Şekil 1). NO açılarına göre K nin derecelendirilmesinde Schnelle in kriterleri tarafımızdan modifiye edilerek yeni bir derecelendirme skalası oluşturuldu ve ilk kez bu çalışmada kullanıldı. Buna göre NO Açısı 105 derece ve üzeri olan kalça eklemi -Çok iyi, 100-105 derece arasında olanlar 1. erece-iyi, 90 100 derece arasında olanlar 2. erece-tatminkar, 80-90 derece arasında olanlar 3. erece Kötü, 80 derece ve altında olan kalça eklemi ise 4. erece-çok kötü olarak değerlendirildiler. 50 www.vethekimder.org.tr/dergi
la görülerek, tespit edildi. Yine program n aç yaz m tuşu ile aç lar Vet radyografik Hekim er erg 82(1): 49-58, görüntü 2011 üzerine yaz larak Araştırma kaydedildi Makalesi / esearch Article (Şekil 1 Şekil 1: Ventro/orsal (V/) radyogram üzerinde kalça eklem açı yerlerinin işaretlenmesi ve NO kalça eklem açılarının belirlenmesi. Figure: Pointing the hip joint degrees on V radiogram and determination of NO hip joint angles. istraksiyon radyografik görüntüleme için olgular genel anestezi altında radyografik görüntüleme masasına alındı ve V/ pozisyonda yatırıldı. Yine tüm vücut simetrik olacak şekilde iken tarafımızdan çatısı tahta konstrüksiyondan, barları sünger malzemeden yaptırılan distraksiyon aleti her iki arka ekstremite arasına vücuda paralel olacak şekilde yerleştirildi (Şekil 2). Her iki caput femoris in medial açı kenarlarına basınç yapacak şekilde bir yardımcı tarafından tutuldu. Bir başka yardımcı da her iki arka ekstremiteyi tarsal ve diz eklemlerinin açıları 90 derece olacak şekilde tutarak, distraksiyon aletine doğru bastırarak, kalça eklemlerinde distraksiyon sağladı. Bu sırada radyografik görüntüleme yapıldı. ijital ortamda istraksiyon radyografik görüntüleri bilgisayara aktarılarak, dijital görüntü bu çalışmada kullanılan açı ölçüm programına aktarılarak açıldı (Bs200Pro Software-BsCelik, BAB igital Imaging System 2007, Ankara, Türkiye/ ortopedi/penn-hip). Her bir kalça eklemi için caput femoris büyüklüklerini içine alacak bir halka caput femoris üzerine ve merkezleyecek şekilde yerleştirildi. Aynı büyüklükteki ikinci halka acetabulum u merkezleyecek şekilde acetabulum a yerleştirildi ve değer ölçme butonuna basılarak sonuç alındı. Bu program otomatik olarak her iki halka arasındaki mesafeyi (caput femoris merkezi ve acetabulum merkezi) ölçmekte ve caput femoris in yarıçapını da otomatik olarak hesaplayarak ve bu iki rakamı birbirine bölerek, İ değerini otomatik olarak belirlemektedir. Yine programın değer yazım tuşu ile söz konusu eklemlerin ölçülen İ değerleri radyografik görüntü üzerine yazılarak kaydedildi (Şekil 3). Tüm olgulara ait her iki kalça eklem NO açıları ve İ değerleri tabloya aktarıldı (Tablo 1). Ventro/orsal (V/) radyogram üzerinde kalça eklem aç yerl a eklem aç lar n n belirlenmesi. Pointing the hip joint degrees on V radiogram and determi Kalça displazisi yönünden, İ değerleri 0.3 den az olan köpekler Negatif, 0.3-0.5 arası, 0.5 in üzerindeki köpekler ise Pozitif olarak değerlendirildi. aç lar na göre K nin derecelendirilmesinde Schnelle in edilerek yeni bir derecelendirme skalas oluşturuldu ve www.vethekimder.org.tr/dergi 51
Vet Hekim er erg 82(1): 49-58, 2011 Araştırma Makalesi / esearch Article Şekil 2: istraksiyon aleti ve kalça eklemlerine uygulanması. Figure 2: istraction device and it s application for hip joints. Bulgular ever lerin %28.57 si dişi, %71.42 si erkek; ottweiller lerin uygulanmas. %66.66 sı dişi, %33.33 ü erkek ve Şekil 2: istraksiyon aleti ve kalça eklemlerine Bu çalışmada kullanılan 100 kalça eklemine son olarak Kangal ların %58.33 ü dişi, %41.66 sı Figure sahip 2: köpeklerin istraction %28 ini device Alman and Çoban it s application Köpeği, %24 ünü Kangal, %22 sini Golden etrie- for hip joints. erkek hayvanlardan meydana geldi. ver, %14 ünü abrador etriever ve %12 sini ise Bu çalışmada kullanılan NO Açısı ölçümü ve ottweiller ırkı köpekler oluşturdu. Alman Çoban İ değerlerinin uyumu, aynı olguda ayrı ayrı değerlendirildi ijital Köpekleri nin ortamda %14.28 i istraksiyon 6 aylık, %21.42 si radyografik 7 aylık, %21.42 si 8 aylık, %14.28 i 9 aylık, %14.28 i lendi. Geriye kalan %41 lik kısımda ise %18 inin görüntüleri ve %59 unun bilgisayara uyumlu olduğu aktar larak, belir- dijital görüntü bu çal şmada kullan lan aç ölçüm program na aktar larak aç ld (Bs200Pro Software- 10 aylık ve yine %14.28 i de 11 aylıktı. Golden NO ölçümüne göre displazik iken İ değerine göre BsCelik, etriever lerin BAB igital %18.18 i Imaging 6 aylık, %9.09 u System 7 aylık, %27.27 si 9 aylık, %27.27 si 10 aylık ve göre displazik iken İ değerine göre şüpheli oldu- 2007, normal Ankara, (negatif) Türkiye/ortopedi/penn-hip). olduğu; %9 unun NO ölçümüne Her bir kalça %18.18 i eklemi ise için 11 aylıktı. caput femoris abrador etriever lerin büyüklüklerini ğu; içine %13 ünün alacak NO bir ölçümüne halka caput göre normal femoris iken İ üzerine ve %14.28 i 8 aylık, %28.57 si 10 aylık ve %57.14 ü değerine göre pozitif (displazik) olduğu; %1 inin merkezleyecek ise 11 aylıktı. ottweiller lerin şekilde yerleştirildi. %16.66 sı 7 aylık, Ayn de NO büyüklükteki ölçümüne göre ikinci normal iken halka İ değerine acetabulum u %33.33 ü 9 aylık, %16.66 sı 10 aylık ve %33.33 ü göre şüpheli olduğu tarafımızdan değerlendirildi. merkezleyecek 11 aylıktı. Kangal ların şekilde acetabulum a ise %8.33 ü 6 yerleştirildi aylık, ve değer ölçme butonuna bas larak sonuç Birbirinden bağımsız olarak ölçüm yapan üç %16.66 sı 7 aylık, %16.66 sı 8 aylık, %16.66 sı al nd. Bu program otomatik olarak her iki halka kişinin aras ndaki ölçümleri uyumluydu. mesafeyi (caput Ölçümlerde femoris kullanılan bilgisayar programının (Bs200Pro Software- merkezi 9 aylık, %25 i 10 aylık ve %16.66 sını 11 aylıktılar. acetabulum Yine Alman merkezi) Çoban Köpekleri nin ölçmekte %42.85 i ve caput BsCelik, femoris in BAB igital yar çap n Imaging System da otomatik 2007, An- olarak ve dişi, %57.14 ü ise erkek; Golden etriever lerin kara, Türkiye) pratikte kullanımının kolay olduğu hesaplayarak %63.63 ü dişi, ve %36.36 sı bu iki rakam erkek; abrador birbirine etri- bölerek, ifade İ edildi. değerini otomatik olarak belirlemektedir. Yine program n değer yaz m tuşu ile söz konusu eklemlerin ölçülen İ değerleri radyografik 52 www.vethekimder.org.tr/dergi görüntü üzerine yaz larak kaydedildi (Şekil 3). Tüm olgulara ait her iki kalça eklem NO
Vet Hekim er erg 82(1): 49-58, 2011 Araştırma Makalesi / esearch Article dönem projesinde tüm olgulara genel anestezi uygulanarak tam standart pozisyonda radyografi alındı. Bu sayede çekimden kaynaklanacak hatalar minimuma indirildi ve hatalı ölçüm riskleri azaltıldı. Bu çalışmada olguların alınan V/ radyografilerinde caput femoris ve acetabulum arasındaki uyum değerlendirildi. Bu değerlendirme sırasında 100 kalça grafisinden %69 unda displazi pozitif izlenirken, %31 inde negatif izlendi. Bu uyumsuzluklar istraksiyon radyografileri ile karşılaştırıldığında 100 kalça grafisinden %50 sinde displazi pozitif olarak belirlenirken, %27 sinde şüpheli, %23 ünde de displazinin normal olduğu belirlendi. Her iki radyografi tekniğindeki ortak uyumsuzluk ise %41 olarak tespit edildi. istraksiyon radyografisi, eklem laksitesini ve uyumunu ölçebilmek için geliştirilmiştir (4, 16, 17). Şekil 3: istraksiyon radyogramı üzerinde kalça eklemi İ değerlerinin belirlenmesida standart V/ radyografi Bacaklar gergin pozisyon- Figure 3: etermination of hip joint s I values on distraction radiogram. ise kalça ekleminde dejenerasyon olup olmadığını Tartışma ve Sonuç anlamada ek bilgi oluşturması için alınmaktadır. K nin radyolojik tanısında V/ pozisyonunun standart olarak çekilmesi ve olgunun düzgün Bulgular yonlarında belirgin bir kalça eklem laksitesi farkı istraksiyon ile standart V/ gergin bacak pozis- radyografi pozisyonunda olması gereklidir (3, 14, vardır (1, 2). istraksiyon görünümünde eğer laksite fazla ise bu kalçada EH oluşma riski daha 16). Bunun için arka ayaklar, diz ve tarsal eklemler tam ekstensiyona getirilene kadar gerilir. Her fazladır. Yani; bacaklar gergin V/ pozisyonda iki ekstremite ve femur birbirleri ile paralel olana iken gerçek kalça eklem laksitesi maskelenmektedir (1, 2, 16). Bu çalışmada; NO ölçümüne göre kadar addukte edilir. İki femur ve patella dorsal olarak merkezlenene kadar medial e doğru hafif kalça eklemi normal iken İ değerine göre K rotasyon yaptırılır. Köpek tümüyle simetrik olmalı pozitif radyografi oranı %13 olarak belirlendi. Bu ve pelvis rotasyonu olmamalıdır (10, 15, 19). Bu çalışmada gergin V/ pozisyonunun laksiteyi giz- Şekil 3: istraksiyon radyogram üzerinde kalça eklemi İ değerlerinin belirlenmesi. Figure 3: etermination of hip joint s I values on distraction radiogram. Bu çal şmada kullan lan 100 kalça eklemine sahip köpeklerin %28 ini, %24 ünü Kangal, %22 sini Golden etriever, %14 ünü abrador etriever ve %12 sini ise ottweiller rk köpekler oluşturdu. Alman Çoban Köpekleri nin %14.28 i 6 ayl k, %21.42 si 7 ayl k, %21.42 si 8 ayl k, %14.28 i 9 ayl k, %14.28 i 10 ayl k ve yine %14.28 i de 11 ayl kt. Golden etriever lerin %18.18 i 6 ayl k, %9.09 u 7 ayl k, %27.27 si 9 ayl k, %27.27 si 10 ayl k ve %18.18 i ise 11 ayl kt. abrador etriever lerin %14.28 i 8 ayl k, www.vethekimder.org.tr/dergi 53 %28.57 si 10 ayl k ve %57.14 ü ise 11 ayl kt. ottweiller lerin %16.66 s 7 ayl k, %33.33 ü
Vet Hekim er erg 82(1): 49-58, 2011 Araştırma Makalesi / esearch Article leyebildiği ortaya konuldu. Ayrıca; bu çalışmada kullanılan NO Açısı ölçümü ve İ değerlerinin uyumu, aynı olguda ayrı ayrı değerlendirildi ve %59 unun uyumlu olduğu belirlenirken, geriye kalan %41 lik kısımda ise %18 inin NO ölçümüne göre displazik iken İ değerine göre normal (negatif) olduğu; %9 unun NO ölçümüne göre displazik iken İ değerine göre şüpheli olduğu; %13 ünün NO ölçümüne göre normal iken İ değerine göre pozitif (displazik) olduğu; %1 inin ise NO ölçümüne göre normal iken İ değerine göre şüpheli olduğu tarafımızdan değerlendirildi. K ne predispose ırklar arasında; Akbaş, Kangal,, ottweiller, Saint Bernard, Golden etriever, abrador etriever yer almaktadır (3, 13). Bu çalışmada ise, %28 oranında, %24 oranında Kangal, %22 oranında Golden etriever, %14 oranında abrador etriever ve %12 oranında ottweiller ırkı köpeklerde K teşhisi kondu. Bu çalışma ile; Türkiye de ilk kez, Türk Bilim Adamları tarafından tasarlanarak yazılan bilgisayar programı (Bs200Pro Software-BsCelik, BAB igital Imaging System 2007, Ankara, Türkiye), kalça displazili köpeklerde kalça eklem açılarının ölçülmesinde kullanıldı. Kalça eklem açılarının manuel goniometre ile ölçülmesinde kişisel hata oranı oldukça yüksektir. Bu bilgisayar programının kullanılması ile, köpeklerde K nin radyografik değerlendirilmesinde ölçüm hata payı en az düzeye indirilerek, kesin sonuçlu rakamlar elde edildi. Sonuç olarak; bu programı meslektaşlarımızın güvenle kullanabilecekleri kanısına varıldı. Tablo 1. Çal şma olgular na ait NO aç s ve İ değerlerine ilişkin tüm veriler. Tablo 1. Çalışma olgularının NO açısı ve İ değerlerine ilişkin tüm verileri. Table 1. NO angle and I values of all study cases. Olgu no Irk Yaş (Ay) Cinsiyet NO Aç s 1 8 I NO a göre Kalça displazisi s n fland rmas I eğerine gore kalça displazisi s n fland rmas 104.65 0.26 100.55 0.31 1. erece 2 11 98.36 0.32 2. erece 101.72 0.32 1. erece 3 10 103.22 0.56 1. erece 89.94 0.49 3. erece 4 9 104.80 0.36 100.77 0.21 1. erece 5 11 107.61 0.36 108.73 0.46 6 7 104.93 0.27 101.14 0.20 1. erece 7 8 E 100.53 0.32 1. erece 105.46 0.20 8 10 E 90.99 0.37 2. erece 82.44 0.22 3. erece 9 7 E 108.42 0.89 isplazik 110.56 0.61 isplazik 54 10 7 E www.vethekimder.org.tr/dergi 89.52 0.67 3. erece isplazik 103.52 0.79 1. erece isplazik
7 8 E 100.53 0.32 1. erece Vet Hekim er erg 82(1): 49-58, 2011 8 10 E 105.46 0.20 Araştırma Makalesi / esearch Article 90.99 0.37 2. erece Tablo 1. Çal şma olgular na ait NO aç s ve İ değerlerine ilişkin tüm veriler. 82.44 0.22 3. erece Tablo 1. evam. 9 7 E 108.42 0.89 isplazik Olgu no Irk Yaş (Ay) Cinsiyet NO I NO a göre I eğerine gore Aç s Kalça displazisi kalça displazisi 110.56 0.61 isplazik s n fland rmas s n fland rmas 1 8 104.65 0.26 10 7 E 89.52 0.67 3. erece isplazik 100.55 103.52 0.31 0.79 1. erece 1. erece isplazik 2 11 11 9 E 98.36 90.19 0.32 0.68 2. erece 2. erece isplazik 101.72 114.76 0.32 0.67 1. erece isplazik 3 10 103.22 0.56 1. erece 12 6 E 103.03 0.65 1. erece isplazik 89.94 105.39 0.49 0.34 3. erece 4 13 9 6 E 104.80 93.82 0.36 0.98 2. erece isplazik 104.57 100.77 0.82 0.21 1. erece isplazik 14 5 11 8 E 99.99 107.61 0.36 0.29 1. erece 15 6 Golden retriever 10 7 16 Golden retriever 6 7 8 E 17 Golden retriever 9 8 10 E 18 18 18 Golden Golden retriever 11 11 11 9 7 E 19 19 19 Golden Golden retriever 6 66 10 7 E 20 20 20 Golden Golden retriever 10 10 10 11 9 E 21 21 21 Golden Golden retriever 9 99 12 22 22 22 Golden Golden retriever 6 7 77 E E E 13 23 23 23 Golden Golden retriever 6 9 99 E E E E 14 8 E 24 24 24 Golden Golden retriever 10 10 10 E E E 15 Golden retriever 10 25 25 25 Golden Golden retriever 11 11 11 E E E 16 Golden retriever 6 172626 abrodor Golden retriever retriever 10 10 10 9 27 27 27 abrodor retriever 11 11 11 108.73 88.39 0.46 0.56 3. erece 100.38 104.93 0.51 0.27 1. erece 96.20 0.23 2. erece 101.14 96.22 0.20 0.61 1. 2. erece erece 100.53 95.66 0.66 0.32 1. 2. erece 105.46 84.04 0.20 0.65 3. erece 83.78 0.72 3. erece isplazik 90.99 0.37 2. erece 73.22 73.22 0.50 0.50 4. 4. erece 4. erece 82.44 0.22 3. erece 90.08 90.08 0.81 0.81 2. 2. erece 2. erece isplazik 108.42 0.89 isplazik 90.42 90.42 0.79 0.79 2. 2. erece 2. erece isplazik 110.56 0.61 isplazik 88.75 88.75 0.56 0.56 3. 3. erece 3. erece isplazik 89.52 0.67 3. erece isplazik 103.45 103.45 0.66 0.66 1. 1. erece 1. erece isplazik 103.52 0.79 1. erece isplazik 108.08 108.08 0.44 0.44 90.19 0.68 2. erece isplazik 101.71 101.71 0.31 0.31 1. 1. erece 1. erece 114.76 0.67 isplazik 97.52 97.52 0.33 0.33 2. 2. erece 2. erece 103.03 94.36 94.36 0.65 0.17 0.17 1. erece 2. 2. erece 2. erece isplazik 105.39 102.67 102.67 0.34 0.22 0.22 1. 1. erece 1. erece 93.82 86.63 86.63 0.98 0.91 0.91 2. erece 3. 3. erece 3. erece isplazik isplazik 104.57 0.82 isplazik 81.40 81.40 0.44 0.44 3. 3. erece 3. erece 99.99 0.29 1. erece 101.68 101.68 88.39 0.60 0.60 0.56 1. 1. erece 1. erece 3. erece isplazik 86.42 86.42 100.38 0.69 0.51 0.69 1. 3. 3. erece 3. erece isplazik 96.20 103.28 103.28 0.23 0.49 0.49 2. erece 1. 1. erece 1. erece 96.22 0.61 2. erece 105.55 105.55 95.66 0.14 0.66 0.14 2. erece 107.00 107.00 84.04 0.38 0.65 0.38 3. erece 107.51 107.51 83.78 0.40 0.72 0.40 3. erece isplazik 99.30 99.30 0.43 0.43 www.vethekimder.org.tr/dergi 2. 2. erece 2. erece 55 102.84 102.84 0.27 0.27 1. 1. erece 1. erece
81.40 0.44 3. erece 24 Golden retriever 10 E 101.68 0.60 1. erece isplazik Vet Hekim er erg 82(1): 49-58, 2011 25 Golden retriever 11 E 56 86.42 0.69 3. erece isplazik Araştırma Makalesi / esearch Article 103.28 0.49 1. erece Tablo 1. Çal şma olgular na ait NO aç s ve İ değerlerine ilişkin tüm veriler. Tablo 1. evam. 105.55 0.14 Olgu 26 no abrodor Irk retriever Yaş 10 (Ay) Cinsiyet 107.00 NO I 0.38 NO a göre I eğerine gore Aç s Kalça displazisi kalça displazisi 107.51 0.40 s n fland rmas s n fland rmas 1 8 104.65 0.26 27 abrodor retriever 11 99.30 100.55 0.43 0.31 2. erece 1. erece 102.84 0.27 1. erece 2 11 98.36 0.32 2. erece 28 abrodor retriever 11 E 107.16 101.72 0.64 0.32 1. erece isplazik 108.48 0.11 3 10 103.22 0.56 1. erece 29 abrodor retriever 10 E 101.69 89.94 0.09 0.49 1. erece 3. erece 4 9 116.91 104.80 0.15 0.36 30 abrodor retriever 11 E 76.25 100.77 0.85 0.21 4. erece 1. erece isplazik 78.58 0.61 4. erece isplazik 5 11 107.61 0.36 31 abrodor retriever 8 E 83.66 108.73 0.58 0.46 3. erece isplazik 98.51 0.56 2. erece isplazik 6 7 104.93 0.27 32 abrodor retriever 11 E 101.81 101.14 0.71 0.20 1. erece 1. erece isplazik 103.37 0.21 1. erece 7 8 E 100.53 0.32 1. erece 33 ottweiller 11 100.33 105.46 0.69 0.20 1. erece isplazik 109.00 0.58 isplazik 8 10 E 90.99 0.37 2. erece 34 34 34 otweiller otweiller 11 11 11 96.30 96.30 96.30 82.44 0.70 0.70 0.70 2. erece 2. erece 2. 2. erece 0.22 3. erece isplazik isplazik 9 7 102.73 102.73 102.73 E 108.42 0.70 0.70 0.70 1. erece 1. erece 1. 1. erece 0.89 isplazik isplazik isplazik 35 35 35 otweiller otweiller 10 10 10 80.54 80.54 80.54 110.56 0.75 0.75 0.75 3 erece 3 erece 3 erece 0.61 isplazik isplazik isplazik 10 7 94.88 94.88 94.88 E 89.52 0.64 0.64 0.64 2 erece 2 erece 2 erece 0.67 3. erece isplazik isplazik isplazik 36 36 36 otweiller otweiller 9 9 9 103.53 103.53 103.53 103.52 0.45 0.45 0.45 1. erece 1. erece 1. 1. erece 0.79 1. erece isplazik 11 9 96.75 96.75 96.75 E 90.19 0.76 0.76 0.76 2 erece 2 erece 2 erece 0.68 2. erece isplazik isplazik isplazik 37 37 37 otweiller otweiller 9 9 9 E E E 104.16 104.16 104.16 114.76 0.70 0.70 0.70 0.67 isplazik isplazik isplazik 101.98 101.98 101.98 0.92 0.92 0.92 1. erece 1. erece 1. 1. erece isplazik isplazik 12 6 E 103.03 0.65 1. erece isplazik 38 38 38 otweiller otweiller 7 7 7 E E E 93.16 93.16 93.16 0.52 0.52 0.52 2. erece 2. erece 2. 2. erece isplazik isplazik 105.39 0.34 13 6 99.48 99.48 99.48 E 93.82 0.58 0.58 0.58 2. erece 2. erece 2. 2. erece 0.98 2. erece isplazik isplazik isplazik 39 39 39 Kangal Kangal Kangal 11 11 11 105.11 105.11 105.11 104.57 0.78 0.78 0.78 0.82 isplazik isplazik isplazik 14 8 108.16 108.16 108.16 E 99.99 0.78 0.78 0.78 0.29 1. erece isplazik isplazik 40 40 40 Kangal Kangal Kangal 11 11 11 107.74 107.74 107.74 88.39 0.61 0.61 0.56 0.61 3. erece isplazik isplazik 15 Golden retriever 10 102.34 102.34 102.34 100.38 0.64 0.64 0.51 0.64 1. erece 1. 1. erece 1. erece 1. erece isplazik isplazik 96.20 0.23 2. erece 41 41 41 Kangal Kangal Kangal 10 10 10 104.77 104.77 104.77 16 Golden retriever 6 96.22 0.59 0.59 0.59 0.61 2. erece isplazik isplazik 108.14 108.14 108.14 95.66 0.64 0.64 0.66 0.64 2. erece isplazik isplazik 17 Golden retriever 9 84.04 42 42 42 Kangal Kangal Kangal 10 10 10 105.98 105.98 105.98 0.65 3. erece 0.26 0.26 0.26 83.78 0.72 3. erece isplazik 94.48 94.48 94.48 0.44 0.44 0.44 2. erece 2. erece 2. 2. erece 43 www.vethekimder.org.tr/dergi 43 43 Kangal Kangal Kangal 9 9 9 94.66 94.66 94.66 0.42 0.42 0.42 2. erece 2. erece 2. 2. erece 105.83 105.83 105.83 0.66 0.66 0.66 isplazik isplazik
39 Kangal 11 105.11 0.78 isplazik 108.16 0.78 isplazik Vet 40 Hekim er Kangal erg 82(1): 11 49-58, 2011 107.74 0.61 Araştırma Makalesi / esearch isplazik Article Tablo 1. Çal şma olgular na ait NO aç s ve İ değerlerine ilişkin tüm veriler. 102.34 0.64 1. erece isplazik Tablo 41 1. evam. Kangal 10 104.77 0.59 isplazik Olgu no Irk Yaş (Ay) Cinsiyet NO I NO a göre I eğerine gore 108.14 Aç s 0.64 Kalça displazisi isplazik kalça displazisi s n fland rmas s n fland rmas 1 42 Kangal 10 8 105.98 104.65 0.26 0.26 94.48 100.55 0.44 0.31 2. erece 1. erece 43 2 Alman Kangal Çoban Köpeği 9 11 94.66 98.36 0.42 0.32 2. erece 2. erece 105.83 101.72 0.66 0.32 1. erece isplazik 44 3 Alman Kangal Çoban Köpeği 8 10 91.13 103.22 0.79 0.56 2. erece 1. erece isplazik 93.15 89.94 0.96 0.49 2. erece 3. erece isplazik 45 4 Kangal 10 9 96.09 104.80 0.22 0.36 2. erece 104.95 0.12 100.77 0.21 1. erece 46 Kangal 7 E 95.18 0.39 2. erece 5 11 107.61 0.36 99.24 0.43 2. erece 47 Kangal 9 E 99.83 108.73 0.73 0.46 2. erece isplazik 6 7 98.72 104.93 0.55 0.27 2. erece isplazik 48 Kangal 7 E 95.28 101.14 0.70 0.20 2. erece 1. erece isplazik 7 8 E 99.21 100.53 0.51 0.32 2. erece 1. erece isplazik 49 Kangal 6 E 99.73 105.46 0.44 0.20 2. erece 8 10 E 104.55 90.99 0.51 0.37 2. erece isplazik 50 Kangal 8 E 104.88 0.92 isplazik 82.44 0.22 3. erece 117.59 0.99 isplazik 9 7 E 108.42 0.89 isplazik 110.56 0.61 isplazik 10 7 E 89.52 0.67 3. erece isplazik 103.52 0.79 1. erece isplazik 11 9 E 90.19 0.68 2. erece isplazik 114.76 0.67 isplazik 12 6 E 103.03 0.65 1. erece isplazik 105.39 0.34 13 6 E 93.82 0.98 2. erece isplazik 104.57 0.82 isplazik 14 8 E 15 Golden retriever 10 16 Golden retriever 6 17 Golden retriever 9 99.99 0.29 1. erece 88.39 0.56 3. erece 100.38 0.51 1. erece 96.20 0.23 2. erece 96.22 0.61 2. erece 95.66 0.66 2. erece 84.04 0.65 3. erece 83.78 0.72 3. erece isplazik www.vethekimder.org.tr/dergi 57
Vet Hekim er erg 82(1): 49-58, 2011 Araştırma Makalesi / esearch Article Kaynaklar 1. Bilgili H, Çaptuğ Ö, Özdemir G (2006): Juvenil Pubik Simfizyodezis operasyonlu 10 köpekte kalça eklemlerinin radyografi ve üç boyutlu bilgisayarlı tomografi görüntüleme yöntemleri ile değerlendirilmesi. X. Ulusal Veteriner Cerrahi Kongresi. Kongre kitabı, 39, İstanbul. 2. Bilgili H, Kürüm B, Çaptuğ Ö (2006): Pre- and postoperative measurements of hip angles after treatment with two different triple pelvic osteotomy plates in 23 dogs. Voorjaarsdagen 2006 European Veterinary Congress. Proceedings 76, Amsterdam. 3. Bilgili H (2003): Kalça isplazisi. Köpeklerde Gelişimsel Kalça ve irsek isplazisi Kursu ve Workshop ı. Kurs Kitabı, 7-39, Ankara. 4. Çaptuğ Ö, Bilgili H (2006): Köpeklerde kalça displazisi erken teşhis edilebilir mi? Veteriner Hekimler erneği ergisi, 77: 22-25. 5. Çaptuğ Ö, Bilgili H (2006): Köpeklerde kalça displazisine güncel yaklaşımlar. Bölüm I.: Kalça displazisinin etiyolojisi ve patogenezi. Erciyes Üniv Vet Fak erg, 3: 123-128. 6. Çaptuğ Ö, Bilgili H (2007): Köpeklerde kalça displazisine güncel yaklaşımlar. Bölüm II.: Kalça displazisinin klinik tanı yöntemleri. Erciyes Üniv Vet Fak erg, 4: 35-42. 7. Fluckiger MA, Friedrich GA, Binder H (1999): A radiographic stress technique for evaluation of coxofemoral joint laxity in dogs. Vet Surg, 28: 1-9. 8. Fries C, emedois AM (1995): Pathogenesis and diagnosis of canine hip dysplasia. Can Vet J, 36: 494-502. 9. ust G (1997): An overview of the pathogenessis of canine hip dysplasia. J Am Vet Med Assoc, 210: 1443-1445. 10. Madsen JS (1997): The joint capsule and joint laxity in dogs with hip dysplasia. J Am Vet Med Assoc, 210: 1463-1465. 11. Özdemir G, Çaptuğ Ö, Bilgili H (2006): Kalça displazili genç köpeklerde juvenil pubik simfizyodezis tekniği. Vet Cer erg, 12: 73-80. 12. Özdemir G, Çaptuğ Ö, Bilgili H (2007): Kalça displazili genç köpeklerde pubik simfizyo dezis sonrası kalça eklem açısının değerlendirilmesi. 2. TSAVA Anadolum Continuing Education Congress. Kongre kitabı, 128-129, İstanbul. 13. Popovitch CA, Smith GK, Gregor TP, Shofer FS (1995): Comparison of susceptibility for hip dysplasia between ottweilers and German shepherd dogs. J Am Vet Med Assoc, 206: 648-650. 14. Saunders JH, Godefroid T, Snaps F, Francois A, Farnir F, Balligand M (1999): Comparsion of ventrodorsal and dorsoventral radiographic projections for hip dysplasia diagnosis. Vet ec, 45: 109-110. 15. Slocum B, Slocum T (1997): Hip. 1127-1153. In: MJ Bojrab (Ed), Current Techniques in Small Animal Surgery. Williams and Wilkins, Baltimore. 16. Smith GK, arryl BN, Grega TP (1990): New concepts of coxofemoral joint stability and the devolopment of a clinical stress-radiographic metod for quantitating hip joint laxity in the dog. J Am Vet Med Assoc, 196: 59-70. 17. Smith GK (1997): Advances in diagnosing canine hip dysplasia. J Am Vet Med Assoc, 210: 1451-1457. 18. Todhunter J, ust G (2002): Hip ysplasia in ogs: Pathogenesis. 2009-2017. In: H Slatter (Ed), Textbook of Small Animal Surgery. WB Saunders Co, Philedelphia. 19. Tomlinson J, Johnson JC (2000): Quantification of measurement of femoral head coverage and Norberg angle within and among four breeds of dogs. Am J Vet es, 61: 1493-1500. Geliş Tarihi:27.12.2010 / Kabul Tarihi: 03.03.2011 Yazışma adresi: Prof. r. Hasan BİGİİ Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Cerrahi Anabilim alı ışkapı/ankaa. Tel: 0.312.3170315/403 E-mail: hbilgilitr@yahoo.com 58 www.vethekimder.org.tr/dergi