URAP BİLİM VE TEKNOLOJİ RAPORU 12 ARALIK 2012 TÜRKİYE, TEMEL BİLİM VE MÜHENDİSLİKTE DOKTORA SAYILARIYLA İLK 15 E VE AR-GE PAYIYLA İLK 16 YA GİRDİ Scientific American Dergisi nin sıraladığı, Bilimde Dünyanın En İyi 40 Ülkesi arasında Türkiye de yer aldı. Dergi, bu sıralamayı ülkelerin en saygın bilimsel dergilerde yaptığı yayın sayısı, patent sayısı, milli gelirden Ar-Ge ye ayrılan pay ve temel bilim ve teknoloji alanında verilen doktora sayısına göre yaptı. Derginin 1 Ekim 2012 de hazırladığı sıralama, OECD raporları ile Digital Science tarafından derlenen saygın dergilerdeki yayın sayıları kullanılarak yapıldı. Türkiye en iyi sonucu, temel bilim ve mühendislik alanında verilen doktora sayısının toplam doktora sayısı içindeki yüzdesi ile aldı. Bu kritere göre Türkiye dünyanın en iyi 15. ülkesi oldu. Türkiye, milli gelirden Ar-Ge ye ayrılan pay kriterine göre dünyanın en iyi 16. ülkesi. Digital Science ın listesindeki dünyanın en saygın dergilerindeki yayın sayısı kriterine göre ise ülkemiz 36. sırada kaldı. Türkiye patent sayısına göre yapılan sıralamada ise 36. sıraya yerleşti. OECD raporunda, Türkiye de temel bilim ve mühendislik alanındaki doktoraların yüzde 41 ini kadınların aldığına yer verilmesi üniversitelerimiz için gurur kaynağı oldu. [Metni 12/12/2012 yazın] URAP (University Ranking by Academic Performance) Sayfa 0 www.urapcenter.org info@urapcenter.org
DEĞERLENDİRME Scientific American Dergisi, ülkelerin temel bilim ve teknoloji alanındaki başarısını ölçmek için en uygun kriterleri kullandıklarını açıkladı. Açıklamada, bilimsel yayın sayısının temel araştırmalar açısından önemli olduğu ancak bu araştırmaların hangi ölçüde topluma yararlı olduğunun da ölçülmesi gerektiği vurgulandı. Ülkelerin bilimsel buluşlarının ticarileşme ölçütü olan patent sayısının bu amaçla sıralamada kullanıldığı belirtildi. Açıklamada, Ar-Ge için milli gelirden ayrılan payın üniversiteler, devlet kurumları ve sanayicilerin araştırmaya verdiği önemi belirleyen iyi bir ölçüt olduğuna yer verildi. Son olarak, ülkelerin temel bilim ve mühendislik alanında eğittiği öğrenci sayısının çok önemli bir ölçüt olduğu ancak bu konuda bazı ülkelerin verilerine ulaşılamadığı açıklandı. Üniversitelerin ve ülkelerin bilimsel gelişmişliği, farklı kurumlarca farklı ölçütler kullanılarak belirleniyor ve sıralama yapılıyor. Son yıllarda bu sıralamalarda etki değeri yüksek saygın bilimsel dergilerdeki makale sayıları ile patent sayıları önem kazandı. Ar-Ge ye ayrılan payın bir kriter olarak kullanılmış oluşu da önemlidir. Avrupa Birliği ne üye ve aday ülkelerin milli gelirden Ar-Ge için ayırdığı payın yüzde 3 e çıkarılmasının kararlaştırılmış olması da çok doğru bir karar olmuştur. Türkiye, AB üyelik görüşmeleri sırasında ilk etapta bu oranı yüzde 2 ye çıkarma kararında olduğunu açıkladı. Ülkemiz henüz Ar-Ge payının %2 ye çıkaramamış olsa da sıralamada 16. olması önemlidir. Doktora alan mezun sayısı üniversite sıralamalarında önemli bir kriterdir. Temel bilim ve mühendislik alanında verilen doktora sayısının, toplam doktora alanlara göre yüzdesinin kriterlerden biri oluşu ülkemiz için bir avantaj oldu. Ülkemizin bu alanda dünyanın en iyi 15 ülkesi arasında yer alması üniversitelerimizin başarısıdır. Bu alanda doktora alan kadınların oranının %41 e ulaşarak ülkemizi en başarılı ülkelerden biri yapması da Türk Üniversiteleri açısından gurur vericidir. Türk üniversiteleri Fizik, Kimya, Biyoloji ve Matematik gibi temel bilimler ve mühendislik alanlarında daha fazla lisans, yüksek lisans ve doktora vermeleri için motive edilirse sıralamada daha da yükseliriz. Ayrıca, enformatik alanında yüksek lisans ve doktora mezun sayısını artırabilirsek ülkemiz sıralamalarda daha hızlı yükselir. Bilginin en önemli kazanım olduğu çağımızda üniversitelerimizin temel bilim, mühendislik ve enformatik alanında gelişmeleri için teşvik edilmeleri patent sayılarını da artırır. Ülkemizde, teknoparklardaki şirketlerin önemli bir bölümü yazılım şirketidir. Bu şirketler uluslararası platformda, dünyanın önde gelen bilişim şirketleriyle yarışmakta ve başarı kazanmaktadır. Bu başarılar, Türk gençlerinin bilişim alanında yetenekli olduklarını ve enformatik alanının teşvik edilmeye değer olduğunu göstermektedir. Ülkemizin kuracağı Bilişim Vadileri nin başarısı buna bağlıdır. OECD Raporları incelendiğinde, milli gelirden Ar-Ge ye en yüksek payı ayıran ülkenin %4 ile İsrail olduğu görülüyor. OECD ülkelerinin ortalaması ise %2,3 tür. Tüm OECD ülkelerinde AR-Ge ye ayrılan paranın %41 i ABD nin ayırdığı paradır. Japonya %15 ve Çin %12 ve Almanya %8 lik Ar-Ge katkısı yapıyor. Görüldüğü gibi Çin dünyada Ar-Ge harcamasına en fazla bütçe ayıran 3. ülkedir. OECD ülkelerinde yapılan toplam Ar-Ge harcamasının %70 i sanayi tarafından karşılanmaktadır. İsrail ise, sanayinin Ar-Ge bütçesine yaptığı %80 lik katkı ile dünyada birinci sıradadır. OECD raporuna göre dünyada yalnızca Türkiye, Polonya ve Yunanistan da sanayinin Ar-Ge ye ayırdığı miktar üniversitelerden daha düşük. Türkiye nin milli gelirden Ar-Ge ye ayırdığı payın, henüz %1 i geçemeyişinin bir nedeni de sanayinin bu konuda geri kalmış oluşuna bağlı olabilir. URAP Araştırma Laboratuvarı BİLİM VE TEKNOLOJİ RAPORU 1
SONUÇ Scientific American Dergisi ve OECD raporları, üniversitelerimizin temel bilim ve mühendislikte doktora alanların oranı açısından başarısını kanıtladı. Bu alanlarda doktora alan kadınların oranı ise gurur duyulacak bir düzeye ulaşmış durumda. Ülkemizin milli gelirden Ar-Ge ye ayırdığı pay henüz %1 i geçmese de ülkemizin ilk 16 ülke arasına girmiş olması önemli bir başarıdır. Sanayinin Ar-Ge ye yaptığı katkı arttıkça sıralamada yükselme şansımız artacaktır. Patent sayısı açısından ülkemiz oldukça geride ancak üniversitelerimiz, TUBİTAK ve ilgili bakanlıkların patent almayı teşvik edici önlemleriyle bu sayıları artırılabilir. Bilim adamlarımızın yayınlarını, etki değeri yüksek saygın bilimsel dergilere yönlendirmeleri gerekiyor. Aksi takdirde üniversitelerimizin ve ülkemizin dünya sıralamalarında yükselmesi zorlaşır. Prof. Dr. Ural Akbulut URAP Başkanı Ekler: 1. Scientific American ın Türkiye grafiği 2. OECD nin doktora ile ilgili grafiği 3. OECD nin Ar-Ge payı ile ilgili grafiği URAP Araştırma Laboratuvarı BİLİM VE TEKNOLOJİ RAPORU 2
Ek-1 Scientific American ın sıralamasında Türkiye nin durumunu gösteren grafik Türkiye, etki değeri yüksek saygın dergilerde çıkan makale sayısı kriterine göre: 38. Sırada. Türkiye, patent sayısı kriterine göre: 36. Sırada. Türkiye, milli gelirden Ar-Ge ye ayrılan pay kriterine göre: 16. Sırada. Türkiye, temel bilim ve mühendislikte alınan doktora sayısının yüzdesi kriterine göre: 15. sırada yer alıyor. URAP Araştırma Laboratuvarı BİLİM VE TEKNOLOJİ RAPORU 3
Ek-2 OECD nin temel bilim ve mühendislikte alınan doktora derecelerinin yüzdesinin ülkelere göre dağılımını veren grafiği (Türkiye de bu alanda doktora alan kadınların oranı %41 olarak işaretlenmiştir). URAP Araştırma Laboratuvarı BİLİM VE TEKNOLOJİ RAPORU 4
Ek-3 OECD nin raporunda Ar-Ge ye ayrılan miktarların OECD Ar-Ge bütçesinin yüzde kaçını oluşturduğunu gösteren grafik (Türkiye %0,8 ini oluşturuyor. ABD ise %41,24 ünü oluşturuyor. Japonya: %15, Çin: %12,51) Source: OECD, Main Science and Technology Indicators Database, June 2011. See chapter notes. Statlink http://dx.doi.org/10.1787/888932485956 URAP Araştırma Laboratuvarı BİLİM VE TEKNOLOJİ RAPORU 5