AKIŞKAN YATAKTA KÖMÜR KURUTULMASININ DENEYSEL ANALİZİ



Benzer belgeler
MAK-LAB007 AKIŞKAN YATAĞINDA AKIŞKANLAŞTIRMA DENEYİ

KAYNATILMIŞ BUĞDAYIN AKIŞKAN YATAKTA KURUTULMASININ DENEYSEL ARAŞTIRILMASI EXPERIMENTAL ANALYSIS OF THE DRYING OF PARBOILED WHEAT IN FLUIDIZED BED

KLİMA SANTRALLERİNDEKİ BOŞ HÜCRELER İÇİN TASARLANAN BİR ANEMOSTAT TİP DİFÜZÖRÜN AKIŞ ANALİZİ

Proses Tekniği HAFTA KURUTMA

DENEYSAN EĞİTİM CİHAZLARI SANAYİ VE TİCARET LTD. ŞTİ.

ENERJİ YÖNETİMİ VE POLİTİKALARI

TOA45 ÇOK KADEMELİ TAŞKIN YATAKLARDA MİNİMUM TAŞKINLAŞMA HIZININ BELİRLENMESİ

BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY 4

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

KAZANLARDA ENERJİ VERİMLİLİĞİ

HAVA SOĞUTMALI BİR SOĞUTMA GURUBUNDA SOĞUTMA KAPASİTESİ VE ETKİNLİĞİNİN DIŞ SICAKLIKLARLA DEĞİŞİMİ

Muzun Farklı Kurutma Şartlarındaki Kuruma Karakteristiklerinin Belirlenmesi

OKG-240 TÜNEL TİPİ TEPSİLİ KURUTUCU EĞİTİM SETİ

KBM0308 Kimya Mühendisliği Laboratuvarı I ISI İLETİMİ DENEYİ. Bursa Teknik Üniversitesi DBMMF Kimya Mühendisliği Bölümü 1

YÜKSEK YOĞUNLUKLU POLİETİLEN VE POLİPROPİLEN ATIKLARIN AKIŞKAN YATAKTA PİROLİZİ

SANTRALLERİ SICAK SULU ISITMA DENGELENMESİ. üçüka Dokuz Eylül Üniversitesi Makina Müh. M

GEMĐLERDE KULLANILAN VAKUM EVAPORATÖRLERĐNDE OPTĐMUM ISI TRANSFER ALANININ BELĐRLENMESĐ

ĠKLĠMLENDĠRME DENEYĠ

Makina Mühendisliği Bölümü Makine Laboratuarı

KONTROL PANELİ. Kontrol panelinden kontrol menüsüne giriniz

SOĞUTMA KULESİ EĞİTİM SETİ DENEY FÖYÜ

ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ FAN SİSTEMİ EĞİTİM ÜNİTESİ FAN

BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

KOLEMANİT FLOTASYON KONSANTRELERİNİN BRİKETLEME YOLUYLE AGLOMERASYONU. M.Hayri ERTEN. Orta Doğu Teknik Üniversitesi

TAŞINIMLA ISI AKTARIMI DENEYİ

EVHRAC 3 YIL. Avantajları. Fonksiyonu. Modeller

BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK490 Makine Laboratuarı Dersi Akışkanlar Mekaniği Deneyi

M 324 YAPI DONATIMI ISITICI ELEMANLAR. Dr. Salih KARAASLAN. Gazi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü

2. Teori Hesaplamalarla ilgili prensipler ve kanunlar Isı Transfer ve Termodinamik derslerinde verilmiştir. İlgili konular gözden geçirilmelidir.

TAMGA ENDÜSTRİYEL KONTROL SİSTEMLERİ LTD.ŞTİ., ENERJİ YÖNETİMİNDE SINIRSIZ ÇÖZÜMLER SUNAR. HOŞGELDİNİZ

HAVADAN HAVAYA ISI GERİ KAZANIM CİHAZLARININ TS EN 308 STANDARTINA GÖRE VERİM TESTLERİNİN YAPILMASI

TOA06 SÜRÜKLENME KANALLI TAŞKIN YATAKLARDA MİNİMUM TAŞKINLAŞMA HIZININ BELİRLENMESİ

KONVEKTİF KURUTMA. Kuramsal bilgiler

KBM404 Kimya Mühendisliği Laboratuvarı III. Tepsili Kurutucu. Bursa Teknik Üniversitesi DBMMF Kimya Mühendisliği Bölümü 1

AKIŞKANLAŞTIRMA VE AKIŞKAN YATAK ISI TRANSFERİ ÜNİTESİ

tmmob makina mühendisleri odası uygulamalı eğitim merkezi Buhar Kazanı Verim Hesapları Eğitimi

RANTEKO ÇAMUR KURUTMA VE YAKMA ÇÖZÜMLERİ. Çamur bertaraf çözümlerimizi 2 bölüme ayırmaktayız

BAZI KOMUR ÖZELLİKLERİNİN TERMİK SANTRAL VERİMLİLİĞİ ve KÖMÜR FİYATLARI ÜZERİNE ETKİLERİNİN ARAŞTIRILMASI

Deneyin Adı: Isı Geri Kazanımlı, Sıcaklığı Oransal Olarak Kontrol Edilen Sıcak Hava Üretim Sistemi

Deneyin Adı: İklimlendirme Sistemi Test Ünitesi (Yaz Çalışması)

ÇANAKKALE-ÇAN LİNYİTİNİN KURUMA DAVRANIŞI

YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ

KÜKÜRT DİOKSİT GAZI İLE ÜLEKSİT TEN BORİK ASİT ÜRETİMİ

Havalandırma Cihazlarında Isı Geri Kazanım ve Toplam Enerji Verimliliğinin Simülasyonu

3. Versiyon Kitapta 5. Bölüm, 7. Versiyon Kitapta 6. Bölüm, soruları

ICCI 2018 TÜRKOTED Özel Oturumu. Yenilenebilir Yakıtlarla Kojenerasyon 3 Mayıs 10:00-12:00

Doç. Dr. Serhan Küçüka Dokuz Eylül Üniversitesi Makina Mühendisliği Bölümü

METEOROLOJİ. IV. HAFTA: Hava basıncı

Proses Tekniği TELAFİ DERSİ

BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ DOYMA BASINCI DENEY FÖYÜ 3

Havalı Güneş Kolektörlerinde Farklı Bağlantı Şekillerinin Isıl Performansa Etkisinin Deneysel Analizi

KLS HAVUZ NEM ALMA SANTRALİ

PRİZMATİK VE SİLİNDİRİK KANAL TİPİ ELEKTRİKLİ ISITICI DTIK-01-02

XII. ULUSAL TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ KONGRESİ ERGİN BAYRAK, NACİ ŞAHİN Nisan 2015, İZMİR

AFŞİN-ELBİSTAN LİNYİTİNİN KURUTULMASI VE NEM İÇERİĞİNİN DARBE DAYANIMINA ETKİSİ *

VANA VE SÜZGEÇLERĐN BĐRLĐKTE KULLANILMASI DURUMUNDA BASINÇ DÜŞÜŞÜNÜN BELĐRLENMESĐ

Makale. ile ihtiyacın eşitlendiği kapasite modülasyon yöntemleri ile ilgili çeşitli çalışmalar gerçekleştirilmiştir

T. C. GÜMÜŞHANE ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK VE DOĞA BİLİMLERİ FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ DENEYLER 2

BİNALARDA PENCERE MONTAJ (DİLATASYON) BOŞLUĞUNDAN KAYBOLAN ENERJİ KAYBI. Celalittin KIRBAŞ Mak. Müh. MMO KOCAELİ ŞUBESİ

DOĞAL GAZ YAKITLI BİR YANMA ODASINDA HAVA VE YAKIT SICAKLIKLARININ SICAKLIK, ENTALPİ VE ENTROPİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİNİN İNCELENMESİ

TERMİK SANTRALLERDEKİ ATIK ENERJİNİN KULLANILABİLİRLİĞİ: ÇAN ONSEKİZ MART TERMİK SANTRALİ. Celal KAMACI. Dr. Zeki KARACA.

BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

BUHARLI VE BİRLEŞİK GÜÇ ÇEVRİMLERİ

%20 Fazla hava dikkate alınarak yanma denklemi aşağıdaki şekilde yazılır:

K-204 TEMEL İKLİMLENDİRME EĞİTİM SETİ ŞEMASI K-204 ELEKTRİK KUMANDA ŞEMASI

FIRINLARDA ENEJİ VERİMLİLİĞİ BEYZA BAYRAKÇI

ISI DEĞĠġTĠRGEÇLERĠ DENEYĠ

KLS HAVUZ NEM ALMA SANTRALİ

ISI TRANSFERİ LABORATUARI-1

OREN303 ENERJİ YÖNETİMİ KERESTE KURUTMADA ENERJİ ANALİZİ/SÜREÇ YÖNETİMİ

KMM 302 KİMYA MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI I

BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK 402 MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY - 5 PSİKROMETRİK İŞLEMLERDE ENERJİ VE KÜTLE DENGESİ

Döküm kumu bileşeni olarak kullanılan silis kumunda tane büyüklüklerinin tespiti.

R-712 SOĞUTMA LABORATUAR ÜNİTESİ DENEY FÖYLERİ

Kalorifer Tesisatında Hidrolik Dengesizliğin Radyatör Debileri ve Isı Aktarımlarına Etkisi

YTÜ Makine Mühendisliği Bölümü Hidromekanik ve Hidrolik Makinalar Anabilim Dalı Özel Laboratuvar Dersi Radyal Vantilatör Deney Raporu

Yatay Tip Mısır Kurutma Tesisinde Enerji Ve Ekserji Analizi. 1. Fatih ÜNAL Mardin Artuklu Üniversitesi, Makine Programı, Mardin, 47100

HELİSEL BORULARDA AKIŞ VE ISI TRANSFERİNİN İNCELENMESİ. Fırat Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Makina Eğitimi Bölümü, 23119, Elazığ

makale DENEY SONUÇLARI EEİ'nin İİH ve EAH'nın modellemesi için deneylerde 70x69x24 mm boyutlarında 1040 çeliği işparçaları imal edilmiştir.

TEKNOLOJİK ARAŞTIRMALAR

Isıtma Sistemlerinde Kullanılan Plakalı Isı Değiştiricilerin Termodinamik Analizi

ZEMİN MEKANİĞİ DENEYLERİ

T.C RECEP TAYYİP ERDOĞAN ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE LABORATUVARI 1 DERSİ TERMAL İLETKENLİK DENEYİ DENEY FÖYÜ

T.C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ AKIŞKANLAR MEKANİĞİ LABORATUVARI

NOT: Pazartesi da M201 de quiz yapılacaktır.

VANTİLATÖR DENEYİ. Pitot tüpü ile hız ve debi ölçümü; Vantilatör karakteristiklerinin devir sayısına göre değişimlerinin belirlenmesi

Püskürtmeli Kurutma. Püskürtmeli Kurutma. Gıda Analiz Teknikleri Bahar

ISI TRANSFERİ LABORATUARI-2

Abs tract: Key Words: Meral ÖZEL Nesrin İLGİN

P u, şekil kayıpları ise kanal şekline bağlı sürtünme katsayısı (k) ve ilgili dinamik basınç değerinden saptanır:

GLOB VANALARDA TERMĐK ENERJĐ KAYIPLARININ BELĐRLENMESĐ

ENERJİ DEPOLAMA. Özgür Deniz KOÇ

BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

T.C. BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK MİMARLIK FAKÜLTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ İKLİMLENDİRME LABORATUVARI DENEY FÖYLERİ HAZIRLAYAN

SEYİTOMER LİNYİT İŞLETMESİ (SLİ) KÖMÜRLERİNİN BEKLEMEYE BAĞLI OLARAK ISIL DEĞER DEĞİŞİMİ

YAZILI SINAV CEVAP ANAHTARI COĞRAFYA

FLUID BED CONTINUOUS DRYER INVESTIGATED BY EXPERIMENTALLY FOR DRYING SALT (NaCl)

YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ

Borularda Akış. Hesaplamalarda ortalama hız kullanılır.

Transkript:

AKIŞKAN YATAKTA KÖMÜR KURUTULMASININ DENEYSEL ANALİZİ Hakan KIZIL, 2 Erdal TEKİN *, 3 Beytullah ERDOĞAN, 4 H. İbrahim TOPAL, 5 Adnan TOPUZ EÜAŞ Çatalağzı Termik Santrali ZONGULDAK 2,3,4,5 Bülent Ecevit Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü 67 İncivez/ZONGULDAK kizilhakan@hotmail.com; 2 erdaltekin_86@yahoo.com; 3 beytullah.erdogan@karaelmas.edu.tr; 4 h.ibrahimtopal@gmail.com; 5 topuz@karaelmas.edu.tr Özet: Çalışma kapsamında, küçük ölçekli akışkan yataklı bir kurutucu deney seti kurulmuştur. Çatalağzı Termik Santralı nda kullanılan kömüre ait numuneler alınarak, elek analizi yapılmış ve dizayn değerlerine uygun - mm arası boyutlara sahip kömür elde edilmiştir. Elek analizinden geçmiş kömür, kurutma işlemine tabi tutulmuş ve kuruma karakteristikleri incelenmiştir. Akışkan yatakta kurutma işlemine geçmeden önce, kömür için minimum akışkanlaşma hızı yaklaşık 3.6 m/s olarak tespit edilmiştir. Deneyler, ortam sıcaklığında akışkan yatak havasını ısıtmadan ve akışkan yatak havasının sıcaklığını artırarak yapılmıştır. Deney başlangıcında ve 5,, 5, 2, 25 ve 3 sn de bir numune alınarak laboratuvarda nem tayini yapılmıştır. Yukarıda belirtilen periyotlarda, akışkan yataktaki kömüre ait nem değerlerinin tespitinin yanı sıra, yatak sıcaklığı ve yatak içerisindeki nem de incelenmiştir. Anahtar Sözcükler: Akışkan yatak, Kömür, Kurutma, Termik santral Abstract: In this study, a small scale fluidized bed drying set is installed. Sieve analysis was carried out with samples that taken from the coal used in Çatalağzı Thermal Power Plant and coal with an appropriate size of - mm as the design value is acquired. Sieve analyzed coal have been subjected to drying process and drying characteristics of the coal were investigated. Before going into the fluidized bed drying process, the minimum fluidization velocity of the coal was determined as 3.6 m/s. Experiments are made in ambient temperature both by heating the fluidized bed air temperature and by not heating this temperature. During the experiments, samples have been taken in 5,, 5, 2, 25, 3 seconds and their moisture content has been investigated. Also, fluidized bed temperature and moisture variation inside the fluidized bed have been searched. Key Words: Fluidized bed, Coal, Drying, Thermal power plant SEMBOLLER Mp : nem miktarı [kg/kg] Mp o : başlangıçta ölçülen nem miktarı [kg/kg] t : süre [saniye] T a : Kurutma başlangıcında akışkan yatak girişinde ölçülen hava sıcaklığı [ o C] u : hız [m/s]. GİRİŞ Santral verimini olumsuz yönde etkileyen unsurlardan biri kömürün muhteva ettiği nemdir. Kömürün kazana gelmeden önce nemi, yine kazan içerisinden emilen gaz vasıtası ile alınır. Ancak kömürün nem değeri optimum değerden daha fazla olduğunda kömürün nemi yeterince alınamaz ve istenen pulverizasyon gerçekleşmez. Bu nedenle kazan içerisindeki yanmanın kontrolü ve verimliliği açısından kömürün yanma odasına gelmeden ön kurutma işlemine tabi tutulması kaçınılmazdır. Bu amaçla yapılan çalışmalarda, ön kurutmada kullanılacak yöntemlerden biri olarak akışkan yatakta kurutma ön plana çıkmaktadır.aşağıda akışkan yataklı kurutma proseslerine ait literatürdeki bazı çalışmalardan kısaca bahsedilmektedir. Çağlayan (22) çalışmasında bir akışkan yatak içindeki ısı geçişinin özelliklerini incelemiştir. Yatak sıcaklığı ve ısı transfer yüzeyi sıcaklığı, deney süresince sabit tutulmaya çalışılarak sürekli rejim hali sağlanmıştır. Katı tanecik büyüklüğü azaldıkça, yatak malzemesinin yoğunluğu ve hızı arttıkça yatak içi ısı transfer katsayısının arttığını belirlemiştir. Topuz (22) akışkan yatak deney seti kurarak akışkan yatakta fındığı kurutup ısı ve kütle geçişini incelemiştir. Deneysel çalışmanın yanında konu ile alakalı matematiksel modeller de incelenmiş ve yeni üç fazlı bir model fındığa uygulayarak deneysel sonuçlar ile model sonuçlarını karşılaştırmıştır. Altun (24) çalışmasında sirkülasyonlu akışkan yatakta ısı transfer özelliklerini incelemiş gazın ve katı taneciklerin konveksiyonla olan ısı transferine katkıları belirlenmiştir. Literatürde konveksiyon ısı transfer mekanizması olarak en uygun modellerden olan küme modeli kullanılmıştır. Özellikle akışkan ortamla duvar arasındaki gaz-katı tanecik konveksiyon ısı transfer mekanizması incelenmiştir. Zhang (28) tarafından termik santralde kullanılan linyit kömürün akışkan yatakta kurutulması amaçlanmıştır. Kurutma işleminde kütle ve enerji dengesi baz alınmıştır. Laboratuvar ortamında bir deney

seti kurularak minimum akışkanlaşma hızı tespit edilmiştir. Kömürün nem içeriğinin artması, sistemde tıkanmalara, kömür akış yüzeylerinde sıvanmalara, öğütülebilirliğin azalmasına ve kazan yanma odasında sıcaklık düşmesine neden olmaktadır. Nem içeriğinin değişmesi, baca gazının hacimsel debisinin ve sıcaklığının değişmesine yol açmakta ve bu değişiklikler de elektrofiltre ve baca gazı desülfürizasyon tesislerinin verimini etkilemektedir. Santral verimini olumsuz yönde etkileyen bu unsurlar göz önüne alındığında kurulan deney seti ile akışkan yatakta kömürün ön kurutma işlemine tabi tutularak, nem değerinin düşürülmesi amaçlanmıştır. 2.MATERYAL ve METOD Akışkanlaştırma işlemi, fan aracılığıyla basınçlandırılan havanın veya pompa aracılığıyla basınçlandırılan akışkanın; akışkanlaştırılmak istenen katı parçacıkları arasından, ürüne etki eden yer çekimi kuvvetini yenecek kadar yüksek hızla geçirilerek, parçacıkların askıda tutulmasıdır. Akışkanlaştırılacak malzeme silindirik bir boru (yatak malzemesi) içerisine konulur. Sistemde akışkan yatağın silindirik seçilmesinin nedeni, yatak içerisinde sivri köşe olması durumunda hava veya akışkanın oluşan boşluktan kaçarak homojen bir dağılımı kötü yönde etkilemesidir. Malzeme ya da kurutulacak ürün havada askıda kalarak homojen bir yapı meydana gelir. Bu sayede sistemimizin içindeki ürün ya da malzeme bir akışkan gibi davranışta bulunur. Akışkan yatakta kömür kurutulması amacıyla laboratuvar ölçülerinde bir deney seti kurulmuştur. Bu setin şematik resmi Şekil de gösterilmiştir. Deney seti; ısıtıcı, fan, hava kollektörleri, valf, hava kasası, dağıtıcı plaka, akışkan yatak gövdesi, bağlantı elemanları, siklon ile ölçü ve test ekipmanlarından oluşmaktadır. Şekil. Akışkan yataklı kurutucunun şeması (. Isıtıcı 2. Fan 3. Ölçü aleti (Sıcaklık) 4. Hava ayar klapesi 5. Ana hava hattı 6. Dağıtıcı plaka7. Numune alma kapağı. 8.Akışkan yatak gövdesi 9. Ölçü aletleri (sıcaklık, nem, hız). Egzoz) 3.ARAŞTIRMA BULGULARI 3..MİNİMUM AKIŞKANLAŞMA HIZININ TESPİTİ Minimum akışkanlaşma hızının tespiti amacıyla, Çatalağzı Termik Santrali stok sahasından lavuarlanmış taş kömürü atığı olan kömür alınmış; elek analizi yapılarak, deneylere esas - mm boyutlarında kömür, akışkan yatağa konmuştur. Daha sonra fan çıkışındaki klape ile hava debisi değiştirilerek akışkan yatağın basınç farkı mmss olarak okunmuş ve akışkan yatak hava hızı ile karşılaştırılmıştır. Şekil 2 de görüleceği üzere basınç farkı, hava hızı ile beraber başlangıçta artmasına rağmen bir noktadan sonra düşme eğilimine geçer. İşte bu noktada artık akışkan yatak basınç farkı ile ürünün kütlesi eşit olmaktadır. Bu noktadaki hıza minimum akışkanlaşma hızı denmektedir. Bu çalışmada minimum akışkanlaşma hızı 3,6 m/s civarlarında bulunmuştur. Yatak Basınç Farkı (mmss) 8 6 4 2 8 6 4 2 2 3 4 5 6 7 Hız (m/s) Şekil 2. Kömürün minimum akışkanlaşma hızının belirlenmesi. 3.2.DENEYLERİN YAPILIŞI Deneylerde, Çatalağzı Termik Santrali nin stok sahasından temin edilen, 27-35 kcal/kg ısıl değere sahip, filtrasyon ürünü taş kömürü kullanılmıştır. Kurutma havası olarak; ortam sıcaklığındaki havanın yanı sıra, fanın emiş kısmına yerleştirilmiş 3 kademeli ısıtıcı vasıtası ile ısıtılmış hava da kullanılmıştır. Her bir deney öncesi elek analizi yapılmış ve deneylerde - mm arası elek altı kömür kullanılmıştır. Elek analizi sonucu, elek altı ve elek üstü kömür oranları belirlenmiş, 5 g kütleye sahip olacak şekilde - mm arası kömür tartılarak, test işlemi gerçekleştirilmiştir. Ortam sıcaklığında yapılan deneylerin yanı sıra, sırasıyla önce ilk kademe rezistans, sonra iki kademeyi, sonuncu olarak da üç kademeyi birlikte çalıştırarak akışkan yatak havası ısıtılmış ve deneyler uygulanmıştır. Deney başlangıcında ve 5,, 5, 2, 25 ve 3 saniyede bir numune alınarak laboratuvarda nem tayini yapılmıştır. Yukarıda belirtilen periyotlarda, akışkan yataktaki kömüre ait nem değerlerinin tespitinin yanı sıra, yatak sıcaklığı ve yatak içerisindeki nem de incelenmiştir. Yapılan deneylere ait ölçümler, Çizelge de verilmiştir.

Çizelge. Kömür için deney değerleri. Deney Ortam Isıtıcı Akışkan Elek Analizi Kurutma Deneylerde No: Sıcaklığı Sonrası Yatak (%) Öncesi Kullanılan Kömür ( o C) Hava Hava Kömür Miktarı (gram) Sıcaklığı ( o C) Hızı (m/s) Elek Altı Elek Üstü Nem Değerleri (%) 24, 24, 5,2 7,4 29,6 23,3 5 2 23,4 23,4 4, 68,4 3,6 22, 5 3 22,2 34,6 4, 69,5 3,5 7,2 5 4 23, 36,6 5,2 69,7 3,3 8, 5 5 22,2 43,5 4, 68,8 3,2 9,6 5 6 23, 43,9 5,2 65,3 34,7 8, 5 7 25,5 52,7 4, 66,7 33,3 2,5 5 8 23, 5, 5,2 79 2 23,2 5 3.3.DENEYSEL SONUÇLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ 3.3.. Kurutma Sürecinde Akışkan Yataktaki Sıcaklık Değişiminin İncelenmesi Akışkan yatakta sıcaklık nin incelenmesinde, aynı hava hızlarına sahip Deney 2, Deney 3, Deney 5 ve Deney 7 de elde edilen veriler ayrı, Deney, Deney 4, Deney 6, Deney 8 den elde edilen veriler ayrı değerlendirilmiştir. Akışkan Yatak Hava Sıcaklığı, T a ( o C) 6 5 4 3 2 Deney Deney 4 Deney 6 Deney 8 Akışkan Yatak Hava Sıcaklığı, T a ( o C) 6 5 4 3 2 Deney 2 Deney 3 Deney 5 Deney 7 Şekil 3. Akışkan yatak havasının zamana bağlı sıcaklık Şekil 4. Akışkan yatak havasının zamana bağlı sıcaklık Şekil 3 te; Deney 2 için verilen sıcaklık, kurutmanın başlangıcında düşmekte, daha sonra ise sabit olarak ilerlemektedir. Kurutma başlangıcında kömürden havaya hızlı bir ısı transferi olması nedeniyle sıcaklık düşmekte, sıcaklığın dengeye gelmesinden sonra ise sıcaklık sabite yakın değerler almaktadır. Deney 3, Deney 5 ve Deney 7 de kurutmanın ilk safhalarında, Deney 2 ye nazaran sıcaklık düşüşü daha fazladır. Bunun nedeni akışkan yatağa gönderilen hava sıcaklığının daha yüksek olmasıdır. Sonraki safhalarda ise kömür sıcaklığının yükselmesi nedeniyle, kömür ile akışkan yatak havası arasındaki ısı transferi, dolayısıyla sıcaklık farkı azalmakta ve akışkan yatak havasının sıcaklığı tekrar yükselmektedir. Şekil 4 te; Deney için verilen sıcaklık, kurutmanın başlangıcında düşmekte, daha sonra ise sabit olarak ilerlemektedir. Deney 2 de olduğu gibi,

kurutma başlangıcında kömürden havaya hızlı bir ısı transferi olması nedeniyle sıcaklık düşmekte, sıcaklığın dengeye gelmesinden sonra ise sıcaklık sabite yakın değerler almaktadır. Deney 4, Deney 6 ve Deney 8 de ise durum yine yukarıda açıklandığı gibi, kurutmanın ilk safhalarında, Deney e nazaran sıcaklık düşüşü daha fazladır. Bunun nedeni akışkan yatağa gönderilen hava sıcaklığının daha yüksek olmasıdır. Sonraki safhalarda ise kömür sıcaklığının yükselmesi nedeniyle, kömür ile akışkan yatak havası arasındaki ısı transferi, dolayısıyla sıcaklık farkı azalmakta ve akışkan yatak havasının sıcaklığı tekrar yükselmektedir. 3.3.2. Kurutma Sürecinde Akışkan Yataktaki Nem Değişiminin İncelenmesi Akışkan yatak çıkışındaki havanın bağıl nem nin incelenmesinde, aynı hava hızlarına sahip Deney 2, Deney 3, Deney 5 ve Deney 7 de elde edilen veriler ayrı, Deney, Deney 4, Deney 6, Deney 8 den elde edilen veriler ayrı değerlendirilmiştir. Akışkan Yatak Havası Bağıl Nem Değişimi (%) 9 8 7 6 5 4 3 2 35 Deney 2 Deney 3 Deney 5 Deney 7 Şekil 5. Akışkan yatak havası bağıl neminin zamana bağlı. Akışkan Yatak Havası Bağıl Nem Değişimi (%) 9 8 7 6 5 4 3 2 Deney Deney 4 Deney 6 Deney 8 Şekil 6. Akışkan yatak havası bağıl neminin zamana bağlı. Şekil 5 te görüldüğü gibi yatak havası bağıl nemi; Deney 3, Deney 5 ve Deney 7 için kurumanın ilk safhalarında akışkan yatak havası sıcaklıklarının, Deney 2 de ölçülen sıcaklığa nazaran daha yüksek olması nedeniyle hızlı bir artış göstermekte, kuruma hızının düşmesiyle kurumanın ileriki safhalarında akışkan yatak çıkışındaki havanın bağıl nem değerinin düştüğü görülmektedir. Şekil 6 da görüldüğü gibi yatak havası bağıl nemi; Deney 4, Deney 6 ve Deney 8 için kurumanın ilk safhalarında akışkan yatak havası sıcaklıklarının, Deney de ölçülen sıcaklığa nazaran daha yüksek olması nedeniyle hızlı bir artış göstermekte, kuruma hızının düşmesiyle kurumanın ileriki safhalarında akışkan yatak çıkışındaki havanın bağıl nem değerinin düştüğü görülmektedir. 3.3.3.Kurutma Sürecinde Akışkan Yataktaki Kömürün Nem Değişiminin İncelenmesi,,9,8,7,6,5,4,3,2 Deney 2 Deney 3 Deney 5 Deney 7 Şekil 7. Akışkan yataktaki kömür neminin zamana bağlı Kömürün Nem Değişimi,,9,8,7,6,5,4,3,2 Deney Deney 4 Deney 6 Deney 8 Şekil 8. Akışkan yataktaki kömür neminin zamana bağlı Şekil 7 de elde edilen eğriler incelendiğinde; Deney 3, Deney 5 ve Deney 7 de kuruma hızının, Deney 2 ye nazaran daha fazla olduğu görülmüş ve Deney 7 de en yüksek kuruma hızına ulaşılmıştır. Kuruma hızının en yüksek Deney 7 de, en düşük de ortam sıcaklığında gerçekleştirilen Deney 2 de görülmesinin sebebi, kurutma havası sıcaklığının en yüksek Deney 7 de olmasıdır. Dolayısıyla kurutma havası sıcaklığındaki artış, kuruma hızını da artırmıştır. Şekil 8 de elde edilen eğriler incelendiğinde; Deney 4, Deney 6 ve Deney 8 de kuruma hızının, Deney e

nazaran daha fazla olduğu görülmüş ve Deney 8 de en yüksek kuruma hızına ulaşılmıştır. Kuruma hızının en yüksek Deney 8 de, en düşük de ortam sıcaklığında gerçekleştirilen Deney de görülmesinin sebebi, kurutma havası sıcaklığının en yüksek Deney 8 de olmasıdır. Dolayısıyla kurutma havası sıcaklığındaki artış, kuruma hızını da artırmıştır. 3.3.4.Akışkan Yatak Hava Hızının Kömürün Kurumasına Etkisi Akışkan yataktaki hava hızının, kömürün kurumasına etkisi belirlenmeye çalışılmıştır. Bunun için aynı miktarlarda kömür, benzer sıcaklıklarda, farklı hava hızlarında kurutmaya tabi tutulmuştur. Sonuçlar, Şekil 9,, ve 2 de görülmektedir.,2,8,6,4,2 Deney 5 (u= 4, m/s) Deney 6 (u= 5,2 m/s) Şekil. Akışkan yatak hava hızının kömürün kurumasına etkisi. (Deney 5, u=4,m/s; Deney 6, u=5,2 m/s),5,95,9,85,8,75,7,65 Deney (u= 5,2 m/s) Deney 2 (u= 4, m/s) Şekil 9. Akışkan yatak hava hızının kurumasına etkisi. (Deney, u=5,2 m/s; Deney 2, u=4, m/s),2,8,6,4,2 Deney 3 (u= 4, m/s) Deney 4 (u= 5,2 m/s) Şekil. Akışkan yatak hava hızının kömürün kömürün kurumasına etkisi. (Deney 3, u=4,m/s; Deney 4, u=5,2 m/s),2,8,6,4,2 Deney 7 (u= 4, m/s) Deney 8 (u= 5,2 m/s) Şekil 2. Akışkan yatak hava hızının kömürün kurumasına etkisi. (Deney 7, u=4,m/s; Deney 8, u=5,2 m/s) Şekil 9,, ve 2 incelendiğinde; birbirine yakın sıcaklıklarda ve farklı hızlarda, kuruma hızlarının birbirine çok yakın olduğu yukarıdaki dört grafik için de belirlenmiştir. Yapılan deneylerde, kurutma havasının hızındaki değişikliğin birbirine yakın sıcaklık değerlerine sahip deneyler için kuruma hızını değiştirmediği görülmüştür. 4.TARTIŞMA ve SONUÇLAR Yapılan deneyler neticesinde; kurutma havası sıcaklığındaki artışın, kuruma hızını artırdığı görülmüştür. Ortam sıcaklığında, ısıtma yapmaksızın uygulanan deneylerde, kömür ile akışkan yatak havası arasındaki sıcaklık farkının az olması ve atmosfer nem değerlerinin yüksek olması nedeniyle, kuruma hızı çok düşük değerlerde kalmıştır. Kurutma havasının ısıtılarak akışkan yatağa gönderildiği deneylerde, kurutma havasındaki sıcaklık artışına paralel olarak, kuruma hızlarının da yüksek olduğu görülmüştür. Akışkan yatak çıkışında ölçülen kurutma havası bağıl nem değerleri incelendiğinde; ortam sıcaklığında yapılan deneylerde, başlangıçta kurutma havası sıcaklığının, çok az da olsa kömüre ait sıcaklıktan yüksek olması nedeniyle bir miktar artmış ve sıcaklık farkının zamanla azalması nedeniyle bağıl nem sabit olarak ilerlemiştir. Kurutma havasının ısıtıldığı deneylerde ise, kurumanın ilk safhalarında kurutma havası ile kömür arasındaki sıcaklık farkının ve kömürün nem değerinin yüksek olmasından dolayı,

akışkan yatak çıkışında ölçülen bağıl nem hızla artmış, kurutma havası ile kömür arasındaki sıcaklık farkının azalması ve kurutma havası sıcaklığının zamanla yükselmesi nedeniyle çıkışta ölçülen bağıl nem hızla düşmüştür. Akışkan yatak hava hızındaki n, kömürün kurumasına etkisi incelenmiş, birbirine yakın sıcaklık değerlerine sahip ama farklı hızlarda yapılan deneyler neticesinde akışkan hava hızındaki artışın bu çalışma için kuruma hızını etkilemediği tespit edilmiştir. Ana yakıt olarak kömür kullanan termik santraller göz önüne alınarak bu çalışma incelendiğinde; kömürün termik santral için belirlenmiş dizayn değerlerinin altındaki nem değerlerinde ünitelere alınması, kazana girmeden önce kömürün yanmaya başlaması gibi bir soruna yol açmaktadır. Bu nedenle kömürün kazana belli bir nem aralığında girme zorunluluğu ortaya çıkmaktadır. Bu zorunluluk da, istenen nem değeri için gerekli kurutma havası sıcaklığına ulaşıldıktan sonra, kurutma havasını daha fazla ısıtmaya ihtiyaç duyulmadığını göstermektedir. Sistemi geliştirmek amacıyla farklı ısı kaynakları kullanmak suretiyle inceleme yapılabilir. Buna bağlı olarak sistemi terk eden havanın geri kazanılması için değişik öneriler getirilerek verimdeki artış hesaplanabilir. KAYNAKLAR Altun, C., Sirkülasyonlu akışkan yatakta ısı transferi, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bil. Ens. Kimya Müh. Anabilim Dalı, 2 sayfa, 24 Başaran, B., Mısırın akışkan yatakta kuruma karakteristiklerinin incelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Fen Bil. Ens. Mak. Müh. Anabilim Dalı, 83 sayfa, 26 Çağlayan, S., Akışkan yataklarda ısı transfer özelliklerinin deneysel incelenmesi, Y.Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bil. Ens. Mak. Müh. Anabilim Dalı, 98 sayfa, 22 Doğan, H., Ersöz, M.A., Akışkan yataklı sürekli kurutucuda tuz kurutulmasının deneysel incelenmesi, 5. Uluslar arası İleri Teknolojiler Sempozyumu, 29 Elevli, S., Demirci, A., Bazı kömür özelliklerinin termik santral verimliliği ve kömür fiyatları üzerine etkilerinin araştırılması, Türkiye 4 Kömür Kongresi Bildiriler Kitabı, s.285-29, 24 Hajıdavalloo, E., Hydrodynamic and thermal analysis of a fluidized bed drying system, Thesis of Doctor of Philosophy Dalhouise Univ. Daltech, s. 73, 998 Kunii, D., Levendpıel O., Fluidization Engineering, Butterworth Heinemann, Boston, 99 Kurtuluş, O., Akışkan yataklı kurutma prosesinin incelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bil. Ens. Mak. Müh. Anabilim Dalı, 64 sayfa, 27 Topuz, A., Akışkan yatakta fındık kurutma prosesinde ısı ve kütle geçişinin incelenmesi, Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi Fen Bil. Ens. Mak. Müh. Anabilim Dalı, 3 sayfa, 22 Zhang, W., Modelling of continuous fluidized bed drying of coal, Thesis of Doctor of Philosophy Lehigh Univ., s. 43, 28 [www.enerji.gov.tr] [www.enerji.gov.tr/yayinlar_raporlar/sektor_raporu_ TTK_29.pdf]