«Otomatik Boya Hazırlama Sistemleri ile Tutarlı Boya Uygulamaları» «Consistent Coating Application Through Automated Preparation» Ziya Tanyeli Christoph Genzler (Foseco) 4.Oturum: Kalıp ve Maça Teknolojileri 4th Session: Mould & Core Technologies Oturum Başkanı/Session Chairman: Dr. Türsen Demir (Çukurova Kimya End. A.Ş.) Oturumlarda yer alan sunumlar 15 Eylül 2014 Pazartesi tarihinde kongre web sayfasına (kongre.tudoksad.org.tr) yüklenecektir.
OTOMATİK BOYA HAZIRLAMA SİSTEMLERİ İLE TUTARLI BOYA UYGULAMALAR Ziya TANYELİ FOSECO TÜRKİYE
İçerik 1. Günümüzde kullanılan boya ölçüm teknikleri 2. Günümüzde kullanılan boya ölçüm tekniklerini etkileyen faktörler 3. Günümüzdeki boya uygulama ve ölçme tekniklerinin sonuçları 4. Boya ölçme ve uygulamasını kolaylaştıran yöntem 5. Uygun yöntemi tayini ve ispatı 6. Pratik uygulama 3
Günümüzde uygulanan boya ölçüm teknikleri Günümüzdeki Boya Ölçüm ve Kontrolü LABORATUAR BOYA RAPORU 1. NUMUNE TANIMLAMA : BOYA VERİ BOYA İSMİ : SU / ALKOL : B ATCH : RENK : VİSKOZİTE (DIN q 4mm) (sn) : KATI MADDE(%) : BOME ( Bé) : YOĞUNLUK (g/cm³) : ÇÖKELME (24h/%) AKMA ÖZELLİĞİ ISLATMA ZAMANI (CB, s) HALKA TESTİ (s) FİLM KALINLIĞI 3s daldırma sonrası (CB, µm) 15s daldırma sonrası (CB, µm) 3s daldırma sonrası (CB, µm) 15s daldırma sonrası (CB, µm) : : : : : : : Performansa etkileri Akma Karakteri ve İnce partikül emilimi Gerçek koruyucu tabaka-film Boya Yapısı YBK ile ilgili en iyi uygulanabilir ölçüm parametresi Boya (süspansiyon) stabilitesi Akma uzunluğu + ıslatma zamanı sonucu Maça taşıma ve elleçlenmesi için önemli bir parametre Taşıyıcı sıvı penetrasyonu - yayılması Tüm ölçümler bir amaca hizmet eder : Sürdürülebilir : Boya Film Kalınlığını : 4
Günümüzde kullanılan boya ölçüm tekniğini etkileyen faktörler Boya Ölçüm Tekniğini Etkileyen Faktörler Sıcaklığın Yoğunluk Viskozite Ölçümlerine etkisi Viskozite ölçümü sıcaklığa yüksek oranda bağlılık gösterir. Sıvı her zaman bilinen ve aynı olan sıcaklık etkisinde ölçülmelidir. Pratik Yöntem: Boya Sıcaklığının her derece artışı viskoziteyi 10-15% oranında düşüş yönünde etkiler 5
Günümüzde kullanılan boya ölçüm tekniğini etkileyen faktörler Boya Ölçüm Tekniğini Etkileyen Faktörler 6
% / Be / sn µm Film Kalınlığı Günümüzdeki boya uygulama tekniklerinin sonuçları Boyanın Kontrol Ölçümleri ve Etkileri 85 80 75 70 65 60 55 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 380 µ 310 µ Boya Seyreltme Eğrisi VİSKOZİTE Din 4mm (s) BOME ( Bé) YAŞ BOYA KALINLIĞI (µm) Viskozite ve Bome sadece boya film kalınlığını tahmin! etmeye yarar. 29 Be 27 Be 16 (4) 15 (4) 79 64 57 53 49 80g Su +... Boya 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 7
Yoğunluk [g/cm³] Boya film kalınlığı [µm] Günümüzdeki boya uygulama tekniklerinin sonuçları Boya kontrol ölçümleri- Etkileri 100g Boya +...g Su vs Kuru & Yaş film kalınlığı (µm) Yoğunluk Yaş Kuru 1,300 400,0 1,283 362,5 1,265 325,0 1,248 287,5 1,230 250,0 1,213 212,5 1,195 1,178 Yoğunluk direkt olarak KURU! Boya kalınlığı ile ilintilidir. 175,0 137,5 100g Boya +...g su 1,160 100,0 25 30 35 40 45 50 55 8
Viskozite [mpas] - Yoğunluk [g/cm³] Günümüzdeki boya uygulama tekniklerinin sonuçları Boya Ölçümlerini Etkileyen Faktörler 1,40 Viskozite vs. Yoğunluk Sıcaklıkla etkileşimi Su ile yapılan ölçüm 1,30 Viskozite [mpas] Yoğunluk (g/cm3) 1,20 1,10 1,00 0,90 0,80 0,70 0,60 0,50 0,40 0,30 0,20-30 -20-10 0 4 10 15 20 22 25 30 40 50 60 70 80 90 100 Sıcaklık [ C] 9
Günümüzdeki boya uygulama tekniklerinin sonuçları Kontrolsüz boya uygulamaları sonucu karşılaşılabilecek hatalar 1- Kabuk Dart Scabbing 2- Damar Hatası Fin Veining 3- Sinter Burn On 4- Gaz İnkilüzyonu Gas Inclusion 5- Penetrasyon- Penetration 6- Boşa harcanan boya Waste Coating Damarlaşma Hatası- Veining Sinter Hatası Burn On Kabuk, Dart Hatası - Scabbing Gaz inklüzyonu- Gas Inclusion Penetrasyon - Penetration 10
Boya Uygulamasını Kontrol Altında Tutmanın ve Kolaylaştırmanın Bir Yolu 11
Boya uygulamasını kolaylaştıran yöntem OTOMATİK BOYA HAZIRLAMA SİSTEMİ ( CPP ) Video 12
Boya uygulamasını kolaylaştıran yöntem BOYA ÇEVRİMİ: DALDIRMA TANKI SEVİYE PROBU DALDIRMA TANKI SABİT SEVİYEDE TAŞAN BOYA BOYA HAZIRLAMA TANKI SABİT SEVİYE YOĞUNLUKTA PROBU TAŞAN BOYA BOYAYI BESLEMESİ CPP YE GÖNDERMEK İÇİN 2.POMPAYI ÇALIŞTIRIR 13
Boya uygulamasını kolaylaştıran yöntem BOYA ÇEVRİMİ: YIKAMA BOYA ÜNİTESİ YIKAMA BOYAMA ÜNİTESİ BOYA HAZIRLAMA TANKI FAZLA BOYA BOYA TOPLAMA TANKI SEVİYE PROBU İLE DESTEKLENİR SEVİYE PROBU TOPLANAN BOYAYI CPP YE GÖNDERMEK SABİT YOĞUNLUKTA İÇİN 2.POMPAYI BOYA BESLEMESİ ÇALIŞTIRIR 14
Doğru İşlev ve Sistem Nasıl Belirlenir? 15
Uygun yöntemi tayini ve ispatı Uygulama Teknikleri - Reoloji Değişik boya uygulama metotlarına göre boyanın değişik reoloji özelliklerine sahip olması gerekir. Belirlenen akma karakteri Reometre kaydı olan bir akış eğrisi ile yönetilir Akış eğrisi sıvının kesme hızıyla ilişkili olarak kesme gerilmesi altındaki davranışını kaydeder. Tüm farklı uygulama prosesleri kendine has optimum uygulama tekniklerine sahiptir. Bu yüzden çok ince ayarlı reçetelere gereksinim olup reçete çeşitleri değişik akma ihtiyaçlarına göre azami bir büyüklüğe ulaşmıştır. Örneğin daldırma boya tiksotrop yani kısa akma özellikli olmalıdır, Fırça boyama içinse kayma özellikli plastiğimsi bir yapıya sahip olmalıdır. Tüm bu çalışmaların tek hedefi vardır: SABİT BOYA FİLM KALINLIĞI 16
Viscosity [Pa.s] Shear stress [Pa] Uygun yöntemi tayini ve ispatı UYGULAMA TEKNİKLERİ - REOLOJİ Orta düzey kesme, kayma oranları: 5 100 s -1. PID Semco W1151/4 Sil intermediate shear rate 0.4 0.36 0.32 0.28 0.24 0.2 0.16 0.12 0.08 0.04 0 0.0 20.0 40.0 60.0 80.0 100.0 shear rate [s-1] Baume 41 T=5 C Baume 35 T=5 C Baume 30 T=5 C Baume 41 T=20 C Baume 35 T=20 C Baume 30 T=20 C PID Semco W1151/4 Sil intermediate shear rate 6 5 4 3 2 1 0 0.0 20.0 40.0 60.0 80.0 100.0 shear rate [s-1] Baume 41 T=5 C Baume 35 T=5 C Baume 30 T=5 C Baume 41 T=20 C Baume 35 T=20 C Baume 30 T=20 C Same data plotted in a different manner for clarity. 17
Uygun yöntemi tayini ve ispatı UYGULAMA TEKNİKLERİ - REOLOJİ Boya film ağırlığı* Bome [Be ] 20 C [g/m 2 ] 5 C [g/m 2 ] [%] 41 416 360-13 35 324 294-9 30 287 260-9 (41-30) [%] -31-27 *: Daldırma süresi 6 sn, soğuk kutu test bar maçası, 120 C de kurutma Sonuç: Seyreltme Sıcaklık Boya film ağırlığı Boya film ağırlığı 18
Pratikte Kullanımı Dökümhane Ortamı ile Korelasyonu Gösterdiği işbirliği için Georg Fischer Mettmann Almanya Teşekkür Ederiz 19
Pratik uygulama +GF+ Dökümhanesinde çalışan CPP +GF+ Dökümhanesinde çalışan daldırma tankı ve Manipülatör 20
Pratik uygulama Pick Up Test Prosedür: Standart t-bar kum maça test çubuğu soğuk kutu reçine yöntemi ile üretilir ve boyasız olarak kayıt altına alınır. Bu test çubuğunun üretimi standart edilmiş olarak maça üretim makinesindeki prosedüre göre takip edilir. Sabit daldırma zamanı ve hızı olan maça daldırma makinesine test bar bağlanır ve boyaya daldırma işlemi uygulanır. Test numunesi boyaya daldırıldıktan sonra ağırlığı ölçülür. Uygulama yapılan boyanın yoğunluğu piknometre aracılığı ile ayrıca ölçülür. Maça üzerine yerleşen boyanın katı madde miktarı şu şekilde hesaplanır; Katı Madde Miktarı = ( TB boyalı- TB boyasız ) x Yoğunluk Sabit daldırma süresi ve sabit boya yoğunluğunun sonucu olarak sabit bir film kalınlığını elde edilir. Otomatik boya hazırlama ünitesinin kullanılması ile yoğunluk sürekli kontrol altında tutulur ve daldırma tankında kullanılacak manipülatör ile daldırma zamanı işi sabit olarak kontrol altına alınabilmektedir. FOSECO +GF+ de 4 hafta süren deneme ve test çalışmalarından sonra otomatik daldırma manipülatörünü dökümhaneye entegre etmiş ve uzun süredir otomatik boya hazırlama ( CPP ) ile sorunsuz bir şekilde kullanılmaktadır. Boya Ayarlama Daldırma Testi 21
Pratik uygulama 1,170 1,168 1,166 1,164 1,162 1,160 1,158 1,156 1,154 1,152 1,150 1,148 1,146 1,144 1,142 1,140 1,138 1,136 1,134 1,132 1,130 Density Uygulama Aralığı 22
Pratik uygulama 23
24