Transkript

1 T.C. SANAYİ VE TİCAR ET BAKANL IĞ I S T R A T E JİK P L A N I

2 BAKAN SUNUŞ U Ülke ekonomisinin can damarı olan küçük ve orta ölçekli işletmeler (KOBİ); işsiz liğe getirdiği çöz ümler ve bölgesel kalkınmaya önemli katkıları ile ekonomik ve sosyal yaşamın temel taşıdır. Toplumun refah ında ve sosyal düz enin gelişmesinde bu kadar önemli bir role sah ip olan KOBİ lerimiz i ve yeni girişimcilerimiz i destekleyen, rekabet güçlerinin gelişimini sağlayan Küçük ve Orta Ö lçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı nın (KOSGEB) önemi h er geçen gün artmaya devam etmektedir. KOSGEB in, KOBİ lerin ülke ekonomisine dah a faz la katkı sağlayan, rekabet gücü yüksek, uluslar arası paz arlara açılmış ve sürekliliği olan verimli işletmeler h aline gelebilmesini sağlamak amacıyla uyguladığı destek politikaları, KOBİ leri planlı çalışmaya yönlendirecek şekilde yeniden yapılandırılmıştır. KOBİ lerin etkin ve verimli olması için bu işletmelerin planlı çalışma sistemine geçmesini teşvik eden ve KOBİ ye Stratejik Yol H aritası h az ırlatan KOSGEB; 5018 sayılı Kamu M ali Yönetimi ve Kontrol Kanunu çerçevesinde kendi h iz metlerinin de dah a verimli, etkin ve kaliteli olması için Stratejik Planını h az ırlamıştır. KOSGEB Stratejik Planı, 651 çalışanın dönemindeki çalışma sistemini doğrudan etkileyecek olmasının yanı sıra, imalat sanayinde faaliyet gösteren yaklaşık KOBİ, çalışan ve bu çalışanların aileleri ile birlikte vatandaşımız ı doğrudan ilgilendirmektedir. Doğrudan veya dolaylı olarak bütün vatandaşlarımız ı ekonomik ve sosyal yönden etkileyecek önemli ve kritik bir plan olması nedeniyle, KOSGEB Stratejik Planı h er vatandaşımız ı ilgilendirecek ve geleceğine ışık tutacak bir h assasiyete sah iptir. KOSGEB Stratejik Planı, H ükümet Programının, 9. Kalkınma Planının ve Avrupa Birliğine uyum sürecinde KOSGEB in aktif katılımı ile yürütülecek olan CIP- İşletmeler R ekabet Edebilirlik ve Yenilik Programının başarıyla uygulanmasını sağlayacaktır. Ekonomiye ve sosyal h ayata önemli katkılarıyla geleceğimiz e ışık tutan KOBİ lerimiz in gelişen ve değişen küresel rekabet ortamında başarılı olabilmesi için KOSGEB tarafından h az ırlanan Stratejik Planın, belirtilen h edeflere ulaşılması ve uygulanması aşamasında büyük katkı sağlayacağı inancındayım. KOBİ leri ve girişimcileri destekleyen en önemli kamu kuruluşu olan KOSGEB in Stratejik Planının başarısının, Türkiye nin başarısı olacağı sağduyusuna ülkesini seven h er vatandaşımız ın sah ip olduğu inancımla, bu planı h az ırlayan KOSGEB çalışanlarına ve katkı sağlayan kişi ve kuruluşlara teşekkür ederim. M eh met Zafer ÇAĞ L AYAN Sanayi ve Ticaret Bakanı KOSGEB İcra Komitesi Başkanı

3 BAŞ KAN SUNUŞ U İşsiz liğin az altılması ve yeni iş alanlarının yaratılmasındaki katkıları, dengeli ve sürdürülebilir kalkınma konusundaki önemli rolleri ve piyasa koşullarına kendilerini uyarlayabilen esnek üretim yapılarıyla KOBİ ler, ekonomik gelişmemiz in en önemli unsuru konumundadır. KOBİ lerin ekonomik yaşamdaki öneminin yanı sıra, sosyal yaşamdaki işlevleri de yadsınamaz boyuttadır. KOBİ ler Türkiye de geniş bir alana yayıldıkları için bölgesel gelişmişlik farklarının giderilmesinde, yatırımların geniş bir alana yayılmasında ve demokratik yaşamın desteklenmesinde çok önemlidir. Ekonomimiz deki bu önemli rollerine karşılık KOBİ lerimiz, finansman, modern teknolojiye erişim, bilgi ve iletişim teknolojisinden faydalanma becerisi, ürün ve sistem kalite yönetimi, paz arlama ve finansman yönetimi konularında yetersiz likler yaşayabilmektedir. Ayrıca, dış şoklara karşı kendilerini koruyacak donanıma sah ip olmamaları nedeniyle, istikrarlı yatırım ortamına büyük işletmelerden dah a faz la ih tiyaç duymaktadırlar. KOBİ lerimiz in önündeki içsel ve çevresel riskler az altıldığında, girişimcilerimiz in yeni iş kurma becerisi ve genç insan kaynağı potansiyelimiz ülkemiz de bilim ve teknoloji alanında kaydedilen h ız lı gelişme ile birleşecek ve KOBİ lerimiz in rekabet gücü h ız la yükselecektir. KOBİ lerimiz in önündeki içsel ve çevresel engellerin bertaraf edilmesi, dah a elverişli yatırım ortamı sunulması ve nih ai olarak rekabet gücü yüksek KOBİ ler yaratılması için gerçekleştirilmesi gereken reformlar KOSGEB in doğrudan ve tek başına sorumluluğunda bulunmamaktadır. Ancak KOSGEB, gerekli reformların h ayata geçirilmesi amacıyla oluşturulan h er platformda katılımcı ve yönlendirici konumda yer almaktadır. Ö nümüz deki dönemde de KOSGEB, KOBİ lerle ilgili h er platformda aktif olacak ve istikrarlı KOBİ politikaları üretilmesini sağlayacaktır. Bu anlamda diğer kurum ve kuruluşların Stratejik Planları da çok önemli dokümanlar olacaktır. Zira KOBİ lerle ilgili tüm tarafların, yani KOSGEB paydaşlarının, KOSGEB in önümüz deki döneme ilişkin stratejik amaç ve h edeflerini irdeleyebilmelerine, aynı şekilde KOSGEB in de paydaşlarının stratejik amaç ve h edeflerini irdeleyebilmesine imkan tanıyacak, böylelikle ilgili kurum ve kuruluşların KOBİ stratejilerinde üst düz eyde bütünlük sağlanabilecektir. Kamu kuruluşlarına öncülük ederek, 1998 yılında münferiden tüm birimleri; 2002 yılında ise tüm teşkilat olarak ISO 9000 Kalite Yönetim Sistem belgesi alan ve kalite yönetim sistemini günümüz e kadar başarıyla uygulayan KOSGEB in, Stratejik Planının uygulanmasında da aynı başarıyı göstereceğine olan az mini belirtir, planın oluşturulmasında katkı sağlayan paydaşlarımız a ve çalışanlarımız a teşekkür ederim. M ustafa KAPL AN Başkan Vekili

4 Kısaltmalar L istesi AB : Avrupa Birliği ABM : Avrupa Bilgi M erkez i CIP : AB R ekabetçilik ve Yenilikçilik Programı FP7 : AB 7. Çerçeve Programı GSİS : Genel Sanayi ve İşyerleri Sayımı GZFT Analiz i : Güçlü-Zayıf- Fırsat-Teh dit Analiz i IPA : AB Katılım Ö ncesi M ali Yardım Programı IR C : Yenilikçilik Aktarım M erkez i İVCİ : İstanbul Girişim Sermayesi Fonu İGEM : İşletme Geliştirme M erkez i İŞ GEM : İş Geliştirme M erkez i KOBİ : Küçük ve Orta Büyüklükte İşletme KOSGEB : Küçük ve Orta Ö lçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı KSEP : KOBİ Strateji ve Eylem Planı KÜSGEM : Küçük Sanayi Geliştirme M erkez i Genel M üdürlüğü KÜSGET : Küçük Sanayi Geliştirme Teşkilatı Genel M üdürlüğü KVT : KOSGEB Veri Tabanı SEGEM : Sınai Eğitim ve Geliştirme M erkez i Genel M üdürlüğü SYH : Stratejik Yol H aritası TEKM ER : Teknoloji Geliştirme M erkez i TESK : Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Konfederasyonu TGB : Teknoloji Geliştirme Bölgesi TİM : Türkiye İh racatçılar M eclisi TOBB : Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği TOSYÖ V : Türkiye Orta Ö lçekli İşletmeler Serbest M eslek M ensupları ve Yöneticiler Vakfı TÜBİTAK : Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu TÜİK : Türkiye statistik Kurumu TM M OB : Türkiye M üh endis ve M imar Odaları Birliği ÜFE : Üretici Fiyat Endeksi VPN : Sanal Ö z el Ağ YDTF : Yararlanıcı Durum Tespit Formu

5 İçindekiler Sayfa 1. : GİR İŞ 1 2. : DUR UM ANAL İZİ : Kuruluş Amacı : 0rganiz asyon Yapısı : Tarih sel Gelişim : KOSGEB Niçin Kurulmuştur? : Kuruluşundan Bugüne KOSGEB deki Yapısal Değişiklikler : Kuruluşundan Bugüne KOSGEB deki M ali Değişiklikler : M evz uat Analiz i : KOSGEB M evz uatı : KOSGEB in Yasal Görevleri : Kuruluşun Faaliyet Alanları ve H iz metleri : Paydaş Analiz i : Kuruluş İçi Analiz : Yönetim ve Organiz asyon : İnsan Kaynakları : Teknolojik Alt Yapı ve Teknoloji Kullanım Düz eyi : M ali Durum : Destek Süreci : Çevre Analiz i : KOBİ Tanımı : KOBİ lerin Ekonomideki Yeri ve Ö nemi : KOSGEB Verileri ile KOBİ lerin Değerlendirilmesi : Güçlü-Zayıf-Fırsat-Teh dit (GZFT) Analiz i : GEL ECEĞ E BAKIŞ : Viz yonumuz : M isyonumuz : Temel Değerlerimiz : Amaçlar / H edefler / Stratejiler / Eylemler/ Performans Göstergeleri : M AL İYETL ENDİR M E : İZL EM E VE DEĞ ER L ENDİR M E : EKL ER Paydaş L istesi L ITM US Testi 81

6 Grafikler L istesi Sayfa Grafik 1 : Birim Sayısının Yıllara Göre Değişimi 8 Grafik 2 : Gelir-Gider Bütçesinin Yıllara Göre Değişimi 10 Grafik 3 : Genel Giderler Bütçesinde Destek H arcamaları 11 Grafik 4 : Kurumsal İletişim Süreci Değerlendirmesi 19 Grafik 5 : Karar Alma Süreci Değerlendirmesi 20 Grafik 6 : Organiz asyon Yapısı Değerlendirmesi 21 Grafik 7 : Unvanlara Göre Personel Sayısı 21 Grafik 8 : Birimlere Göre Personel Sayısı Dağılımı 22 Grafik 9 : Yıllar İtibariyle H arcamaların Dağılımı 25 Grafik 10 : KOSGEB Veri Tabanına Kayıtlı İşletmelerin Ö lçeksel Dağılımı 27 Grafik 11 : SYH si Onaylanan İşletmelerin Ö lçeksel Dağılımı 27 Grafik 12 : Sağlanan Desteklerinin Bölgesel Dağılımı 31 Grafik 13 : Kredi Faiz Desteği Verilen İşletme Sayısı Dağılımı 31 Grafik 14 : Kredi Faiz Desteğinin Dağılımı 32 Grafik 15 : Kredi Faiz Desteğinin Tür Baz ında Dağılımı 32 Grafik 16 : İşletme Sayısının Sektörel Dağılımı 38 Grafik 17 : İmalat Sanayi İşletmelerinin Faaliyet Kollarına Göre Dağılımı 39 Grafik 18 : Tüm İşletmelerin Ö lçeksel Dağılımı 39 Grafik 19 : İmalat Sanayi İşletmelerinin Ö lçeksel Dağılımı 40 Grafik 20 : İmalat Sanayi İşletmelerinin Bulundukları Yerlere Göre Dağılımı 40 Grafik 21 : İmalat Sanayi İşletmelerinin İllere Göre Sayısının Dağılımı 41 Grafik 22 : İşletmelerin İh racat Yapamama Nedenleri 42 Grafik 23 : İşletmelerin Bilişim Altyapısı 42 Grafik 24 : İşletmelerin Kredi Kullanma Durumu 43 Grafik 25 : İşletme Sah iplerinin Eğitim Durumu 43 Grafik 26 : İşletmelerin Sah ip Olduğu Belge ve Sertifikalar 44 Ş ekiller L istesi Sayfa Ş ekil 1 : KOSGEB Organiz asyon Ş eması 5

7 Tablolar L istesi Sayfa Tablo 1 : KOBİ lerin Ekonomideki Payı 6 Tablo 2 : KOSGEB M evz uatı 13 Tablo 3 : KOSGEB M ali Destekleri 15 Tablo 4 : Paydaşların Ö nem Derecelendirmesi 18 Tablo 5 : Personelin KOSGEB Deneyimi Durumu 22 Tablo 6 : YTDF ve SYH Verilerinin Oransal Karşılaştırması 28 Tablo 7 : Sağlanan Desteklerin Türlerine ve İşletme Ö lçeğine Göre Dağılımı 29 Tablo 8 : Sağlanan Desteklerin İşletmelerin Sektörlerine Göre Dağılımı 30 Tablo 9 : Kredi Faiz Desteklerinin Uygulama Sonuçları 33 Tablo 10 : Türkiye ve AB deki KOBİ Tanımları 35 Tablo 11 : Tah mini M aliyet 78

8 1. GİR İŞ KOSGEB, tarih ve 3624 sayılı Küçük ve Orta Ö lçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresinin Kurulması H akkında Kanun ile; Ülkenin ekonomik ve sosyal ih tiyaçlarının karşılanmasında küçük ve orta ölçekli sanayi işletmelerinin payını ve etkinliğini artırmak, rekabet güçlerini ve düz eylerini yükseltmek, sanayide entegrasyonu ekonomik gelişmelere uygun biçimde gerçekleştirmek amacıyla kurulmuştur. KOBİ lere h iz met ve destek vermek üz ere öz el yasaya sah ip tek kamu kuruluşu olan KOSGEB, 55 adet uygulama merkez i ve 76 adet sinerji odağı ile ülke çapında faaliyet göstermektedir. Kuruluşundan bugüne kadar Yıllık Çalışma Programları ve Faaliyet R aporlarını; KOSGEB İcra Komitesi onayını müteakiben Genel Kuruluna sunarak, planlı ve programlı çalışmayı ilke edinmiş bir kamu kuruluşudur. Kamuda yeniden yapılanma çalışmaları kapsamında yürürlüğe giren 5018 sayılı Kamu M ali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile kamu mali kaynaklarının verimli ve etkin kullanılması h edeflenmektedir. Doğru stratejik h edefleri gerçekleştirecek şekilde kaynakların planlanması, verimli ve etkin bir şekilde h arcanması, riske dayalı kontrol edilmesi söz konusu kanun gereğidir. Doğru stratejik h edeflerin ortaya konulması ve sistematik olarak gerçekleştirilmesi sürecinin temel girdisi ise Stratejik Plandır. Kaynakların verimli ve etkin kullanılmasını sağlayacak çalışmaların gerçekleştirilmesinde temel dayanak olacak olan KOSGEB Stratejik Planı nı h az ırlama süreci; tarih ve sayılı R esmi Gaz ete de yayımlanarak yürürlüğe giren Kamu İdarelerinde Stratejik Planlamaya İlişkin Usul ve Esaslar H akkında Yönetmelik uyarınca başlatılmış ve tarih ve 2006/30 sayılı Genelge ile tüm KOSGEB birimlerine duyurulmuştur. Strateji Geliştirme ve M ali H iz metler Daire Başkanlığı; stratejik plan h az ırlanmasında koordinatör birim görevi yapmıştır. Stratejik Planın h az ırlanmasında; - Planın sah iplenilmesi - Farkındalık yaratılması, - Durum tespiti ve ih tiyaçların belirlenmesi, - Çalışma yönteminin tespiti, - Ekibin oluşturulması, - Organiz asyon, görev, sorumluluklar ve iş planının belirlenmesi süreci takip edilmiştir. Stratejik Plan çalışmalarının yönlendirilmesi için Yönlendirme Kurulu ve Stratejik Plan H az ırlama Ekibi oluşturulmuştur. Stratejik Plan H az ırlama Ekibi oluşturulurken; - KOSGEB tüm faaliyet alanlarının temsil edilmesi, - H er düz eydeki çalışanın katılımı, - İlgili uz manlık alanlarından yeterli temsil, - Verimli çalışma için yeterli sayıda ekip üyesi, - Çalışma süresince üyelerin değiştirilmemesi dikkate alınmıştır. KOSGEB Stratejik Planlama çalışmaları yaklaşımı, yöntemi ve ih tiyaçlar üst yönetimle birlikte değerlendirilmiştir. Üst yönetim ve ekip stratejik planlama sürecinde ortak bir dili 1

9 konuşabilmek üz ere misyon, viz yon, değerler, stratejik amaç, stratejik h edef ve strateji kavramlarının neyi ifade ettiği konusunda görüş birliğine varmış ve çalışmalar bu kapsamda yürütülmüştür. Planın h az ırlanmasında; H ükümet Politikaları, 9. Kalkınma Planı, Orta Vadeli Program, 2008 Yılı Programı, KOBİ Stratejisi ve Eylem Planı, Bilgi Toplumu Stratejisi Eylem Planı, 9. Kalkınma Planı KOBİ Ö z el İh tisas Komisyon R aporu vb. makro planlar ve raporlar analiz edilmiş ve öz ellikle eylem ve performans göstergeleri makro planlar ve raporlar çerçevesinde belirlenmiştir. KOSGEB faaliyetleri h akkında Devlet Denetleme Kurulu ve Yüksek Denetleme Kurulu tarafından düz enlenen raporlardaki görüş ve öneriler de Plan h az ırlanırken dikkate alınmıştır. Planın en önemli bölümü olan Stratejik Amaçlar ve Stratejik H edeflere uygun eylem ve projelerin belirlenmesinde, kamu kaynaklarının en etkin ve verimli kullanımı ilke edinilerek, Stratejik Plan çalışmalarına az ami öz en gösterilmiştir. Stratejik Planlama çalışmalarıyla başlayan bu süreçte; kuruluş çapında viz yonumuz u gerçekleştirme inanç ve az miyle, ortak amaç ve h edeflerle bütünsel bir kurum kültürü ortamında yeşeren önemli eylemlere imz a atmayı h edeflemekteyiz. Ülkemiz de rekabet gücü yüksek KOBİ yaratma idealini gerçekleştirme az im ve kararlılığına sah ip olan KOSGEB in, Stratejik Planın yön göstermesiyle h iz met anlayış ve kalitesini sürekli geliştirerek, kaynaklarını dah a etkin ve verimli kullanarak, h iz metlerini dah a güçlendireceğine inancımız tamdır. 2. DUR UM ANAL İZİ Yapılan durum analiz i çalışmasında KOSGEB in mevcut durumu değerlendirilmiştir. Kuruluş amacı, organiz asyonel yapısı, tarih sel gelişimi, mevz uat analiz i, faaliyet alanları ve h iz metleri, paydaş analiz i, iç analiz, çevre analiz i konuları durum analiz i başlığında incelenmiş olup, tüm bu değerlendirmeler dikkate alınarak, GZFT Analiz i yapılmıştır. Durum analiz i çalışması belirlenen h edeflere ulaşmak için KOSGEB in sah ip olduğu kaynakların durumunu ortaya koyması açısından da önem taşımaktadır. 2.1 Kurulu luş Amacı KOSGEB, tarih ve 3624 sayılı Küçük ve Orta Ö lçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresinin Kurulması H akkında Kanun ile; Ülkenin ekonomik ve sosyal ih tiyaçlarının karşılanmasında küçük ve orta ölçekli sanayi işletmelerinin oranını ve etkinliğini artırmak, rekabet güçlerini ve düz eylerini yükseltmek, sanayide entegrasyonu ekonomik gelişmelere uygun biçimde gerçekleştirmek amacıyla kurulmuştur rganiz asyon Yapısı KOSGEB in kuruluş kanunu ile oluşturulan organları şunlardır; Genel Kurul İcra Komitesi 2

10 Başkanlık Başbakanın veya görevlendireceği Devlet Bakanının başkanlığında yılda iki defa toplanan Genel Kurul şu üyelerden oluşur; Devlet Bakanı M aliye Bakanı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Sanayi ve Ticaret Bakanı Kamu Kuruluşları (Devlet Planlama Teşkilatı, H az ine M üsteşarlığı, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu, M illi Prodüktivite M erkez i, Türk Standartları Enstitüsü, vb.) üst düz ey yetkilileri M eslek Kuruluşları üst düz ey temsilcileri (TOBB,TESK,TM M OB,TOSYÖ V, M eslek ve Sanayi Odaları) İlgili Banka Genel M üdürleri Üniversite Temsilcileri KOSGEB İcra Komitesi ise; Sanayi ve Ticaret Bakanı başkanlığında M aliye Bakanlığı M üsteşarı Sanayi ve Ticaret Bakanlığı M üsteşarı Devlet Planlama Teşkilatı M üsteşarı TÜBİTAK Başkanı Teknik Üniversite R ektörü TOBB Başkanı TESK Başkanı KOSGEB Başkanı ndan oluşmaktadır. Genel Kurul un görevleri; Kalkınma Plan ve Programları doğrultusunda işletmelerin teknolojik gelişmelere ve serbest rekabet ortamına uyumunu sağlamak amacı ile destekleme kararlarının alınması, uygulamaların planlanması ve koordinasyonun sağlanmasına yönelik önerilerde bulunmak ve düz enleyici direktifler vermektir. İcra Komitesi nin görevleri; Genel Kurul un belirlediği amaçlar, h edefler ve ilkeler doğrultusunda küçük ve orta ölçekli imalat sanayinin geliştirilmesi ve desteklenmesine ilişkin uygulama kararlarını almak ve yürütmektir. KOSGEB; 35 adet İşletme Geliştirme M erkez i (İGEM ), 20 adet Teknoloji Geliştirme M erkez i (TEKM ER ) ve 76 adet Sinerji Odağı ile h iz met vermektedir. İGEM ve TEKM ER M üdürlükleri ile 33 ilde, Sinerji Odakları dikkate alındığında toplam 63 ilde h iz met verilmektedir. H iz met Birimlerimiz İGEM ve TEKM ER lerin ana fonksiyonu KOSGEB Destekleri Yönetmeliği ve Yönergesi çerçevesinde KOBİ lerin desteklenmesidir. KOSGEB Organiz asyon Ş eması Ş ekil 1 de verilmektedir. KOSGEB birimleri; fonksiyonları itibariyle Başkanlık ana h iz met birimleri, Başkanlık destek h iz met birimleri ve uygulama birimleri olarak gruplanmaktadır. Destek H iz metleri Daire Başkanlığı ve alt müdürlükleri; idari işler, satın alma ve insan kaynakları ile ilgili fonksiyonları yerine getirerek Başkanlık destek 3

11 h iz met birimlerini oluşturmaktadır. Teknoloji Geliştirme M erkez leri Koordinasyon Daire Başkanlığı ve İşletme Geliştirme M erkez leri Koordinasyon Daire Başkanlığı, bağlı birimleri olan TEKM ER ve İGEM ler ile birlikte KOSGEB h iz met ve desteklerini KOBİ lere ve Girişimcilere ulaştırarak, uygulama fonksiyonunu yerine getirmekte ve uygulama birimlerini oluşturulmaktadır. Diğer birimler ise uygulama birimlerinin çalışmalarına yönelik model oluşturma, süreç iyileştirme ve geliştirme, strateji geliştirme, mali h iz metler, basın ve h alkla ilişkiler ve bilgi işlem fonksiyonlarını yerine getirerek KOSGEB in ana h iz met birimlerini oluşturmaktadır. Birimlerin bağlı olduğu Başkan Yardımcıları arasındaki görev dağılımı Genelge ile yapılmaktadır. 4

12 Ş ekil 1: KOSGEB Organiz asyon Ş eması 5

13 2.3 Tarih sel Gelişim Bu bölümde, KOSGEB in niçin kurulduğu, kuruluşundan bugüne kadar geçirdiği organiz asyonel ve mali yapı değişiklikleri değerlendirilmiştir KOSGEB Niçin N Kurulmuştur? Ülke ekonomilerinde toplam işletme sayısının % 90 ından faz lasını, toplam çalışan sayısının % 50 sinden faz lasını, toplam yatırımların ve toplam ih racatın yaklaşık % 40 ını KOBİ ler oluşturmaktadır. KOBİ ler ekonomilerdeki bu paylarından dolayı sosyal yaşantıda ve bölgeler arasındaki farklılıkların giderilmesinde de son derece önemlidir. Ülkemiz de KOBİ lerin ekonomideki payı Tablo 1 de gösterilmiştir. Tablo 1: KOBİ lerin Ekonomideki Payı 2002 Yılı Göstergeler Göstergeleri (%) KOBİ lerin Toplam İşletmelere Oranı* 99,90 KOBİ lerde İstih dam Oranı* 81,48 KOBİ lerin Yatırımlardaki Payı** 26,50 KOBİ lerin Üretimdeki Payı** 38,00 KOBİ lerin Toplam Kredilerden Aldıkları Pay*** 25,00 KOBİ lerin İh racattaki Payı**** 16,00 Kaynak: * TUİK (2002), ** DPT (2002), *** BDDK (2007), **** KOSGEB (Tah min 2006) Gelişen ve kalkınan bir ekonomiye sah ip ülkemiz de de ; Dah a az yatırımla dah a çok kişiye istih dam sağlayan, M akro ekonomik dalgalanmalardan dah a az etkilenen, Talep değişikliklerine ve çeşitliliklerine dah a kolay uyum sağlayabilen, Teknolojik yeniliklere ve inovasyona dah a yatkın olan, Bölgelerarası dengeli gelişmeye büyük katkısı olan, Büyük işletmelerin vaz geçilmez destekleyicisi ve tamamlayıcısı olan, İstih dam ve üretime katkıları ile KOBİ ler ekonominin omurgasını oluşturmaktadır. H ükümetler, gelişme eksenlerini bu işletmelerin ekonomik, politik ve sosyal dengeler açısından desteklenmesi üz erine kurgulamışlardır. Ülkemiz de KOSGEB öncesi KÜSGEM, KÜSGET ve SEGEM Genel M üdürlükleri kurulmuştur. Türkiye Cumh uriyeti H ükümeti ile Birleşmiş M illetler Sınai Kalkınma Teşkilatı arasındaki M illetlerarası Antlaşma çerçevesinde 1973 yılında Gaz iantep te pilot proje niteliğinde, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı bünyesinde kurulan KÜSGEM, küçük ölçekli sanayi işletmelerine ortak kolaylık atölyeleri ile h iz met vermeye başlamıştır. 6

14 Bu çalışmalar dah a sonraki yıllarda genel değerlendirmeye tabi tutularak tarih ve 83/6744 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile onaylanan Küçük Sanayi Yayım H iz metlerinin Geliştirilmesi ne dair M illetlerarası Antlaşmaya göre KÜSGET Genel M üdürlüğü faaliyete başlamıştır. KÜSGET, Küçük ve Orta Ö lçekli İşletmeleri Geliştirme M erkez leri ile teknik danışmanlık h iz metleri vermiş, modern işletmecilik ilkelerini bu işletmelerde uygulamaya koymuş, dünya standartlarında kalite bilincinin yerleşmesi ve yaygınlaştırılması, teknolojik üretim seviyesinin yükseltilmesi, istih dam kapasitesinin artırılması yolunda çalışmalarda bulunmuş, çağdaş yönetim becerilerinin kaz andırılması için teknik alt yapının kuvvetlendirilmesine ilişkin h iz metleri gerçekleştirmeye çalışmıştır. Bakanlar Kurulu nun tarih ve 7/16728 sayılı kararı ile onaylanıp yürürlüğe giren Sınai Eğitim H iz metlerinin Verilmesi ne dair M illetlerarası Antlaşmaya göre SEGEM Genel M üdürlüğü faaliyete başlamıştır. SEGEM, eğitim ih tiyacını karşılamak üz ere çok sayıda eğitim programı tertiplemiş ve eğitimin faktörünün öneminden h areketle küçük ve orta ölçekli işletmelerde çalışanların ve yöneticilerinin, h ayat boyu eğitim anlayışını yaygınlaştırmak amacıyla h iz met veren bir kuruluş olmuştur. KÜSGET ve SEGEM in proje anlaşmaları çerçevesinde gerçekleştirmeye çalıştığı bu h iz metlerin süreli olması, yurt düz eyinde duyulan ih tiyacı yeterince karşılayamaması vb. nedenlerle, iki kuruluşun bir çatı altında birleşerek dah a kapsamlı, ülke genelinde sürekli ve yaygın h iz metler verebilecek bir yapıya kavuşturulması açısından yasal bir düz enlemeye gidilmesi ih tiyacı doğmuştur. Ortaya çıkan bu ih tiyacın karşılanması amacıyla h az ırlanan Küçük ve Orta Ö lçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığının Kurulması H akkında Kanun Tasarısı, TBM M Sanayi Teknoloji ve Ticaret Komisyonu nda tarih inde, Bütçe Plan Komisyonu nda ise tarih inde görüşülmüş, M eclis Komisyonlarının görüşleri dah ilinde gereken düz eltme ve düz enlemeler yapılarak son şekli verilmiştir. Dah a sonra TBM M ye sunulan tasarı, TBM M Genel Kurulu nda tarih inde görüşülmüş ve kanunlaşmıştır sayılı Küçük ve Orta Ö lçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı Kurulması H akkında Kanun tarih ve sayılı R esmi Gaz ete de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir Kuruluşundan undan Bugüne KOSGEB deki Yapısal Değişiklikler Başkanlığı Ankara da bulunan KOSGEB, h iz met ve desteklerin h edef kitleye yerinde sunulmasını teminen ülke sath ına yaygın H iz met M erkez leri ağı oluşturmuştur. Kuruluştan bugüne ih tiyaçlar doğrultusunda Başkanlık Birimleri ve H iz met M erkez leri sayılarında değişiklikler olmuş, bu sayısal değişiklikler Grafik 1 de öz et olarak gösterilmiştir. 7

15 Grafik 1: 1 : Birim Sayısının Yıllara Göre Değişimi ( ) Kaynak: KOSGEB Faaliyet R aporları Bakanlık Birimi Enstitü/Süreç Gelitirme Birimi H iz met M erkez i KOSGEB in Dönemindeki H iz met M erkez leri; Danışmanlık ve Kalite Geliştirme M erkez i-(dkgm ) İh tisas M erkez i-(im ) Uygulamalı Eğitim M erkez i-(kosem ) Teknoloji Geliştirme M erkez i-(tekm ER ) Paz ar Araştırma M erkez i-(pam ) İrtibat M erkez i-(ir TİM ) Yatırım Yönlendirme M erkez i-(yö M ) Yatırım Geliştirme M erkez i-(ygm ) İrtibat Bürosu-(İR TİB) olarak faaliyet göstermiştir. Değişim M üh endisliği Projesinin 1998 yılında yürürlüğe girmesi ile KOSGEB Organiz asyon Yapısına Enstitü kavramı girmiş, baz ı H iz met M erkez lerinin fonksiyonları birleştirilerek, baz ı H iz met M erkez lerinin ise fonksiyonları diğer M erkez lere aktarılarak faaliyetlerine son verilmesi nedeniyle toplam H iz met M erkez i sayısında az alma olmuştur yılından günümüz e kadarki süreçte bölgelerin sanayi potansiyeli ve ih tiyaçları dikkate alınarak açılan yeni M erkez M üdürlükleri ile H iz met M erkez i sayısı artış göstermiştir. Değişim M üh endisliği Projesi ile 1998 yılında H iz met M erkez leri, Küçük İşletmeleri Geliştirme M erkez i ve Teknoloji Geliştirme M erkez i olarak iki tip merkez e indirgenmi, 2003 yılında ise İşletme Geliştirme M erkez i, Teknoloji Geliştirme M erkez i ve L aboratuar M üdürlüğü olarak üç tip merkez e çıkarılmıştır. Gelişen ve değişen ih tiyaca binaen aynı dönemde Enstitüler, Süreç Geliştirme Birimlerine dönüştürülmüştür yılında L aboratuar M üdürlükleri, süreç geliştirme birimlerinin fonksiyon ve faaliyetlerini bölgesel baz da destekleyecek biçimde yapılandırılarak, Bölge Sanayi Geliştirme M erkez leri ne (BSGM ) dönüştürülmüştür. 8

16 2007 yılında, birim türlerinde ve yerine getirilen fonksiyonlarda sadelik ve bütünlüğün sağlanması amacıyla BSGM M üdürlükleri İGEM M üdürlüklerine dönüştürülmüş ve H iz met M erkez i tipi sayısı ikiye indirgenmiştir. KOSGEB h iz met ve desteklerinin ülke sath ında yaygın olarak dah a faz la KOBİ ye ve Girişimciye sunulabilmesi için 2003 yılından itibaren TOBB ile işbirliği içinde kurulan ve 2007 yılı itibariyle sayısı 76 olan Sinerji Odakları, KOSGEB in ulaşma güçlüğü çektiği noktalara asgari maliyetle ve geniş bir ağ yapısıyla ulaşmasını sağlamıştır. Verilen destek ve h iz metlerin h edef kitleye dah a etkin ulaşmasını sağlamak amacı ile döneminde mevcut H iz met M erkez lerinde yapılması öngörülen etki analiz leri, Sinerji Odakları için de yapılacak olup, paydaşlarımız ın da görüşleri çerçevesinde odaklar değerlendirilecektir Kuruluşundan undan Bugüne KOSGEB deki M ali Değişiklikler Kuruluşundan 2001 yılına kadar KOSGEB in gelirleri Küçük ve Orta Ö lçekli Sanayi Geliştirme Destekleme Fonu ndan oluşmakta iken, 2001 yılında yayımlanan 4684 sayılı Kanun ile KOSGEB gelirleri yeniden düz enlenmiştir. Yapılan düz enlemeye göre KOSGEB in gelirleri; Genel bütçeden alınan pay, KİT, Bankalar, TESK, TOBB ve OSB lerden alınan aidatlar, H iz met gelirleri ve sair gelirlerinden oluşmaktadır. oluşmaktadır yılında yayımlanan 5230 sayılı Kanun ile yapılan değişiklikten sonra Ziraat Bankası ve H alkbankası aidat ödeyecek kurum/kuruluşlar arasından çıkmıştır yılından sonra, Grafik 2 den de görüleceği üz ere KOSGEB gelirlerinde yıllar itibari ile artış ve az alışlar olmuştur. Bu durum, kanun değişiklikleri ve gelir kalemlerinden birisini oluşturan çeşitli kurum/kuruluşların ödediği aidatların söz konusu kurum/kuruluşların yıllık gelir ve karlarının yıllar itibari ile farklı olmasından kaynaklanmaktadır yılında KOSGEB Destek Yönetmeliğinde yapılan değişiklik ve aynı yıl verilmeye başlanan Kredi Faiz Desteği, KOBİ lerin desteklere olan talebini arttırmış, bunun sonucunda Grafik 3 te de görüleceği gibi yıllarında KOBİ lere verilen desteklerde tutar baz ında artış olmuştur. 9

17 Grafik 2: 2 : Gelir-Gider Gider Bütçesinin Yıllara Göre Değişimi Milyon YTL GEL R G DER GEL R G DER Kaynak : KOSGEB Çalışma Programları Açıklama : M ali değerler ÜFE oranları kullanılarak 2007 yılı fiyatlarına göre düz enlenmiştir. Gelirlere net finansman dah il edilmemiştir. 10

18 Grafik 3: Genel Giderler Bütçesinde Destek H arcamaları DESTEK H AR CAM AL AR I M ilyon YTL DESTEK H AR CAM AL AR I 0,6 0,1 2,0 1,0 1,3 1,4 9,0 7,7 3,7 2,0 6,7 7,5 11,6 171,7 175,6 110,0 38,0 193,0 DESTEK H AR CAM AL AR I Kaynak : KOSGEB Çalışma Programları Açıklama : M ali değerler ÜFE oranları kullanılarak 2007 yılı fiyatlarına göre düz enlenmiştir. 11

19 5018 sayılı Kamu M ali Yönetimi ve Kontrol Kanununun yürürlüğe girmesi ile tüm kamu kurum ve kuruluşlarında analitik bütçe sınıflandırması uygulaması başlatılmıştır. KOSGEB de 2006 yılından itibaren bütçe gelir ve giderlerine ilişkin h esaplar analitik bütçe sınıflandırması kodlamaları baz alınarak yapılmaktadır. Bu bağlamda; KOSGEB Gelir Bütçesi aşağıdaki gelir kalemlerinden oluşmaktadır. I Teşebbüs ve M ülkiyet Gelirleri 1 M al ve H iz met Satış Gelirleri 2 Kira Gelirleri 3 Diğer Teşebbüs ve M ülkiyet Gelirleri II Alınan Bağış ve Yardımlar ile Ö z el Gelirler 1 M erkez i Yönetim Bütçesine Dah il İdarelerden Alınan Bağış ve Yardımlar III Diğer Gelirler 1 Faiz Gelirleri 2 Kişi ve Kurumlardan Alınan Paylar 3 Diğer Çeşitli Gelirler IV Sermaye Gelirleri 1 Taşınır Satış Gelirleri V Alacaklardan Tah silat 1 Yurtiçi Alacaklardan Tah silat KOSGEB Gider Bütçesi aşağıdaki gider kalemlerinden oluşmaktadır. I. Sermaye Giderleri 1. M amul M al Alımları 2. M enkul Sermaye Üretim Giderleri 3. Gayri M addi H ak Alımları 4. Gayri M enkul Sermaye Üretim Giderleri 5. M enkul M alların Büyük Onarım Giderleri 6. Gayri M enkul Büyük Onarım Giderleri II. Cari Transferler 1. Görev Zararları 2. Kar Amacı Gütmeyen Kuruluşlara Yapılan Transferler 3. H ane H alkına Yapılan Transferler 4. Yurt Dışına Yapılan Transferler III.Personel Giderleri 1. M emurlar 2. Söz leşmeli Personel IV. Sosyal Güvenlik Kurumlarına Devlet Primi Giderleri 1. Söz leşmeli Personel V.M al Ve H iz met Alım Giderleri 1. Tüketime Yönelik M al ve H iz met Alımları 2. Yolluklar 3. Görev Giderleri 4. H iz met Alımları 5. Temsil ve Tanıtma Giderleri 6. M enkul M al Alım, Bakım ve Onarım Giderleri 7. Gayrimenkul M al Bakım ve Onarım Giderleri 8. Tedavi ve Cenaz e Giderleri VI. Borç Verme 1. Yurt İçi Borç Verme 12

20 2.4 M evz uat Analiz i KOSGEB faaliyetleri, KOSGEB Kanunu nda yer alan h ükümler çerçevesinde yürütülmektedir. Söz konusu kanunun 2. maddesinde yer alan fon tanımı, tarih ve 4684 sayılı kanunun 11. maddesi h ükmü gereğince, tarih inden geçerli olmak üz ere yürürlükten kaldırılmış ve Kanunun Bütçe h ükümlerini içeren 14. maddesi ve fona ilişkin diğer maddelerinde 4684 sayılı kanun kapsamında düz enlemeler yapılmıştır. KOSGEB desteklerinin verilmesine yönelik olarak h az ırlanan yönetmelik ve gelişen şartlar kapsamında desteklere ilişkin olarak yönetmelikte yapılan reviz yonlar, R esmi Gaz ete de yayımlanmıştır. KOSGEB Kanun unda değişiklik yapılmasına ait öneriler, Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu R aporlarında ve çeşitli platformlarda gündeme getirilmiş olup, konuya ilişkin çalışmalar Bakanlığımız nez dinde sürdürülmektedir KOSGEB M evz uatı KOSGEB Kuruluş Kanunu ve KOSGEB Desteklerine ilişkin mevz uatın yayın tarih ve sayıları Tablo 2 de belirtilmiştir. Tablo 2: 2 : KOSGEB M evz uatı Sıra No M evz uat Adı Kanun/ Karar No. R esmi Gaz ete Tarih i R esmi Gaz ete Sayısı 1 KOSGEB Kuruluş Kanunu KOSGEB Kuruluş Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunlar Küçük ve Orta Ö lçekli Sanayi İşletmelerinin Geliştirilmesi ve Desteklenmesi amacıyla KOSGEB Tarafından Uygun Koşullarda Finansal Destek Sağlanması H akkında Bakanlar Kurulu Kararı 4 Küçük ve Orta Ö lçekli Sanayi İşletmelerinin Geliştirilmesi ve Desteklenmesi Amacıyla KOSGEB Tarafından Uygun Koşullarda Finansal Destek Sağlanması H akkında Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair Karar 5 KOSGEB Destekleri Yönetmeliği KOSGEB Destekleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına İlişkin Yönetmelikler