PUZOLAN KATKISININ BETONUN KARBONATLA MA DER NL NE ETK S

Transkript

1 PUZOLAN KATKISININ BETONUN KARBONATLA MA DER NL NE ETK S Serkan SUBA I 1, Ahmet BEYC O LU 2, Bekir ÇOMAK 3 1 Düzce Üniversitesi, Teknoloji Fakültesi, n aat Mühendisli i Bölümü, 81620, Düzce, serkansubasi@duzce.edu.tr 2 Düzce Üniversitesi, Kayna l Meslek Yüksekokulu, Yap Ressaml Bölümü, 81900, Düzce, abeycioglu@duzce.edu.tr 3 Düzce Üniversitesi, Teknik E itim Fakültesi, Yap E itimi Bölümü, 81620, Düzce, bekircomak@duzce.edu.tr Geli Tarihi: Kabul Tarihi: ÖZET Bu ara t rman n amac farkl oranlarda uçucu kül ikamesinin betonun karbonatla ma derinli ine olan etkisinin belirlenmesidir. Bu amaçla, %0, %5, %10, %20 ve %30 oranlar nda Orhaneli termik santralinden temin edilen C s n f uçucu kül ikame edilmi beton kar mlar haz rlanm t r. Haz rlanan kar mlarda su/ ba lay c oran sabit tutulmu tur. Beton kar mlar 75x75x15cm lik prizma kal plar na dökülmü tür. 28 gün kür edilen prizma numunelerden 70 mm çap nda 150 mm boyunda karot örnekler al nm t r. Karot örnekler hava geçirimsiz bir kab n içerinse konularak her gün kap hacminin %40 oran nda CO 2 gaz penetrasyonuna maruz b rak lm t r. Kab n içerisinden 1., 2., 3. ve 4. haftalarda her bir beton türü için 3 er adet örnek ç kar larak, sulu ba kesme makinesinde ikiye kesilmi ve phenolphthalein (C 20 H 14 O 4 ) indikatörü ile karbonatla ma derinli i ölçümleri yap lm t r. Sonuç olarak, zamana ba l olarak karbonatla ma derinli i de erlerinin art gösterdi i, uçucu kül ikame miktar artt kça karbonatla ma derinli inin önemli miktarda artt, %0 uçucu kül katk l referans numunelerde en az, %30 uçucu kül katk l betonlarda ise en çok karbonatla man n meydana geldi i görülmü tür. Anahtar kelimeler: Beton, Karbonatla ma, Uçucu kül, CO 2, Puzolan. ABSTRACT The aim of this study is to determine the effects of substitution of fly ash at different rates on concrete carbonation depth. For this purpose, the concrete mixes having C type fly ash obtained from Orhaneli thermal power plant by the rates of 0%, 5%, 10%, 20% and 30% were prepared. Water/binder ratio was kept constant in the prepared mixes. The concrete samples were poured in the 75x75x15 cm prism molds. 70Ø150 mm core samples were obtained from the prism specimens after the twenty eight days. The core samples were exposed the carbon dioxide gas penetration in the air-permeable container at a rate of 40% of container volume. The measuring of the carbonation dept were obtained 1 st, 2 nd, 3 rd and 4 th weeks by using phenolphthalein (C 20 H 14 O 4 ) indicator. As a result, it is determined that the carbonation depth values were increased depending on the time, while increase the amount of fly ash substitution a significant increase occurred carbonation depth values, the minimum carbonation depth were determined from the reference (0% fly ash) sample and the maximum carbonation depth were determined from the concrete having 30% fly ash substitute. Keywords: Concrete, Carbonation, Fly ash, CO 2, Pozzolan 1. G R Çimento, kalker ve kil kar m hammaddelerin pi irilmeleri ile ortaya ç kan ve klinker olarak adland r lan malzemenin çok az miktarda alç ta ile birlikte ö ütülmesi sonuncunda elde edilen üründür; su ile birle ti inde hidrolik ba lay c l k özelli i kazanmaktad r [1]. Portland çimentosu, üretim a amalar enerji yo un bir i lem olmas nedeniyle maliyeti yüksek bir üründür. Bu nedenle çimento maliyetini ve tüketimini azaltmak için ba lay c özelli e sahip inorganik malzemeler katk l çimento üretmek için kullan lmaktad r. Bu malzemeler do al puzolanlar ve yüksek f r n cürufu, uçucu kül, silis 117

2 duman gibi endüstriyel tesis at klar d r. Katk l çimento, portland çimentosuna göre çok daha az enerji tüketimi sa lamas ve baz özelliklerinin getirdi i ilave katk lardan dolay yap sektöründe geni bir kullan m alan bulmu tur. Beton uygulamalar nda tras katk l çimentolar n kullan lmas ; betonun i lenebilirli ini artt rmak, geçirgenli i azaltmak, sülfat etkisine kar dayan m artt rmak, çatlamalara kar dayan m iyile tirmek, uzun dönemde dayan kl l artt rmak gibi çe itli teknolojik avantajlar da sa lamaktad r [2]. Betonda meydana gelen karbonatla ma derinli i a a da belirtilen formül ile hesaplanabilmektedir. Bu formülde, C: Karbonatla ma derinli ini (mm) T: Süreyi (y l) K: Fiziksel de i kenleri içeren parametreyi (dü ük dayan ml betonlar için genellikle 3-4 mm/y l 0.5 dan büyük bir de erdir) ifade etmektedir [3,4]. Betonun maruz kalaca d ortam ko ullar n n de i ken olmas ndan dolay pratikte bu ba nt y kullanmak pek güvenli olmamaktad r. Karbonatla ma derinli inin yerinde örnekler al narak belirlenmesi daha güvenli sonuçlar vermektedir. Betonarme yap larda meydana gelen karbonatla ma donat da korozyon olu mas na neden olabilmektedir [5]. Atmosferde asit olu turan gazlardan olan CO 2 ve SO 2 üç a amada reaksiyon göstererek karbonatla ma geli imini a a daki gibi gerçekle tirirler. 1. A ama: Gazlar n betonun gözenek sistemine i lemesi 2. A ama: Gazlar n gözenek suyu ile olu turdu u reaksiyon CO 2 + H 2 O H 2 CO 3 (karbonik asit) (2) SO 2 + H 2 O H 2 SO 3 (sülfüroz asit) (3) 3. A ama: Olu an asitlerin gözenek suyu içinde çözülmü olan çimentonun alkali bile enleri ile reaksiyon yaparak bunlar nötr hale getirmesi, Asit + Alkali Tuz + Su (4) Asl nda daha karma k olan en önemli reaksiyon ise basitle tirilmi olarak a a da verilmi tir. Ca(OH) 2 + CO 2 CaCO 3 + H 2 O (5) ph =12,6 ph =8,3 Olu an kalsiyum karbonat n ph de eri 8,3 tür. ph de erinin 9,5 in alt na dü mesi halinde beton, betonarme çeli ini koruma etkinli ini kaybeder. Pasif tabaka karars z duruma geçer. Baz ara t rmac lar ise bu durumun betonun ph de erinin 11,5 de erinin alt na dü mesiyle görülebilece ini belirtmektedir [6]. Karbonatla ma deneyi normal ortamda ve laboratuvarlarda h zland r lmak suretiyle iki ekilde yap lmaktad r. Genel olarak herhangi bir katk n n veya beton içeri indeki bir de i ikli in karbonatla ma h z na veya derinli ine ne ekil etki yapt yönündeki ara t rmalar h zland r lm karbonatla ma test tekni i kullan larak yap lmaktad r. Normal ortamdaki karbonatla ma ise genelde o bölgenin çevre ko ullar n n y llara ba l olarak karbonatla maya etkisinin incelenmesinde kullan lmaktad r. [6]. Karbonatla ma, beton yüzeyinden ba layarak, içeriye do ru ilerlemektedir. O nedenle, yüzeye yak n bölgeler (yüzeyden 2,5-3,0 cm kadar içerdeki beton) karbonatla man n etkisi alt ndad r. Karbonatla man n gerçekle ebilme h z, havadaki karbondioksit miktar n n ve nem miktar n n 118 (1)

3 yan s ra, betonun geçirimlili ine ba l d r. Karbondioksit miktar n n yüksek olmas, do al olarak, karbonatla may art rmaktad r. Relatif nemin %50 civar nda olmas da, karbonatla may art rmaktad r. Relatif nemin % 25 den az, veya %100 olmas durumunda, karbonatla ma yer almamaktad r. Karbonatla man n yer al p almad n anlayabilmek için, taze betonun yüzeyinden bir parça kopart larak, bu beton parças n n yüzeyine phenolphthalein uygulanmaktad r. Serbest Ca(OH) 2 pembe renk gösterir iken, karbonatla m k s m göstermemektedir [1]. Karbonatla ma derinli ini belirlemek için betonu mümkün oldu unca yüzeye dik kesip, kesilen temiz yüzeye indikatör s v püskürtülür. Karbonatla m k s m renksiz kal rken, karbonatla mam k s m s v ile reaksiyona girip renk verir. Bu amaçla genellikle %0,1 phenolpthalein alkol eriyi i kullan l r. Bu eriyik karbonatla mam tabakay k rm z -mor renge boyarken ph de eri 8,3 olan bölgeyi boyamaz [7]. Betonun geçirimlili i artt kça ve beton yüzeyinde mikro çatlaklar ço ald kça, karbonatla man n etki etti i derinlik artmaktad r [8]. Bu çal mada farkl oranlarda uçucu kül ikamesinin beton karbonatla ma derinli ine olan etkisi deneysel olarak belirlenmi tir. 2. MATERYAL VE YÖNTEM 2.1. Materyal Çimento: Bu çal mada Bolu Aslan Çimento Fabrikas üretimi olan CEM I 42,5 R Portland çimentosu (PÇ) kullan lm t r. Bu çimentonun baz fiziksel ve kimyasal özellikleri Çizelge 1 de verilmi tir. Çizelge 1. Çal mada Kullan lan Çimentonun Baz Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri Kimyasal kompozisyon Çözünmeyen kal nt (%) 0,38 MgO (%) 2,41 SO 3 (%) 2,30 K 2 O (%) 0.55 Serbest CaO (%) 0,74 C 3 A (%) - 2C 3 A + C+AF (%) - Fiziksel özellikler Özgül A rl k (gr/cm 3 ) 3,10 Özgül yüzey (cm²/g) 4280 Su / çimento oran (%) 28,0 Priz ba lang c (dakika) 200 Priz sonu (dakika) 240 Hacim genle mesi (mm) 0,5 Mekanik özellikler Bas nç dayan m (N/mm 2 ) 2. Gün 30,3 7. Gün 45,4 28.Gün 55,8 Uçucu kül: Deneylerde Orhaneli termik santralinden temin edilen C s n f uçucu kül kullan lm t r. Uçucu küle ait kimyasal analiz sonuçlar Çizelge 2 de verilmi tir. (Çizelge 2). 119

4 Çizelge 2. Uçucu külün kimyasal analiz sonuçlar Bile enler (%) SiO 2 (S) 41,77 Al 2 O 3 (A) 13,95 Fe 2 O 3 (F) 4,84 CaO 17,95 MgO 7,04 SO 3 2,59 Na 2 O 2,94 K 2 O 2,14 S+A+F 64,56 Agrega: Beton üretiminde Düzce iline ait Küçük Melen deresinden temin edilen üç farkl boyutta k r lm agrega kullan lm t r. Kar m suyu: Yap lan bu deneysel çal mada Düzce iline ait ehir içme suyu kullan lm t r. Deneyde kullan lan kar m suyu için herhangi bir analiz yap lmam t r Metot Deney numunelerinin haz rlanmas Numuneler haz rlan rken kar m içerisinde %0, %5, %10, %20 ve %30 oranlar nda Orhaneli termik santralinden temin edilen C s n f uçucu kül ikame edilmi beton kar mlar haz rlanm t r. Haz rlanan kar mlarda su/ ba lay c oran sabit tutulmu tur. Beton kar mlar 75x75x15 cm lik prizma kal plar na dökülmü tür. 28 gün kür edilen prizma numunelerden 70 mm çap nda 150 mm boyunda karot örnekler al nm t r. TS 802 ye göre beton kar m hesab yap lm t r [9]. Su/ba lay c madde oran sabit tutulmu 1 m 3 beton için kar m miktarlar Çizelge 3 te verilmi tir. Çizelge 3. 1 m 3 beton için kar m miktarlar Uçucu Kül kame Oran (%) Uçucu Kül (kg) 120 Agrega 1 (kg) (5-15 mm) Agrega 2 (kg) (15-25 mm) S/ B Çimento (kg) Su (kg) Kum(kg) (0-5 mm) , , , , , Phenolphthalein indikatörü ile karbonatla ma derinli inin belirlenmesi Karbonatla ma derinli i ölçümü, uçucu kül ikame oran na göre her beton türünden 3 adet olmak üzere 4 hafta için toplamda 60 adet 70 mm çap nda karot örnekler üzerinde gerçekle tirilmi tir. Al nan karot örnekleri iç hacmi 60x60x80 cm boyutlar ndaki kab n içerisine yerle tirilmi ve iç hacmin % 40 kadar CO 2 gaz penetrasyonuna maruz b rak lm t r. Kab n içerisinden 1., 2., 3. ve 4. haftalarda her bir beton türü için 3 er adet örnek ç kar larak, sulu ba kesme makinesinde ikiye kesilmi ve phenolphthalein (C 20 H 14 O 4 ) indikatörü ile karbonatla ma derinli i ölçümleri yap lm t r. Bilindi i gibi, beton yüzeyine püskürtülen baz indikatörü, ph de eri 11-12,5 olan karbonatla mam betonu koyu pembe renge dönü türür. Karbonatla ma sonucu ph de eri 8-9'a dü mü beton, renk de i imi göstermez. Baz indikatörü olarak kullan lan çözelti phenolphthalein çözeltisidir [1,10,11]. Karbonatla ma derinli inin belirlenmesi deneyi, Baradan vd. [11] ve Hearn et al. [12]'da belirtilen metoda göre yap lm t r. ph' 8,2-9,8 olan phenolphthalein'in % 1 olarak kullan ld, etil alkol ile

5 haz rlanan çözeltinin püskürtülmesinden hemen sonra beton karot örneklerde yüzeyinde k rm z -mor renge dönü en karbonatla mam ve yüzeyden itibaren rengi de i meyen iki bölge olu mu tur. Karbonatla ma derinli i beton yüzeyinden itibaren 0,1 mm hassasiyetle her karot örnek için en az 10 farkl noktadan ölçülmü tür Bo luk oran deneyi Bo luk oran tayini deneyi, beton bloklardan al nan karot numuneler üzerinde TS 3624 standard nda belirtilen esaslara uygun olarak gerçekle tirilmi tir [13]. Bo luk oran n n hesaplanmas nda a ag daki formül kullan lm t r. (6) Formülde; B 0 = Bo luk oran (%) C = Doygun kuru yüzey a rl (gr) A = Etüv kurusu a rl (gr) D = Su içindeki a rl k(gr) fade etmektedir Bas nç dayan m deneyi Karbonatla ma deneyine tabi tutulmu numuneler karbonatla ma derinli i ölçümü yap ld ktan sonra TS EN standard nda belirtilen esaslara uygun olarak bas nç dayan m deneyine tabi tutulmu lard r [14]. Deneyde, 2000 kn yükleme kapasiteli, dijital kumanda üniteli ve yükleme h z ayarlanabilen tek eksenli beton bas nç test cihaz kullan lm t r. 3. BULGULAR VE TARTI MA 3.1. Karbonatla ma Derinli i Farkl uçucu kül oranlar nda haz rlanan ve 4 hafta süre ile h zland r lm karbonatla ma testine tabi tutulan numuneler üzerinde phenolphthalein indikatörü ile gerçekle tirilen karbonatla ma derinli i de erlerine ait aç klay c istatistikler Çizelge 4 te verilmi tir. Çizelge 4. Karbonatla ma derinli i de erlerine ait aç klay c istatistikler U.Kül kame Oran (%) N Ortalama Karbonatla ma Derinli i (mm) 0.Hafta 1.Hafta 2.Hafta 3.Hafta 4.Hafta 0 3 0,0000 1,2433 1,7433 2,1433 2, ,0000 1,3267 1,8267 2,2267 3, ,0000 1,4300 1,9300 2,3300 3, ,0000 1,5200 2,0200 2,4200 3, ,0000 1,9000 2,4000 2,8000 3,8000 Çizelge 4 incelendi inde UK ikame oran na ve zamana ba l olarak karbonatla ma derinli i de erlerinin de i ti i görülmektedir. UK ikame oran ve CO 2 gaz na maruz kalma süresi artt kça karbonatla ma derinli i de erleri de artmaktad r. En fazla karbonatla ma %30 UK ikameli 4 hafta süresince CO 2 gaz na maruz kalan betonlarda görülmü tür. Ortalama karbonatla ma derinli i de erlerine ait grafik ekil 1 de görülmektedir. 4. hafta sonunda elde edilen karbonatla ma derinli i verileri üzerinde gruplar aras nda varyans analizi gerçekle tirilmi tir. Varyans analizi sonucunda gruplar aras nda istatistiksel anlamda önemli fark oldu u görülmü tür (p 0.05). Di er bir ifadeyle UK ikame miktar na ba l olarak karbonatla ma derinli i de erlerinin önemli miktarda de i ti i tespit edilmi tir. 121

6 ekil 1. Ortalama karbonatla ma derinli i de erleri Beton karbonatla ma derinli i de erleri bak m ndan hangi gruplar n birbirinden farkl oldu unu tespit edebilmek amac yla LSD (Least Significant Difference) en küçük anlaml farkl l k testi uygulanm t r. Gerçekle tirilen LSD testi sonuçlar Çizelge 5 te verilmi tir. Çizelge 5. Karbonatla ma derinli i de erlerine ait LSD testi sonuçlar U.Kül kame Miktar (%) Uçucu Kül kame Miktar (%) Ortalama Karbonatla ma Derinli i (mm) 0 f * f * f * f * 2, f * f * 3, f * f * 3, f * f * 3, f * f * f * f * 3,8000 f * =Gruplar aras nda fark vard r (p 0,05). LSD testi sonuçlar na göre; referans numunenin bütün UK ikameli betonlardan istatistiksel anlamda farkl oldu u, 2,6 mm ile referans betonun en küçük karbonatla ma derinli ine sahip oldu u, 3,8 mm ile %30 oran nda UK ikameli betonlar n en büyük karbonatla ma derinli ine sahip oldu u, referans betonda %30 UK li betonlara göre %31 oran nda daha az karbonatla ma meydana geldi i tespit edilmi tir. Ayr ca UK ikameli betonlar n karbonatla ma de eri bak m ndan istatistiksel anlamda birbirinden farkl olmad görülmü tür. Beton kar mlar nda S/Ç oranlar n n sabit tutulmas ndan ve UK ün çimentoya nazaran daha ince oldu undan dolay UK ikameli betonlarda referans numuneye göre kar mlar n kuru oldu u gözlenmi tir. Bu durum beton 122

7 yerle tirmesinde bir tak m zorluklara neden olmu ve bo luk miktarlar yüksek numunelerin üretilmesine sebep olmu tur. Bundan dolay UK ikameli betonlar n karbonatla mas n n daha h zl meydana geldi i dü ünülmektedir Bo luk Oran Farkl uçucu kül oranlar nda haz rlanan beton numuneler karbonatla ma testine tabi tutulmadan önce bo luk yüzdeleri belirlenmi tir. Elde edilen deney sonuçlar na ait aç klay c istatistikler Çizelge 6 da verilmi tir. Ayr ca ortalama bo luk oran de erlerine ait grafik ekil 2 de görülmektedir. Çizelge 6. Bo luk oran de erlerine ait aç klay c istatistikler U.Kül kame Oran (%) N Ortalama Bo luk Oran (%) 0.Hafta 1.Hafta 2.Hafta 3.Hafta 4.Hafta 0 3 4,0367 3,9667 3,9667 3,8433 3, ,2967 5,0667 5,0667 4,9333 5, ,8467 6,0000 6,0000 5,6667 5, ,0433 6,7333 6,7333 6,4333 6, ,5967 7,4333 7,4333 7,4667 7,4667 ekil 2. Ortalama bo luk oran de erleri 123

8 Ortalama bo luk oran de erleri incelendi inde UK ikame oran na ba l olarak beton bo luk oranlar n n de i ti i görülmektedir. Zamana ba l olarak ise bo luk oranlar nda çok küçük de i iklikler meydana gelmektedir. UK ikame oran artt kça bo luk oran de erleri de artmaktad r. En fazla bo luk oran n n %30 UK ikameli betonlarda oldu u, hatta ilerleyen haftalarda çimento hidratasyonundan dolay bo luk oranlar n n çok az bir miktarda olsa azald görülmektedir. 4. hafta sonunda elde edilen bo luk oran verileri üzerinde gruplar aras nda gerçekle tirilen varyans analizi sonucunda gruplar aras nda istatistiksel anlamda önemli fark oldu u görülmü tür (p 0.05). Di er bir ifadeyle UK ikame miktar na ba l olarak bo luk oran de erlerinin önemli miktarda de i ti i tespit edilmi tir. Beton bo luk oran de erleri bak m ndan hangi gruplar n birbirinden farkl oldu unu tespit edebilmek amac yla LSD testi uygulanm t r. Gerçekle tirilen LSD testi sonuçlar Çizelge 7 de verilmi tir. LSD testi sonuçlar na göre; referans numunenin bütün UK ikameli betonlardan istatistiksel anlamda farkl oldu u, %3,83 ile referans betonun en küçük bo luk oran na sahip oldu u, %7,46 ile %30 oran nda UK ikameli betonlar n en büyük bo luk oran na sahip oldu u, referans betonun %30 UK li betona göre %48 oran nda daha az bo luk oran na sahip oldu u tespit edilmi tir. %5 ve %10 UK ikameli betonlar n hariç di er tüm istatistiksel anlamda birbirinden farkl oldu u görülmü tür. Çizelge 7. Bo luk oran de erlerine ait LSD testi sonuçlar U.Kül kame Miktar (%) U.Kül kame Miktar (%) Ortalama Bo luk Oran (%) 0 f* f* f* f* 3, f* f* f* 5, f* f* f* 5, f* f* f* f* 6, f* f* f* f* 7,4667 f * =Gruplar aras nda fark vard r (p 0,05) Bas nç Dayan m Beton numuneler karbonatla ma testine tabi tutulduktan sonra bas nç dayan mlar belirlenmi tir. Elde edilen deney sonuçlar na ait aç klay c istatistikler Çizelge 8 de verilmi tir. Ayr ca ortalama bas nç dayan m de erlerine ait grafik ekil 3 te görülmektedir. Çizelge 8. Bas nç dayan m de erlerine ait aç klay c istatistikler U.Kül kame Oran (%) N Ortalama Bas nç Dayan m (MPa) 0.Hafta 1.Hafta 2.Hafta 3.Hafta 4.Hafta , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,

9 ekil 3. Ortalama bas nç dayan m de erleri Ortalama bas nç dayan m de erleri incelendi inde UK ikame oran na ve zamana ba l olarak beton bas nç dayan mlar n n de i ti i görülmektedir. UK ikame oran artt kça bas nç dayan m de erleri azalmakta, beton ya artt kça dayan m de erleri artmaktad r. 1 ay süren h zland r lm karbonatla ma deneyi ba ndaki dayan m de erleri ile sonundaki de erler aras nda yakla k 2-3 MPa gibi bir art oldu u görülmektedir. Bu durum betonun dayan m kazanma sürecinin devam etti ini göstermektedir. En büyük bas nç dayan m de eri 30,71 MPa ile 4. Hafta sonunda referans numunede, en küçük bas nç dayan m n n ise 15,73 MPa ile karbonatla ma deneyi öncesinde 28 günlük %30 ikameli betonlarda meydana geldi i görülmektedir. Gruplar n kar la t r lmas amac yla yap lan varyans analizi 4. hafta sonunda elde edilen bas nç dayan m verileri üzerinde gerçekle tirilmi tir. Varyans analizi sonucunda gruplar aras nda istatistiksel anlamda önemli fark oldu u görülmü tür (p 0.05). Di er bir ifadeyle UK ikame miktar na ba l olarak bas nç dayan m de erlerinin önemli miktarda de i ti i söylenebilir. Beton bas nç dayan m de erleri bak m ndan hangi gruplar n birbirinden farkl oldu unu tespit edebilmek amac yla LSD testi uygulanm t r. Gerçekle tirilen LSD testi sonuçlar Çizelge 9 da verilmi tir. 125

10 Çizelge 9. Bas nç dayan m de erlerine ait LSD testi sonuçlar Uçucu Kül kame U.Kül kame Miktar (%) Ortalama Bas nç Miktar (%) Dayan m (MPa) 0 f * f * f * f * 30, f * f * f * f * 27, f * f * f * f * 23, f * f * f * f * 20, f * f * f * f * 17,3033 f * =Gruplar aras nda fark vard r (p 0,05). LSD testi sonuçlar na göre; zamana ve UK ikame oran na ba l olarak beton bas nç dayan m de erlerinin istatistiksel anlamda önemli miktarda de i ti i, bütün beton gruplar n n birbirinden farkl oldu u görülmü tür. En büyük bas nç dayan m na sahip olan referans numunenin, en küçük dayan ma sahip %30 ikameli betona göre %44 oran nda daha büyük de ere sahip oldu u görülmektedir. 4. SONUÇLAR ve TARTI MA Çal ma kapsam nda farkl oranlarda uçucu kül ikamesinin beton karbonatla ma derinli ine olan etkisinin belirlenmek amac yla %0, %5, %10, %20 ve %30 oranlar nda Orhaneli termik santralinden temin edilen C s n f uçucu kül ikameli beton numuneleri haz rlanm t r. Haz rlanan karot numuneler üzerinde h zland r lm karbonatla ma, bo luk oran ve bas nç dayan m deneyleri gerçekle tirilmi tir. Elde edilen deney sonuçlar üzerinde gerçekle tirilen de erlendirmeler sonucunda; UK ikame oran na ve zamana ba l olarak karbonatla ma derinli i de erlerinin de i ti i, en fazla karbonatla man n %30 UK ikameli betonlarda, en az karbonatla man n ise referans betonlarda meydana geldi i, referans betonda %30 UK ikameli betonlara göre %31 oran nda daha az karbonatla man n olu tu u görülmü tür. UK ikame oran na ba l olarak beton bo luk oranlar n n de i ti i, zamana ba l olarak ise bo luk oranlar nda çok küçük de i iklikler meydana geldi i, UK ikame oran artt kça bo luk oran de erleri de artt, en fazla bo luk oran n n %30 UK ikameli betonlarda oldu u, hatta ilerleyen haftalarda çimento hidratasyonundan dolay bo luk oranlar n n çok az bir miktarda olsa azald, referans betonun %30 UK ikameli betona göre %48 oran nda daha az bo luk oran na sahip oldu u gözlenmi tir. UK ikame oran na ve zamana ba l olarak beton bas nç dayan mlar n n de i ti i, UK ikame oran artt kça bas nç dayan m de erlerinin azald, beton ya artt kça dayan m de erleri artt, ancak dayan m de erlerindeki art n 2-3 MPa geçmedi i, en büyük bas nç dayan m na sahip olan referans numunenin, en küçük dayan ma sahip %30 ikameli betona göre %44 oran nda daha büyük de ere sahip oldu u görülmü tür. KAYNAKLAR [1]. T. Y. Erdo an, Beton, METU Press, I. Bask, Ankara, (2003). [2]. S. Taban, O. im ek, Zeolitik Tüf Katki Orani Ve Deniz Suyunun Çimentonun Fiziksel Ve Mekanik Özelliklerine Etkisi, J. Fac. Eng. Arch. Gazi Univ. Vol 24, No 1, , (2009). [3]. J. Kropp, H. K. Hilsdorf, Performans Criteria for Concrete Durability, Rilem Report 12, Chapman&Hall, London, (1995). [4]. A. A. Sha'at, A.E. Long, The Influence of Controlled Permeability Formwork Liner on the Quality of the Cover Concrete, Durable Concrete in Hot Climates, ACI, Sp:139-6,Pp: ,(1993). 126

11 [5]. S. Suba, M. Arslan, Kal p Yüzey Özelliklerinin Betonun Karbonatla mas Üzerine Etkileri, Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Der. Cilt 23, No 4, , (2008). [6]. T. Gönen, S. Yaz c o lu, Farkl Nem Ortamlar ndaki Betonlarda Karbonatla ma Geli imi, F. Ü. Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 16(2), , (2004). [7].. B. Topçu, Yap Malzemeleri ve Beton Deneyleri El Kitab, Eski ehir, (2006). [8]. S. Suba, Farkl Yüzey Astarlar ile Kaplanm Drenaj Özelli i Bulunan Kal plar n Betonun Baz Fiziksel Özelliklerine Etkileri, Doktora Tezi, Gazi Ünv., Fen Bilimleri Enst., Ankara, (2005). [9]. TSE, Beton Kar m Hesap Esaslar, TS 802, TSE Yay nlar, Ankara, (2009). [10]. E. Sancak, ve O. im ek, The effect of the use of silica füme in concrete on steel reinforcement corrosion, IV. ICCP 2004 International Corrosion and Concrete Protection Symposium, Ankara, Türkiye, , (2004). [11]. B. Baradan, ve Ark., Betonarme Yap larda Kal c l k, Dokuz Eylül Üniversitesi Müh.Fak.Yay nlar, zmir, (2002). [12]. N. Hearn, R. D. Hooton, and R. H. Mills, Pore Structure and Permeability, Concrete and Concrete- Making Materials, Edited by: Klieger, P. and Lamond, J., ASTM STP 169C, , (1994). [13]. TSE, Sertle mi Betonda Özgül A rl k, Su Emme ve Bo luk Oran Tayin Metodu, TS 3624, TSE Yay nlar, Ankara, (1981). [14]. TSE, Beton Sertle mi Beton Deneyleri, Bölüm 5: Deney Numunelerinde Bas nç Dayan m n n Tayini, TS EN , TSE Yay nlar, Ankara (2003). 127

12 128