ANAKRONİZM = ZAMANBOZUM

Transkript

1 ANAKRONİZM NEDİR?

2 ANAKRONİZM = ZAMANBOZUM Herhangi bir şeyin (söz, olay, nesne), bilerek ya da yanlışlıkla, başka bir tarihe taşınması Geçmişi günümüz kavram yada yanılgılarıyla değerlendirmek Fatih in kardeş katlini insan hakları ile değerlendirmek Fatih in yönetim anlayışı ile bugünkü yönetimi değerlendirmek Günümüzü geçmişin kavram veya yanılgılarıyla değerlendirmek

3 İLKÇAĞ DA BİLİM VE TEKNOLOJİ ÖNCESİ

4 ESKİÇAĞ (PALEOLİTİK) Silah Teknolojisi Taş Çakmak taşı Fildişi kemik Sivri Uçlar Zıpkınlar Taş Balta Boynuz Ağaç Dalları

5 ESKİÇAĞ (PALEOLİTİK) Avcılık ve Toplayıcılık Silah Teknolojisi Ateş Avcılık (gece) Pişirme İletişim Savunma Tapınma Eritme

6 YENİTAŞ ÇAĞI (NEOLİTİK) Silah Teknolojisi Balta Keser Ok Yay Uzun Menzilli Avlanma

7 YENİTAŞ ÇAĞI (NEOLİTİK) Yerleşik Hayata Geçiş (Farklı yerlerde farklı zamanlarda) Hayvanların evcilleştirilmesi (Avcılıktan Göçebe Topluluklara Hayvancılık) Bitkilerin Evcilleştirilmesi (Toplayıcılıktan Bahçeciliğe Tarım) Buğday, pirinç (Eski dünya) Domates, patates (Yeni dünya) Tarım Teknolojisi Sopa, çapa Toprak mutfak gereçleri Seramik Kültürü (kil) Ulaşım Teknolojisi Sal Kızak Tekerlek

8 Sosyal Değişme Kadın ve Erkeğin İşbölümünün Belirginleşmesi Erkek Avcı ise bitkileri yetiştiren kadınlardı Kadın: Çiftçilik, çömlekçilik, dokumacılık Erkek: Avcılık, hayvancılık, inşaatçılık Avcı topluluklar yaşarken, yerleşik hayata geçenler zamanla avcılığı spor olarak görmeye başladılar. KENTSEL DEVRİM Ticaret Siyaset Yöneten - Yönetilen

9 İLKÇAĞ DA BİLİM VE TEKNOLOJİ

10 İLK UYGARLIKLAR

11 ESKİ MISIR M.Ö li yıllardan itibaren Bilimsel gelişmenin iki önemli kaynağı; Nil Nehri Taş Zenginliği

12 ESKİ MISIR NİL; Taşkın sorunu Matematiksel ve Astronomik Hesaplamalar Onlu sistem Alan ve hacim hesapları Astronomi Günlük saat hesaplamaları 365 gün 24 saatlik takvim Sulama Kanalları TIP Anatomi Mumyalama Reçete kullanımı

13 ESKİ MISIR KEOPS (M.Ö ler) Taş zenginliği Bugüne kadar yapılmış en büyük taş yapı 2,5 tonluk 2,3 milyon blok En 233 m; yükseklik1138 m

14 Çeşitli Görüntüler

15 Nasıl Yapıldı?

16 MEZOPOTAMYA UYGARLIKLARI Fırat ve Dicle Sümer, Akad, Babil Yerleşik Hayat Sümer de ilk yazı örnekleri Kil tabletler Din Adamlarının tahıl vb ürünleri kayıt altına alması (Ziggurat)

17 MEZOPOTAMYA UYGARLIKLARI Pratik Bilgiler Zaman hesaplama Alan hesaplama Sulama kanalları Trampa Astronomi Ay ve güneş tutulmalarının hesaplanması Merkür, Venüs, Mars, Jüpiter, Satürn ve on iki takım yıldızını biliyorlar Ay takvimi Cebir 60 tabanlı rakam sistemi Daire 360

18 ESKİ ÇİN Kapalı bir toplum Dokumacılık ipek Onlu sayı sitemi Abaküs Çarpım cetveli Terra Kota Askerleri Toprak Askerler İlk Çin imparatoru Qin Shi Huang'ın mezarında (MÖ 210) 1974 yılında bir çiftçi tarafından bulundu. Astronomi Takım yıldızlarını esas alan takvim Güneş lekeleri, Meteor vb. Pusula Tıp Ying ve Yang İlkesi (iyi-kötü) Masaj ve Akupunktur

19 ESKİ HİNT Kaynak Vedik (astroloji) metinleri ve Siddhanta (astronomi) metinleri Matematik Onlu sayı sistemi Sıfır Aritmetik, cebir, trigonometri Tıp (M.Ö. 3. yy Yogo Okulu)

20 DİĞERLERİ ORTA ASYA Türkler ESKİ AMERİKA Olmekler Zapotekler Mayalar ESKİ ANADOLU Hititler Urartular Frigyalılar Lidyalılar ESKİ YUNAN Giritliler Akalar (Miken) İyonyalılar ROMA

21 İBN-İ SİNA 10 yaşında Kuran ı ezberledi. Eserlerini Arapça yazmakla birlikte aslen Türk asıllıdır. Mikrobu işaret etti, bağırsak enfeksiyonunu biliyordu. Hamedan Hanedanının oğlunu iyileştirdi, kütüphanede çalıştı. Kütüphaneyi yakan ve kellesini isteyen isyancıların elinden deli taklidi yaparak kurtuldu. Öldüğünde arkasında 150 eser, reçete bıraktı. Doğu ve Batı hekimliğine 600 yıl hükmetti. Avrupalılar Tıbbı Hipokrat yarattı, ölmüştü; Galenos diriltti, dağınık durumda idi; Râzi toparladı; ama eksikliklerini İbni Sina tamamladı dermektedirler. Farabi ve gazali arasında felsefi bir köprü vazifesi görmüştür.

22

23

24 ARİSTO (Muallim-i Evvel) Dönemin bir çok devlet adamında olduğu gibi; BÜTÜNCÜL BİLİM ANLAYIŞI Mantık, fizik, metafizik, ahlak ve siyaset üzerinde çalışmıştır. M.Ö. 384 yılında Makedonya da dünyaya gelmiştir yaşlarında Atina ya gelen bir yabancıydı ve Akademi de öğrenci olmuştu. Platon un ölümüne kadar 20 yıl Atina kalmış ve etkisine rağmen ters düşecek görüşler savunmuştu: Derler ki Herkes ya bir Platoncu olarak doğar ya da bir Aristotelesçi. Bilgi Felsefesi: Plato için bilgi nesneleri bu dünyada bulunmazken, Aristo için bilgi nesnelerini duyu organlarımızla algılayabiliriz ve bu nesneler gerçek ve birdir. Siyaset Felsefesi: Plato ebedi ve kusursuz bir devlet teorisi üzerinde çalışırken, Aristo mevcut olanların en iyisini seçmeye çalışmaktadır. Büyük İskender e öğretmenlik yaptı. İskender in iktidarı ele geçirmesinden sonra Atina da kendi okulunu (Lyceum) açtı. İskender in ölümünden sonra anti- Makedon tepki nedeniyle Atinayı terk etti. Okulu 860 yıl ayakta kaldı. 322 yılında ölmüştür.

25 TAKVİM VE SAAT

26 TAKVİM VE SAAT Takvim ve saat insanoğlunun zaman algısını nasıl etkilemiştir? Zamanı küçük birimlere bölmek ne anlama gelir?

27 SAAT ve TAKVİMİN GELİŞİMİ Biyolojik Saat Zihin Saati Saatin Gelişimi Sümerler: Yılın ve günün dilimlere bölünmesi Doğu da (Türkler, Araplar ve İranlılar): güneş, kum ve su saatleri İngiliz Christian Huygens (1675): yaylı balansı saatin içine yerleştirmesi. 1810: Cep Saati

28 ZAMAN ALGISI NEDİR? Saatin kendisi mekan, yürüyüşü zaman, ayarı insandır Bu da gösterir ki, zaman ve mekan insanla mevcuttur! A.H.Tampı nar

29 20. yüzyılın en büyük fizikçisi sayılan Einstein Zamanın Göreceliği Zamanın akış hızı, onu ölçerken kullandığımız referanslara göre değişir. Çünkü insanın bedeninde zamanın akış hızını mutlak bir doğrulukla gösterecek doğal bir saat yoktur. Lincoln Barnett in belirttiği gibi rengi ayırt edecek bir göz yoksa, renk diye bir şey olmayacağı gibi, zamanı gösterecek bir olay olmadıkça bir an, bir saat ya da bir gün hiçbir şey değildir. Bunu Einstein ın bir örneği ile açıklayalım. Bu örneğe göre aynı yaştaki ikizlerden biri Dünya da kalırken, diğeri ışık hızına yakın bir hızda uzay yolcuğuna çıkar. Uzaya çıkan kişi, geri döndüğünde ikiz kardeşini kendisinden çok daha yaşlı bulacaktır. Bunun nedeni uzayda seyahat eden kardeş için zamanın daha yavaş akmasıdır. Aynı örnek bir baba ve oğul için de düşünülebilir; eğer babanın yaşı 27, oğlunun yaşı 3 olsa, 30 dünya senesi sonra baba dünyaya döndüğünde oğul 33 yaşında, baba ise 30 yaşında olacaktır.

30 Nobel ödüllü genetik profesörü ve düşünür François Jacob Mümkünlerin Oyunu adlı kitabında zamanın geriye akışı ile ilgili şunları anlatır: Tersinden gösterilen filmler, zamanın tersine doğru akacağı bir dünyanın neye benzeyeceğini tasarlamamıza imkan vermektedir. Sütün fincandaki kahveden ayrılacağı ve süt kabına ulaşmak için havaya fırlayacağı bir dünya; ışık demetlerinin bir kaynaktan fışkıracak yerde bir tuzağın (çekim merkezinin) içinde toplanmak üzere duvarlardan çıkacağı bir dünya; sayısız damlacıkların hayret verici işbirliğiyle suyun dışına doğru fırlatılan bir taşın bir insanın avucuna konmak için bir eğri boyunca zıplayacağı bir dünya. Ama zamanın tersine çevrildiği böyle bir dünyada, beynimizin süreçleri ve belleğimizin oluşması da aynı şekilde tersine çevrilmiş olacaktır. Geçmiş ve gelecek için de aynı şey olacaktır ve dünya tastamam bize göründüğü gibi görünecektir.

31 SANAYİ ve KENTLEŞME Aldous Huxley e Göre Zaman DOĞU TOPLUMU Doğulu hiçbir şey yapmama sanatını geliştirmiştir. Doğal uzay zamanı (güneş-ay) Geniş bölümlere ayrılan eski zaman bilinci vardır. Zamanı günlük, aylık ve mevsimlik birimlerle bilirlerdi. Güneşin doğuşu ile öğleni; batışı ile akşamı; ilkbaharla yazı, sonbaharla kışı bilirlerdi. BATI TOPLUMU Batılı için beklemek psikolojik bir işkencedir. Makine yapımı bir zaman Bilinç zamanın en küçük birimlerini esas almaktadır. Kentte zaman bir dönen tekerlekler olayıdır; saniyelerle, dakikalarla, sekiz saatlik günlerle, altı günlük haftalarla ölçülür. Kentliler güneşin gökyüzündeki devinimini farketmeden, ayla yıldızları hiç görmeden yaşayabilirler. Kentlinin samanyolu Broadway (Hollywood); takım yıldızları ise florosanlardı.