AYDINLATMA EL KİTABI

Transkript

1 TERMA LED AYDINLATMA ELEKTRİK MÜHENDİSLİK HİZMETLERİ SAN. Ve TİC. LTD. ŞTİ. AYDINLATMA EL KİTABI 1

2 ÖNSÖZ Son yıllarda gelişen ve günümüzde kullanım alanları oldukça artan aydınlatma teknolojisi; LED aydınlatma sistemleridir. Düşük enerji kullanarak uzun ömürlü ışık yayması, LED sistemlerini diğer aydınlatma sistemlerinden ayıran en önemli farktır. LED teknolojisi artık; iç ve dış tüm mekanların aydınlatılmasında kullanılmaktadır. Türkiye de özel ve kamu kuruluşlarında, modern aydınlatma kavramının gelişmesine 1993 yılından beri büyük katkı sağlayan firmamız, 2010 yılında LEDCAUTURE; müşterilerinin güvenini kazanarak sektör liderliğine doğru ilerlemektedir. LEDCAUTURE, Deneyimli uzman kadrosu ile, kendi özel üretimlerinin yanı sıra dünyanın önde gelen kuruluşlarının STAD, YOL, TÜNEL aydınlatmalarında proje partneridir. Bugüne kadar gerçekleştirdiği tüm projelerinde inovatif düşünen, doğru aydınlatma ilkelerinden ödün vermeyen mimari ve mühendislik ile bütünlüklü, emniyetli çalışmalar yürüten firmamız, estetik ve fonksiyonel projeler gerçekleştirme amacıyla hareket etmektedir. LEDCAUTURE ürün gamında bulunan; son teknolojiyle harmanlanmış kaliteli dizaynlar, firmamızın yerli ve uluslararası pazarlarda rakipleri arasındaki yerini almasını sağlamıştır. Geniş ürün yelpazemiz, uzman teknik kadromuz ve sektördeki tecrübelerimiz ile sizlere hızlı, güvenilir ve kaliteli hizmet sunmaya hazırız. Mehmet-Ayşen HAMAMCIOĞLU 2

3 İÇERİK 1.LED (Light-Emitting Diode) a.led in Temel Özellikler b.led Ampullerin Avantajları 2.LED Aydınlatma Sistemlerinin Gelişimi 3.Yeni Nesil LED Teknolojileri 4.Aydınlatma Birimleri 5.Yapay Işık Kaynakları 6.Floresan/Akkor Flaman ve LED Lambaların Karşılaştırılması 7.Aydınlatma 8.Aydınlatma Türleri 9.İyi Bir Aydınlatmanın Sağlayacağı Faydalar 10.Aydınlatma Hesabı 11.İç Aydınlatma 12.Armatür Çeşitleri ve Yapıları 13.Dış Aydınlatma 3

4 LED (Light Emitting Diode) TİP Optoelektronik ÇALIŞMA PRENSİBİ Elektroışınım MUCİDİ Nick Holonyak Jr. (1962) LED ler ortalama olarak 10 ma ve 1.5 V değerinden itibaren iletime geçerek ışık yaymaya başlarlar. Işık yayan diyotların yayım gücü zamanla orantılı olarak düşer. Yayım gücü normal gücün yarısına düştüğünde diyot ekonomik olarak ömrünü tamamlamış demektir. Bir LED in ortalama ömrü saattir. 4

5 LED in Temel Özellikleri Özellikle Aydınlatma, sinyalizasyon ve mimari aydınlatma alanlarında diğer ışık kaynaklarının yerini hızla almaya başlamışlardır. Ledlerinenerji sarfiyatlarındaki düşüklüğünün en önemli sebebi kayıplarının az olmasıdır. Ayrıca ömürleri oldukça uzun olan bu diyotlar diğer ampuller gibi flaman taşımadıklarından dolayı hemen her koşulda sorunsuz kullanılabilirler. Bugün ulaşılan aydınlatma değerleri beyaz renk için 140 Lümen/Wattgibi oldukça yüksek bir değerle floresan lambaları geçmiş bulunmaktadır. 5

6 LED Ampullerin Avantajları 1.Enerji verimliliği sağlar;led ampuller son derece verimlidir. Şebekeden çekilen elektrik enerjisinin %90'ından fazlasını görünür ışığa çevirir. Görünmeyen ışık yayımı yok denecek kadar azdır. Enkandesen ampullere oranla %50-80, tasarruflu lambalara kıyasla %10-20 daha fazla tasarruf sağlar. 2.Kullanım ömürleri uzundur;enkandesen ampullerde 1000 saatten daha az olan ömür LED ampullerde saatin üzerine çıkmaktadır. 3.Dim Edilebilirler 4.Bakım maliyetleri azdır. Ürün uzun ömrü sayesinde çok sık değişmesi gerekmez. 5.Doğa dostudurlar;led lambalar geri dönüştürülebilir ve çevreyi kirletmezler. Floresan ve tasarruflu lambalar cıva içermektedir. Halojen lambalarda da halojen gazları bulunmaktadır.floresan ve tasarruflu lambaların camının kırılması sonucu ortama zehirli cıva gazı yayılır.led lambalar tek frekansta ışık verdikleri için, görünür ışık yayan LED lambalar morötesi veya kızılötesi ışık yaymazlar. Bu nedenle canlıların ve tarihi eserlerin zarar görmeden aydınlatılması sağlanır. 6

7 LED Ampullerin Avantajları 6.Açma kapama sayısı yüksektir;led lerde yaklaşık den fazla açma/kapama işlemi yapılabilmektedir. Açma kapama işlemi LED lambanın çalışma performansını etkilemez. 7.Darbelere karşı dayanıklıdır;led ler kırılgan değildir ve parçalanması oldukça zordur. Bu da ışığın kesintisiz kullanımını sağlar. LED lambaların dış kısmındaki plastik kırılabilir. Bunun kırılması veya sarsıntı geçirmesi içindeki LED leri etkilemez. LED lambalarda kırılacak cam tüp yoktur ve iç parçaları serttir. 8.Suya dayanıklıdır. 9.Tepkime süreleri çok kısadır;200 ns içinde ışık vermeye başlarlar. Çok düşük sıcaklıklarda bile en iyi parlaklık ve renk seviyesine hemen ulaşır. Açılıp kapanma esnasındaki titreşim etkisi göstermezler. Floresan lambalar veya sodyum lambalar çalışması sırasında hemen devreye girmemektedirler. 10.Düşük sıcaklıklarda çalışırlar.enkandesen ampuller 2700 derecede, halojen ampuller 3100 derecede çalışırken LED in çip ısısı 110 dereceyi geçmez. Çalışma ortamına fazla ısı vermezler, böylece sıcak bölgelerde ve yazın evlerde rahatsız edici bir ısı kaynağı oluşturmazlar. 11.İstenilen ışık renk sıcaklığı elde edilebilir 7

8 LED Aydınlatma Sistemlerinin Gelişimi 1962 İlk ticari LED üretildi, ilk üretilen kırmızı LED ler sinyal ve göstergelerde kullanıldı Siemens Semiconductor Division tarafından ilk radyal kılıf LED üretildi. Milenyum ile birlikte; Titreşimlerden etkilenmeme özelliğinden dolayı araç tasarımcıları gösterge aydınlatması, stop lambası, fren lambaları, sinyal lambaları olarak LED dizinlerini kullandılar. Birkaç firma far lambası prototipleri geliştirdi. 90 ların başı Kırmızı LED e ilave olarak sarı, yeşil, mavi ve beyaz LED ler geliştirildi.işık verimlilikleri arttırıldı Önce kırmızı ve sarı ardından yeşil renkler trafik ışıklarında kullanılmaya başlandı.otomobil endüstrisinde;araçl arda 3. fren lambası olarak kullanılmaya başlandı. 8

9 Aydınlatma Birimleri 1. Işık Akısı (lümen) Bir ışık kaynağının birim zamanda yaydığı toplam ışık miktarı ile ilgili bir kavramdır. Birimi lümendir. Işık kaynağından çıkan ve normal gözün gündüz görmesine ait spektral duyarlık eğrisine göre değerlendirilen enerji akısına denir. 2. Etkinlik Faktörü (lm/w) e ile gösterilir, birimi lm/w' tır. Bir ışık kaynağından veya armatürden çıkan toplam ışık akısının kaynağın veya armatürün toplam gücüne oranıdır. Başka bir deyişle, ışık kaynağının veya armatürün şebekeden çektiği 1W güce karşılık verdiği ışık akısı değeridir. 9

10 3. Aydınlık Şiddeti (lüx) Ortalama aydınlık düzeyi birim yüzeye düşen ışık akısının dik bileşeninin yüzeyin alanına oranıdır. Birimi lm/m2 =lüks'tür ve lx ile gösterilir. 4. Renk Sıcaklığı (Kelvin) Işık kaynağı ile aynı tayfa sahip "kara cismin'' sıcaklığıdır. Birimi Kelvin(K)' dir. Üzerine düşen değişik dalga boylarındaki radyasyonların hepsini yutabilen cisme siyah cisim denir ve siyah cismin spektral yutma faktörü teorik olarak 1 kabul edilir. Siyah bir cisme ısı enerjisi verildiğinde önce ısınmaya başlayacak sonra sarımsı, sarı, sarı beyaz ve mavi beyaz ışık yayacaktır. Işık kaynaklarının ışık rengi, tayflarındaki ışınım yoğunluklarının farklılığına bağlı olarak değişmektedir. Gerçek sıcaklığından daha yüksek bir sıcaklıkta "siyah cisim" gibi ışık veren renk sıcaklıklı cismin; siyah cisim gibi ışık yaydığı sıcaklığa renk sıcaklığı denir. 10

11 Aydınlatma Birimleri 5. Renksel Dönüşüm Endeksi (CRI) Bir ışık kaynağının renk dönüştürme özelliği Renk Dönüşüm İndeksi (CRI) olarak ifade edilir. Değişik ışık kaynaklarının renksel karakteristiklerini karşılaştırabilmek için renk dönüşüm endeksi (Color Rendering Index - CRI) kullanılmaktadır arasında değerlendirilir. 100 en canlı rengi gösterir. Yüksek CRI sayısı, daha iyi renk oluşturma yeteneğidir. CRI, doğal nesnelerin belli bir ışık kaynağı tarafından aydınlatıldığında nasıl görüleceğini ifade eden genel bir göstergedir. Genel olarak birçok aydınlatma uygulaması için değeri 70 ve üzeri olan CRI istenecektir. CRI şu anda renk oluşturma değerlendirme için tek uluslararası kabul görmüş ölçümüdür. 11

12 Aydınlatma Birimleri Aydınlatma için doğru yapay ışık kaynaklarının CRI değeri ile birlikte, renk sıcaklığı, doğallık ve aydınlık seviyeleri de önemlidir. Bu sebeple, İhtiyaca göre CRI, renk sıcaklığı, yeterince ışık akısı (lümen), değeri olan ürünler ihtiyacımızı karşılayacaktır. Yeni tasarım yaklaşımlarında verimlilik göz ardı edilemeyeceği için yukarıdaki şartlar sağladıktan sonra enerji etkin -Lümen/W değeri yüksek- ürünler seçilmelidir. CRI 90 CRI 70 Silence Hotel/İSTANBUL 12

13 Aydınlatma Birimleri 6. Elektriksel Güç (Watt) Bir lambanın aydınlatmak için elektrik şebekesinden çektiği elektrik gücünün birimi Watt (W) dır. Farklı tiplerdeki ampuller şebekeden daha az güç ( yani daha düşük elektrik faturası ) çekerken en az diğer ampuller kadar yüksek ışık verebilirler. 2 adet lambanın hangisinin daha parlak olduğunu anlamak için watt değerlerine değil lümen değerlerine bakılmalıdır. Lümen değeri daha büyük olan lamba her zaman daha parlak yanacaktır. Nasıl uzunluk metre, ağırlık kg ile ölçülüyorsa ampullerin parlaklıkları da watt değeri ile değil lümen değerleri ile ölçülür. 13

14 Yapay Işık Kaynakları 14

15 Yapay Işık Kaynakları Yeni nesil LED lere ait bazı parametreler 15

16 Floresan/Akkor Flaman ve LED Lambanın Karşılaştırması Aydınlatma sektöründe geleneksel akkor filamanlı (enkandesan) lambaların yerini zaman içerisinde daha fazla ışık verimliliğine sahip olan floresan lambalar almıştır. Akkor filamanlı lambaların reaktif güç bileşeninin bulunmayışı bu tür aydınlatma cihazlarının önemli bir avantajı olarak görülse de,düşük ışıksal etkinlik, kısa ömür ve ısınma problemi nedeniyle artık kullanımı hayli düşük seviyelerdedir. Avrupa birliği ülkelerinde aşamalı olarak akkor filamanlı lambaların üretimine sınırlama getirilmektedir. Üretici firmalara göre değişmekle birlikte yeni nesil LED lerin ışıksal etkinlik değeri lm/w arasındadır. Power LED li lambaların akkor ve floresan lambalara kıyasla avantajları şu şekilde sıralanabilir: a)yönlü Işık Yayabilme: Geleneksel ışık kaynakları tüm yönlerde ışık yayarak çoğu uygulamada ışık kaynağında üretilen ışığın bir kısmının zayi olmasına neden olmaktadır. Bazı özel optikler ve yansıtıcılar (reflektörler) kullanılarak bunun önüne geçilmeye çalışılır, fakat bu durumda ışık kayıpları oluşur. b)kırılmalara Karşı Dayanıklılık: LED ler filaman ve cam kaplamalara sahip olmadığından titreşimlere büyük ölçüde dayanıklıdırlar. Akkor telli lambalar ve deşarj lambalar taşıtlardan kaynaklanan ve sanayi uygulamalarındaki titreşimlerden etkilenebilir. c)küçük Boyut Avantajı: LED ler küçük boyutlu olmaları ve yönlü ışık yaymaları sayesinde, yenilikçi, düşük profilli, kompakt aydınlatma tasarımı imkânı sağlamaktadır. d)yüksek Işık Verimliliği: Yeni nesil LED li lambalarda verimlilik 150 lm/w değerini aşmış durumdadır. Işık verimliliğinin hesabında armatürden kaynaklanan kayıplar, kullanılan kaynağın tek yönlü veya çok yönlü olması da önemli bir yer tutar. 16

17 Floresan/Akkor Flaman ve LED Lambanın Karşılaştırması Referans Ürün: TERMA-Ağaç aydınlatma/projektör Serisi 17

18 Floresan/Akkor Flaman ve LED Lambanın Karşılaştırması LED ler diğer ışık kaynaklarından farklı olarak son derece uzun çalışma ömrüne sahip olsa da ısı etkisiyle LED in ışık çıktısı, renk sıcaklığı ve lümen sürekliliği olumsuz etkilenir. Bu nedenle iyi bir termal tasarım LED ömrü için belirleyici unsurdur. TERMA ailesi olarak teknik kadromuz ile LED in ömrü ve verimliliği en uygun şartlara göre tasarlanmaktadır. ART-MİM 18

19 AYDINLATMA TERMA Özel Tasarım Uygulaması Kandilli Senar Konakları Aydınlatma, nesnelerin ve çevrenin en iyi şekilde algılanmasını sağlamak amacı ile tasarlanır. Aydınlatılmasını talep ettiğimiz mekanları oluşturan nesneler, parlak ya da mat yüzeyli; renkleri, dokuları, ya da biçimleri bakımından, az ya da çok önemli; çok ufak ya da iri; hareketli ya da hareketsiz olabilirler. Bunların görülmesi gereken süre, çok kısa ya da uzun olabilir. İnsanlar bu nesnelerin bulunduğu mekân içinde, ya da bunun dışında olabilirler. Yani aydınlatma, çok çeşitli değişkenlerin göz önüne alınarak, hesaplamalar ve tekniklerin uygulandığı, başlı başına bir öneme sahip bir bilim dalıdır. 19

20 AYDINLATMA Efe Towers/Bursa 20

21 Aydınlatma Türleri DOĞAL AYDINLATMA Ana kaynağı güneş olan gün ışığının, aydınlatma sistemi olarak tanımlanmaktadır. 21

22 Aydınlatma Türleri YAPAY AYDINLATMA Yapma ışık kaynaklarından üretilen ışığın, görsel konfor gereksinmelerini karşılamak üzere tasarlanan aydınlatma sistemi olarak tanımlanır. 22

23 Aydınlatma Türleri BÜTÜNLEŞİK AYDINLATMA Gorsel konfor gereksinmelerini karşılamada, gun ışığının yetersiz kaldığı durumlarda takviye edici olarak yapma ışığın kullanıldığı aydınlatma sistemi olarak tanımlanabilmektedir. 23

24 Aydınlatma Türleri İÇ AYDINLATMA Çeşitli yapısal ögelerle dış cevreden ayrılmış, iç mekanların aydınlatma sistemini konu alır. Referans görsel:oriza PARK/Antalya Referans görsel:oriza PARK/Antalya 24

25 Aydınlatma Türleri DIŞ AYDINLATMA Referans görsel:rixos HOTEL/Konya Bina dışı çeşitli ölçekteki yapma çevrenin aydınlatma sistemini konu alır. Referans görsel:ng KÜTAHYA PORSELEN AVM/İstanbul 25

26 İyi Bir Aydınlatmanın Sağlayacağı Faydalar Gözün görme yeteneği artar Göz sağlığı korunur, görme bozuklukları önlenmiş olur. Görsel performans artacağından, yapılan işin verimi artar böylece ekonomik yarar sağlanır. Psikolojik açıdan da görsel konfor sağlanır. İçinde bulunulan ortam daha mutlu hissettirir. İyi görememe ya da görme yanılgılarından doğabilecek kazalar azalır. Güvenlik duygusu sağlanır. 26

27 Aydınlatma Hesabı Doğru aydınlatma icin ceşitli veriler ve hesaplamalar kullanılmaktadır. Bir mekanın aydınlatılması hesapları ve etkenleri aşağıda aşama aşama açıklanmıştır. Bazı mekanlar için en düşük aydınlatma şiddeti 27

28 Aydınlatma Hesabı K değerlerine göre oda aydınlatma verimi ƞ Yukarıdaki tabloda bazı malzemelerin renk durumlarına gore yansıma katsayıları verilmiştir. Bu katsayılar hesaplamalarda kullanılır. Tabloda bazı mekanlarda kullanılması istenen en düşük aydınlatma şiddetleri verilmiştir. Tabloda günlük mekanlara yer verilmiştir. Aydınlatma hesabı yapılırken, aydınlatma projesi cizilecek mekanların ozellikleri dikkate alınmalıdır. 28

29 İÇ AYDINLATMA Çeşitli lambaların güç ve ışık akıları 29

30 İÇ AYDINLATMA Robinson Çamyuva 30

31 İÇ AYDINLATMA NG Residence Satış Ofisi 31

32 İÇ AYDINLATMA Antalya Ticaret ve Sanayi Odası 32

33 İÇ AYDINLATMA Silence Hotel 33

34 Armatür Çeşitleri ve Yapıları 1.Akkor Flamanlı ve Gazlı Deşarj Armatürleri Tip-A Tijli Armatür: Opal cam globlu, tijli (sarkıtlı) alüminyumdan yapılmış armatürdür. Tip B1 Tavan Armatürü Opal cam globlu armatür 34

35 Armatür Çeşitleri ve Yapıları -Akkor Flamanlı ve Gazlı Deşarj Armatürleri Tip-B2 Tavan Armatürü: Opal cam globlu, aluminyumdan yapılmış, surgulu tutuculu, 0,50mm kalınlığında DKP sac govdeli armatürdür. Tip C Porselen Kaideli Armatür: Lastik contalı, vidalı opal cam globlu duvar veya tavan armatürdür. 35

36 Armatür Çeşitleri ve Yapıları -Akkor Flamanlı ve Gazlı Deşarj Armatürleri Tip-C Çelik Telli Kafesli Etanj Armatür: Uzerinde celik tel kafes bulunan, camlı, lastik contalı, ozel aluminyum altlıklı, kolayca acılmayacak şekilde uretilen armaturdur. Tavan ve duvar icin iki ayrı tipte uretilir. Tip G Çift Duylu Tijli Armatür: Tip A tijli armaturun iki duylu olarak uretilen bir ceşididir 36

37 Armatür Çeşitleri ve Yapıları -Akkor Flamanlı ve Gazlı Deşarj Armatürleri Tip-H Atölye Armatürü: Tavan yuksekliği fazla olan atolye, spor salonu fabrika gibi yerlerde kullanılan yapısında yaklaşık 40 cm capında 1mm sacdan emaye fırın boyalı, kontak iticili ve soket sıkıştırma yayı, porselen duyu bulunan armaturdur. Yapısına ek olarak gerektiğinde kondansator, balast, tij ve cam takılabilir. Tip J1 Asma Tavan Armatürü: Yapısında yuvarlak kordon, duy ve rozansı bulunan tavan armatürüdür. TRM-IL02-50W 37

38 Armatür Çeşitleri ve Yapıları -Akkor Flamanlı ve Gazlı Deşarj Armatürleri Tip L Etanj Armatür: Dokme demir veya aluminyum govdeli, opal cam veya şeffaf globlu, lastik contalı armaturdur. Govdesi nemli ve tozlu yerler icin ozel uretilir TRM-LL25W Tip N Avize Armatürü: Tij uzunluğu 60 ile 80 cm arasında değişen, madeni kolları ve porselen duyu bulunan armaturdur. N 1 tipi bir kollu, N2 iki ve uc kollu, N3 tipi 4 ve 5 kolludur. 38

39 Armatür Çeşitleri ve Yapıları -Akkor Flamanlı ve Gazlı Deşarj Armatürleri Tip O Aplik Armatür: Yapısında madeni kol, opal cam glob ve porselen duy olan armaturdur Tip SS1 Spor Salonu Akkor Flamanlı veya Gazlı Deşarj Ampul Armatürü: cm capında emaye kaplamalı, aluminyum reflektorlu, havalandırma duzeneği bulunan, armaturun on kısmı top carpmalarına karşı dayanıklı acılıp kapanabilen tel kafesli armaturdur. E27 veya E40 porselen duylu armaturdur. Tip SS2 armaturu ise Tip SS1 in balastlı olan tipidir. 39

40 Armatür Çeşitleri ve Yapıları -Projektör Armatürleri Kullanım yerleri cephe aydınlatmaları, tarihi binalar, limanlar, şantiyeler, otoparklar spor salonları, depolar, muzeler vb. yerlerdir. TRM-GSL05-18W 40

41 Armatür Çeşitleri ve Yapıları -Acil Aydınlatma Armatürleri Bu armaturler kacış yolları uzerinde, yurume duzeyinde (tabanda) en az 1 lux, acil aydınlatma suresinin sonunda en az 0,5 lux olacak şekilde yerleşim yapılır.bu armaturler elektrik kesintisinden sonra en az 1 saat sureyle aydınlatma yapabilir. Bu sure binanın buyukluğu ve insan yukune gore 1,5 saat, 2 saat ya da 3 saat olabilir. Acil aydınlatma armaturleri, aynı zamanda yonlendirme amacıyla da kullanılacaksa,işaretin harf yuksekliğinin 200 katı, gorulebilirliğin ust sınırı olarak değerlendirilir ve armatur sayısı buna gore tespit edilir.bu armaturler cıkış kapılarının uzerine; yangın ihbar butonları civarına, yönlendirme levhaları yakınına, merdivenlere, donuş noktalarına, yangın sonduruculer yakınına, seviye değişim yerlerine, kesişme noktalarına, cıkış kapılarının dışına, yüksek riskli alanlara, koridorlara, yuruyen merdivenlere vb. montaj yapılır. 41

42 Dış Aydınlatma Döşemealtı Villa Bahçe Aydınlatma Uygulaması/Antalya 42

43 Dış Aydınlatma Döşemealtı Villa Bahçe Aydınlatma Uygulaması/Antalya Antalya EXPO Center 43

44 Dış Aydınlatma Nidapark İstinye/İstanbul Antalya EXPO Center 44

45 Dış Aydınlatma 1.Yol Aydınlatması Ozellikle şehirlerarası yollarda (otoyollar, ekspres yollar) 120 km/h e varan yuksek taşıt hızları icin surucu: Yolun 5-15 sn icinde gececeği bolgesini rahatlıkla gorebilmelidir. Yolun bu bolumune gore kendi konum ve hareketlerini gozleyebilmelidir. Kendi goruş alanı icine kalan diğer taşıtların hareketlerini izleyebilmelidir. Onunde uzanan yol uzerinde varılabilecek engelleri ve bunların konumlarını iyi secebilmelidir. Unutmayalım ki gece trafiğinde kazaların onlenmesi bakımından iyi bir yol aydınlatmasının onemi buyuktur. 45