TÜRK VERGİ SİSTEMİ II

Transkript

1 SAKARYA ÜNİVERSİTESİ TÜRK VERGİ SİSTEMİ II Hafta 10 Doç. Dr. Habib YILDIZ Bu ders içeriğinin basım, yayım ve satış hakları Sakarya Üniversitesi ne aittir. "Uzaktan Öğretim" tekniğine uygun olarak hazırlanan bu ders içeriğinin bütün hakları saklıdır. İlgili kuruluştan izin almadan ders içeriğinin tümü ya da bölümleri mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik kayıt veya başka şekillerde çoğaltılamaz, basılamaz ve dağıtılamaz. Her hakkı saklıdır 2012 Sakarya Üniversitesi

2 ÜNİTE 10 BELEDİYE GELİRLERİ KANUNCA ALINAN VERGİ HARÇ VE RESİMLER İÇİNDEKİLER I.BELEDİYE VERGİLERİ A. İlan Ve Reklam Vergisi B. Eğlence Vergisi C. Haberleşme Vergisi D. Elektrik Ve Havagazı Tüketim Vergisi E. Yangın Sigortası Vergisi F. Çevre Temizlik Vergisi II. BELEDİYE HARÇLARI A. İşgal Harcı B. Tatil Günlerinde Çalışma Ruhsat Harcı C. Kaynak Suları Harcı D. Tellallık Harcı E. Hayvan Kesimi Muayene ve Denetleme Harcı F. Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı, G. Bina İnşaat Harcı H. Kayıt ve Suret Harcı İ. İmar İle İlgili Harçlar J. İşyeri Açma İzni Harcı K. Muayene, Ruhsat ve Rapor Harcı L. Sağlık Belgesi Harcı III. HARCAMALARA KATILMA PAYI A. Yol Harcamalarına Katılma Payı B. Kanalizasyon Harcamalarına Katılma Payı C. Su Tesislerin Harcamalarına Katılma Payı

3 ÖĞRENME HEDEFLERİ Bu konuyu çalıştıktan sonra: Belediye vergilerinin matrahı ve onayı, Belediye vergilerinin ve harçlarının vergilendirme dönemi ve verginin ödenmesini öğreneceksiniz. ÖNERİLER Dersi öğrenmeye başlamadan önce belediye vergileri ile ilgili bir ön araştırma yapmak dersi öğrenmede etkili olacaktır. Kütüphane ve internet imkanlarından yararlanarak ünitede geçen başlıca kanun metinleri ve eserlerin sistematiği ve genel muhtevasını incelemeye çalışınız.

4 ÜNİTE 10 BELEDİYE GELİRLERİ KANUNCA ALINAN VERGİ HARÇ VE RESİMLER Öte yandan Belediye Gelirleri Kanunu na göre belediyelerce elde edilen gelirler üç grupta toplanabilir. Bunlar; belediye vergileri, belediye harçları ve harcamalara katılma payıdır. I.BELEDİYE VERGİLERİ Belediye Kanuna göre, belediyelerin tahsil ettiği vergiler; İlan ve reklam vergisi, eğlence vergisi, haberleşme vergisi, elektrik ve havagazı tüketim vergisi, yangın sigorta vergisi ve çevre temizlik vergisidir. Öte yandan belediyelerce tahsil edilen emlak vergisi bir servet vergisi olup önceki bölümlerde izah edilmiştir. A. İlan Ve Reklam Vergisi 1. Verginin Konusu İlan ve reklam vergisi, Belediye Gelirleri Kanununun 12. ve izleyen maddelerinde düzenlenmiştir. İlan ve reklam vergisinin konusu, belediye sınırları ile civarı olan alanlar içinde gerçekleştirilen ilan ve reklamlardır. 2. Verginin Mükellefi ve Vergi Sorumlusu İlan ve reklam vergisinin mükellefi, yurt dışından gönderilen ilan ve reklamlar dahil olmak üzere, ilan ve reklamı kendi adına yapan veya yaptıran gerçek veya tüzel kişilerdir. İlan ve reklam işlerini mutad meslek olarak yapanlardan ilan ve reklam hizmetlerini satın alan kişi, kurum ve kuruluşlar verginin mükellefi olmakla birlikte, ilan ve reklam hizmeti sunan kuruluşlar vergi sorumlusu durumundadırlar. Mükelleflerin vergileri, bu kişi veya kuruluşlar tarafından belediyelere yatırılmaktadır. Ancak bu işlerin, ilan ve reklam ihtiyacı olan kişinin kendisi tarafından yapılması durumunda da mükellef olarak işlem yapılması gerekmektedir. 3. Muafiyet ve İstisnalar İlan ve reklam vergisinde yer alan muafiyet ve istisnalar, bunları veren kuruluşların ilan ve reklam aracının nitelikleri göz önünde bulundurulması suretiyle belirlenmiştir. Buna göre; genel ve katma bütçeli kuruluşlar ile yerel yönetim kuruluşları, TRT Kurumunun ilan ve reklamları, siyasi partilerin siyasi faaliyet sınırlan İçinde yapılan ilan ve reklamları, vb., gereçler üzerine konulan reklamlar, sinema ve tiyatroların kendi programları ile ilgili gösteri binasının içinde ve dış yüzeyindeki reklamları, ambalajlar üzerine konulan tanıtım bilgileri, her türlü gazete, dergi ve kitaplarda yapılan ilan ve reklamlar muafiyet ve istisna kapsamında yer almaktadır. 4. Matrahı ve Oranı İlan ve reklam vergisinde, ilan ve reklam vergisi tarifesi çerçevesinde vergilendirme gerçekleştirilmektedir. Vergi tarifesinde, öncelikle ilan ve reklamın çeşidine göre, örneğin; broşür, afiş, ışıklı reklam, levha, yazı, resim, bez asılması, motorlu arabalara reklam konulması gibi unsurlara göre tarife belirlenir. Ayrıca gerçekleştirilme yöntemi dikkate alınarak uygulanacak hesap yapılır. Örneğin reklam uygulama yöntem ve şekillerine göre; reklamın suresi, birim sayısı, büyüklüğü gibi ölçüler dikkate alınmak suretiyle birim başına uygulanacak tutarları

5 belirlenmiştir. Bu hesaplardan sonra toplam vergi tutarı bulunur. 5. Beyan ve Ödenmesi İlan ve reklam vergisi beyan esasına göre tarh ve tahakkuk eden bir vergidir. Reklam faaliyeti kişi tarafından yapılabileceği gibi bu konuda faaliyet gösteren firmalardan yararlanılarak da gerçekleştirilebilir. İlan ve reklamın, mükellefin kendisi tarafından gerçekleştirilmesi durumunda; ilan veya reklam işinin yapılmasından önce beyan verilmesi ve bu süre içinde ödenmesi gerekir. İlan ve reklam firmasından yararlanılması durumunda ise; bu kuruluşların izleyen ayın 20 sine kadar beyanname vermeleri ve beyanname verme süresi içinde vergiyi ödemeleri gerekmektedir. B. Eğlence Vergisi 1. Konusu Eğlence vergisi Belediye Gelirleri Kanununun 17. ve izleyen maddelerinde düzenlenmiştir. Bu vergi esas itibarıyla mali amaçlıdır. Eğlence vergisinin konusu, belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde yer alan eğlence işletmelerinin faaliyetleridir. Başka bir ifade ile eğlence vergisi, sahne sanatları, spor faaliyetleri ile çeşitli eğlence yerlerinde gerçekleştirilen oyun, yarış ve benzeri eğlenceleri konu olarak esas almış bulunmaktadır. Örneğin; sinema, tiyatro, opera, operet, bale, kukla ve orta oyunu, spor karşılaşmaları, konserler, sirkler, lunaparklar ve müzikli eğlence işletmelerinin faaliyetleri bu verginin konusunu oluşturur Mükellefi Eğlence vergisinin mükellefleri, yukarıda sayılan eğlence yerlerini işleten gerçek ve tüzel kişilerdir. 3. Muafiyet Ve İstisnalar Eğlence vergisinin konusunu oluşturan faaliyetleri gerçekleştiren kurum ve kuruluşların niteliği, amacı vb. faktörler dikkate alınarak bazı eğlenceler bu vergiye tabi tutulmamıştır. Bunlara örnek olarak; genel ve kalma bütçeli idareler ile yerel yönetim kuruluşları tarafından gerçekleştirilen toplantılar, şenlikler, sergi vb. faaliyetleri, eğitim-öğretim kuruluşları, bir kısım dernekler, askeri gazinolar ve dinlenme tesisleri ve orduevleri tarafından düzenlenen eğlenceler, Spor-Toto Teşkilat Başkanlığı tarafından düzenlenen müşterek bahis oynanması, kahvehane ve çayhane gibi yerler (bira ve alkollü içki içilmeyen ve satılmayan yer olmaları koşuluyla) vb. eğlence vergisine tabi tutulmamıştır (BGK, m. 19). 4. Matrahı Ve Oranı Eğlence vergisinin matrahı, düzenlenen eğlencenin niteliğine ve uygulanma yer ve şekline göre değişmektedir. Ancak genel olarak; bilet bedellerinin matrah olarak esas alındığı söylenebilir. Müşterek bahislerde, iştirakçilerden tahsil edilen tutardan, katma değer vergisi düşüldükten sonra kalan tutar esas alınmakladır. Biletle girilmesi söz konusu olmayan eğlencelerde (bilardo, gazino, gibi) ise, günlük süre matrah olarak dikkate alınmıştır. Aynı şekilde eğlence vergisi de; eğlence faaliyetinin çeşidi ve tahsil edilen bedel dikkate alınarak bir tarife çerçevesinde uygulanmaktadır. Biletle girilen yerlerde, bilet bedelinin bir oranı olarak vergi uygulanmaktadır. Biletle girilmesi gerekmeyen yerlerde ise günlük bedel olarak vergi uygulanmaktadır (BGK, m ). 1 Akdoğan, 2007: 583

6 5. Beyanı, Tarhı ve Ödenmesi Vergi biletle girilen yerlerde bilet bedellerine eklenmek suretiyle hesaplanır ve belediye tarafından özel damga konulması sırasında ödenir. Bu suretle alınan biletlerin kullanılmadan iadesi halinde peşin olarak ödenen vergi geri verilir. Genel ve Katma Bütçeli idarelerle İl Özel İdareleri ve köyler tarafından yürütülen spor müsabakaları, at yarışları ve benzeri faaliyetlerde bilet bedeli ile birlikte alınan vergi takip eden 20. gün içinde ilgili belediyeye ödenir. Müşterek bahislerde her aya ait vergi o ayı takip eden ayın 20. günü akşamına kadar ilgili belediyeye bir beyanname ile bildirilir ve aynı sürede ödenir. Biletle girilmesi zorunlu olmayan eğlence yerlerinde her aya ait vergi o ayı takip eden ayın 20. günü akşamına kadar ilgili belediyeye yatırılır (BGK, m. 22). C. Haberleşme Vergisi 1. Verginin Konusu Belediye Gelirleri Kanununun 29. ve izleyen maddelerinde düzenlenmiştir. Verginin konusu, belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde Posta Telgraf Telefon işletmesi tarafından gerçekleştirilen haberleşme hizmetleridir. Bunlara örnek olarak; teleks, faks, telefon, data ücretleri gösterilebilir. Bunların tesis, devir ve nakil ücretleri vergi kapsamına girmemektedir. Verginin mükellefi, telefon, teleks, faks ve dala ücretlerini tahsil eden Posta Telgraf Telefon idaresidir Mükellefi Haberleşme Vergisinin mükellefi, telefon, teleks, faks ve data ücretlerini tahsil eden Posta Telgraf Telefon İdaresidir (BGK, m. 30). 3. Matrah Ve Oranı Haberleşme Vergisinin matrahı, tesis, devir ve nakil ücretleri hariç olmak üzere tahsil edilen ücrettir. Matraha gider vergileri dahil edilmez (BGK, m. 31). Haberleşme vergisinin oranı yüzde 1'dir. Ancak genel ve katma bütçeli kurumlarla il özel idare ve belediyelere ve bunların kurdukları birliklere ait teleks, faks ve data ücretinden vergi alınmaz (BGK, m. 32). 4. Beyanı, Tarhı Ve Ödenmesi Vergi beyan üzerine tarh olmaktadır. Bir ay içinde tahsil edilen telefon, teleks, faks ve data ücretlerine isabet eden Haberleşme Vergisi, ilgili belediyeye tahsilatı takip eden ayın sonuna kadar bir beyanname ile bildirilir ve aynı süre içinde tediye edilir. D. Elektrik Ve Havagazı Tüketim Vergisi 1. Verginin Konusu Elektrik ve havagazı tüketim vergisi Belediye Gelirleri Kanunu nun 34. ve sonrasındaki maddelerde düzenlenmiştir. Bu verginin konusu belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde elektrik ve havagazı tüketimidir (BGK, m. 34). 2. Mükellefi Verginin mükellefi, elektrik ve havagazı tüketicileridir. Ancak, vergi sorumluluğu, bunları dağıtıcı kuruluşlara verilmiş bulunmaktadır (BGK, m. 35). 2 Akdoğan, 2007: 584

7 3. İstisnalar Aşağıdaki yazılı yerlerde ve şekillerde tüketilen elektrik ve havagazı vergiden müstesnadır (BGK, m. 36). Kazanç amacı gütmemek şartıyla işletilen; hastane, dispanser, klinik, sağlık ocağı ve merkezleri, rehabilitasyon, teşhis ve tedavi merkez ve kurumları, doğum ve çocuk bakımevleri, kreşler, sanatoryum, Prevantoryum gibi sağlık kuruluşları ile düşkünler evi, yetimhaneler, Çocuk Esirgeme Kurumu ve korunmaya muhtaç çocukları koruma birliklerine ait çocuk yurtları ve bunlara bağlı işyerleri gibi sosyal yardım kuruluşlarında, Dini hizmetlerin ifasına mahsus ve umuma açık bulunan cami, mescit, kilise ve havra gibi ibadethanelerde, Milletlerarası panayır, sergi ve fuarlarda, bunların giriş yerlerinde, mal teşhir edilen ve satılan pavyonlarda, Doğrudan doğruya elektrik ve havagazı üreten dağıtım ve istihsal müesseselerinde. 4. Matrah Ve Oranı Verginin matrahı, tüketilen elektrik ve havagazının satış bedelidir. Matraha gider vergileri dahil edilmez. Elektrik ve Havagazı Tüketim Vergisinin oranı, imal ve istihsal, taşıma, yükleme boşaltma, soğutma, telli ve telsiz telgraf ve telefon müraselesi işlerinde tüketilen elektriğin satış bedeli üzerinden yüzde 1; bu işler dışında kalan maksatlar için tüketilen elektriğin satış bedeli üzerinden yüzde 5; ve havagazının satış bedelinden yüzde 5 dir (BGK, m ). 5. Beyan Ve Ödemesi Elektrik ve havagazını dağıtan kuruluşlar tahsil ettikleri vergiyi, tahsil tarihini takibeden ayın 20. günü akşamına kadar belediyeye bir beyanname ile bildirmeye ve vergiyi aynı sürede ödemeye mecburdurlar. Elektrik ve havagazı işleri bütçesi içinde yer alan belediyeler bu hükümden müstesnadır (BGK, m. 39). E. Yangın Sigortası Vergisi 1. Konusu Yangın ve sigorta vergisi Belediye Gelirleri Kanunu nun 40. ve sonrasındaki maddelerinde düzenlenmiştir Bu verginin konusu, belediye sınırları ve mücavir alanlar içindeki menkul ve gayrimenkul mallar için yapılan yangın sigortaları dolayısıyla alınan primlerdir (BGK, m. 40). 2. Mükellefi Yangın Sigortası Vergisinin mükellefleri sigorta şirketleridir. Ancak vergi fiilen söz konusu menkul ve gayrimenkul iktisadi unsurları sigortalatman kişiden tahsil olunmaktadır. Bu nedenle burada mükellef, sigorta şirketi ise de yüklenicisi, sigortalı olmaktadır (BGK, m. 41). 3. Matrah Ve Oranı Yangın Sigortası Vergisinin matrahı, yapılan yangın sigorta muameleleri dolayısıyla alınan primlerin tutarıdır. Sigorta şirketleri vergilendirme dönemi içinde iptal edilen yangın sigorta

8 muamelelerine ait primleri, iptalin vuku bulduğu döneme ait matrahtan indirilebilirler. Yangın Sigortası Vergisinin nispeti yüzde 10'dur (BGK, m ). 4. Beyan Ve Ödemesi Mükellefler bir ay içindeki vergiye tabi muamelelerini ertesi ayın 20. günü akşamına kadar bağlı bulundukları belediyeye bir beyanname ile bildirmeye ve hesaplanan vergiyi aynı sürede ödemeye mecburdurlar (BGK, m. 44). F. Çevre Temizlik Vergisi Çevre temizlik vergisi veya halk söylemi ile çöp vergisi, Belediye Gelirleri Kanununda düzenlenmiştir. Vergi konulmasında yararlanma ilkesinin göz önünde tutulması nedeniyle mükellef psikoloji açısından uygulanması kolay bir vergidir. 1. Verginin Konusu Çevre temizlik vergisinin konusu; belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde bulanan ve belediyelerin çevre temizlik hizmetlerinden yararlanan konut, işyeri ve diğer şekillerde kullanılan binalardır. Burada bahsi geçen belediye sınırı, belediyelerin görev ve yetki alanlarını ifade ederken, mücavir alan imar mevzuatı açısından belediyelerin yetki ve kontrolü altında bulunan köyleri ifade etmektedir. 2. Verginin Mükellefi Çevre temizlik vergisinin mükellefi, binaları kullananlardır. Dolayısıyla çevre temizlik vergisinin mükellefi bina sahipleri değildir. Bu vergi açısından mükellefiyet binanın kullanımı ile başlamaktadır. 3. İstisna ve Muafiyetler Çevre temizlik vergisinde istisna ve muafiyetler, genel olarak, kamu kurum ve kuruluşları ile sosyal yardım kuruluşlarını, diplomatik kurumları kapsamaktadır. Başka bir ifade ile; Merkezi ve yerel nitelikteki kamu kurumları ile bunların kuracakları birlikler, darülaceze ve benzerli kuruluşlar ve üniversiteler tarafından münhasıran hizmetlerinde kullanılan binalar; Kızılay Genel Merkezi ile şubeleri ve kampları; Kredi ve Yurtlar Kurumuna ait öğrenci yurtları ile; Umuma açık ibadet yerleri; Karşılıklı olmak şartıyla elçilik ve konsolosluk hizmetlerinde kullanılanlarla elçilerin İkametine mahsus olan binalar; Milletlerarası kuruluşlar ve bunların temsilcilikleri tarafından kullanılan binalar, ile bunların eklentileri vergiye tâbi değildir. 4. Matrahı ve Oranı 2011 yılı itibariyle konutlara ait çevre temizlik vergisi, su tüketim miktarı esas alınmak suretiyle metreküp başına Büyükşehirlerde 24 Kr, diğer yerlerde 19 Kr olarak hesaplanır. Bu şekilde hesaplanan vergi, su faturası ile birlikte ödenir. İşyerleri ve diğer şekilde kullanılan binalara ait çevre temizlik vergisi, yıllık 19 TL den başlayan ve TL ye kadar yükselen ve binaların 5 grup üzerinden 5 dereceye ayrıldığı tabloda yer alan miktarlarda alınır. Ancak bu tarife Büyükşehirlerde % 25 artırımlı uygulanır. Öte yandan kalkınmada öncelikli yörelerdeki belediyeler ile nüfusu 5000'den az olan belediyelerde bulunan konutlara ait çevre temizlik vergisi su tüketim miktarı esas alınmak suretiyle metreküp başına 9 Kuruş olarak hesaplanacak; işyeri ve diğer şekillerde kullanılan binalara ait çevre temizlik vergisi tutarları ise yüze elli indirimli hesaplanacaktır. Aşağıdaki tablolar çevre temizlik vergisine ait ayrıntılı tutarları göstermektedir.

9 Tablo 1: Büyükşehir Belediyeleri Dışındaki Belediyelerde Uygulanacak Çevre Temizlik Vergisi Bina Grupları Bina Dereceleri ve Yıllık Vergi Tutarları (TL) 1. Derece 2. Derece 3. Derece 4. Derece 5. Derece 1. Grup Grup Grup Grup Grup Grup Grup Tablo 2: Büyükşehir Belediyelerinde Uygulanacak Çevre Temizlik Vergisi Bina Grupları Bina Dereceleri ve Yıllık Vergi Tutarları (TL) 1. Derece 2. Derece 3. Derece 4. Derece 5. Derece 1. Grup Grup Grup Grup Grup Grup Grup Tablo 3 İndirimli Çevre Temizlik Vergisi Uygulaması Bina Grupları Bina Dereceleri ve Yıllık Vergi Tutarları (TL) 1. Derece 2. Derece 3. Derece 4. Derece 5. Derece 1. Grup Grup Grup Grup Grup Grup Grup Tarhı ve Ödenmesi Çevre temizlik vergisi su tüketim miktarı esas alınmak suretiyle hesaplanmaktadır. Hesaplanan bu vergisi, su faturasında ayrıca gösterilmek suretiyle tahakkuk etmiş sayılmaktadır. Bu suretle tahakkuk eden vergi, su tüketim bedeli İle birlikte belediyelerce tahsil edilmektedir. Su ve kanalizasyon hizmetleri ayrı bir kanımla düzenlenmiş bulunan büyükşehir belediye sınırları ve mücavir alanlardaki çevre temizlik vergisi ise, kurulan su ve kanalizasyon idarelerince tahsil edilmektedir. İşyeri ve diğer şekillerde kullanılan binalara ait çevre temizlik vergisi belediyelerce binaların

10 tarifedeki derecelere intibak ettirilmesi üzerine her Ocak ayında yıllık tutan itibarıyla tahakkuk etmiş sayılmakladır. Tahakkuk eden vergi, bir defaya mahsus olmak üzere, belediyelerin ilan mahallerinde bir ay süreyle topluca ilan edilir. İşyeri ve diğer şekilde kullanılan binalarla ilgili olarak tahakkuk eden bu verginin, her yıl, emlak vergisinin taksit sürelerinde ödenmesi gerekmektedir 3. II. BELEDİYE HARÇLARI Belediyelerin topladığı harçlar 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununun 2. kısmında düzenlenmiş olup12 tanedir. Bunlar, işgal harcı, tatil günlerinde çalışma ruhsatı harcı, kaynak suları harcı, tellallık harcı, hayvan kesimi muayene ve denetleme harcı, Ölçü ve tartı aletleri harcı, muayene, ruhsat harcı, bina inşaat harcı, kayıt ve suret harcı, imarla ilgili harçlar, işyeri açma izni harcı ve Sağlık belgesi harcıdır. A. İşgal Harcı Belediye gelirleri içinde önemli bir ağırlığa sahip olan işgal harcı, belediye sınırları içinde bulunan aşağıdaki yerlerden herhangi birinin satış yapmak veya sair maksatlarla ve yetkili mercilerden usulüne uygun izin alınarak geçici olarak işgal edilmesi durumunda alınır. Buna göre (1) Pazar veya panayır kurulan yerlerin, meydanların, mezat yerlerinin her türlü mal ve hayvan satıcıları tarafından işgali, (2) Yol, meydan, pazar, iskele, köprü gibi umuma ait yerlerden bir kısmının herhangi bir maksat için işgali, (3). Motorlu kara taşıtlarının park etmeleri için il trafik komisyonlarının olumlu görüşü alınarak belediyelerce şehir merkezlerinde tesis edilen ve işletilen mahallerin çalışma saatleri içinde, taşıtlar tarafından işgali (Bisiklet ve motosikletler hariç) bu harca tabidir. Harcın mükellefi ise, yukarıda tek tek sayılan ve işgali harca tabi yerleri kullananlardı (BGK, m ). B. Tatil Günlerinde Çalışma Ruhsat Harcı Tatil günleri çalışma ruhsat harcı, hafta tatili ve ulusal bayram günlerinde çalışmaları belediyelerce izne bağlı işyerlerine ruhsat verilmesi karşılığında alınmaktadır. Harcın mükellefi, kendisine çalışma ruhsatı verilen gerçek veya tüzelkişidir. Tatil Günlerimle Çalışına Ruhsatı Harcı, işin mahiyetine göre yılda liradan az; liradan çok olmamak üzere belediye meclislerince tespit edilmektedir (BGK, m ). C. Kaynak Suları Harcı Kaynak suları harcı, özel kaplara doldurulup satılacak olan kaynak sularının (işlenmiş sular dahil) belediyelerce denetlenerek hangi kaynaklara ait olduklarını gösterecek şekilde bu kaplara özel işaret konulması karşılığında alınan bir harçtır. Mükellefi ise kaynak sularını özel işaretli kaplara doldurup satanlardır (BGK, m ). D. Tellallık Harcı Tellallık harcı, belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde belediyelere ait hal, balıkhane, mezat yerleri ve ilgilinin isteğine bağlı olarak belediye münadisi veya tellalı bulundurulan sair yerlerde, gerçek veya tüzelkişiler tarafından her ne surette olursa olsun her çeşit menkul ve gayrimenkul mal ve mahsullerin satışı karşılığında alınmaktadır. Bu harcın mükellefi ise mal ve mahsullerini satan gerçek veya tüzel kişilerdir (BGK, m ). 3 Akdoğan, 2007: 580

11 E. Hayvan Kesimi Muayene ve Denetleme Harcı Bu harç, Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde, belediyelerce veya yetkili mercilerce verilen izne dayanılarak özel kişi ve kuruluşlarca tesis edilen mezbaha ve kanaralarda kesilen hayvanların kesim öncesi ve sonrası muayenesi veya belediye sınırları ve mücavir alanlar dışında kesilmiş olup da belediye sınırı içinde sarışa arz edilecek etlerin sağlık bakımından muayene ve denetlemesi, karşılığında alınmaktadır. Harcın mükellefi ise hayvan kesimi muayene ve denetleme harcını hayvan veya et sahipleridir (BGK, m ). F. Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı, Ölçü ve tartı alet ve vasıtaları ve ölçeklerin ilgili kanun ve tüzük hükümlerine göre belediyelerce damgalanması, ölçü ve tartı aletleri muayene harcına tabidir. Bu harç, ölçü ve tartı alet ve vasıtaları ile ölçeklerin belediyelerce damgalanması karşılığında makbuz karşılığında alınır. G. Bina İnşaat Harcı Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde yapılan her türlü bina inşaatı (ilave ve tadiller dahil), inşaat veya tadilat ruhsatının alınmasında Ek Madde 6'da yer alan tarifede gösterilen nispet ve hadlerde bina inşaat harcına tabidir. Konut veya işyerlerinin kullanılış tarzlarının değiştirilmesi (konutun işyerine veya harca tabi olmayan işyerinin harca tabi işyerine dönüştürülmesi) halinde de bu değişiklik tadilat sayılarak ek harca tabi tutulur. İnşaata ruhsatsız başlanması halinde de harç alacağı doğmuş sayılır. Bu hükümlerin yürürlüğe girmesinden önce inşa edilmiş olan binaların yüzölçümlerine ilave veya binada tadilat yapılması halinde harç, binanın toplam yüzölçümüne göre tabi olduğu tarife esas alınarak ve yalnız ilave edilen kısmın yüzölçümü üzerinden hesaplanır. Bu hükümlerin yürürlüğe girdiği tarihten sonra inşa adilmiş olan binalarda tadil veya ilaveler yapılması halinde harç, binanın önceki yüzölçümü ile ilave kısmın yüzölçümü toplamı üzerinden hesaplanır. Ancak, daha önce aynı konut ve işyeri birimleri için ödenmiş bulunan bina inşaat harcı yeniden hesaplanan harçtan mahsup edilir. Bina inşaat harcının mükellefi, inşaat, ilave veya tadilat için inşaat ruhsatı alanlardır. İnşaata ruhsatsız başlanılması durumunda mükellef, inşaat ruhsatı almak mecburiyetinde olanlardır. Binanın kullanış tarzının değiştirilmesi halinde mükellef, binanın sahipleridir (BGK, Ek m. 1-3) H. Kayıt ve Suret Harcı Belediyeler ve belediyelere bağlı müesseselerden istenecek her türlü kayıt suretleriyle gayrimenkullerle ilgili harita plan ve krokilerin suretleri, kayıt ve suret harcına tabidir. İ. İmar İle İlgili Harçlar İmar mevzuatı gereğince aşağıda belirtilen harçlar belediyece tahsil olunur (BGK, m. 80); Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde İmar Kanununa göre ilk kez yapılan veya istek üzerine gerçekleştirilen müteakip parselasyon işlemleri "Parselasyon Harcına" (teşvik belgesini haiz organize sanayi bölgeleri hariç olmak üzere), Verilecek ifraz ve tevhit kararları "İfraz ve Tevhit Harcına", Proje tasdik işlemleri "Plan ve Proje Tasdik Harcına",

12 Zemin ve yol kanal açma izni verilmesi, yapım ve yıkım artığı malzeme ile toprak kazısının taşınması için belediyelerce yer gösterilmesi ve bu yerlerin tesviyesi "Zemin Açma İzni ve Toprak Hafriyatı Harcına", Yapı kullanma izni verilmesi işleri "Yapı Kullanma İzni Harcına" tabidir. J. İşyeri Açma İzni Harcı Belediye sınırları veya mücavir alanlar içinde bir işyerinin açılması "İşyeri Açma İzni Harcına" tabidir (BGK, m. 81). K. Muayene, Ruhsat ve Rapor Harcı Mevzuat gereğince alınması zorunlu veya isteğe bağlı görülen ve belediyeler veya onlara bağlı kuruluşlar tarafından düzenlenerek ilgilisine verilecek; muayene ve sağlıkla veya fenni konularla ilgili tahlillere ilişkin olup bu kanunda ayrıca harca tabi tutulmamış olan ruhsatlar, rapor ve belgeler "Muayene, Ruhsat ve Rapor Harcına" tabidir (BGK, m. 82). L. Sağlık Belgesi Harcı Yaptıkları işler ve gördükleri hizmetler dolayısıyla özel mevzuatı gereğince belediyelerden sağlık belgesi almak mecburiyetinde olan kişilere verilecek bu tür belgeler ile bunların belli aralıklarla yenilenmeleri "Sağlık Belgesi Harcına" tabidir (BGK, m. 83). III. HARCAMALARA KATILMA PAYI Harcamalara katılma paylan 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununda daha ayrıntılı olarak düzenlenmiştir. Belediye gelirleri Kanununun 3. kısmında düzenlenen harcamalara katılma paylan üç türlüdür. Bunlar; yol, kanalizasyon ve su tesisleri harcamalarına katılma paylarıdır. A. Yol Harcamalarına Katılma Payı Belediyelerce veya belediyelere bağlı müesseselerce, aşağıdaki şekillerde inşa, tamir ve genişletilmeye tabi tutulan yolların iki tarafında bulunan veya başka bir yola çıkışı olmaması dolayısıyla bu yoldan yararlanan gayrimenkullerin sahiplerinden yol harcamalarına katılma payı alınır. Buna göre; Yeni yol açılması; Mevcut yolların yüzde 40 nispetinde veya daha fazla genişletilmesi; Kaldırımsız ve bakımsız bulunan yolların, kaldırım veya parke kaldırım haline getirilmesi veya asfalt yapılması, kaldırım veya şose halindeki yolların da parke, beton veya asfalta çevrilmesi; Mevcut kaldırım veya parkelerin sökülüp yeniden düzenlenmesi bu katılma payını konusunu oluşturur (BGK, m. 86) B. Kanalizasyon Harcamalarına Katılma Payı Belediyelerce ve belediyelere bağlı müesseselerce, aşağıdaki şekilde kanalizasyon tesisi yapılması halinde, bunlardan faydalanan gayrimenkullerin sahiplerinden, Kanalizasyon Harcamalarına Katılma Payı alınır. Buna gör; Yeni kanalizasyon tesisi yapılması; Mevcut tesislerin sıhhi ve fenni şartlara göre ıslah edilmesi bu katılma payını konusunu oluşturur (BGK, m. 87). C. Su Tesislerin Harcamalarına Katılma Payı Belediyelerce veya belediyelere bağlı müesseselerce beldede aşağıdaki şekillerde su tesisleri yapılması halinde, dağıtımın yapıldığı saha dahilindeki gayrimenkullerin sahiplerinden, Su Tesisleri Harcamalarına Katılma Payı alınır. Buna göre; Yeni içme suyu

13 şebeke tesisleri yapılması; Mevcut şebeke tesislerinin tevsii ve ıslahı bu katılma payının konusunu oluşturur (BGK, m. 88).

14