ICS TÜRK STANDARDI TS EN 81-20: EN 81-20:2014 TÜRK STANDARDI

Transkript

1 ICS TÜRK STANDARDI TS TÜRK STANDARDI TS EN Ekim 2014 TS EN 81-1+A3:2010, TS EN 81-2+A3:2010 yerine ICS Asansörler - Yapım ve montaj için güvenlik kuralları - İnsan ve yük taşıma amaçlı asansörler - Bölüm 20: İnsan ve yük asansörleri Safety rules for the construction and installation of lifts - Lifts for the transport of persons and goods - Part 20: Passenger and goods passenger lifts Règles de sécurité pour la construction et l'installation des élévateurs - Elévateurs pour le transport de personnes et d'objets - Partie 20: Ascenseurs et ascenseurs de charge Sicherheitsregeln für die Konstruktion und den Einbau von Aufzügen - Aufzüge für den Personen- und Gütertransport - Teil 20: Personen- und Lastenaufzüge Ön söz - Bu standard, CEN tarafından kabul edilen EN 228: 2012 standardı esas alınarak TSE Petrol İhtisas Kurulu na bağlı TK16 Petrol ve Petrol Ürünleri Teknik Komitesince, TS EN 228 (2010) un revizyonu olarak hazırlanmıştır. TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ Necatibey Caddesi No:112 Bakanlıklar/ANKARA

2 ICS TÜRK STANDARDI TS -10 Milli Önsöz Bu standard, kaynağı standardı olan TS Türk Standardının Makine İhtisas Kurulu na bağlı TK20 Makine Güvenliği Teknik Komitesi marifetiyle hazırlanan Türkçe ye tercümesidir. Bu standardda kullanılan bazı kelimeler ve/veya ifadeler patent haklarına konu olabilir. Böyle bir patent hakkının belirlenmesi durumunda TSE sorumlu tutulamaz. Bu standard TS EN 81-1+A3:2010 ve TS EN 81-2+A3:2010 standardlarının yerini alır. Bu standard içerisinde yapılan düzeltme ve ekler düşey çizgilerle gösterilmiştir. Bu standardda atıf yapılan standardların milli karşılıkları aşağıda verilmiştir. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından 95/16/EC sayılı Lift Directive direktifi Asansör Yönetmeliği (95/16/AT) olarak uyumlaştırılmış ve 31/1/2007 tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanmıştır. EN, ISO, IEC Adı TS No Adı vb. No (İngilizce) (Türkçe) EN Safety rules for the construction and installation of lifts Lifts for the transport of persons and goods Part 28: Remote alarm on passenger and goods passenger lifts TS EN EN 81-50:2014 EN EN 131-2:2010+A1:2012 EN EN EN EN EN EN 81-50:2014, Safety rules for the construction and installation of lifts Examinations and tests Part 50: Design rules, calculations, examinations and tests of lift components EN 81-58, Safety rules for the construction and installation of lifts Examinations and tests - Part 58: Landing door fire resistance test Ladders Requirements, testing, marking Eurocode 3 Design of steel structures Part 1-1: General rules and rules for buildings Steel tubes for precision applications Technical delivery conditions Part 1: Seamless cold drawn tubes Steel tubes for precision applications Technical delivery conditions Part 2: Welded cold drawn tubes Steel tubes for precision applications Technical delivery conditions Part 3: Welded cold sized tubes Steel tubes for precision applications Technical delivery conditions Part 4: Seamless cold drawn tubes for hydraulic and pneumatic power systems TS EN 81-50:2014 TS EN TS EN A1:2013 TS EN TS EN Asansörler Yapım ve montaj için güvenlik kuralları Yolcu ve yük asansörleri Bölüm 28: Yolcu ve yük asansörlerinde uzaktan alârm Asansörlerin yapımı ve kurulumu için güvenlik kuralları Muayene ve deneyleri- Bölüm 50: Asansör bileşenlerinin tasarım kuralları, hesapları, muayeneleri ve deneyleri Asansörler Yapım ve montaj için güvenlik kuralları Muayene ve deneyler Bölüm 58: Kat kapıları için yangına karşı dayanıklılık deneyi Merdivenler Bölüm 2: Özellikler, deneyler, işaretleme Eurocode3: Çelik yapıların projelendirilmesi Bölüm 1-1: Genel kurallar ve bina kuralları Çelik borular Hassas uygulamalar için Teknik teslim şartları Bölüm 1: Soğuk çekilmiş dikişsiz borular TS EN Çelik borular Hassas uygulamalar için Teknik teslim şartları - Bölüm 2: Soğuk çekilmiş dikişli borular TS EN Çelik borular Hassas uygulamalar için Teknik teslim şartları Bölüm 3: Soğuk ölçülendirilmiş dikişli borular TS EN Çelik borular Hassas uygulamalar için Teknik teslim şartları Bölüm 4: Hidrolik ve pnömatik güç sistemleri için soğuk çekilmiş dikişsiz borular

3 ICS TÜRK STANDARDI TS -10 EN, ISO, IEC Adı TS No Adı vb. No (İngilizce) (Türkçe) EN Steel tubes for precision applications TS EN Çelik borular Hassas Technical delivery conditions Part 5: Welded cold sized square and rectangular tubes uygulamalar için Teknik teslim şartları Bölüm 5: Soğuk ölçülendirilmiş, dikişli, EN Steel tubes for precision applications Technical delivery conditions Part 6: Welded cold drawn tubes for hydraulic and pneumatic power systems EN Electromagnetic compatibility Product family standard for lifts, escalators and moving walks Emission EN Electromagnetic compatibility Product family standard for lifts, escalators and moving walks Immunity EN Steel wire ropes Safety Stranded ropes for lifts EN 12600:2002 Glass in building Pendulum test Impact test method and classification for flat glass EN Maintenance for lifts and escalators Rules for maintenance instructions EN Fire classification of construction products and building elements Part 1: Classification using data from reaction to fire tests EN Relays with forcibly guided (mechanically linked) contacts TS EN kare ve dikdörtgen kesitli borular Çelik borular Hassas uygulamalar için Teknik teslim şartları Bölüm 6: Hidrolik ve pnömatik güç sistemleri için soğuk çekilmiş, dikişli borular TS EN Elektromanyetik uyumluluk Asansörler, yürüyen merdivenler ve yürüyen bantlar için ürün ailesi standardı Emisyon TS EN Elektromanyetik uyumluluk Asansörler, yürüyen merdiven ve bantlar için ürün aile standardı Bağışıklık TS EN Çelik tel halatlar Güvenlik Bölüm 5: Asansörler için halatlar TS EN 12600:2004 Cam Yapılarda kullanılan Sarkaç deneyi Düz cam için çarpma deneyi ve sınıflandırma TS EN A1 TS EN A1 TS EN EN Flat polyvinyl chloride sheathed TS EN flexible cables EN Low-voltage switchgear and TS EN controlgear assemblies Protection against electric shock Protection against unintentional direct contact with hazardous live parts EN :2006 EN EN EN :2010 Safety of machinery Electrical equipment of machines Part 1: General requirements (IEC :2006) TS EN :2011 Degrees of protection provided by TS EN 60529/A2 enclosures (IP Code) (IEC 60529) Insulation coordination for equipment TS EN within low-voltage systems Part 1: Principles, requirements and tests (IEC ) Low-voltage switchgear and controlgear Part 4: Contactors and motor starters - Section 1: Electromechanical contactors and motor-starters (IEC :2009) TS EN :2011 Asansör ve yürüyen merdivenlerin bakımı Bakım talimatları için kurallar Yapı mamulleri ve yapı elemanları, yangın sınıflandırması Bölüm 1: Yangın karşısındaki davranış deneylerinden elde edilen veriler kullanılarak sınıflandırma Zorlamalı, kılavuzlu kontakları bulunan röleler (mekanik olarak bağlanmış) Kablolar Polivinil klorür kılıflı Yassı, bükülgen Alçak gerilim anahtarlama ve kontrol düzeni üniteleri elektrik çarpmasına karşı koruma Tehlikeli gerilimli bölümlere istenmeden yapılan doğrudan temasa karşı koruma Makinalarda güvenlik Makinaların elektrik donanımı Bölüm 1: Genel kurallar Mahfazalarla sağlanan koruma dereceleri (IP kodu) Yalıtım koordinasyonu Alçak gerilim sistemlerinde kullanılan donanımlar için Bölüm 1: İlkeler, kurallar ve deneyler Alçak gerilim anahtarlama düzeni ve kontrol düzeni Bölüm 4 1: Kontaktörler ve motor yol vericileri elektromekanik kontaktörler ve motor yol vericileri

4 ICS TÜRK STANDARDI TS -10 EN, ISO, IEC Adı TS No Adı vb. No (İngilizce) (Türkçe) EN :2004 TS EN :2006 Low-voltage switchgear and controlgear Part 5-1: Control circuit devices and switching elements Electromechanical control circuit devices (IEC :2003) EN Low-voltage switchgear and controlgear Part 5-5: Control circuit devices and switching elements Electrical emergency stop device with mechanical latching function (IEC ) EN EN :2007 EN EN ISO 12100:2010 EN ISO 13857:2008 HD :2007 HD :2011 HD :2007 IEC IEC IEC Safety of machinery - Indication, marking and actuation Requirements for the location and operation of actuators (IEC ) Adjustable speed electrical power drive systems Part 2: Safety requirements. Functional (IEC :2007) Electromechanical elementary relays Part 1: General requirements (IEC ) Safety of machinery General principles for design Risk assessment and risk reduction (ISO 12100:2010) Safety of machinery Safety distances to prevent danger zones being reached by the upper and lower limbs (ISO 13857:2008) Low voltage electrical installations Part 4-41: Protection for safety Protection against electric shock (IEC :2005) Low voltage electrical installations Part 4-42: Protection for safety Protection against thermal effects (IEC :2010) Low voltage electrical installations Part 6: Verification (IEC :2006) Polyvinyl chloride insulated cables of rated voltages up to and including 450/750 V Part 6: Lift cables and cables for flexible connections Rubber insulated cables Rated voltages up to and including 450/750 V Part 5: Lift cables Database Graphical symbols for use on equipment TS EN TS EN TS EN :2008 Alçak gerilim anahtarlama ve kontrol düzenleri Bölüm 5 1: Devre kontrol cihazları ve anahtarlama elemanları Elektromekanik devre kontrol cihazları Alçak gerilim anahtarlama düzeni ve kontrol düzeni Bölüm 5-5: Devre kontrol cihazları ve anahtarlama elemanları Mekanik mandallama fonksiyonlu elektrikli acil durdurma cihazı Makinalarda güvenlik Gösterim, işaretleme ve harekete geçirme Bölüm 3: Harekete geçirici mekanizmaların yerleştirilmesi ve çalıştırılması için kurallar Hızı ayarlanabilir elektrikli güç tahrik sistemleri Bölüm 5-2: Güvenlik kuralları Fonksiyonel TS EN Elektromekanik temel röleler Bölüm 1: Genel özellikler TS EN ISO 12100:2014 TS EN ISO 13857:2014 TS HD :2008 TS HD :2011 TS HD :2007 TS IEC TS IEC 245-5/T1(Numara tadili, TS IEC ) TS IEC Makinalarda güvenlik Tasarım için genel prensipler Riskin değerlendirilmesi ve azaltılması (ISO 12100:2010) Makinalarda güvenlik Kol ve bacakların erişebileceği bölgelerde tehlikenin önlenmesi için güvenlik mesafeleri Alçak gerilim elektrik tesisleri Bölüm 4-41: Güvenlik için koruma Elektrik çarpmasına karşı koruma Alçak gerilim elektrik tesisatı Bölüm 4-42: Güvenlik için koruma Isıl etkilere karşı koruma Alçak gerilim elektrik tesisleri - Bölüm 6: Doğrulama Kablolar Polivinil klorür yalıtımlı Beyan gerilimi en çok 450/750 v olan bölüm 6: Asansör kabloları ve bükülgen bağlantılar için kablolar Kablolar Kauçuk yalıtımlı Beyan gerilimi en çok 450/750 v olan bölüm 5: Asansör kabloları Cihazların üzerinde kullanılan grafik semboller

5 ICS TÜRK STANDARDI TS -10 EN, ISO, Adı TS No Adı IEC vb. No (İngilizce) (Türkçe) IEC Graphical symbols for diagrams TS IEC Diyagramlarda kullanılan grafik semboller ISO Fluid power systems and components TS ISO Akışkan güç sistemleri ve Graphic symbols and circuit bileşenleri Grafik semboller ve diagrams Part 1: Graphic symbols for devre şemaları Bölüm 1: Klasik conventional use and data-processing kullanım için grafik semboller ve applications veri işleme uygulamaları TS standardı, standardı ile birebir aynı olup, Avrupa Standardizasyon Komitesi 'nin (Avenue Marnix 17, B-1000 Brussels) izniyle basılmıştır. Avrupa Standardlarının herhangi bir şekilde ve herhangi bir yolla tüm kullanım hakları Avrupa Standardizasyon Komitesi (CEN) ve üye ülkelerine aittir. TSE kanalıyla CEN den yazılı izin alınmaksızın çoğaltılamaz.

6 AVRUPA STANDARDI EUROPEAN STANDARD NORME EUROPÉENNE EUROPÄISCHE NORM ICS TS EN 81-20: Asansörler - Yapım ve montaj için güvenlik kuralları - İnsan ve yük taşıma amaçlı asansörler - Bölüm 20: İnsan ve yük asansörleri Safety rules for the construction and installation of lifts - Lifts for the transport of persons and goods - Part 20: Passenger and goods passenger lifts Règles de sécurité pour la construction et l'installation des élévateurs - Elévateurs pour le transport de personnes et d'objets - Partie 20: Ascenseurs et ascenseurs de charge Sicherheitsregeln für die Konstruktion und den Einbau von Aufzügen - Aufzüge für den Personenund Gütertransport - Teil 20: Personen- und Lastenaufzüge Bu Avrupa standardı CEN tarafından 28 Mayıs 2014 tarihinde kabul edilmiştir. CEN üyeleri, bu Avrupa Standardına hiçbir değişiklik yapmaksızın ulusal standard statüsü veren koşulları öngören CEN/CENELEC İç Tüzüğü ne uymak zorundadırlar. Bu tür ulusal standardlarla ilgili güncel listeler ve bibliyografik atıflar, CEN/CENELEC Yönetim Merkezi ne veya herhangi bir CEN üyesine başvurarak elde edilebilir. Bu Avrupa Standardı, üç resmi dilde (İngilizce, Fransızca, Almanca) yayınlanmıştır. Başka herhangi bir dile tercümesi, CEN üyesinin sorumluluğundadır ve resmi sürümleri ile aynı statüde olduğu CEN/CENELEC Yönetim Merkezi ne bildirilir. CEN üyeleri sırasıyla, Almanya, Avusturya, Belçika, Birleşik Krallık, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Hırvatistan, Hollanda, İrlanda, İspanya, İsveç, İsviçre, İtalya, İzlanda, Kıbrıs, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Macaristan, Makedonya, Malta, Norveç, Polonya, Portekiz, Romanya, Slovakya, Slovenya, Türkiye ve Yunanistan'ın millî standard kuruluşlarıdır. AVRUPA STANDARDİZASYON KOMİTESİ EUROPEAN COMMITTEE FOR STANDARDIZATION COMITÉ EUROPÉEN DE NORMALISATION EUROPÄISCHES KOMITEE FÜR NORMUNG Yönetim Merkezi: Avenue Marnix 17, B-1000 Brussels 2014 CEN Dünya genelinde herhangi bir şekilde ve herhangi bir yolla Ref. No. EN 80-2:2014: E tüm kullanım hakları CEN ulusal üyelerine aittir.

7 ICS TS -10 İçindekiler Sayfa Önsöz Giriş Genel Genel açıklamalar İlkeler Kabuller Kapsam Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar Terimler ve tarifler Önemli tehlikelerin listesi Güvenlik gerekleri ve/veya koruyucu önlemler Genel Kuyu, makina alanları ve makara dairesi Genel hükümler Kuyu, makina alanlarına ve makara dairelerine giriş Giriş ve acil durum kapıları - Giriş kapakları Muayene kapakları Uyarılar Asansör kuyusu Makina alanları ve makara daireleri Durak ve kabin kapıları Genel hükümler Girişlerin yüksekliği ve genişliği Eşikler, kılavuzlar, kapı askılama tertibatı Yatay kapı açıklıkları Durak ve kabin kapılarının dayanımı Kapı çalışmasına ilişkin koruma Yerel durak aydınlatması ve kabin burada sinyal ışıkları Durak kapılarının kilitlenmesi ve kilitli olmasının denetlenmesi Durak ve kabin kapılarının kilitlenmesi ve kilidin acil durumda açılması Durak kapısının kilitlenme ve kapanma şartını sağlayan tertibat için ortak gerekler Çok panelli, panelleri mekanik bağlantılı sürgülü durak kapıları Otomatik çalışan durak kapılarının kapanması Kabin kapılarının kapalı kalmasını sağlayan elektrikli güvenlik tertibatı Çoklu mekanik bağlanmış panelli sürgülü veya katlanır kabin kapıları Kabin kapısının açılması Kabin, karşı ağırlık ve dengeleme ağırlığı Kabin yüksekliği Kullanılabilir kabin alanı, beyan yükü, kabindeki insan sayısı Kabinin duvarları, zemini ve çatısı Kabin kapısı, zemini, duvarı, tavanı ve dekoratif malzemeleri Kabin etek sacı Acil durum kapakları ve acil durum kapıları Kabin çatısı Kabin en üstündeki donanım Havalandırma Aydınlatma Karşı ağırlık ve dengeleme ağırlığı Askı tertibatı ve dengeleme tertibatı ve ilgili koruma tertibatı Askı tertibatı Kasnak, makara, tambur ve halat çapı oranları, halat/zincir bağlantı uçları Halat tahriki Pozitif tahrikli asansörlerde halatların sarılması Yükün, halatlar veya zincirler arasında dağılımı Dengeleme tertibatları Kasnaklar, makaralar ve zincir dişliler için tedbirler Kuyuda tahrik kasnakları, makaraları ve zincir dişlileri

8 ICS TS Serbest düşmeye, aşırı hıza, kontrolsüz kabin hareketine ve kabinin sürünerek kaymasına karşı tedbirler Genel hükümler Güvenlik tertibatı ve bunun devreye girme tertibatları Boru kırılma vanası Debi kısıtlayıcıları Kenetlenme tertibatı Yukarı yönde hareket eden kabinin aşırı hızlanmasına karşı koruma tertibatları Kontrolsüz kabin hareketine karşı koruma Kılavuz rayları Kabinin, karşı ağırlık veya dengeleme ağırlığının kılavuzlanması Müsaade edilebilir gerilme ve sehimler (sapmalar) Yükler ve kuvvetler birleşimi Darbe faktörleri Tamponlar Kabin ve karşı ağırlık tamponları Kabin ve karşı ağırlık tamponlarının stroku Asansör makinası ve ilgili donanım Genel hükümler Halat tahrikli ve pozitif tahrikli asansörler için asansör tahrik makinaları Hidrolik asansörlerde asansör makinası Elektrik tesisat montajı ve cihazları Genel hükümler Kontaktör bağlantı uçları besleme girdisi Kontaktörler, kontaktör röleleri, güvenlik devresi bileşenleri Elektrikli donanımın koruması Ana anahtarlar (şalterler) Elektrik tesisatı Aydınlatma ve soket çıkışları Aydınlatma ve soket çıkışları için beslemenin kontrolü Koruyucu topraklama Elektrikli donanımın tanımlanması Elektrik arızalarına karşı koruma, arıza analizleri, elektrikli güvenlik tertibatı Elektrik arızalarına karşı koruma, arıza analizleri Elektrikli güvenlik tertibatları Kumandalar Sınır güvenlik kesicileri - Öncelikler Asansörün çalışmalarının kumandası Sınır güvenlik kesicileri Acil durum alarm tertibatı ve çift yönlü haberleşme sistemi Öncelikler ve sinyaller Güvenlik gereklerinin doğrulanması ve/veya koruma önlemleri Teknik uygunluk dosyası Tasarımın doğrulanması Asansör hizmete alınmadan önce yapılan muayene ve deneyler Frenleme sistemi (Madde ) Elektrik tesisatı montajı Tahrik yeteneğinin kontrolü (Madde 5.5.3) Kabin güvenlik tertibatı (Madde 5.6.2) Karşı ağırlık veya dengeleme ağırlığı güvenlik tertibatı (Madde 5.6.2) Kenetlenme tertibatı (Madde 5.6.5) Tamponlar (Madde 5.8.1, Madde 5.8.2) Boru kırılma vanası (Madde 5.6.3) Debi kısıtlayıcı/tek yönlü debi kısıtlayıcı (Madde 5.6.4) Basınç deneyi Yukarı yönde hareket eden kabinin aşırı hızlanmasına karşı koruma tertibatları (Madde 5.6.6) Duraklarda ve seviyeleme doğruluğunda kabinin durdurulması (Madde ) Kontrolsüz kabin hareketine karşı koruma (Madde 5.6.7) Düşmeye/kesilmeye karşı koruma (Madde ) Kullanım için bilgileri

9 ICS TS Genel Kullanma talimatı el kitabı Genel Normal kullanım Bakım Kontroller ve deneyler Kayıt defteri Ek A (Zorunlu hükümler) Elektrikli güvenlik tertibatının listesi Ek B (Bilgi için) Teknik uygunluk dosyası Ek C (Bilgi için) Periyodik kontroller ve deneyler, önemli bir yapısal değişiklik veya bir kaza sonrasında kontroller ve deneyler C.1 Periyodik kontroller ve deneyler C.2 Önemli bir yapısal değişiklik veya bir kazadan sonra yapılması gereken kontroller ve deneyler Ek D (Bilgi için) Makina alanları Giriş Ek E (Bilgi için) Bina ara yüzleri E.1 Genel hükümler E.2 Kılavuz rayları destekleri E.3 Kabin, kuyu ve makina dairelerinin havalandırılması E.3.1 Genel E.3.2 Kuyu ve kabinin havalandırılması E.3.3 Makina dairesinin havalandırılması Ek F (zorunlu hükümler) Kuyu boşluğuna erişim için taşınabilir merdiven F.1 Kuyu boşluğuna erişim için kullanılan taşınabilir merdiven tipleri F.2 Genel hükümler F.3 Taşınabilir merdivenin dikmeleri ve basamakları F.3.1 Taşınabilir merdiven dikmeleri F.3.2 Taşınabilir merdiven basamakları F.4 Sabitlenmeyen tip taşınabilir merdivenler için özel hükümler F.5 Kuyu dibinde merdivenin konumu Ek ZA (Bilgi için) Bu Avrupa standardı ile 2006/42/EC Direktifiyle değiştirilmiş AB Direktifi 95/16/EC nin Temel Gerekleri arasındaki ilişki Kaynaklar

10 ICS TS -10 Önsöz Bu standard (), AFNOR tarafından sekretaryası yürütülen CEN/TC 10 Lifts, escalators and moving walks Asansörler, yürüyen merdivenler ve yürüme bantları Teknik Komitesince hazırlanmıştır. Bu Avrupa Standardına en geç Şubat 2015 tarihine kadar aynı metni yayınlayarak ya da onay duyurusu yayınlayarak ulusal standart statüsü verilmeli ve çelişen ulusal standardlar en geç Ağustos 2017 tarihine kadar yürürlükten kaldırılmalıdır. Bu standardın bazı kısımları patent haklarına konu olabilir. Böyle bir patent hakkının belirlenmesi durumunda CEN [ve/veya CENELEC] sorumlu tutulamaz. EN 81-50:2014 ile birlikte bu standard, EN 81-1:1998+A3:2009 ve EN 81-2:1998+A3:2009 standardlarının yerine geçer. Bu standard Avrupa Komisyonu ve Avrupa Serbest Ticaret Birliği tarafından CEN e verilen talimat doğrultusunda hazırlanmıştır. AB Direktif/Direktiflerinin temel gereklerini sağlar. AB Direktifi/Direktifleri ile ilişkisi için, bu standardın bütünleyici bir bölümü olan Ek ZA ya bilgi için bakılmalıdır. Bu standard, asansörlere dair EN standardlarındaki sürekli bir gelişmenin bir sonucudur. EN ve EN standardları içine dahil edilmiş EN 81-1 ve EN 81-2 standardlarının önceki baskıları aşağıdakileri kapsar: EN 81-1:1985, Elektrikli asansörler için emniyet kuralları, EN 81-1:1998, Elektrikli asansörler için emniyet kuralları, EN 81-1:1998, Düzeltme No 1:1999, EN 81-1:1998/A1:2005, Asansörlerde güvenlikle ilgili uygulamalarda programlanabilir elektronik sistemlerin dahil edilmesi, EN 81-1:1998/A2:2004, Küçük makine daireli asansörlerin dâhil edilmesi, EN 81-1:1998+A3:2009, Açık kapı ile kabinin kontrolsüz hareketinin dâhil edilmesi, EN 81-2:1987, Hidrolik asansörler için güvenlik kuralları, EN 81-2:1998, Hidrolik asansörler için güvenlik kuralları, EN 81-2:1998, Düzeltme No 1:1999, EN 81-2:1998/A1:2005, Asansörler için güvenlikle ilgili uygulamalarda programlanabilir elektronik sistemlerin dahil edilmesi, EN 81-2:1998/A2:2004, Küçük makine daireli asansörlerin dâhil edilmesi, EN 81-2:1998+A3:2009, Açık kapı ile kabinin kontrolsüz hareketinin dahil edilmesi. Bu doküman standardın birinci baskısıdır. Aşağıdaki hususlar nedeniyle EN 81-1 ve EN 81-2 standardlarında değişiklik yapılma ihtiyacı duyulmuştur: Günümüz teknolojilerindeki değişimler nedeniyle güvenlik konularındaki güncellemeler, Teknolojik gelişmeleri yansıtma ihtiyacı, İlgili AB Direktiflerinden dolayı temel sağlık ve güvenlik gereklerinin dahil edilmesi, Mevcut arızaların giderilmesi, Yorumlamadan kaynaklanan önerilerin dahil edilmesi 1), Bu alandaki gelişmelere göre atıf yapılan diğer standardlardaki güncelleme. CEN/CENELEC İç Tüzüklerine göre, bu Avrupa Standardının ulusal standart olarak uygulamaya alınmasından sorumlu ulusal standart kuruluşlarının ülkeleri sırasıyla; Almanya, Avusturya, Belçika, Birleşik Krallık, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Hırvatistan, Hollanda, İrlanda, İspanya, İsveç, İsviçre, İtalya, İzlanda, Kıbrıs, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Macaristan, Makedonya, Malta, Norveç, Polonya, Portekiz, Romanya, Slovakya, Slovenya, Türkiye ve Yunanistan'dır. 1) CEN/TC 10 bünyesinde, uzmanlar tarafından hazırlanan bu standardın değişik maddelerine ilişkin soruları cevaplamak üzere bir yorumlama komitesi kurulmuştur. İlgili standardlarda değişiklik yapılarak bu hususların dahil edilmesine kadar tüm bu tür konular CEN TS içinde yayımlanmıştır. 5

11 ICS TS Giriş 0.1 Genel Bu standard, EN ISO de belirtildiği gibi C tipi bir standarddır. Bu standardın kapsam maddesinde, söz konusu asansör makinası ile ilgili tehlikeler, tehlikeli durumlar ve tehlikeli olaylar ve bunların kapsamı belirtilmiştir. Bu C tipi bu standardın hükümleri A ve B tipi standardlarda belirtilmiş olanlardan farklı olduğunda, bu standardın hükümlerine göre tasarımlanmış ve imal edilmiş asansör makinaları için bu C tipi standardın hükümleri, diğer standardların hükümlerinden önce uygulanır. 0.2 Genel açıklamalar Bu standardın amacı, asansörlerin normal kullanımı, bakımı ve acil durumlar sırasında muhtemel kaza risklerine karşı insanları ve malları korumak maksadıyla insan ve yük asansörleriyle ilgili güvenlik kurallarını belirlemektir Bu çalışma, asansörlere ilişkin çeşitli muhtemel tehlikeler göz önüne alınarak hazırlanmıştır (bk. Madde 4) Güvenliği sağlanacak kişiler: a) Örneğin bakım ve muayene personeli gibi yetkin ve yetkili kişiler ve insanlar dâhil kullanıcılar (bk. EN 13015), b) Asansörden etkilenebilir olan ve asansör kuyusunun veya makina ve makara dairesinin çevrelediği tüm alanda bulunan kişiler Güvenliği sağlanacak yükler: a) Kabindeki yükler, b) Asansör tesisinin bileşenleri, c) Asansörün tesis edildiği bina, d) Asansörün tesis edildiği alanın en yakın çevresi. Not EN 81-71, zarar verici eylemlere karşı asansörün korunmasını sağlayan ilave gerekleri ve EN 81-77, deprem şartlarındaki asansörleri kapsayan ilave gerekleri sağlar Bileşenlerin ağırlığı, boyutu ve/veya şekli el ile taşınmasını engellediğinde, bunlar: a) Kaldırma düzeneği için bağlantılar ile donatılmış olmalı veya b) Bu tür bağlantılarla donatılabilecek şekilde tasarımlanmış olmalı (örneğin, diş açılmış delikler vasıtasıyla) veya c) Standart kaldırma düzeneği kolayca bağlanabilecek şekilde şekillendirilmiş olmalıdır. 0.3 İlkeler Genel Bu standardın hazırlanmasında aşağıdaki ilkeler uygulanmıştır: Bu standard, yangına karşı bina bölümlerinin korunması dahil her elektrikli ve mekanik veya bina inşaatına uygulanabilir tüm genel teknik kuralları tekrar etmez. Bununla birlikte, asansör imalatçısına özgün olan gereklerden dolayı veya başka alanlardakinden daha sıkı olabilen asansörün faydalı kullanılmasını sağlayan gereklerden dolayı, iyi yapının belirli gereklerini oluşturmak için bu standardın hazırlanması gerekmiştir. 6

12 ICS TS Bu standard, binalar/inşaatlar içindeki asansörlerin montajına ilişkin asgari kuralları belirtir. Binalar vb. yapılar için bazı ülkelerde ihmal edilemeyecek düzenlemeler olabilir. Makine ve makara dairelerin yüksekliği ve bunlara erişim kapılarının boyutlarını ilişkin asgari değerlerini belirleyen bu standardın maddeleri bu düzenlemelerden etkilenir Bu standard, sadece asansörlerin güvenli çalışmasını sağlayan malzeme ve donanımın gereklerini mümkün olduğu ölçüde belirler Risk analizi, terminoloji ve teknik çözümler; EN ISO 12100, EN ISO ve EN standard serilerindeki yöntemler dikkate alınarak kabul edilmiştir EN standardının yaygın olarak uygulanabilir bir standard olmasını sağlamak için, bir insan ağırlığı ortalama 75 kg olarak belirlenmiştir. Bu standard, kabinde belirlenmiş tasarım yüküne (beyan yükü) ilişkin olarak azami kabin alanını ve karşılık gelen kişi sayısının taşınmasını sağlamak için asgari kabin alanını ve kişi başı 75 kg esas alınarak aşırı yükün engellenmesi ve tespit edilmesini belirler. 0.4 Kabuller Genel Bu standardın hazırlanmasında, aşağıdaki kabuller yapılmıştır: Müşteri ve tedarikçi arasında müzakere yapılmış ve aşağıdaki konularda anlaşma sağlanmıştır: a) Asansörün kullanım amacı, b) Yük taşıma asansörlerinde yüklü ve yüksüz kabini kullanmak için tasarlanmış taşıma tertibatının tipi ve kütlesi, c) Sıcaklık, neme, güneşe veya rüzgara, kara, korozif atmosfere maruz kalma gibi çevresel şartlar, d) İnşaat mühendisliği problemleri (örneğin, bina düzenlemeleri), e) Montaj yerine ilişkin diğer konular, f) Kuyu ve/veya makine alanı/donanım bölgesinin havalandırılmasını gerektiren asansör bileşenlerinden/donanımından yayılan ısı, g) Donanımdan yayılan gürültü ve titreşimlere ilişkin konular ile ilgili bilgiler İlgili riskler, tam bir asansör montajında bulunabilir olan her bir bileşen için dikkate alınmış ve kurallar uygun bir şekilde hazırlanmıştır: Bileşenler: a) Tüm arıza kodları dikkate alınarak mühendislik genel uygulama (bk. FprCEN/TR 81-12) ve hesaplama kodlarına uygun olarak tasarımlanır, b) Mekanik ve elektrikli yapıların iyi uygulamaları olmalıdır, c) Yeterli dayanımlı ve uygun kaliteli malzemelerden yapılmış olmalıdır, d) Kusursuz olmalıdır, e) Zararlı malzemeler (örneğin, asbest vb.) içermemelidir Bileşenlerin, aşınmaya rağmen gerekli boyutlarının muhafaza edilebilmesi için bakımlı ve çalışabilir durumda ve çalışma düzeni içinde tutulur. Tüm asansör bileşenleri, bunların kullanımları sırasında sürekli güvenli çalışmasını sağlamak için muayene gerektirdiği kabul edilir. Standardda belirtilen işletme müsaadeleri, sadece asansörün servise alınmasından önce kontrol ve deneyler sırasında değil, asansörün ömrü boyunca da muhafaza edilmelidir. 7

13 ICS TS -10 Not Bakım gerektirmeyen bileşenler (örneğin, kullanım ömrü boyunca bakım istemez olarak kalıcı etiketlenmiş), yine de muayene için ulaşılabilir olması gereklidir Öngörülebilir çevre etkileri ve özel çalışma şartlarının asansörün güvenli çalışmasını etkilemeyecek şekilde bileşenler seçilmiş ve kurulmuş olmalıdır Yük taşıyan elemanların tasarımlanması ile tasarımlanmış tüm aşırı yük kapasitesine ilave olarak beyan yükünün %0 ila %100 ü arasındaki yükler için asansörün güvenli çalışması sağlanmalıdır (bk. Madde ) Bu standardın gerekleri; bu standardın ve EN nın tüm gereklerini sağlayan bir elektrikli güvenlik tertibatında veya tip deneyine tabi tutulmuş güvenlik bileşeninde arıza meydana gelme ihtimalini (bk. Madde ) dikkate alınmasını gerektirmeyecek şekildedir Kullanıcıların, asansörün tasarımına uygun kullanımı sırasında, kendi ihmallerinden ve kasıtlı olmayan dikkatsizce hareketlerinden zarar görmeyecek şekilde güvenliği sağlanmış olmalıdır Bir kullanıcı belirli durumlarda dikkatsiz bir hareket yapabilir. Aynı anda iki dikkatsiz hareket ve/veya asansörün kullanım talimatının ihlali ihtimali göz önüne alınmamıştır Bakım çalışmaları sırasında, normal olarak kullanıcıların erişemeyeceği bir güvenlik tertibatı bilinçli olarak devre dışı bırakılıyorsa, asansörün güvenli çalışması garanti edilemez. Ancak kullanıcıların güvenliğini sağlamak için bakım talimatına uygun olarak tamamlayıcı tedbirler alınmalıdır. Bakım personelinin bu konuda eğitildiği ve bakım talimatına uygun davrandığı kabul edilmektedir Yatay kuvvetler ve/veya enerjiler, bu standardın uygulanabilir maddelerinde dikkate alınması için belirtilmiştir. Genellikle, bu standardda aksi belirtilmedikçe bir kişi tarafından uygulanan enerji, aşağıda belirtilen eşdeğer statik kuvvetleri meydana getirir: a) 300 N, b) Çarpmanın meydana geldiği yerde: 1000 N Özel bir öneme sahip aşağıda belirtilenlerin dışındakilerle birlikte halatların tahrik kasnağı üzerinden kontrolsüz olarak kayması dâhil, genel teknik kurallara ve bu standardın gereklerine göre imal edilmiş bir mekanik tertibat, imalatçısı tarafından verilen talimatların tam olarak uygulanmış olması şartıyla tehlike algılanması olmaksızın bir tehlike oluşturacak şekilde bozulmamalıdır: a) Askı halatlarının kopması, b) Yardımcı halatlar, zincirler ve kayışlarla bağlantıların tümünün gevşemesi ve kopması, c) Tambur veya disk üzerinde frenleme etkisi uygulamasında görev alan elektromekanik frenin mekanik bileşenlerden birinin arızalanması, d) Ana tahrik elemanları ve tahrik kasnağı ile ilgili bir bileşenin arızalanması. e) Hidrolik sistemde boru kırılması (hidrolik kaldırma ünitesi hariç tutulmuş), f) Hidrolik sistemdeki küçük sızıntılar (hidrolik kaldırma ünitesi dâhil, bk. Madde ) Kabinin, en alt durak seviyesindeki sabit konumundan serbest düşmesi, yani tampona/tamponlara çarpması öncesi, güvenlik tertibatının devreye girmeme ihtimali kabul edilebilir olarak değerlendirilmiştir Kabinin hızı elektrik şebekesinin frekansına bağlı ise bu hızın, beyan hızının %115 ini veya muayene kontrolü ve dengeleme vb. için bu standardda belirtilen daha az bir hıza karşılık gelen hızı aşmadığı varsayılmıştır Ağır donanımın kaldırılması için erişim tertibatları sağlanmıştır (bk. Madde e)). 8

14 ICS TS Makina alanındaki/alanlarındaki ve kuyudaki donanımın doğru çalışmasını sağlamak için, örneğin bu donanımlar tarafından yayılan ısı hesaba katılarak kuyudaki ve makina alanındaki/alanlarındaki ortam sıcaklığının, +5 C ile +40 C arasında korunduğu varsayılmıştır. Not HD , kod AA5 e bakılmalıdır Asansör kuyusu, ulusal bina mevzuatına göre, imalatçısı tarafından belirtilen ısı çıkışı, asansörün çevre şartları ve örneğin ortam sıcaklığı, nem, doğrudan güneş ışığı sınırları ve enerji tasarrufu gerekleri nedeniyle Madde da verilen binanın hava geçirmezliği dikkate alınarak uygun bir şekilde havalandırılmıştır. Not Daha fazla bilgi için Madde ye ve Madde E.3 e bakılmalıdır Çalışma alanlarına giriş yolları, yeterince aydınlatılmıştır (bk. Madde 0.4.2) Bakım talimatlarına göre yerleştirilmiş olan asgari geçiş yolları, koridorlar, yangından kaçışlar vb.; asansörün açık kapısı/kapağı ve/veya asansör kuyusu dışındaki çalışma alanlarındaki herhangi bir koruma vasıtası tarafından engellenmesi ortadan kaldırılmıştır (bk. Madde 0.4.2) Bir asansör üzerinde aynı anda birden fazla kişi çalıştığında, kişilerin birbirleri ile haberleşmesi için yeterli iletişim vasıtası sağlanmıştır Özellikle mekanik, elektriksel veya düzenli servis ve bakım sırasında kaldırılması gereken fiziksel bir bariyer vasıtasıyla diğer tehlikelere karşı koruma sağlamak için kullanılan koruyucuların kaide sistemi, koruyucuya veya koruyucu kaldırıldığında donanıma bağlı kalması sağlanmıştır Hidrolik asansörlerin çalışmasında kullanılan akışkanlar, EN ISO e göre olmalıdır. 9

15 ICS TS Kapsam 1.1 Bu standard, düşeyden 15 den fazla eğimli olmayan kılavuz raylar arasında halatlarla, zincirlerle veya hidrolik kaldırma ünitesi tertibatlarıyla asılı olan, insan taşıma veya insan ve yük taşınması için tasarlanmış bir kabini olan, belirli duraklar arasında hizmet veren, halatla ve pozitif veya hidrolik tahrikli olan, kalıcı olarak monte (tesis) edilmiş insan veya yük taşıyan yeni asansörlerin güvenlik gereklerini kapsar. 1.2 Bu standardın gereklerine ilave olarak özel durumlarda tamamlayıcı gerekler göz önüne alınmalıdır (muhtemel patlayıcı ortam, sıra dışı iklim şartları, deprem şartları, tehlikeli yüklerin nakliyesi, vb.). 1.3 Bu standard aşağıdakileri kapsamaz: a) Aşağıdaki özelliklere sahip asansörleri: 1) Madde 1.1 de belirtilenlerden farklı tahrik sistemlerine sahip olanlar, 2) Beyan hızı 0,15 m/s olanlar. b) Aşağıdaki özelliklere sahip hidrolik asansörleri: 1) Beyan hızı 1 m/s yi aşanlar, 2) Basınç tahliye vanasının ayarı (Madde ) 50 MPa yı aşanları. c) Mevcut binalardaki 2) insan veya yük taşıyan yeni asansörleri, bina kısıtlamaları ile uygulamaya konan sınırlamalar nedeniyle bazı şartlarda EN nin bazı gereklerini karşılamaz ve EN dikkate alınmalıdır. d) Bina içerisinde teleferik tipi durmaksızın yavaş hareket eden yük taşıyıcı açık kabin (Paternosters), maden asansörleri, tiyatro asansörleri, otomatik depolama cihazları taşıma kafesleri türündeki taşıma cihazları, binalar ve kamu çalışma yerleri, gemilerin yük kaldırıcıları, denizde arama veya sondaj platformları için asansörler ve yük kaldırıcıları, inşaat ve bakım cihazlarını veya rüzgar türbinlerindeki asansörleri. e) Bu standard uygulamaya konmadan önce tesis edilen bir asansörde yapılan önemli değişiklikleri (bk. Ek C). f) Asansörlerin nakliye, montaj, onarım ve söküm işleri sırasındaki güvenlik ile ilgili hususları. Bununla birlikte, bu standard bu hususlarda bir temel olarak alınabilir. Asansörün güvenli kullanımıyla ve bakımıyla ilgili zararlı olarak kabul edilen seviyede bulunmadığında gürültü ve titreşimler, bu standardda dikkate alınmamaktadır (ayrıca bk. Madde 0.4.2). 1.4 Bu standardın yayımı tarihinden önce tesis edilen, insan ve yük taşıyan asansörlere bu standard uygulanmaz. 2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar Aşağıdaki atıf dokümanları tamamen veya kısmen, bu dokümanın uygulanması için zaruridir. Tarih belirtilen atıflarda, belirtilmiş olan baskı geçerlidir. Tarih belirtilmemiş atıflarda, atıf yapılan dokümanın en son baskısı (tadiller dâhil) kullanılır. EN 81-28, Safety rules for the construction and installation of lifts Lifts for the transport of persons and goods Part 28: Remote alarm on passenger and goods passenger lifts (Asansörler - Yapım ve montaj için güvenlik kuralları Yolcu ve yük asansörleri Bölüm 28: Yolcu ve yük asansörlerinde uzaktan alârm) EN 81-50:2014, Safety rules for the construction and installation of lifts Examinations and tests Part 50: Design rules, calculations, examinations and tests of lift components ( Asansörlerin yapımı ve kurulumu için güvenlik kuralları Muayene ve deneyleri Bölüm 50: Asansör bileşenlerinin tasarım kuralları, hesapları, muayeneleri ve deneyleri) EN 81-58, Safety rules for the construction and installation of lifts Examinations and tests - Part 58: Landing door fire resistance test (Asansörler Yapım ve montaj için güvenlik kuralları Muayene ve deneyler Bölüm 58: Kat kapıları için yangına karşı dayanıklılık deneyi) 2) Mevcut binalar, asansör yapımına karar verilmeden önce kullanılan veya kullanılmış olan bir yapıdır. İçi tamamen yenilenen bir bina, yeni bir bina olarak kabul edilmelidir. 10

16 ICS TS -10 EN 131-2:2010+A1:2012, Ladders Requirements, testing, marking (Merdivenler Bölüm 2: Özellikler, deneyler, işaretleme) EN , Eurocode 3 Design of steel structures Part 1-1: General rules and rules for buildings (Eurocode3: Çelik yapıların projelendirilmesi Bölüm 1-1: Genel kurallar ve bina kuralları) EN , Steel tubes for precision applications Technical delivery conditions Part 1: Seamless cold drawn tubes (Çelik borular Hassas uygulamalar için Teknik teslim şartları Bölüm 1: Soğuk çekilmiş dikişsiz borular) EN , Steel tubes for precision applications Technical delivery conditions Part 2: Welded cold drawn tubes (Çelik borular Hassas uygulamalar için Teknik teslim şartları Bölüm 2: Soğuk çekilmiş dikişli borular) EN , Steel tubes for precision applications Technical delivery conditions Part 3: Welded cold sized tubes (Çelik borular Hassas uygulamalar için Teknik teslim şartları Bölüm 3: Soğuk ölçülendirilmiş dikişli borular) EN , Steel tubes for precision applications Technical delivery conditions Part 4: Seamless cold drawn tubes for hydraulic and pneumatic power systems (Çelik borular Hassas uygulamalar için Teknik teslim şartları Bölüm 4: Hidrolik ve pnömatik güç sistemleri için soğuk çekilmiş dikişsiz borular) EN , Steel tubes for precision applications Technical delivery conditions Part 5: Welded cold sized square and rectangular tubes (Çelik borular Hassas uygulamalar için Teknik teslim şartları Bölüm 5: Soğuk ölçülendirilmiş, dikişli, kare ve dikdörtgen kesitli borular ) EN , Steel tubes for precision applications Technical delivery conditions Part 6: Welded cold drawn tubes for hydraulic and pneumatic power systems (Çelik borular Hassas uygulamalar için Teknik teslim şartları Bölüm 6: Hidrolik ve pnömatik güç sistemleri için soğuk çekilmiş, dikişli borular) EN 12015, Electromagnetic compatibility Product family standard for lifts, escalators and moving walks Emission (Elektromanyetik uyumluluk Asansörler, yürüyen merdivenler ve yürüyen bantlar için ürün ailesi standardı Emisyon) EN 12016, Electromagnetic compatibility Product family standard for lifts, escalators and moving walks Immunity (Elektromanyetik uyumluluk Asansörler, yürüyen merdiven ve bantlar için ürün aile standardı Bağışıklık) EN , Steel wire ropes Safety Stranded ropes for lifts (Çelik tel halatlar Güvenlik Bölüm 5: Asansörler için halatlar) EN 12600:2002, Glass in building Pendulum test Impact test method and classification for flat glass (Cam Yapılarda kullanılan Sarkaç deneyi Düz cam için çarpma deneyi ve sınıflandırma) EN 13015, Maintenance for lifts and escalators Rules for maintenance instructions (Asansör ve yürüyen merdivenlerin bakımı Bakım talimatları için kurallar) EN , Fire classification of construction products and building elements Part 1: Classification using data from reaction to fire tests (Yapı mamulleri ve yapı elemanları, yangın sınıflandırması Bölüm 1: Yangın karşısındaki davranış deneylerinden elde edilen veriler kullanılarak sınıflandırma) EN 50205, Relays with forcibly guided (mechanically linked) contacts (Zorlamalı, kılavuzlu kontakları bulunan röleler (mekanik olarak bağlanmış)) EN 50214, Flat polyvinyl chloride sheathed flexible cables (Kablolar Polivinil klorür kılıflı Yassı, bükülgen) EN 50274, Low voltage switchgear and controlgear assemblies Protection against electric shock Protection against unintentional direct contact with hazardous live parts (Alçak gerilim anahtarlama ve kontrol düzeni üniteleri elektrik çarpmasına karşı koruma Tehlikeli gerilimli bölümlere istenmeden yapılan doğrudan temasa karşı koruma) EN :2006, Safety of machinery Electrical equipment of machines Part 1: General requirements (IEC :2006) (Makinalarda güvenlik Makinaların elektrik donanımı Bölüm 1: Genel kurallar) EN 60529, Degrees of protection provided by enclosures (IP Code) (IEC 60529) (Mahfazalarla sağlanan koruma dereceleri (IP kodu)) EN , Insulation coordination for equipment within low-voltage systems Part 1: Principles, requirements and tests (IEC ) (Yalıtım koordinasyonu Alçak gerilim sistemlerinde kullanılan donanımlar için Bölüm 1: İlkeler, kurallar ve deneyler) 11

17 ICS TS -10 EN :2010, Low-voltage switchgear and controlgear Part 4: Contactors and motor starters - Section 1: Electromechanical contactors and motor-starters (IEC :2009) (Alçak gerilim anahtarlama düzeni ve kontrol düzeni Bölüm 4-1: Kontaktörler ve motor yol vericileri elektromekanik kontaktörler ve motor yol vericileri) EN :2004, Low-voltage switchgear and controlgear Part 5-1: Control circuit devices and switching elements Electromechanical control circuit devices (IEC :2003) (Alçak gerilim anahtarlama ve kontrol düzenleri Bölüm 5-1: Devre kontrol cihazları ve anahtarlama elemanları Elektromekanik devre kontrol cihazları) EN , Low-voltage switchgear and controlgear Part 5-5: Control circuit devices and switching elements Electrical emergency stop device with mechanical latching function (IEC ) (Alçak gerilim anahtarlama düzeni ve kontrol düzeni Bölüm 5-5: Devre kontrol cihazları ve anahtarlama elemanları Mekanik mandallama fonksiyonlu elektrikli acil durdurma cihazı) EN , Safety of machinery - Indication, marking and actuation Requirements for the location and operation of actuators (IEC ) (Makinalarda güvenlik Gösterim, işaretleme ve harekete geçirme Bölüm 3: Harekete geçirici mekanizmaların yerleştirilmesi ve çalıştırılması için kurallar) EN :2007, Adjustable speed electrical power drive systems Part 2: Safety requirements. Functional (IEC :2007) (Hızı ayarlanabilir elektrikli güç tahrik sistemleri Bölüm 5-2: Güvenlik kuralları Fonksiyonel) EN , Electromechanical elementary relays Part 1: General requirements (IEC ) (Elektromekanik temel röleler Bölüm 1: Genel özellikler) EN ISO 12100:2010, Safety of machinery General principles for design Risk assessment and risk reduction (ISO 12100:2010) (Makinalarda güvenlik Tasarım için genel prensipler Riskin değerlendirilmesi ve azaltılması (ISO 12100:2010)) EN ISO 13857:2008, Safety of machinery Safety distances to prevent danger zones being reached by the upper and lower limbs (ISO 13857:2008) (Makinalarda güvenlik Kol ve bacakların erişebileceği bölgelerde tehlikenin önlenmesi için güvenlik mesafeleri) HD :2007, Low voltage electrical installations Part 4-41: Protection for safety Protection against electric shock (IEC :2005) (Alçak gerilim elektrik tesisleri Bölüm 4-41: Güvenlik için koruma Elektrik çarpmasına karşı koruma) HD :2011, Low voltage electrical installations Part 4-42: Protection for safety Protection against thermal effects (IEC :2010) (Alçak gerilim elektrik tesisati Bölüm 4-42: Güvenlik için koruma Isıl etkilere karşı koruma) HD :2007, Low voltage electrical installations Part 6: Verification (IEC :2006) (Alçak gerilim elektrik tesisleri Bölüm 6: Doğrulama) IEC , Polyvinyl chloride insulated cables of rated voltages up to and including 450/750 V Part 6: Lift cables and cables for flexible connections (Kablolar Polivinil klorür yalıtımlı Beyan gerilimi en çok 450/750 v olan bölüm 6: Asansör kabloları ve bükülgen bağlantılar için kablolar) IEC , Rubber insulated cables Rated voltages up to and including 450/750 V Part 5: Lift cables (Kablolar Kauçuk yalıtımlı Beyan gerilimi en çok 450/750 v olan bölüm 5: Asansör kabloları) IEC 60417, Database Graphical symbols for use on equipment (Cihazların üzerinde kullanılan grafik semboller) IEC 60617, Graphical symbols for diagrams (Diyagramlarda kullanılan grafik semboller) ISO , Fluid power systems and components Graphic symbols and circuit diagrams Part 1: Graphic symbols for conventional use and data-processing applications (Akışkan güç sistemleri ve bileşenleri Grafik semboller ve devre şemaları Bölüm 1: Klasik kullanım için grafik semboller ve veri işleme uygulamaları) 3 Terimler ve tarifler Bu standardın amaçları bakımından, aşağıdaki terimler ve tarifler uygulanır. 3.1 Kabin eteği Kabin girişi veya alt durak kapısı eşiğinden aşağı doğru düşey doğrultuda uzanan düzgün bir kısım. 12

18 ICS TS Yetkili kişi Bakım, muayene veya kurtarma çalışmasını yapmak üzere yasaklı alana (makina alanları, makara dairesi ve asansör kuyusu) girmesi için yetkilendirilmiş, asansörün çalıştırılmasından ve kullanılmasından sorumlu gerçek veya tüzel kişi. Not 1 Yetkili kişi, yetkilendirildikleri görevler için yetkin olmalıdırlar (ayrıca bk. Madde 3.7). 3.3 Kullanılabilir kabin alanı Asansörün çalışması sırasında insan ve yükler için kullanılabilir olan kabinin alanı. 3.4 Dengeleme ağırlığı Kabin kütlesinin tümünü veya bir kısmını dengeleyerek enerji tasarrufu sağlayan kütle. 3.5 Tampon Akışanların veya yayların (veya benzer diğer vasıtaların) kullanıldığı bir frenleme tertibatı vasıtası içeren ve hareket sonundaki durdurma tamponu. 3.6 Kabin İnsanları ve/veya diğer yükleri taşıyan asansör ünitesi. 3.7 Yetkin kişi Kullanıcıların kurtarılması veya asansörün bakımı veya muayenesi için gerekli çalışmaları güvenlik talimatlarıyla yerine getiren, uygun eğitim almış ve bilgi ve pratik tecrübeye sahip nitelikli kişi. Not 1 Yetkin kişinin sertifikasyonu için ulusal bir düzenleme gerekli olabilir. 3.8 Karşı ağırlık Tahriki sağlayan kütle. 3.9 Doğrudan hareket eden asansör Piston veya silindirin, kabine veya bunun iskeletine doğrudan bağlandığı hidrolik asansörü Aşağı yönlü vana Kabinin alçalmasını kontrol etmek için hidrolik donanımındaki elektrikle kumanda edilen vana Tahrik kumanda sistemi Asansörün çalışmasını kumanda eden ve izleyen sistem Elektrikli kayma önleme sistemi Kayma tehlikesine karşı hidrolik asansörlerde alınan tedbirlerin bileşimi Elektrikli güvenlik zinciri Elektrikli güvenlik cihazlarının biri devreye girdiğinde asansörü durduracak şekilde bağlanmış olan cihazların tamamı Tam yük basıncı En yüksek durak seviyesinde durmakta olan kabin ve beyan yükünde boru donanımı, hidrolik kaldırma ünitesi tertibatı, vana bloğu vb. üzerine uygulanan statik basınç Yük taşıma asansörü Genellikle, insanların nezaretinde esasen yüklerin (eşyaların) nakliyesi için tasarlanmış asansör Kılavuz rayları Kabin, karşı ağırlık veya dengeleme ağırlığına kılavuzluk eden sabit asansör bileşenleri Kuyu üst boşluğu Kabinin gittiği en üst durak seviyesi ile kuyunun tavanı arasındaki asansör kuyusu kısmı. 13

19 ICS TS Hidrolik asansör Doğrudan veya dolaylı olarak kabinin üzerinde etkili olan bir hidrolik kaldırma ünitesi tertibatına (çoklu motorlar, pompalar ve/veya hidrolik piston ve silindir tertibatları kullanılabilir) hidrolik akışkanı ileten elektrikle tahrik edilen bir pompadan kaldırma gücünü alan asansör Dolaylı olarak hareket ettirilen asansör Piston veya silindirlerin, askı tertibatlarıyla (halatlar, zincirler) kabin iskeleti veya kabine bağlandığı hidrolik asansör Asansör montajını gerçekleştiren Asansör için binada ayrılmış nihai yere asansörü kurmak ve çalıştırmak için sorumluluk alan gerçek veya tüzel kişi Ani etkili güvenlik tertibatı Kılavuz raylar üzerindeki tam kavrama hareketinin yaklaşık olarak anlık gerçekleştiren güvenlik tertibatı Hidrolik kaldırma ünitesi (jack) Bir silindir ve bir pistonun bileşiminden meydana gelen bir hidrolik tahrik ünitesi Lamine cam Bir veya daha fazla plastik veya akışkan ara tabakalarla birbiriyle yapıştırılmasıyla meydana gelen iki veya daha fazla cam katmanların her bir bütünü Kat seviyesine getirme Duraklarda durma doğruluğunu sağlayan çalışma Kat seviyesine getirme doğruluğu Kabinin yüklenmesi veya boşaltılması esnasında kabin eşiği ile durak zemini eşiği arasındaki düşey mesafe Asansör tahrik makinası Asansörü hareket ettiren ve durduran, herhangi bir motor, dişli, fren, kasnak/zincir dişlileri ve tamburu (halat tahrikli veya pozitif tahrikli asansör) içeren veya pompa, pompa motoru ve kumanda vanalarını (hidrolik tahrikli asansörde) ihtiva eden ünite Makina dairesi Tavan, duvarlar, zemin ve giriş kapı/kapılarıyla tam olarak sınırlandırılan ve makinanın bütün veya kısmi olarak yer aldığı makina alanı Makina Kumanda pano/panoları, tahrik sistemi, asansör tahrik makinası, ana anahtar/anahtarlar ve acil durum müdahaleleri için tertibatlar gibi donanım Makina alanı Asansör kuyusu içinde veya dışında makinayla ilişkili çalışma alanları dâhil makinaların tümünün veya bir bölümünün yerleştirildiği hacim/hacimler. Not 1 Bir makina kabini, ilişkili olduğu çalışma alan/alanları ile birlikte bir makina alanı olarak kabul edilir Bakım Asansörün ömür çevrimi boyunca ve montajının tamamlanmasından sonra tesisin ve bileşenlerinin güvenliğini ve tasarlanmış fonksiyonlarını yerine getirmesini sağlamak için gerekli tüm çalışmalar. Bakım aşağıdakileri kapsayabilir: a) Yağlama, temizleme vb., b) Kontrolleri, c) Kurtarma çalışmalarını, d) Kurulum ve ayar işlemlerini, 14

20 ICS TS -10 e) Aşınma veya kesilme nedeniyle meydana gelebilen ve tesisin karakteristiğini etkilemeyen bileşenlerin tamir veya değişimi Tek yönlü vana Sadece bir yönde akışa müsaade eden vana Tek yönlü debi kısıtlayıcı vana Akışı bir yönde serbest bırakan, diğer yönde sınırlayan vana Hız regülâtörü Asansör, önceden belirlenmiş hıza ulaştığında asansörün durmasına neden olan ve gerektiğinde güvenlik tertibatını çalıştıran bir ünite Taşınan insan Asansör kabini ile taşınan herhangi bir kişi Kenetlenme tertibatı Kabinin aşağı yönde kontrolsüz hareketini durdurmaya ve kabini sabit destekler üzerinde sabit tutmaya yarayan mekanik bir tertibat Kuyu alt boşluğu Kabinin gidebildiği en alt durak seviyesinin altında bulunan asansör kuyusu kısmı Pozitif tahrikli asansör (tambur tahrikli dâhil) Tambur ve halatlar veya dişliler ve zincirler ile doğrudan tahrik edilen (sürtünmeye bağlı olmayan) asansör Ön çalışma Kabin kapı bölgesinde ve kapılar kapalı ve kilitli değilken, normal çalışma için asansör makinasına ve fren/hidrolik vanaya çalışması için enerji verilmesi Basınç tahliye vanası Akışkanı tahliye ederek basıncı önceden belirlenmiş bir değere sınırlayan vana Asansörler için güvenlikle ilgili uygulamalarda programlanabilir elektronik sistem (PESSRAL) Çizelge A.1 de listelenen güvenliğe ilişkin uygulamalarda kullanılan ve güç kaynakları, algılayıcılar, diğer veri giriş cihazları, veri yolları, diğer iletişim yolları, harekete geçiriciler ve diğer çıktı cihazları gibi sistemin tüm elemanları dâhil olmak üzere bir veya daha fazla programlanabilir elektronik cihazdan oluşan kumanda, koruma veya izleme sistemi Kademeli devreye giren güvenlik tertibatı Karşı ağırlıkta veya dengeleme ağırlığında meydana gelen kuvvetlerin kabul edilebilir bir değerde sınırlandırılması için özel tedbirlerin alınmasını ve kılavuz rayları üzerinde frenleme etkisi ile yavaşlamanın gerçekleştirilmesini sağlayan bir güvenlik tertibatı Makara dairesi Makaraların yerleştirildiği ve hız regülâtörünün de bulunduğu ancak tahrik makinasının bulunmadığı oda Beyan yükü Taşıma tertibatlarını içerebilen ve normal çalışmayı gerçekleştirilmesini sağlamak için tasarımlanmış yük Madde 0.4.2). (bk Beyan hızı Donanımın tesis edilmesi için kabinin, metre/saniye olarak ifade edilen kabin hızı (v): Not 1 Hidrolik tahrikli asansörler için: vm Yukarı yönlü beyan hızı (m/s), 15

21 ICS TS -10 vd Aşağı yönlü beyan hızı (m/s), vs Beyan hızları vm ve vd nin değerlerinden büyük olanının değeri (m/s) Otomatik kat seviyelemesi Asansör durduktan sonra, yükleme ve boşaltma sırasında düzeltilmiş durdurma konumunu sağlamak için çalışma Kurtarma çalışmaları Kabin ve kuyu içinde mahsur kalmış kişiyi güvenli bir şekilde kurtarmak için yetkin kişiler tarafından gerçekleştirilen gerekli özel faaliyetler Kısıtlayıcı vana Kısıtlanmış bir kesitle giriş ve çıkışı birbirine bağlı olan vana Boru kırılma vanası Vana boyunca, ayarlanan ilk değeri aşan ve önceden belirlenen akış yönünde büyük bir akışın neden olduğu basınç düşmesinde otomatik olarak kapanacak şekilde tasarımlanmış vana Güvenlik devresi Bir elektrikli güvenlik cihazının gereksinimini yerine getirmek için gerekli olan kontaklar ve/veya elektronik bileşenleri içeren devre Güvenlik bileşeni Kullanım sırasında bir güvenlik fonksiyonunu yerine getirmek için sağlanan 3) bileşen Güvenlik tertibatı Hız veya askı tertibatının kopması halinde devreye girerek kılavuz raylar üzerinde kabin, karşı ağırlık veya dengeleme ağırlığını sabit tutan ve aşağı yöndeki hareketini durdurmak için mekanik bir tertibat Güvenlik bütünlüğü seviyesi (SIL) Güvenlik bütünlüğü seviyesi 1 in en düşük, güvenlik bütünlüğü seviyesi 3 ün ise en yüksek seviyeyi temsil ettiği ve güvenlikle ilgili programlanabilir elektronik sisteme tahsis edilmiş güvenlik fonksiyonlarının tam güvenlik gereklerinin belirlenmesi için tedbir seviyesi (muhtemelen üçünden biri) Güvenlik halatı Askı tertibatının arızası durumunda güvenlik tertibatını çalıştırmak için kabine, karşı ağırlığa veya dengeleme ağırlığına bağlanmış yardımcı halat Kapama vanası Her iki yönde akışa izin veren veya akışı engelleyen, el ile çalıştırılan iki yollu vana Tek yönde etkili hidrolik kaldırma ünitesi Bir yöndeki yer değiştirmenin, akışkanın etkisi ile sağlandığı ve diğer yöndeki yer değiştirmenin ise, yer çekimi etkisiyle sağlandığı hidrolik kaldırma ünitesi İskelet Askılama tertibatıyla bağlanmış ve kabin, karşı ağırlık veya dengeleme ağırlığını taşıyan metal çerçeve. Bu iskelet, kabin duvarları ile bütünleşik olabilir Özel alet Donanımın güvenli çalışma şartlarında kalmasını sağlamak için veya kurtarma çalışmalarında gerekli olan donanıma mahsus bir alet. 3) Asansör Direktifi kapsamında, güvenlik tertibatı, hız regülatörü, durak kapı kilitleri vb. içeren güvenlik bileşenleri olarak kabul edilen unsurların bir listesi vardır. Bu standardın amaçları bakımından diğer bileşenler, 16

22 ICS TS -10 bunların güvenli çalıştığı tip deneyleri ile belgelendirilmesi hedeflendiğinde güvenlik bileşenleri olarak da kabul edilebilir Durma doğruluğu Kumanda sistemi tarafından kabinin gidilmesi istenen katta durdurulduğu anda kapılar tamamen açık konumdayken kabin eşiği ile kat zemini (durak) eşiği arasındaki düşey mesafe Halat tahrikli asansör Kaldırma halatlarının, makinanın harekete geçirme makarasının kanalları içinde sürtünme ile harekete geçirildiği asansör Kabinle hareket eden kablo Kabin ile sabit bir bağlantı noktası arasındaki çoklu ince kabloları içeren esnek elektrik kablosu Tip inceleme sertifikası İncelemesi yapılan örnek asansöre uygulanabilir hükümlere bu asansörün uygunluk tespiti yapılarak sertifikalandırılması için bir tip incelemesi gerçekleştiren onaylanmış kuruluş tarafından hazırlanan belge. Not 1 Onaylanmış kuruluşun tip inceleme süreci ve tanımı için EN ye bakılmalıdır Kontrolsüz kabin hareketi Yükleme/boşaltma çalışması sırasındaki kabin hareketleri hariç olmak üzere duraktan uzakta kabin kapıların açılması ile ilgili kabinin kontrol dışı hareketi Kilit açılma bölgesi Durak seviyesinin altında ve üstünde bulunması gereken ve kabin zeminin, durak kapısı kilidinin açılması ile ilgili etkinleştirmeyi sağlaması gereken bölge Kullanıcı Asansör içinde bulunan, kabinin durağa gelmesini bekleyen ve yetkili kişiler dâhil asansörün montajını, servisini ve kullanımını yapan kişiler Kuyu Kabin, karşı ağırlık veya dengeleme ağırlığının içinde hareket ettiği boşluk. Bu boşluk; genellikle kuyu alt boşluğu zemini, duvarları ve tavanı ile sınırlanmıştır. 4 Önemli tehlikelerin listesi Bu Madde, tehlikenin ortadan kaldırılması veya azaltılması eylemlerini gerektiren makinaların bu tipi için önemli olan tehlike değerlendirilmesi ile belirlenen ve bu standardın kapsamı ile ilgili olanlar ile birlikte önemli tehlikeler, tehlikeli durumlar ve olayları içermektedir (bk. Çizelge 1). 17

23 ICS TS -10 Çizelge 1- Önemli tehlikelerin listesi No EN ISO 12100:2010 nun Ek B sinde listelenmiş olan tehlikeler İlgili maddeler 1 Aşağıdakiler nedeniyle mekanik tehlikeler: Hızlanma, yavaşlama (kinetik enerji) 5.2.5; 5.3.6, 5.5.3; 5.6.2; 5.6.3; 5.6.6; 5.6.7; 5.8.2; 5.9.2;5.9.3 Sabit bir parçaya hareketli bir elemanın yaklaşımı 5.2.5; 5.2.6; Nesnelerin düşmesi 5.2.5; Yer çekimi (depolanan enerji) Yerden yükseklik 5.3; 5.4.7; 5.5; 5.6 Yüksek basınç 5.4.2; 5.9.3; ayrıca bk. 1.3 Hareketli elemanlar 5.2; 5.3; 5.4; 5.5; 5.6; 5.7; 5.8 Dönen elemanlar 5.5.7; 5.6.2; Pürüzlü, kaygan yüzey 5.2.1; 5.2.2; Keskin kenarlar Asıl hedef değil bk Kararlılık bk,0.4.3 Dayanıklılık bk Çarpışma tehlikesi 5.2.5; 5.3 Kesilme tehlikesi 5.3 Dolanma tehlikesi 5.5.7; 5.6.2; Tehlikeye yaklaşma veya yakalanma 5.2.1; 5.3.1; 5.3.8; ; 5.5.3; 5.5.7; 5.6.2; 5.9.1; ; Darbe tehlikesi Kişilerin kayması, arıza yapması ve düşmesi (makina ile ilgili) 5.2.1; 5.2.2; ; 5.4.7; 5.3; 5.5; Hareketlerin kontrolsüz genliği 5.2.1; 5.2.5; 5.5.6; Parçaların yetersiz mekanik dayanımından oluşan Bk Makaraların, tamburların yetersiz tasarımından oluşan İnsan taşıyıcıdan kişinin düşmesi 5.3; 5.4.3; 5.4.6; Elektriksel tehlikeler Ark Elektrik bulunan parçalar 5.2.6; ; Aşırı yük Arıza şartlarında elektrikli hale gelen parçalar ; ; ; Kısa devre ; , ; Isıl ışınım Isıl tehlikeler Alev Yüksek veya düşük sıcaklığa sahip nesneler veya malzemeler Isı kaynaklarından ışınım Gürültüden dolayı oluşan tehlikeler İlgili değil (bk. Madde 1.3) 5 Titreşimden dolayı oluşan tehlikeler İlgili değil (bk. Madde 1.3) 18

24 ICS TS -10 Çizelge 1 in (devamı) No EN ISO 12100:2010 nun Ek B sinde listelenmiş olan İlgili maddeler tehlikeler 6 Radyasyondan dolayı oluşan tehlikeler Alçak frekanslı elektromanyetik radyasyon Radyo frekanslı elektromanyetik radyasyon Malzemelerden ve maddelerden oluşan tehlikeler Yanabilirlik Toz Patlayıcılık Asıl hedef değil (bk. Madde 1.2) Lif Alevlenebilirlik Akışkan ; Makina tasarımında ihmal edilen ergonomik prensiblerden dolayı oluşan tehlikeler örneğin, aşağıdakilerden oluşan tehlikeler gibi: Giriş 5.2.1; 5.2.2; 5.2.4; 5.2.5; 5.2.6; 5.6.2; 5.9.3; Göstergeler ve görsel ekran ünitelerinin tasarımı veya yerleşimi 5.2.6; 5.3.9; ; Kumanda tertibatının tasarımı, yerleşimi veya tanımlanması 5.4.8; ; ; ; ; Efor 5.2.1; 5.2.3; 5.2.5; 5.2.6; 5.3.8; ; ; 5.4.7; Yerel aydınlatma 5.2.1; 5.2.2; 5.2.6; ; ; ; ; ; Tekrarlanan etkinlik Görünürlük 5.2.5; 5.9.1; Makinanın kullanıldığı bölgedeki çevre ile ilgili tehlikeler Toz ve sis Elektromanyetik bozunum Nem 5.2.1, Sıcaklık 5.2.1; 5.2.6; ; 5.9.3; Su 5.2.1; Rüzgâr a) 2) Elektrik güç besleme arızası 5.2.1; 5.2.3; 5.2.4; 5.2.5; 5.2.6; ; 5.4.3; 5.4.6; 5.6.2;5.9.2; 5.9.3; ; Kumanda devresi arızası Bir enerji kesilme sonrası enerji beslemesinin yeniden sağlanmasında oluşan beklenmeyen çalışma, beklenmeyen kontrolsüz çalışma/aşırı hız (veya herhangi benzer bozulma) 5 Güvenlik gerekleri ve/veya koruyucu önlemler 5.1 Genel 5.2.1; 5.2.6; 5.4.7; 5.6.2; 5.6.5; 5.6.6; 5.6.7; 5.8; ; İnsan ve yük taşıyan asansörler, aşağıdaki maddelerde verilen güvenlik gereklerine ve/veya koruyucu önlemlere uygun olmalıdır. Buna ilave olarak, insan ve yük taşıyan asansörler, bu standard tarafından kapsanmayan (örneğin, keskin kenarlar) ancak önemli olmayan ilgili tehlikeler için EN ISO ün ilkelerine uygun olarak tasarımlanmış olmalıdır Tüm etiketler, bildirimler, işaretlemeler ve çalışma talimatları, kalıcı olarak sabitlenmiş, silinmez, okunaklı ve anlaşılır (gerektiğinde işaretlerin veya sembollerin ilave edilmesi) olmalıdır. Bunlar, dayanıklı malzemeden yapılmalı, görünür bir yere yerleştirilmeli ve asansörün montajı yapıldığı ülkenin kabul edilmiş lisanında/lisanlarında yazılmış olmalıdır. 19

25 ICS TS Kuyu, makina alanları ve makara dairesi Genel hükümler Asansör donanımının düzenlenmesi Tüm asansör donanımı, kuyu veya makina alanları veya makara dairesi içerisine yerleştirilmelidir Değişik asansörlerin parçaları, makina ve/veya makara dairesinde mevcutsa, her bir asansör; tüm parçaları (makine, kumandaları, hız regülâtörü, anahtarlar vb.) için sürekli kullanılan bir numarayla, harfle veya renkle tanımlanmış olmalıdır Kuyu, makina ve makara dairelerinin özel kullanımı Kuyu, makina ve makara daireleri, asansörlerden farklı amaçlar için kullanılmamalıdır. Bunlar, asansörünkilerinden farklı olan kanalları, kabloları veya tertibatları (cihazlar) içermemelidir. Asansör kuyusu, makinası ve makara daireleri bununla birlikte aşağıdakileri içerebilir: a) Buharlı ısıtma ve yüksek basınçlı suyla ısıtma hariç bu alanların iklimlendirilmesi için gerekli donanımı. Bununla birlikte, ısıtma donanımlarının herhangi bir kontrol ve ayar tertibatları, kuyu dışına yerleştirilmelidir. b) Elektrik donanımı için ve kazayla darbelere karşı uygun korunmuş, yüksek çalışma sıcaklığına sahip (örneğin, 80 C üstünde) yangın detektörleri veya söndürücüleri. 20 Yangın söndürücü sistemler kullanıldığında, bu yangın söndürücülerin etkin hale gelmesi; sadece asansör durakta duruyorken ve asansör elektrik beslemesi ve aydınlatma donanımı otomatik bir şekilde yangın veya duman tespit sistemi tarafından kapatıldığında mümkün olmalıdır. Not Bu tür duman, yangın tespiti ve yangın söndürücü sistemleri, bina yönetimi sorumluluğundadır Makine daireleri, asansörlerin diğer çeşitleri için makinalar (örneğin, sadece asansör parçalarını) içerebilir Madde e göre kısmi olarak kapatılmış asansör kuyuları olması durumunda bu kuyu, aşağıdaki alanlar olarak kabul edilir: a) Mahfazalar mevcutsa, iç mahfaza, b) Mahfazaların olmadığı durumunda, asansörün hareket edebilir bileşenlerinden 1,50 m yatay mesafesi dâhilinde olma Kuyu, makine alanları ve makara dairelerinin havalandırması Kuyu, makine alanları ve makara dairesi, asansöre ait olanlardan farklı dairelerin havalandırılmasını sağlamak için kullanılmamalıdır. Havalandırma; elektrik kabloları ile birlikte motorlar ve donanım vb.; toz, zararlı dumanlar ve nemden korunmuş olacak şekilde yapılmalıdır. Not Diğer kılavuz bilgi için Madde E.3 e bakılmalıdır Aydınlatma Kabinin, kuyu içerisinde gidip gelmesi esnasında kabinin her hangi bir konumunda ve tüm kapıların kapalı olması halinde bile aşağıdaki aydınlatma şiddetini sağlayacak şekilde kuyuda kalıcı monte edilmiş elektrikli aydınlatma sağlanmış olmalıdır. a) En az 50 lüks (lux), düşey izdüşümü içerisinde kabin çatısı üstünde 1,0 m, b) En az 50 lüks (lux), çalışma alanları arasında bir kişinin ayakta durabildiği, çalıştığı ve/veya hareket

26 ICS TS -10 edebildiği her yerde kuyu boşluğu zemininden 1,0 m, c) Kabin veya bileşenlerin oluşturduğu gölgelerin haricinde, a) da ve b) de belirtilen yerlerin dışında en az 20 lüks (lux). Bunu elde etmek için, yeterli sayıda lambalar kuyu boyunca takılmalı ve gerekli olan yerlere ilave lamba/lambalar kuyu aydınlatma sisteminin bir parçası olarak kabinin üst çatısına takılabilir. Aydınlatma elemanları, mekanik hasara karşı korunmuş olmalıdır. Bu aydınlatma için elektrik beslemesi, Madde e uygun olmalıdır. Not Özel işler için geçici ilave aydınlatma gerekli olabilir (örneğin, el lambası gibi). Lüks (lux) seviyesi okumaları yapıldığında ışıkölçer, en kuvvetli ışık kaynağına doğru yöneltilmelidir Makina alanları ve makara daireleri, kat seviyesinin her yerinde bir kişinin çalışması için ihtiyacı olan en az 200 lüks (lux) ve çalışma alanları arasında hareket etmesi için kat seviyesinde 50 lüks (lux) şiddetinde kalıcı montajı yapılmış elektrik aydınlatmasına sahip olmalıdır. Bu aydınlatma için elektrik beslemesi, Madde e uygun olmalıdır. Not Bu aydınlatma, kuyu aydınlatmasının bir parçası olabilir Kuyu alt boşluğunda, makina alanlarında ve makara dairelerindeki elektrik donanımı Kuyu alt boşluğunda aşağıdakiler olmalıdır: a) Kuyu alt boşluğuna ve kuyu boşluğu zemininden kapı/kapılar açılması halinde Madde de verilen gereklere uygun görünebilir ve erişilebilir durdurma cihaz/cihazları. Durdurma cihaz/cihazları aşağıdaki şekilde yerleştirilmelidir: 1) 1,60 m den daha az derinliğe sahip veya bu değere eşit kuyu alt boşlukları için durdurma anahtarı aşağıdaki şekilde olmalıdır: En düşük kat durağı üstünde asgari 0,40 m ve kuyu boşluğu zemininden azami 2,0 m düşey mesafe içinde, Kapı çerçevesi iç kenarından azami 0,75 m yatay mesafe içinde. 2) 1,60 m den daha büyük derinliğe sahip kuyu alt boşlukları için iki durdurma anahtarı aşağıdaki gibi bulunmalıdır: Üstteki anahtar; en düşük durak zemininde asgari 1,0 m dikey mesafe içinde ve kapı çerçeve iç kenarından azami 0,75 m yatay mesafe içinde, Kuyu boşluğu zemininden 1,20 m azami dikey mesafe içerisinde bulunan alttaki anahtar, bir sığınak alanından kullanılabilir. 3) Durak kapıları dışında kuyu boşluğuna giriş kapağı olması halinde, kuyu boşluğu zemininden 1,20 m yüksekteki giriş kapı çerçevesi iç kenarından azami 0,75 m yatay mesafe içerisinde bir tek durdurma anahtarı sağlanmalıdır. Kuyu boşluğuna verilen giriş ile aynı seviyede iki durak kapısı bulunması durumunda, bunlardan biri, giriş donanımına sahip kuyu boşluğuna giriş kapısı olarak belirlenmelidir. Not Durdurma anahtarı, b) de gerekli görülen muayene istasyonuyla birleştirilmiş olabilir. b) Bir sığınma alanının 0,30 m içerisinde kullanılabilir ve Madde e göre kalıcı montajı yapılmış muayene kumanda istasyonu, c) Bir soket çıkışı (Madde ), 21

27 ICS TS -10 d) Giriş kat seviyesi üstünde asgari 1,0 m yüksekliğinde ve kuyu boşluğu giriş kapağı çerçevesi iç kenarından 0,75 m azami yatay mesafesi içerisinde konumlandırılmış kuyu aydınlatması (Madde ) için anahtarlama tertibatları Makina alanlarında ve makara dairelerinde aşağıdakiler bulunmalıdır: a) Alanların ve boşlukların aydınlatma kumandası için uygun yükseklikte her bir erişilebilir noktaya yakın yerleştirilmiş ve sadece yetkili kişilerce erişilebilir bir anahtar, b) Her bir çalışma alanı için uygun bir yerde sağlanmış en az bir soket çıkışı (Madde ), c) Erişimin her bir noktasına yakın, makara dairesinde montajı yapılmış ve Madde e uygun bir durdurma tertibatı Acil durum çıkışı Kuyuda mahsur kalmış kişi/kişilerin kurtulması için hiçbir vasıta sağlanmamışsa, EN e göre alarm sistemi için sığınma alanından/alanlarından kullanılabilecek şekilde alarm başlatma cihazları, mahsur kalma tehlikesinin bulunduğu yerlerde montajı yapılmalıdır (bk. Madde , Madde ve Madde 5.4.7). Kuyu alanlarının dışındaki alanlarda mahsur kalma tehlikesi varsa, bu tür tehlikeler bina sahipleri ile görüşülmelidir (bk. Madde e)) Donanımın taşınması Uygun şekilde yerleştirilmiş ve güvenli çalışma yükleri belirtilmiş bir veya daha fazla askı nokta/noktaları; ağır asansör donanımını kaldırmaya (bk. Madde ve Madde ) imkan vermek için uygun bir şekilde konumlandırılmış olmalı ve makina alanlarında ve gerekirse kuyu tepesinde bulunmalıdır Duvarların, zeminin ve tavanın dayanımı Kuyunun, makina alanlarının ve makara dairelerinin yapısı, millî bina mevzuatına uygun olmalı ve tahrik makinasından, güvenlik tertibatının çalışması sırasında kılavuz raylarından, kabindeki dengesiz yük durumunda, tamponların çalışmasından veya dengeleme halatı gergi tertibatından, kabinin yükleme ve boşaltılmasından v.b. gelebilir yüklere en azından dayanabilecek şekilde olmalıdır (ayrıca bk. Madde E.1) Kuyunun duvarları, 0,30 m x 0,30 m daire veya kare alanı üstünde düzgün dağıtılmış 1000 N kuvvet, her iki yüzde herhangi bir nokta da duvara dik açıda uygulandığında aşağıda verilen bozulmalar olmaksızın dayanabilecek şekilde mekaniksel bir dayanıma sahip olmalıdır: a) 1 mm den daha büyük kalıcı şekil bozulması, b) 15 mm den daha büyük elastik şekil bozulması Düz veya şekil verilmiş cam paneller, lamine edilmiş (katmanlı) camdan imal edilmelidir. Bunlar ve bağlantı parçaları, kuyunun iç ve dış her iki tarafında herhangi bir noktadaki 0,30 mx 0,30 m alan üzerinde yatay statik 1000 N kuvvete kalıcı şekil bozukluğu olmaksızın dayanmalıdır Kuyu boşluğu zemini; asılı kılavuz rayları hariç olmak üzere; kılavuz rayların kütlesi dolayısıyla ve ayrıca kılavuz/kılavuzlara sabitlenmiş veya bağlanmış bileşenlere ve/veya acil durdurma (örneğin, raylar üzerinde makina olduğunda dengeleme halatı gergi tertibatı nedeniyle tahrik makarasındaki yük) sırasında meydana gelen herhangi ilave reaksiyona (N) bağlı olarak oluşan ve kılavuz ray klipsleri (kelepçeleri) tarafından uygulanan kuvvet ile güvenlik tertibatının dereye girmesi esnasındaki tepkiye ve herhangi bir itmeye bağlı olarak oluşan herhangi bir ek yük nedeniyle meydana gelen kuvvete her bir kılavuz rayı altında dayanabilmelidir (bk. Madde ) Kuyu boşluğu zemini, aşağıdaki eşitlikte ifade edilen kabin tamponlarının toplam sayıları arasında düzgün dağıtılmış tam yüklü kabin kütlesi nedeniyle uygulanan statik yükün dört katına dayanacak kabin tamponu destekleri altında dayanabilmelidir: F 4 g n P Q 22

28 ICS TS -10 Burada, F Toplam dikey kuvvet (N), g n Serbest düşmenin standart ivmesi [9,81 (m/s 2 )], P Boş kabinin ve kabin tarafından desteklenen bileşenlerin kütlesi, örneğin, hareketli gezici kablo parçaları, dengeleme halatları/zincirleri (varsa) vb. (kg), Q Beyan yükü (kütle), (kg) Kuyu boşluğu zemini, eşitlikte ifade edilen karşı ağırlık tampon toplam sayıları arasında düzgün dağıtılmış karşı ağırlık kütlesi nedeniyle uygulanan statik yükün dört katına karşı ağırlık tampon destekleri altında dayanabilmelidir: F 4 g n P q Q, Burada, F Toplam dikey kuvvet (N), g n Serbest düşmenin standart ivmesi [9,81 (m/s 2 )], P Q q Boş kabinin ve kabin tarafından desteklenen bileşenlerin kütlesi, örneğin, hareketli gezici kablo parçaları, dengeleme halatları/zincirleri (varsa), vb. (kg), Beyan yükü (kütle), kg, Beyan yükünün karşı ağırlık tarafından dengelenen miktarını gösteren denge faktörü Hidrolik asansörlerde kuyu boşluğu zemini, her bir hidrolik kaldırma ünitesine uygulanan yüklere ve kuvvetlere (N) karşı her bir ünite altında dayanabilmelidir Hidrolik asansörlerde, kenetlenme tertibatının çalışması sırasında sabitlenmiş durdurmalardan kaynaklanan toplam dikey kuvvet, aşağıdaki formüle göre yaklaşık olarak bulunabilir: a) Enerji biriktiren tip tamponlarla donatılmış kenetlenme tertibatı: F = 3. g n. (P + Q) n b) Enerjiyi dağıtan tip tamponlarla donatılmış kenetlenme tertibatı: F = 2. g n. (P + Q) n Burada; F Kenetlenme tertibatının çalışması sırasında sabitlenmiş durdurmalardan kaynaklanan toplam dikey kuvvet (N), gn Serbest düşmenin standart ivmesi [9,81 (m/s 2 )], n P Q Kenetlenme tertibat sayısı, Boş kabinin ve kabin tarafından desteklenen bileşenlerin kütlesi, örneğin, hareketli gezici kablo parçaları, dengeleme halatları/zincirleri (varsa) vb. (kg), Beyan yükü (kütle), kg Duvarların, zeminlerin ve tavanların yüzeyleri Kuyuların, makina ve makara dairelerinin duvarları, zeminleri ve tavanının yüzeyleri, toz oluşturmayan (örneğin, beton, tuğla veya briket gibi) dayanıklı malzemeden olmalıdır. 23

29 ICS TS -10 Bir kişinin, çalışma alanları arasında hareket etmesi veya çalışması için gerekli zemin yüzeyi, kaygan olmayan malzemeden olmalıdır. Not 1 Kılavuz bilgi için EN ISO , Madde ya bakılmalıdır. Çalışma alanlarının zemini, herhangi bir tampon ve kılavuz ray temeli ve su tahliye tertibatı hariç olmak üzere yaklaşık aynı seviyede olmalıdır. Kılavuz ray bağlantı elemanların, tamponların, herhangi bir ızgara vb. montajının yapılmasından sonra, kuyu boşluğuna, su sızıntısı engellenmiş olmalıdır. Hidrolik asansörler için güç ünitesinin yerleştirildiği alan ve kuyu boşluğu; bir sızıntı veya kaçak olduğunda bu sızıntı ve kaçak engellenecek şekilde ve makinaların yerleştirildiği bu alanlarda biriken tüm sıvının tahliyesi mümkün olacak şekilde tasarımlanmalıdır. Not 2 Milli düzenlemeler, bina içinde hidrolik boru donanımı planında güvenlik gerektirebilir Kuyu, makina alanlarına ve makara dairelerine giriş Kuyu, makina alanları ve makara dairesi ve ilgili alanlar erişilebilir olmalıdır. İmkânlar, sadece yetkili kişilerin kabin içerisinden başka alanlara da erişime müsaade edecek şekilde hazırlanmış olmalıdır. Ayrıca Ek D ye bakılmalıdır Kuyuya veya makina alanlarına ve makara dairesine erişime imkân veren herhangi bir kapı/kapağa bitişik giriş yolu, kalıcı şekilde montaj edilmiş en az 50 lüks (lux) şiddetindeki elektrik lambası tesisatı ile aydınlatılmış olmalıdır. Not Milli düzenlemeler (mevzuat), 50 lüks (lux) den daha büyük aydınlatma seviyesi gerektirebilir Bakım ve kurtarma için tasarımlanan asansör erişimleri özel tesis sayesinde gerçekleşiyorsa, bu durumda yetkili kişilerin tesise kalıcı erişimi ve ilgili talimatlar sağlanmış olmalıdır. İmalatçı/montajı gerçekleştiren; giriş, yangın, insan sıkışması ve ayrıca özel tesis içinden asansöre doğrudan servis ve ayrıca güvenlik problemleri ile ilgili sözleşmenin farkında olması için bina tasarımcısına/mimarına/sahibine bilgilendirme yapmalıdır (bk. Madde müzakereler). Not Özel tesisler tertibatıyla giriş, milli düzenlemelere tabi olabilir Kuyu boşluğuna girmek için vasıtalar, aşağıdakilerden oluşmalıdır: a) Kuyu derinliğinin 2,50 m yi aşması durumunda bir giriş kapısı, b) Kuyu derinliğinin 2,50 m yi aşmaması durumunda; ya bir giriş kapısı ya da durak kapısından kolayca erişilebilir kuyu içerisinde taşınabilir bir merdiven. Herhangi bir kuyu boşluğuna giriş kapısı, Madde ün gereklerine uygun olmalıdır. Taşınabilir merdivenler, Ek F ye uygun olmalıdır. Asansörün hareketli parçaları ile çarpışma konumunda taşınabilir merdiven kullanımındaki taşınabilir merdivenin bir riske sahip olması halinde, bu taşınabilir merdiven depolama konumunda değilse, asansörün çalışmasını engellemek için Madde ye uygun olarak elektrikli güvenlik cihaz/cihazlarla donatılmalıdır. Taşınabilir merdiven, kuyu boşluğu zemininde depolanmışsa, merdiven kendi depolanmış konumunda iken, kuyu boşluğu tüm sığınma alanları muhafaza edilmelidir Makina alanlarına ve makara dairelerine, kişilerin güvenli girişi sağlanmalıdır. Bu giriş tercihen tamamen merdivenlerle gerçekleştirilmelidir. Sabit merdiven konulmasının mümkün olmadığı durumlarda, aşağıdaki gerekleri sağlamak için taşınabilir merdivenler kullanılmalıdır: 24

30 ICS TS -10 a) Makina alanlarına ve makara dairelerine giriş, merdivenle erişebilirlik seviyesinden 4 m den daha fazla bir seviyede olmamalıdır. Taşınabilir merdivenle 3 m yüksekliği aşan erişimlerde düşmeye karşı koruma sağlanmış olmalıdır. b) Taşınabilir merdivenler, hareket etmeyecek bir şekilde kalıcı olarak veya en az halatla veya zincirle girişe tespit edilmelidir. c) Yükseklikleri 1,50 m den büyük olan taşınabilir merdivenler, yatayla 65 ilâ 75 arasında bir açı oluşturmalı ve girişe yerleştirildiğinde kaymaya veya devrilmeye elverişli olmamalıdır. d) Taşınabilir merdivenin net genişliği en az 0,35 m, basamakların derinliği en az 25 mm, düşey duran taşınabilir merdiven olması durumunda basamaklar ile duvar arasındaki mesafe en az 0,15 m olmalıdır. Basamaklar, 1500 N dan az olmayan bir yüke göre tasarımlanmalıdır. e) Taşınabilir merdivenin üst ucuna bitişik, bir elin kolayca ulaşabileceği mesafede en az bir adet el tutacağı bulunmalıdır. f) Taşınabilir bir merdivenin çevresinde 1,50 m yatay mesafe içerisinde, taşınabilir merdiven yüksekliğinden daha fazla yükseklik nedeniyle düşme riski engellenmiş olmalıdır. Not Milli bina düzenlemeleri, sadece sabit merdivenlerle erişimi gerektirebilir Giriş ve acil durum kapıları - Giriş kapakları Muayene kapakları Komşu durak kapısı eşikleri arasındaki mesafe 11 m yi geçtiği takdirde, aşağıdaki şartlardan biri yerine getirilmeli ve bu kısımlarda aşağıdakiler bulunmalıdır: a) Ara acil durum kapıları veya b) Madde de belirtilene karşılık, her biri acil durum kapılarıyla donatılmış birbirine komşu (ardışık) kabinler. Not Ardışık, tam açıklığa veya bitişik yapılandırılmış açıklığa bakılmaksızın, bitişik iki durak kapısına sahip iki komşu kat manasında olarak anlaşılır Giriş ve acil durum kapıları, giriş kapakları ve muayene kapakları, aşağıdaki boyutlara sahip olmalıdır: a) Makina dairelerine ve kuyuya giriş kapıları, 2,0 m asgari yüksekliğe ve 0,60 m asgari genişliğe sahip olmalıdır, b) Makara dairelerine giriş kapıları, asgari 1,40 m yüksekliğe ve asgari 0,60 m genişliğe sahip olmalıdır, c) Makina ve makara dairelerine kişiler için giriş kapakları, en az 0,80 x 0,80 m net geçişi sağlamalı ve karşı dengelenmiş olmalıdır, d) Acil durum kapıları; 1,80 m asgari yüksekliğe ve 0,50 m asgari genişliğe sahip olmalıdır, e) Muayene kapakları; 0,50 m azami yüksekliğe ve 0,50 m azami genişliğe sahip olmalı ve kapak üzerinden gerekli çalışmayı yapmak için yeterli boyutlara sahip olmalıdır Giriş ve acil durum kapıları ve muayene kapakları: a) Kuyu veya makina veya makara dairesinin içine doğru açılmamalıdır, b) Anahtarla kilitlenme, anahtarsız tekrar kapatılma ve tekrar kilitlenme özelliğine sahip olmalıdır, c) Kilitlenmiş olsa bile kuyu, makina veya makara dairesi içinden anahtarsız açılabilme özelliği olmalıdır. d) Madde ye uygun olarak kapatılmış konumu kontrol eden elektrikli güvenlik tertibatına sahip olmalıdır. 25

31 ICS TS -10 Bir elektrikli güvenlik tertibatı; kuyu boşluğu kapı/kapıları tehlikeli bölgeye girişi sağlamıyorsa, makina ve makara dairelerine giriş kapı/kapılarında ve kuyu boşluğuna (Madde ) giriş kapı/kapılarında gerekli değildir. Normal işletmede kabinin, karşı ağırlığın veya dengeleme ağırlığının patenleri, etekleri vb. dahil en alt kısımları ile kuyu zemini arasında en az 2,0 m mesafe varsa, bu gerek yerine getirilmiş sayılır. Kabin seyir kablosu, dengeleme halat veya zincirleri ile bunlara ait gereçler, hız regülatörüne ait gergi tertibatı ve benzeri tertibatın varlığı tehlike tehdidi olarak görülmez. e) Deliksiz olmalı ve mekanik dayanıklılık açısından durak kapılarının aynı özelliklerine sahip bulunmalı ve ilgili binanın yangından korunması için geçerli düzenlemelere uygun olmalıdır. f) Kuyunun dış yüzeyinin herhangi bir noktasında dikey olarak 0,30 m x 0,30 m yuvarlak veya kare şeklinde bir alan üzerinde eşit olarak dağılacak 1000 N luk bir kuvvet uygulandığında oluşan mekanik dayanıma sahip olmalı, 15 mm den daha büyük elastik şekil değiştirme olmaksızın dayanmalıdır Giriş kapakları kapalı olduğunda, herhangi bir yerdeki 0,20 m x 0,20 m alan üzerinde 2000 N yükü taşıyabilmelidir. Kapaklar aşağı doğru açılmamalıdır. Menteşeler varsa kancasız tipte olmalıdır. Sadece malzeme girişi için kullanılan kapaklar, içeriden kilitlenmiş olabilir. Döşeme kapağı açık durumda iken, insanların düşmesine karşı tedbirler alınmalı (örneğin, bir korkuluk) ve kapakların, ezilme çarpma tehlikesine neden olabilecek şekilde kapatılması önlenmelidir (örneğin, karşı ağırlık ile). Not Ulusal düzenlemeler, düşmelerden bu tür korunum için özel bir yüksekliği gerektirebilir Uyarılar Asgari olarak aşağıdaki ifade yazısı bulunan bir uyarı: Asansör Makinası Tehlike Yetkisiz kişilerin girişi yasaktır Makina ve makara dairelerine giriş kapıları veya kapaklarının (durak kapıları ve acil durum ve deney panellerinin kapıları hariç) dış tarafına sabitlenmelidir. Kapakların kullanılması halinde, kapağı kullananların görebileceği şekilde aşağıdaki gibi sürekli görülebilir bir uyarı: Düşme tehlikesi Kapağı kapalı tutunuz Kuyunun dış tarafında, varsa giriş kapılarına ve acil durum kapılarına yakın, aşağıdaki gibi bir uyarı bulunmalıdır: Asansör kuyusu Genel hükümler Asansör kuyusu Tehlikeli Yetkisiz kişilerin girişi yasaktır Kuyuda, bir veya daha fazla asansör kabinleri bulunabilir Karşı ağırlık veya dengeleme ağırlığı, kabin gibi aynı kuyuda bulunmalıdır Hidrolik asansörlerde hidrolik kaldırma üniteler, kabin gibi aynı kuyuda olmalıdır. Bunlar, zemin veya diğer alanlar içerisine genişleyebilir. 26

32 ICS TS Asansör kuyusu mahfazaları Genel Bir asansör çevreden, aşağıdakiler ile ayrılmış olmalıdır: a) Duvarlar, kuyu zemini ve kuyu tavanı veya b) Yeterli boşluk Tamamen kapalı asansör kuyusu Kuyu; deliksiz duvarlar, zemin ve tavan ile tamamen kapatılmış olmalıdır. Sadece müsaade edilebilir açıklıklar: a) Durak kapıları açıklıkları, b) Girişin ve kuyuya acil durum kapılarının ve muayene kapaklarının açıklıkları, c) Yangın esnasında gaz ve dumanın çıkması için yapılmış menfezlerin açıklıkları, d) Havalandırma açıklıkları, e) Asansörün fonksiyonu için kuyu ile makina veya makara daireleri arasındaki gerekli açıklıklar Kuyu içerisinden bir duvardan veya genişliği 0.15 m den daha büyük olan yatay kirişten herhangi bir yatay çıkıntı ve ayırıcı kirişler dâhil, Madde e uygun olarak bir kabin üst korkuluğu ile giriş engellenmediği sürece, bir insanın orada ayakta durması engellenmiş olmalıdır. Koruma tedbirleri aşağıdaki gibi olmalıdır: a) 0,15 m den daha büyük olan çıkıntı, yatayla en az 45 açı ile pahlanmış olmalıdır veya b) Dairesel veya dikdörtgen bölümde 5 cm² lik bir yüzey üzerinde herhangi bir noktada saptırıcıya dik açıyla uygulanan düzgün dağıtılmış 300 N luk bir kuvvete dayanabilen yatayla asgari 45 açıya sahip eğimli yüzey olacak şekilde şekillendirilmiş bir saptırıcı, aşağıdaki şekil değiştirmeler olmaksızın dayanabilmelidir: Kalıcı bir şekil değiştirme olmaksızın, 15 mm den daha büyük elastik şekil değiştirme olmaksızın Kısmi mahfazalı asansör kuyusu Asansör kuyusunun kısmi mahfazalı olması gereken yerlerde, (örneğin, büyük galeri veya avlulardaki, bina kuleleri vb. panorama asansörleri), aşağıda verilenler uygulanır: a) Normal olarak insanların girebileceği yerlerde, bu yerlerdeki insanları korumak için mahfaza yüksekliği aşağıda belirtilen durumlarda yeterli olmalıdır: 1) Asansörün hareketli parçaları nedeniyle tehlikeli olma ve 2) Doğrudan veya elde tutulan cisimlerle kuyu içindeki asansör donanımına ulaşılarak asansörün güvenli çalışmasına müdahale. b) Yükseklik, Şekil 1 ve Şekil 2 ye uygun olarak aşağıdaki şartlar yerine geldiğinde yeterli sayılır: 1) Durak kapılarının olduğu tarafta asgari 3,50 m, 2) Diğer kenarlarda asgari 2,50 m ve buna ek olarak asansörün hareketli parçalarına olan yatay mesafe asgari 0,50 m. Asansörün hareketli parçalarına olan yatay mesafe 0,50 m yi aşarsa, bu 2,50 m değeri; 2,0 m lik yatay bir mesafede en az 1,10 m yükseklik olacak şekilde tedricen azaltılabilir: c) Mahfaza duvarları deliksiz olmalıdır, 27

33 ICS TS -10 d) Mahfaza duvarları; katların veya merdivenlerin veya platformların kenarından azami 0,15 m mesafede yerleştirilmiş olmalıdır (bk. Şekil 1) veya Madde ye uygun olarak korunmuş olmalıdır, e) Başka cihazların, asansörün çalışmasını etkilememesi için gerekli tedbirler alınmalıdır (bk. Madde b) ve Madde c)), f) Dış hava etkilerine açık olan asansörlerde özel tedbirler alınmalıdır (bk. Madde 0.4.5) örneğin, bir binanın dış cephesine kurulan duvar üzerinde hareket eden asansörler gibi. Açıklama C Kabin D Asansörün hareketli parçalara olan mesafesi (bk. Şekil 2) H Mahfaza yüksekliği Şekil 1 Kısmi mahfazalı asansör kuyusu 28 Şekil 2 Kısmi mahfazalı asansör kuyusu Mesafeler.

34 ICS TS Asansör kuyu duvarlarının ve bir kabin girişine bakan durak kapılarının yapımı Asansör kuyusu iç yüzeyi ile kabin eşiği veya kabin kapısının çerçevesi veya sürgülü kapılarda kapanan kenar arasındaki yatay açıklık, kuyunun tam yüksekliği üzerinden 0,15 m yi aşmamalıdır (bk. Şekil 3). Aşağıda verilen mesafe: a) 0,5 m yi aşmayan bir yükseklik üzerinden 0,2 m ye kadar uzatılabilir. İki ardışık durak kapısı arasındaki bu tür girintiler birden fazla olmamalıdır, b) Düşey hareketli sürgülü durak kapılarıyla donatılmış yük asansörlerinde, bütün seyir hareketi mesafesi boyunca 0,2 m uzatılabilir, c) Madde ye göre mekanik olarak kilitlenen ve sadece bir durak kapısının kilit açılma bölgesinde açılabilen bir kapı ile kabinin donatıldığı durumlarda bu mesafe sınırlanmamıştır. Asansörün çalışması, Madde ve Madde deki durumlar haricinde, otomatik olarak ilgili kabin kapısının kilitlenmesine bağlı olmalıdır. Bu kilitleme tertibatı, Madde ye uygun bir elektrikli güvenlik tertibatıyla donatılmalıdır. Açıklama Asansör kuyu duvarı Durak kapısı öncü paneli Kabin kapısı öncü paneli Şekil 3 Kabin ve kabin girişine bakan duvar arasındaki paylar Kuyu duvarı, her bir durak kapısı eşiği altında aşağıda belirtilen gereklere uygun olmalıdır: a) Kuyu duvarı, kilit açılma bölgesinin en az yarısına 50 mm ilave edilmesiyle bulunan yüksekliğe ve kabin giriş genişliğinin her iki yanından en az 25 mm olan genişliğe sahip durak kapısı eşiğine doğrudan bağlanan düşey 29

35 ICS TS -10 bir yüzeyle bağlanmalıdır, b) Bu yüzey sürekli olmalı ve metal levhalar gibi düzgün ve sert elemanlardan teşekkül etmeli ve duvarın herhangi bir noktasında dikey olarak 5 cm² lik yuvarlak veya kare şeklinde bir alana eşit olarak dağılacak 300 N luk bir kuvvete, aşağıdaki şekil değiştirmeleri göstermeden dayanmalıdır: 30 1) Kalıcı bir şekil değişikliği olmaksızın, 2) 15 mm den fazla elastik şekil değişikliği olmaksızın. c) Çıkıntılar, 5 mm'yi aşmamalı, 2 mm yi aşan çıkıntılar yatayla en az 75 lik bir açı yapacak şekilde pahlanmalıdır, d) Bunlara ilave olarak, 1) Bir sonraki durak kapısının en üst kısmına bağlanmalı veya 2) Yatay düzlemle en az 60 açı yapan sert ve düzgün bir pah ile aşağıya doğru uzatılmış olmalıdır. Bu pahın yatay düzlemdeki izdüşümü 20 mm den az olmamalıdır Kuyunun altında bulunan herhangi bir boşluğun koruması Kuyunun altında erişilebilir boşluklar mevcutsa, kuyunun zemini en az 5000 N/m² lik maruz kalınan bir yüke göre tasarımlanmalı ve karşı ağırlık veya dengeleyici ağırlığı, güvenlik tertibatıyla donatılmalıdır Asansör kuyusunda korunma Karşı ağırlık veya dengeleme ağırlığının hareket güzergahı, aşağıdakilere uygun olan bir bölme duvarı (paravan) vasıtası ile korunmalıdır: a) Bu bölme duvarı delikli ise, EN ISO 13857:2008, Madde e uyulmalıdır. b) Bu bölme duvarı, karşı ağırlığın tam baskısı altındaki tampon/tamponlar üzerinde oturan karşı ağırlığın en alt noktasından veya dengeleme ağırlığı en alt konumunda dengeleme ağırlığı en alt noktasından, kuyu boşluğu zemininden asgari 2,0 m yüksekliğe kadar uzatılabilir. c) Hiç bir durumda kuyu boşluğundan, bölmenin en alt bölümüne 0,30 m den daha fazla mesafe olmamalıdır. Karşı ağırlıkla hareket eden tamponlar için Madde e bakılmalıdır. d) Genişlik en az, karşı veya dengeleyici ağırlıklarınkine eşit olmalıdır. e) Karşı ağırlık/dengeleme ağırlığı kılavuz rayları ve kuyu duvarı arasındaki boşluğun 0,30 m yi aşması durumunda bu alan, ayrıca b) ve c) ye uygun olarak korunmuş olmalıdır. f) Bu bölme duvarı, gözle muayene maksadı için veya dengeleme tertibatlarının serbest geçişlerine imkan vermek için gerekli asgari genişliğe sahip olan delik/deliklere sahip olabilir. g) Bu bölme duvarı, bunun herhangi bir noktasında dik açıyla 5 cm² lik yuvarlak veya kare şeklinde bir alana eşit olarak dağılacak 300 N luk bir kuvvet uygulandığında, karşı ağırlık veya dengeleme ağırlığının onunla çarpışması için saptırılmamasını sağlamak için yeterli rijitliğe sahip olmalıdır. h) Kabin ve ilgili parçaları, karşı ağırlığından veya dengeleme ağırlığından (birisi olması durumunda) ve bunların ilgili parçalarından en az 50 mm mesafede olmalıdır Asansör kuyusunda birden fazla asansör varsa, farklı asansörlere ait hareketli parçalar arasında ayırıcı bölme bulunmalıdır. Bu ayırıcı bölme delikli malzemeden yapılmışsa, EN 13857:2008, Madde e uygun olmalıdır. Bu ayırıcı bölme, bunun herhangi bir noktasında dik açıyla 5 cm² lik yuvarlak veya kare şeklinde bir alana eşit olarak dağılacak 300 N luk bir kuvvet uygulandığında, karşı ağırlık veya dengeleme ağırlığının onunla çarpışması için saptırılmamasını sağlamak için yeterli rijitliğe sahip olmalıdır.

36 ICS TS Bu ayırıcı bölme en az, 0,30 m dâhilinden itibaren kuyu boşluğunun zemininden en alt durak seviyesi zemini üstünde 2,5 m yüksekliğe kadar uzatılmalıdır. Bu genişlik, bir kuyu boşluğundan diğerine erişimi engellemek için yeterli olmalıdır. Madde d) ye göre tehlikeli bölgeye erişime imkân vermeyen şartlar karşılandığında bu durumda, ayırıcı bölmenin duvarı, kabinin hareket seyrinin en alt noktası altında yapılmamalıdır Herhangi bir korkuluk ile bitişik asansörün hareketli kısmına (kabin, karşı ağırlık veya dengeleme ağırlığı) olan yatay uzaklık 0,5 m den az ise, ayırıcı bölme, kuyunun tam yüksekliğinde yapılmalıdır. Bu ayırıcı bölme, hareketli parçanın asgari genişliğinde olmalı ve kuyu yüksekliği boyunca her bir tarafta ilave 0,10 m ye kadar uzatılmış olmalıdır Kabinin, karşı ağırlığın ve dengeleme ağırlığının kılavuzlanmış hareket seyri Kabinin, karşı ağırlığın ve dengeleme ağırlığının en uç konumu Madde ya göre kılavuzlanmış hareket güzergahı ve Madde ye ve Madde e göre sığınma alanları ve payları hakkındaki gerekler için Çizelge 2 ye göre kabinin, karşı ağırlığın ve dengeleme ağırlığının en uç konumu dikkate alınmalıdır. Çizelge 2 - Kabinin, karşı ağırlığın ve dengeleme ağırlığının en uç konumu Konum Halatlı tahrik mekanizmaları Pozitif tahrikler Hidrolik tahrikler Kabinin en yüksek konumu Tam baskı altında bulunan tampon + 0,035 v² a üzerinde karşı ağırlık Tam baskı altında bulunan üst tampon üzerindeki kabin Piston stroku sınırlama + 0,035 v m ² vasıtası ile elde edilen pistonun nihai konumundaki piston Kabinin en düşük konumu Tam baskı altında bulunan tampon üzerindeki kabin Tam baskı altında bulunan alt tampon üzerindeki kabin Tam baskı altında bulunan tampon üzerindeki kabin Karşı ağırlık/dengeleme ağırlığının en yüksek konumu Tam baskı altında bulunan tampon + 0,035 v² üzerindeki kabin Tam baskı altında bulunan alt tampon üzerindeki kabin Tam baskı altında bulunan tampon + 0,035 vd ² üzerindeki kabin Karşı ağırlık/dengeleme ağırlığının en düşük konumu Tam baskı altında bulunan tampon üzerindeki karşı ağırlık Tam baskı altında bulunan üst tampon üzerindeki kabin Piston stroku sınırlama + 0,035 v m ² vasıtası ile elde edilen pistonun nihai konumundaki piston a 0,035 v² ; 0,035 v² ye yuvarlatılan 1 ( 115, v ) 2 0, 0337 v 2 beyan hızının % 115 ine karşılık gelen ağırlığın 2 2 g n durdurma mesafesinin yarısını temsil eder. 31

37 ICS TS Halatlı tahrikli asansörlerde makinanın yavaşlaması gözlendiğinde, Madde e uygun olarak Çizelge 2 deki 0,035 v 2 değeri, kabinin veya karşı ağırlığın tampon ile temas ettiği andaki hızı dikkate alınarak azaltılabilir (bk. Madde ) Gergi tertibatı (frenleme veya kilitleme tertibatı) donanımlı gergi makarasına sahip olan dengeleme halatları ile donatılmış halatlı tahrikli asansörlerde Çizelge 2 deki 0,035 v 2 değeri; halatların elastikiyetini dikkate almak için asgari 0,20 m ile birlikte makaranın (kullanılan halata bağlı olarak) mümkün olan hareketine ilaveten kabinin hareket seyrinin 1/500 ile ilgili bir değerle değiştirilebilir Doğrudan tahrikli hidrolik asansörlerde, Çizelge 2 deki 0,035 v 2 değerinin dikkate alınması gerekli değildir Halatlı tahrikli asansörlerde Kabin veya karşı ağırlık, Madde e göre en yüksek konumunda bulunduğunda, kılavuz raylarının uzunluğu, en az 0,10 m ilave kılavuzlandırılmış hareketi sağlayacak şekilde olmalıdır Pozitif tahrikli asansörlerde Üst tamponlara vuruna kadar en üst kattan yukarıya doğru kabinin kılavuzlandırılmış hareketi, en az 0,50 m olmalıdır. Kabin, kendi tampon strokunun sınırana kadar kılavuzlandırılmış olmalıdır Bir tek dengeleme ağırlığı bulunduğunda, Madde e göre dengeleme ağırlığı en yüksek konumunda olduğunda kılavuzunun ray uzunlukları, en az 0,30 m ilave kılavuzlandırılmış hareketi sağlayacak şekilde olmalıdır Hidrolik asansörlerde Madde e göre kabin en yüksek konumunda olduğunda kılavuzunun ray uzunlukları, en az 0.10 m ilave kılavuzlandırılmış hareketi sağlayacak şekilde olmalıdır Bir tek dengeleme ağırlığı bulunduğunda, Madde e göre en yüksek konumunda olduğunda kılavuzunun ray uzunlukları, en az 0,10 m ilave kılavuzlandırılmış hareketi sağlayacak şekilde olmalıdır Bir tek dengeleme ağırlığı sayesinde, Madde göre dengeleme ağırlığı en alt konumunda olduğunda kılavuzunun ray uzunlukları, en az 0,10 m ilave kılavuzlandırılmış hareketi sağlayacak şekilde olmalıdır Kabin çatısı üzerindeki sığınma alanları (boşlukları) ve kuyu üst boşluğundaki açıklıklar Madde göre kabin en yüksek konumunda iken kabin çatısında, Çizelge 3 ten seçilen ve bir sığınma alanı olarak kullanılabilir en az bir net alan sağlanmalıdır. Tip 2 sığınak alanları için, sığınma alanının kabin çatısına temas ettiği alt kenarında tek yönde bir azalmaya müsaade edilir. Kabin çatısında sabit parçaları bulundurmak için, 0,30 m yüksekliğinde ve 0,10 m genişliğinde bir azalma dahil edilebilir (bk. Şekil 4). Kabin çatısında, muayene ve bakım işlerini yürütmek için birden fazla kişinin bulunması gerekli ise, her bir ilave kişi için ek bir sığınma alanı sağlanmalıdır. Birden fazla sığınma alanı olması halinde, bunlar aynı tipte olmalı ve birbirleriyle ile karışmamalıdır. 32

38 ICS TS -10 Şekil 4 Sığınma alanındaki bir azaltılmanın azami boyutları Kabin çatısı üzerinde bulunan ve kabin çatısına erişim imkânı veren duraklardan okunabilir bir işaret, sığınma alanı/alanları için ayrılması düşünülen alanlara müsaade edilen kişi sayısını ve duruş tipini (Çizelge 3) açıkça belirtmelidir. Karşı ağırlık kullanılıyorsa, kabin üst boşluğu boyutlarını korumak için kabin en üst durak seviyesinde iken, karşı ağırlık ve karşı ağırlık tamponları arasında müsaade edilen azami açıklıkları (payları) belirten bir işaret, karşı ağırlığı gösteren bölmeye (bk. Madde ) yakın veya üzerine konulmalıdır. Çizelge 3 Üst boşluktaki sığınma alanlarının boyutları Tip Duruş Resimli gösterim Sığınma alanının yatay boyutları (m x m) Sığınma alanının yüksekliği (m) 1 Dik duruş 0,40 x 0,50 2,00 2 Çömelmiş vaziyette duruş 0,50 x 0,70 1,00 Resimli gösterimlerin açıklaması Siyah renk Sarı renk Siyah renk Madde göre kabin en yüksek konumunda olduğunda, kuyu tavanı üzerinde bulunan en düşük yüksekliğe sahip kısımlar (tavan altına yerleştirilen kirişler ve parçaları dâhil) (bk. Şekil 5) ile aşağıda verilenler arasındaki net mesafe: a) b) ve c) şıklarında belirtilenler hariç olmak üzere, tavanda sabitlenmiş donanımın en yüksek kısımları, kabinin izdüşümü dâhilindeki herhangi bir dikey veya eğik bir doğrultuda en az 0,50 m olmalıdır, 33

39 ICS TS -10 b) Kılavuz patenlerinin veya makaralarının, halat bağlantı uçlarının ve başlığının en yüksek kısımları veya varsa dikey sürgülü kapıların parçaları, kabin izdüşümü dâhilinde 0,40 m yatay mesafe içinde herhangi bir dikey yönde en az 0,10 m olmalıdır, c) Korkuluğun en yüksek kısmı, en az aşağıda verilen değerlerde olmalıdır: 1) Kabin izdüşümü dahilinde 0,40 m yatay mesafe içinde 0,30 m ve korkuluğun dış tarafı üzerinde 0,10 m, 2) Kabinin izdüşümü dâhilinde 0,40 m ilerisinde herhangi bir eğimli mesafede 0,50 m. Açıklama A Mesafe 0,50 m (Madde a)) F Kabin çatısı üzerinde montajı yapılmış en yüksek kısımlar B Mesafe 0,50 m (Madde a)) G Kabin C Mesafe 0,50 m (Madde c) 2)) D Mesafe 0,30 m (Madde c) 1)) H Sığınma alanı/alanları E Mesafe 0,40 m (Madde c) 1)) X Sığınma alanlarının yüksekliği (Çizelge 3) 34 Şekil 5 Kabin çatısı üzerine sabitlenmiş parçalar ile kuyunun tavanına sabitlenmiş en kısa parçalar arasındaki asgari mesafeler ,12 m² asgari net alana ve asgari boyutu 0,25 m den daha büyük olan en küçük kenarlara sahip kabin çatısında tek bir sürekli alan veya kabin çatısı üzerindeki donanım, bir kişinin durabildiği bir yer olarak kabul edilebilir. Madde e göre kabin en yüksek konumunda olduğunda, böyle bir alan üzerindeki dikey açıklık payı ve kuyu tavanının en kısa kısımları (tavan altında yerleştirilmiş kirişler ve parçalar dahil), Madde e göre ilgili sığınma alanı/alanları yüksekliğinde olmalıdır.

40 ICS TS Kuyu tavanın en kısa kısımları ile yukarı doğru hareketli piston başı donanımının en yüksek parçaları arasındaki net düşey mesafe en az 0,10 m olmalıdır Kuyu boşluğundaki sığınma alanları ve açıklıkları Kuyu boşluğu zemini üzerinde, Madde e göre kabin en alt konumunda olduğunda, Çizelge 4 ten seçilen ve bir sığınma alanı olarak kullanılabilen en az bir açık alan sağlanmalıdır. Kuyu boşluğunda muayene ve bakım işlerini yürütmek için birden fazla kişinin bulunması gerekli ise, ilave her bir kişi başına ek bir sığınma alanı sağlanmalıdır. Birden fazla sığınma alanı bulunması durumunda, bunlar aynı tipte olmalı ve birbirine karışmamalıdır. Kuyu boşluğunda, girişten/girişlerden okunabilir bir işaret, müsaade edilen kişilerin sayısını ve sığınma alan/alanları için ayrılması düşünülmüş duruş tipini (Çizelge 4) açıkça belirtmelidir. Çizelge 4 Kuyu boşluğunda sığınma alanlarının boyutları Tip Duruş Resimli gösterim Sığınma alanının yatay boyutları (m x m) Sığınma alanının yüksekliği (m) 1 Dik duruş 0,40 x 0,50 2,00 2 Çömelmiş vaziyetteki duruş 0,50 x 0,70 1,00 3 Yatmış vaziyetteki duruş 0.70 x 1,00 0,50 Resimli gösterimlerin açıklaması Siyah renk Sarı renk Siyah renk Madde e göre kabin en alt konumunda olduğunda, aşağıdaki şartlar sağlanmalıdır: a) Kuyu boşluğu zemini ile kabinin en kısa parçaları arasındaki serbest düşey mesafe en az 0,50 m olmalıdır. Bu mesafe aşağıdakilere göre azaltılabilir: 1) Bitişik duvara/duvarlara 0,15 metre yatay bir mesafede asgari 0,10 m için kabinin dikey sürgülü kapısının/kapılarının parçaları veya kabinin eteğinin herhangi bir parçası için, 2) Şekil 6 ya ve Şekil 7'ye göre kılavuz raylardan yatay azami bir mesafede bulunan kabin çerçevesi parçaları, güvenlik tertibatı, patenleri, kenetlenme tertibat için, 35

41 ICS TS -10 b) Madde a) 1) de ve 2) de ayrıntısı verilen öğeler dışında örneğin, en yüksek konumda olan dengeleme halatları için bir gergi tertibatı, kuyu boşluğundaki sabit yüksek kısımlar arasındaki serbest düşey mesafe, hidrolik kaldırma ünitesi destekleri, borular ve diğer bağlantı parçaları ve kabinin en kısa parçaları, en az 0,30 m olmalıdır, c) Kuyu boşluğunun zemininde veya oraya monte edilmiş donanımın üstü tarafı ile ters çevrilmiş hidrolik kaldırma ünitesinin aşağı-doğru hareket eden piston başı arasındaki serbest düşey mesafe en az 0,50 m olmalıdır. Bununla birlikte, piston başı donanımı altında istenmeyen erişimin sağlanması imkansızsa (örneğin, Madde e uygun olarak bölmeler sağlayarak), bu dikey mesafe, 0,50 m den 0,10 m ye kadar azaltılabilir; d) Kuyu boşluğunun zemini ile doğrudan tahrikli bir asansörün kabininin altında teleskopik hidrolik kaldırma ünitesinin en küçük kılavuzlama boyunduruğu arasındaki serbest düşey mesafe en az 0,50 m olmalıdır. Şekil 6 Kılavuz rayı etrafındaki X H yatay mesafesi Asgari dikey mesafe 36 Şekil 7 Kabin çerçeve parçaları, güvenlik tertibatı, kılavuz patenleri ve kenetlenme tertibatı için asgari dikey mesafeler Makina alanları ve makara daireleri Genel hükümler Bakım/muayene çalışması ve acil durum müdahalesi için alanlar ve ilgili çalışma bölgesi, çevresel etkilere karşı uygun bir şekilde korunmalıdır (bk. Madde 0.3.3, Madde ve Madde 0.4.5) Uyarılar ve talimatlar Yatay mesafe Ana anahtarı/anahtarları (şalter) ve aydınlatma anahtarı/anahtarları kolay bir şekilde tarif edecek uyarılar sağlanmalıdır.

42 ICS TS Bir ana anahtar kapatıldıktan sonra, bazı parçalarda elektrik bulunması ihtimali varsa (asansörler, aydınlatma vb. arasındaki ara bağlantıda) uyarı/uyarılar bu durumu göstermelidir Makina dairesinde (Madde ), makina panosunda (Madde ) veya acil durum ve deney panelinde/panellerinde (Madde ), asansörün arızası durumunda, özellikle kurtarma çalışması tertibatının kullanımı ve durak kapılarının acil açma anahtarı ile ilgili takip edilecek ayrıntılı talimatlar (bk. Madde g) h) ve i)) bulunmalıdır Bir Makina dairesinde bulunan makinalar Asansör kuyusundaki halatlı tahrik makarası Aşağıdakilerin sağlanması şartıyla, halatlı tahrik makara montajı asansör kuyusunda yapılabilir: a) Muayene ve deneyler ve bakım çalışmalarının, makina dairesinden gerçekleştirilmesi, b) Makina dairesi ve kuyu arasındaki açıklıkların mümkün olduğunca küçük olması Boyutlar Makina dairesinin boyutları, donanım üzerinde güvenli ve kolay çalışmaya müsaade edecek kadar yeterli olmalıdır. Özellikle çalışma alanlarında net en az 2,10 m yükseklik ve aşağıdakiler sağlanmalıdır: a) Kumanda panelleri ve kabinlerinin önündeki net bir yatay alan. Bu alan aşağıdaki gibi belirtilmiştir: 1) Mahfazaların dış yüzeyinden ölçülen derinlik en az 0,70 m, 2) Genişlik, pano veya panelin tam genişliği veya 0,50 m değerlerinden büyük olanı. b) Gerekli ise ve ihtiyaç varsa el ile acil durum müdahalesi bulunan (Madde ) noktalarda hareketli parçaların bakımı ve muayenesi için en az 0,50 m x 0,60 m net yatay alan Hareket için net yükseklik, 1,80 m den az olmamalıdır. Madde de belirtilen serbest alanlara geçiş yolları en az 0,50 m genişliğinde olmalıdır. Madde da tanımlandığı gibi bu değer, hareketli parçaların veya sıcak yüzeylerin bulunmadığı yerlerde 0,40 m'ye düşürülebilir. Hareket için bu net yükseklik, en küçük çarpma noktasının alt kenarından alınır ve giriş alanının bulunduğu kattan ölçülür Makinanın korumasız dönen parçaları üzerinde en az 0,30 m net dikey mesafe bulunmalıdır Makina dairesi katı, 0,50 m den daha fazla olan farklı seviye sayıları içerdiğinde, Madde e göre sabitlenmiş merdivenler veya kat merdivenleri ve korkuluklar (koruyucu parmaklıklar) sağlanmalıdır Makine dairesi zemini 0,05 m den daha fazla derinliğindeki herhangi bir girintiye ve 0,05 m ve 0,50 m arasındaki genişliğe veya herhangi bir kanallara sahip olduğunda, bunlar belirtilmelidir. Bu sadece, bir kişinin çalışabilir veya farklı çalışma alanları arasında hareket edebilir olduğu alanlarda geçerlidir. 0,50 m den daha büyük genişliğe sahip girintiler, farklı seviyeler olarak kabul edilmelidir (bk. Madde ) Diğer açıklılar Döşemedeki ve daire zeminindeki deliklerin boyutları, kullanım amacına uygun olarak mümkün olduğu kadar azaltılmalıdır. 37

43 ICS TS -10 Elektrik kabloları geçişleri dahil kuyu üzerinde bulunan açıklıklar nedeniyle cisimlerin düşme tehlikesini önlemek için döşeme veya bitmiş zemin üstünde en az 50 mm yükseklikte koruyucu kafesler olmalıdır Asansör kuyusu içindeki makinalar Genel hükümler Binaların dışında kuyuların kısmi mahfazalı olması durumunda makina çevresel etkilere karşı uygun korunmalıdır Kuyu içinden, bir çalışma alanından başka bir çalışma alanına hareketin sağlanması için net yükseklik, 1.80 m den az olmamalıdır Aşağıdakilerin bulunması durumunda: Geri çekilebilir bir platform (Madde ) ve/veya hareketli durdurucular (Madde b)), veya el ile çalıştırılan mekanik bir cihaz (Madde , Madde ), çalışma için gerekli tüm talimatları veren bir açık bildirim/bildirimler kuyuda uygun bir yere/yerlere asılmalıdır Asansör kuyusu içindeki çalışma alanlarının boyutu Makinalarda çalışma alanlarının boyutları, donanım üzerinde kolay ve güvenli çalışmaya müsaade edecek şekilde yeterli olmalıdır. Özellikle çalışma alanlarında 2,10 m net yükseklik bulunmalıdır ve: a) Kumanda panelleri ve kabinlerinin önündeki net yatay bir alan. Bu alan aşağıdaki gibi belirtilmiştir: 1) Mahfazaların dış yüzeyinden ölçülen derinlik en az 0,70 m, 2) Genişlik, pano veya panelin tam genişliği veya 0,50 m değerlerinden büyük olanı. b) Gerekli ise ihtiyaç bulunan noktalarda parçaların bakımı ve muayenesi için en az 0,50 m x 0,60 m net yatay bir alan Makinanın korumasız dönen parçaları üzerinde en az 0,30 m net dikey bir mesafe bulunmalıdır Kabin içinde veya kabin çatısı üzerindeki çalışma alanları Makinalarda bakımın/muayenenin kabin içinden veya kabin üstünden yapılması gerekiyorsa ve kabinin bakımdan/muayeneden kaynaklanan kontrolsüz veya beklenmedik herhangi bir hareketi kişiler için tehlike oluşturabiliyorsa aşağıdakiler uygulanır: a) Kabinin herhangi bir tehlikeli hareketi, mekanik bir tertibat ile engellenmelidir. b) Mekanik tertibat etkin olmayan konumda olmadıkça, tüm kabin hareketleri Madde ye uygun elektrikli güvenlik tertibatı vasıtası ile engellenmelidir. c) Bu mekanik tertibat etkin konumunda olduğunda ve kendi üzerine uygulanan kuvvetler nedeniyle devre dışı kalamadığında, asansör kuyusunun terk edilebilmesi aşağıdaki şekilde mümkün olmalıdır: 1) Kabin kapısı üst tertibatı/ kapı tahriki üzerinde en az 0,50 m x 0,70 m veya net bir açıklık ile durak kapısından veya 38 2) Madde ya göre kabin çatısındaki acil durum kapağı üzerinden giriş sağlanarak kabinden. Kabin içine güvenli bir inişe izin vermek için, basamaklar, taşınabilir merdiven ve/veya el tutamak/tutamakları sağlanmalıdır veya

44 ICS TS -10 3) Madde deki gibi, acil bir durum kapısı yardımıyla. Kaçış prosedürleri ile ilgili talimatlar, asansör dosyasında verilmelidir Acil durum çalışması ve dinamik deneyler için gerekli tertibat, Madde ya uygun olarak kuyunun dışından bunlar gerçekleştirilebilecek şekilde düzenlenmelidir Muayene kapakları kabinin duvarında yer alıyorsa, bunlar: a) Madde e) ye uygun olmalı, b) 0,30 m den daha büyük genişliğe sahip muayene kapakları durumunda asansör kuyusu içerisine düşmekten korunmak için bariyerler sağlanmalı, c) Kabinin dışına doğru açılmamalı, d) Anahtarsız kapatılıp kilitlenebilen anahtarlı bir kilit ile donatılmalı, e) Kilitleme konumunu denetlemek için Madde ye uygun elektrikli güvenlik tertibatı ile donatılmalı, f) Kabin duvarları ile aynı gerekleri sağlamalıdır Kabini, açık bir muayene kapağı ile içeriden hareket ettirmek gerekiyorsa, aşağıdakiler uygulanır: a) Muayene kapağının yakınında Madde e uygun bir muayene kumanda istasyonu bulunmalı, b) Bu muayene kumanda istasyonuna, sadece yetkili kişiler tarafından erişilebilmeli, örneğin, muayene kapağı arkasına bunun yerleştirilmesiyle ve kabin çatısında ayakta duruyorken kabini hareket etmesi için kullanılması mümkün olmayacak şekilde tertip edilmeli, c) Açıklığın küçük olan boyutu 0,20 m yi aşıyorsa, kabin duvarındaki açıklığın dış taraf kenarı ile bu açıklığın önünde kuyuda monte edilen donanım arasındaki yatay net mesafe, en az 0,30 m olmalıdır Asansör kuyusu boşluğundaki çalışma alanları Makinaların, asansör kuyu boşluğundan bakımı yapılması veya muayene edilmesi kabin içinden veya kabin üstünden yapılması gerekiyorsa ve kabinin bakımdan/muayeneden kaynaklanan kontrolsüz veya beklenmedik herhangi bir hareketi kişiler için tehlike oluşturabiliyorsa aşağıdakiler uygulanır: a) Madde a) 1) ve 2) de belirtilenler hariç, beyan yüküne kadar herhangi bir yükte ve beyan hızına kadar herhangi bir hızda kabini, çalışma alanı zemini ile kabinin en alttaki parçaları arasında en az 2 m serbest bir mesafe oluşturacak şekilde mekanik olarak durdurmak için sabit tesis edilmiş bir tertibat bulunmalıdır. Güvenlik tertibatı dışında mekanik tertibattaki yavaşlama, tamponların (Madde 5.8.2) meydana getirdiğinden fazla olmamalıdır. b) Mekanik tertibat, durdurulmuş kabini hareketsiz tutabilmelidir. c) Mekanik tertibat elle veya otomatik olarak çalıştırılabilmelidir. d) Kuyu alt boşluğuna giriş sağlayan herhangi bir kapının anahtar kullanarak açılması, asansörün sonraki bütün hareketlerini önleyen, Madde ye uygun bir elektrikli güvenlik tertibatı ile denetlenmelidir. Sadece asansörün hareketi, aşağıda f) bendinde verilen gereklerin sağlanması halinde mümkün olmalıdır. e) Mekanik tertibat devre dışı olmadıkça tüm kabin hareketleri, Madde ye uygun elektrikli güvenlik tertibatı ile engellenmelidir. f) Madde ye uygun bir elektrikli güvenlik tertibatı ile denetlenen mekanik tertibat etkin konumda ise, sadece kabinin elektrik tahrikli hareketi sadece muayene kumanda yeri/yerlerinden mümkün olmalıdır. g) Asansörün normal çalışmaya yeniden başlaması, sadece kuyu dışına yerleştirilen ve yetkili kişiler tarafından erişilebilir olan (örneğin; kilitli pano içinde) elektrikli yeniden çalışmaya başlama tertibatının çalıştırılması ile mümkün olmalıdır. 39

45 ICS TS Madde a) ya göre kabin konumlandığında, aşağıdakilerden biriyle kuyu boşluğunu terk etmek mümkün olmalıdır: a) Durak kapısı seviyesinden kabin eteğinin en alt seviyesine kadar en az 0,50 m dikey bir boşluk yardımıyla veya b) Kuyu boşluğuna giriş kapısı yardımıyla Acil durum çalışması ve dinamik deneyler için gerekli tertibat, Madde ya uygun olarak kuyunun dışından çalıştırılabilecek şekilde düzenlenmelidir Bir platform üzerinde çalışma alanları Makina bir platformdan bakım veya muayene edildiğinde, aşağıdaki gibi olmalıdır: a) Kalıcı olarak monte edilmeli ve b) Kabinin veya karşı/dengeleyici ağırlığın seyir istikametinde olduğunda geri çekilebilir olmalıdır Makina bakımının veya muayenesinin, kabinin, karşı ağırlığın veya dengeleme ağırlığının güzergâhı üzerinde konumlandırılmış bir platformdan yapıldığında: a) Madde a) ve b) ye uygun olarak bir mekanik tertibat kullanılarak hareketsiz bir duruma getirilmeli veya b) Kabinin hareket etmesi gerektiğinde, kabini durduracak şekilde aşağıdaki gibi yerleştirilmiş hareket edebilir durdurucular yardımıyla kabin hareketi yolu sınırlandırılmalıdır: 1) Platforma doğru beyan hızı ile kabin aşağı doğru hareket ederse, platformun en az 2 m üzerinden, 2) Platforma doğru beyan hızı ile kabin yukarıya doğru hareket ederse, Madde ye uygun olarak platform altına Platform aşağıdaki gibi olmalıdır: a) Herhangi bir konumda, 0,20 m x 0,20 m lik her bir alan üzerinde her biri 1000 N olarak hesap edilen iki kişinin kütlesini kalıcı bir şekil bozukluğu olmadan taşıyabilmelidir. Platformun ağır teçhizatın taşınması için kullanılması amaçlanıyorsa, platformun boyutları buna uygun olmalı ve platform, maruz kalınması amaçlanan yüklere ve kuvvetlere dayanabilecek mekanik dayanıma sahip olmalıdır (bk. Madde ). Müsaade edilebilir azami yük platform üzerinde gösterilmelidir. b) Madde e uygun korkuluklarla donatılmalıdır. c) Aşağıdakileri sağlayan vasıtalarla donatılmalıdır: 1) Platform zemini ile giriş seviyesi arasında basamak yüksekliği 0,50 m yi geçmemelidir. 2) Platform ile giriş kapısının eşiği arasındaki herhangi bir aralıktan 0,15 m çapında bir bilyeyi geçirmek mümkün olmamalıdır Madde e ilave olarak herhangi bir geri çekilebilir platform aşağıdakiler ile donatılmalıdır: a) Platformun tamamıyla geriye çekili konumda olduğunu denetleyen, Madde ye uygun bir elektrikli güvenlik tertibatı. b) Platformu çalışma konumuna getiren veya bu konumdan çıkaran vasıtalar. Platformun bu çalışması, sadece yetkili kişilerce erişilebilecek kuyu alt boşluğundan veya kuyu dışına yerleştirilen vasıtalarla yapılabilmelidir. Platformun çalışması için el ile yapılacak bir çaba, 250 N u geçmemelidir. 40

46 ICS TS -10 c) Platforma giriş durak kapısından sağlanmıyorsa, platform kullanım konumunda değilken buna giriş sağlayan kapının açılması mümkün olmamalı veya alternatif olarak kişilerin asansör kuyusuna düşmesini engelleyecek vasıtalar bulunmalıdır Platform alçaltıldığında Madde b) de belirtilen durumda, hareketli durdurucular otomatik olarak çalışmalıdır. Bu durdurucular aşağıdakiler ile donatılmalıdır: a) Madde 5.8 e uygun tamponlar, b) Durdurucular tamamen geri çekili konumdayken kabinin hareketine imkân sağlayacak Madde ye uygun elektrikli güvenlik tertibatı, c) Platform alçaltılmış, durdurucular tamamen dışarı çıkmış konumdayken kabinin hareketine imkân sağlayacak Madde ye uygun elektrikli güvenlik tertibatı Kabini platformdan hareket ettirmenin gerekli olduğu durumlarda, platform üzerinde Madde e uygun bir muayene kumanda yeri bulunmalıdır. Hareketli durdurucu/durdurucular faal konumda iken, kabinin elektrik tahrikiyle hareketi sadece muayene kumanda yer/yerleri ile mümkün olmalıdır Acil durum çalışması ve dinamik deneyler için gerekli tertibat, Madde ya uygun olarak kuyunun dışından gerçekleştirilebilecek şekilde düzenlenmelidir Platform üzerinde, müsaade edilen azami yük gösterilmelidir Kuyu dışındaki çalışma alanları Makinalar kuyu içerisinde bulunuyorsa ve bakımlarının/muayenelerinin kuyu dışından yapılması istendiğinde, çalışma alanları Madde e ve Madde ye uygun olarak kuyu dışında sağlanmalıdır. Bu teçhizata giriş sadece Madde e uygun bir muayene kapağı ile mümkün olmalıdır Kuyunun dışındaki makina Makina dolabı Bir asansör makinası asansörden başka bir amaç için kullanılmayan bir dolabın içerisine yerleştirilmelidir. Bu dolap asansörden başka diğer, kanalları, kabloları veya teçhizatları bulundurmamalıdır Makine dolabı deliksiz duvarlardan, zeminden, tavandan ve kapı/kapılardan meydana gelmelidir. Sadece müsaade edilen açıklıklar: a) Havalandırma açıklıkları, b) Asansör kuyusu ile makina dolabı arasında asansör çalışması için gerekli açıklıklar, c) Yangın durumunda gazların ve dumanın dışarı çıkması için menfez açıklıkları. Bu açıklıklar, yetkisiz kişilerce erişilebilir ise, aşağıdaki gerekleri sağlamalıdır: Tehlikeli alanlarla temasa karşı EN ISO 13857:2008, Çizelge 5 e uygun koruma seviyesi. Elektrikli donanımla temasa karşı EN için en az IP 2XD koruma seviyesi Kapı/kapılar: a) Gerekli işin kapıdan geçerek yapılabilmesi için yeterli boyutlarda olmalı, b) Kabinin içine doğru açılmamalı, c) Anahtarla çalışan bir kilit bulunmalı, bu kilit anahtar olmadan tekrar kapatılabilmeli ve tekrar kilitlenebilmelidir. 41

47 ICS TS Çalışma alanı Bir makina dolabının önünde yer alan çalışma alanı, Madde deki gereklere uygun olmalıdır Acil durum çalışması ve deney işlemleri için tertibatlar Madde , Madde ve Madde deki durumlarda acil durum çalışmaları ve deney işlemleri için gerekli olan tertibat; tahrik, güvenlik tertibatı, tampon, yükselen kabinin aşırı hızdan koruma tertibatları, kontrolsüz kabin hareketinden koruma, boru kırılma vanası, debi kısıtlayıcısı, kenetlenme tertibatı, durdurma ve basınç yastığı gibi asansörün tüm acil durum çalışmalarının ve dinamik deneylerinin asansör kuyusu dışından gerçekleştirilmesi için uygun bir şekilde bir panonun/panoların üzerinde bulunmalıdır. Sadece bu pano/panolar, yetkili kişilerce erişilebilir olmalıdır. Acil durum müdahalesi ve deney için tertibatları, bir makina dolabı içinde korunmuyorsa, aşağıdaki özelliklerde olan ve uygun bir şekilde koruma sağlayan mahfaza içine alınmış olmalıdır: a) Kuyunun içine doğru açılmamalı, b) Anahtarla çalışan bir kilit bulunmalı, bu kilit anahtar olmadan tekrar kapatılabilmeli ve tekrar kilitlenebilmelidir Panoda/panolar aşağıdaki özellikleri sağlamalıdır: a) Maddde ye uygun bir dâhili haberleşme sistemi ile birlikte Madde ye ve Madde e veya Madde a uygun acil durum müdahalesi tertibatları. b) Dinamik deneylerin gerçekleştirilmesini sağlayan kumanda donanımları. c) Asansör makinasını doğrudan gözleyen veya aşağıdakilerin tespitini sağlayan gösterge tertibat/tertibatları: 42 - Kabinin hareket yönünü, - Kilit açılma bölgesine ulaşıldığını ve - Asansör kabinin hızını Pano/panoların üzerindeki cihazlar, cihazda en az 200 lüks (lux) şiddetinde bir aydınlatma sağlayacak sabit elektrik tesisatı ile aydınlatılmalıdır. Panonun üzerine veya yakınına yerleştirilmiş bir anahtar, panonun/panoların aydınlatılmasını kumanda etmelidir. Bu tesisatın elektrik beslenmesi Madde e uygun olmalıdır Acil durum ve deney panellerinin önünde Madde e göre çalışma alanları bulunmalıdır Makara dairesinin yapısı ve donanımı Boyutlar Makara dairelerinin boyutları, yetkili personellerin tüm donanıma kolay ve güvenlik içinde ulaşmasına imkân verecek yeterlikte olmalıdır. Özellikle: a) Hareket için net yükseklik 1,5 m den az olmamalıdır. Hareket için bu net yükseklik, en düşük çarpma noktasının alt tarafından alınır ve giriş alanının zemininden ölçülür. b) Net yatay alan, en az 0,50 m x 0,60 m olmalı ve gereken noktalarda hareketli parçaların bakım ve muayenesine imkân vermelidir.

48 ICS TS -10 Bu alanların girişleri en az 0,50 m genişliğine sahip olmalıdır. Bu değer, Madde da belirtilen hareketli parçaların veya sıcak yüzeylerin bulunmadığı yerlerde 0,40 m ye kadar azaltılabilir Korumasız kasnaklar üzerinde en az 0,30 m yüksekliğinde net dikey mesafe bulunmalıdır Açıklıklar Döşemedeki ve daire zeminindeki deliklerin boyutları, kullanım amacına uygun olarak mümkün olduğu kadar küçük olmalıdır. Kuyu üzerinde bulunan açıklıklardan cisim düşmesi tehlikesini ortadan kaldırmak için elektrik kabloları için olanlar dahil olmak üzere, döşeme veya bitmiş zeminden en az 50 mm yükseklikte koruyucu olmalıdır. 5.3 Durak ve kabin kapıları Genel hükümler Kabine normal girişi sağlayan kuyudaki açıklıklar, durak kapıları ile donatılmalı ve kabine giriş, bir kabin kapısıyla olmalıdır Kapılar deliksiz olmalıdır Durak ve kabin kapıları kapatılmış iken, gerekli açıklıklar hariç, durak ve kabin girişlerini tamamen kapatmalıdır Kapılar kapalı iken, kapı panelleri arasındaki veya paneller ve dikmeler veya kapı üst pervazı veya eşikler arasındaki boşluk, 6 mm'yi aşmamalıdır. Aşınma nedeniyle bu değer, camdan yapılmış kapı haricinde, 10 mm ye ulaşabilir (bk. Madde i) 3)). Bu boşluklar, varsa girintinin arkasından ölçülür Menteşeli kabin kapıları durumunda, bunlar kabinin dış tarafa sallanmasını önlemek için durdurmayı sağlamalıdır Girişlerin yüksekliği ve genişliği Yükseklik Durak ve kabin kapıları, girişin asgari net yüksekliği 2 m olacak şekilde olmalıdır Genişlik Durak kapılarının net girişi, her iki tarafta net kabin girişine ilave genişlikte 50 mm den fazla genişletilmemelidir Eşikler, kılavuzlar, kapı askılama tertibatı Eşikler Her durak ve kabin girişi, kabinin içine konulan yük geçişlerine dayanması için yeterli dayanımlı (bk. Madde ) eşiğe sahip olmalıdır. Not Her durak eşiği önünde verilen hafif ters eğim, yıkamadan, fıskiyeden vb. kaynaklanan suyun kuyu içine girmesini önlemeye yardımcı olacaktır Kılavuzlar Normal çalışma sırasına durak ve kabin kapıları; raydan çıkmayı, mekanik sıkışmayı veya yerinden çıkmayı önleyecek şekilde tasarımlanmış olmalıdır Yatay olarak sürgülü durak ve kabin kapıları, üstten ve ortadan kılavuzlanmış olmalıdır Dikey olarak sürgülü durak ve kabin kapıları, iki taraftan kılavuzlanmış olmalıdır Dikey olarak sürgülü kapıların askılama tertibatı 43

49 ICS TS Dikey olarak sürgülü durak ve kabin kapıların panelleri, iki bağımsız askılama tertibatına sabit bağlanmalıdır Askı halatlarının, zincirlerinin, kayışlarının, güvenlik faktörü en az 8 olmalıdır Askı halat makarasının adım çapı, halat çapının en az 25 katı olmalıdır Askı halatları ve zincirleri, kasnak olukları veya çarkından çıkmaya karşı korunmuş olmalıdır Yatay kapı açıklıkları Kabin eşiği ile durak kapıları eşiği arasındaki yatay mesafe, 35 mm aşamamalıdır (bk. Şekil 3) Kapıların tüm normal çalışması esnasında, kabin kapısının kılavuz kenarı ile durak kapıları arasında kuyuya erişimi sağlayan yatay mesafe, 0,12 m yi aşmamalıdır (bk. Şekil 3). Not İlave bina kapılarının durak kapısının önüne eklendiği yerdeki alanlar arasına kişilerin mahsur kalması önlenmelidir (ayrıca bk. Madde ve Madde ) Aşağıda verilenlerin birleşimi durumunda: Bir menteşeli durak kapısı ve bir açılır kapanır kabin kapısı (bk. Şekil 8); Bir menteşeli durak kapısı ve bir yatay sürgülü kabin kapısı (bk. Şekil 9), Mekanik olarak birleştirilmemiş yatay sürgülü kabin ve durak kapıları (bk. Şekil 10). Kapalı kapılar arasındaki herhangi bir boşluğa sırasıyla Şekil 8, Şekil 9 veya Şekil 10 a göre 0,15 m çapındaki bir topun yerleştirilmesi mümkün olmamalıdır. Şekil 8 Bir menteşeli durak kapısı ve bir açılır kapanır kabin kapısı Şekil 9 Bir menteşeli durak kapısı ve bir yatay sürgülü kabin kapısı 44

50 ICS TS -10 Şekil 10 Mekanik olarak birleştirilmemiş yatay sürgülü kabin ve durak kapıları Not Ayrıca Şekil 10, kabin kapısı kapalı ve durak kapısı açık durum için uygulanabilir Durak ve kabin kapılarının dayanımı Genel Bileşenler, çevre şartları altında tasarımlanmış ömrü boyunca dayanım özelliğini koruyan malzemelerden yapılmalıdır Yangın şartlarında davranış Durak kapıları, ilgili binanın yangında korunması ile ilgili düzenlemelere uygun olmalıdır. EN bu tür kapıların deneyi ve sertifikasyonu için uygulanmalıdır Mekanik dayanım Kilitleriyle birlikte tam durak kapıları ve kabin kapıları, durak kapılarının kilitlenme konumunda ve kabin kapılarının kapalı konumunda aşağıdaki mekanik dayanıma sahip olmalıdır: a) Daire veya kare kesitli 5 cm 2 lik bir alan üzerine eşit olarak dağıtılmış 300 N luk bir statik kuvvet, her iki yüzde herhangi bir noktada panele/çerçeveye dik açılarda uygulandığı zaman, kapılar aşağıdaki şekil değişikliğini göstermeden dayanmalıdır: 1) 1 mm den daha büyük kalıcı şekil değişikliğine, 2) 15 mm den daha büyük elastik şekil değişikliğine. Bu tür bir deneyden sonrasında kapının güvenlik fonksiyonu etkilenmemelidir. b) Daire veya kare kesitli 100 cm 2 lik bir alan üzerine eşit olarak dağıtılmış 1000 N luk bir statik kuvvet, durak kapıları için iniş (veya biniş) tarafından, kabin kapıları için kabininin içerisinden, panel veya çerçevenin herhangi bir noktasına dik açılarda uygulandığı zaman, kapılar, fonksiyonelliği ve güvenliği etkileyen önemli kalıcı şekil değişikliği olmaksızısın dayanmalıdır (bk. Madde [azami boşluk payı 10 mm] ve Madde ). Cam kapılar için Madde i) 3) e bakılmalıdır. Not a) ve b) şıklarında, deney kuvvetlerinin uygulanması için kullanılan yüzey probu, kapı kaplamasına zarar vermemesi için yumuşak malzemeden olabilir Yatay sürgülü durak ve kabin kapıları, kapı panel/panellerinin kapı paneli arızalanmaması için kılavuz elemanın sabitlenmesi gereken konumda tutulması için tertibat ile donatılmalıdır. Bu tertibata sahip tam kapı donanımında montajı yapılan bu tertibata sahip tüm kapı panelleri, normal kılavuz elemanın en kötü muhtemel arıza şartı altında Çizelge 5 ve Şekil 11'e göre darbe noktalarında Madde a) bendinde belirtilen şekilde, bir sarkaç darbe deneyine dayanmalıdır. Tutucular (tespit ediciler), kapı panellerini bir ilave bileşen veya panel/askının bir parçası olabilen kılavuzlarından çıkmasını engelleyen mekanik bir vasıta olduğu anlaşılmalıdır. 45

51 ICS TS Yatay sürgülü kapıların ve açılır kapanır kapılarının öncü durak kapısı panelinin/panellerinin açılması yönünde 150 N manuel kuvvet uygulaması altında, en uygunsuz noktada Madde de tanımlanan açıklık payları 6 mm yi aşabilir, ancak aşağıda verilen değerleri aşmamalıdır: a) Yana açılan kapılar için 30 mm, b) Merkezi (ortadan) açılan kapılar için toplamda 45 mm Buna ilave olarak: Cam panelli durak kapıları ve Cam panelli kabin kapıları ve 150 mm den daha geniş olan durak kapılarının yan çerçeveleri; Aşağıda belirtilenleri yerine getirmelidir (bk. Şekil 11): Not 1 Kapı çerçevesinin yanına ilave edilen panelleri kuyuyu kapatması için kullanıldığında, bunlar, yan çerçeve olarak kabul edilmelidir. a) Çizelge 5 e göre darbe noktalarında, durak yanından veya kabinin içinden, yumuşak darbeli sarkaç cihazının (EN 81-50: 2014, Madde 5.14) 800 mm düşme yüksekliğine eşdeğer bir darbe enerjisi, panelin veya çerçeve genişliğinin ortasında cam panellere veya yan çerçevelere çarptığında, aşağıdakiler uygun bulunmalıdır: 1) Kalıcı şekil değişikliği olabilirliği yönünden, 2) Kapı donanımının bütünlüğünde bir kayıp bulunmamalıdır. Kapı donanımı, kuyu boşluğu içerisine 0,12 m den daha büyük boşlukların olmadığı bir konumda kalmalıdır, 3) Sarkaç deneyi sonrasında kapılar çalışabilir olmaları gerekli değildir, 4) Cam elemanlar için çatlaklar bulunmamalıdır. b) Ağır darbeli sarkaç cihazının (EN 81-50: 2014, Madde 5.14) 500 mm lik bir düşme yüksekliğine eşdeğer bir darbe enerjisi, Çizelge 5 e göre durak tarafından veya kabinin içerisinden darbe noktasında çerçevede kapı panelleri veya cam panellerin ortasında bir darbe Madde a) da belirtilenden daha büyük cam paneller üzerine uygulandığında, aşağıdakiler tespit edilmelidir: 1) Çatlakların olmadığı, 2) Azami 2 mm çapındaki yongalar hariç camın yüzeyinde hasar olmadığı. Not 2 Çoklu cam panellerde, panellerin en zayıf biçimi dikkate alınmalıdır. 46

52 ICS TS -10 Çizelge 5 Darbe noktaları Sarkaç darbe deneyi Yumuşak darbeli sarkaç Ağır darbeli sarkaç Düşme yüksekliği 800 mm 800 mm 500 mm 500 mm Darbe noktası yüksekliği 1,0 m ± 0,10 m Cam merkezi Cam panelsiz kapı X (Şekil 11 a) 1,0 m ± 0,10 m Cam merkezi Küçük cam panelli kapı (Şekil 11 b) X X X Bir cam panelinden daha fazlasına sahip kapı (Şekil 11 c) En kötü durumu temsil eden cam panel üzerinde deneyler Büyük cam panelli veya tam camlı kapı (Şekil 11 d) Cam panelli kapı başlama veya yaklaşık 1m de bitirme (Şekil 11 e) Cam panelli kapı başlama veya yaklaşık 1m de bitirme (Şekil 11 f) Yan çerçeveler > 150 mm (Şekil 11 g) Görme için panelli kapı (Madde ) X (cam üzerinde darbe) X (cam üzerinde darbe) X X X X X (cam üzerinde darbe) X X X X X X (cam üzerinde darbe) 47

53 ICS TS -10 Şekil 11.a Cam panelsiz kapı Şekil 11.b Cam panelli kapı paneli Şekil 11.c - Birden fazla cam panelli kapı Şekil 11.d Cam panelli veya tam camlı kapı paneli Şekil 11.e 1,0 m üstünde cam panelli kapı paneli Şekil 11.f 1,0 m üstünde cam panelli kapı paneli Şekil 11.g Kapı panelli ve yan çerçeveli durak kapısı bütünü (örneğin Şekil 11.a ve Şekil 11.b göre) Not 1 Şekil 11.e ve Şekil 11.f alternatif çözümlerdir. En kötü durum deneye tabi tutulmalıdır. En kötü durumu belirlemek mümkün değilse, iki veya tüm varyantlar deneye tabi tutulmalıdır. Not 2 1 m ile belirlenmiş darbe noktaları için, tolerans ± 0,10 m dir. Açıklama Yumuşak darbeli sarkaç deneyi için darbe noktası Ağır darbeli sarkaç deneyi için darbe noktası Şekil 11 Kapı panelleri Sarkaç darbe deneyleri Darbe noktaları 48

54 ICS TS Camlı kapılarda/çerçevelerde, lamine cam kullanılmalıdır Kapılarda camların sabitlenmesi, batıyor olsa bile, sabitleme elemanları haricine kaymadığı garanti edilmelidir Cam paneller, aşağıdaki bilgileri veren işaretlere sahip olmalıdır: a) Tedarikçinin ismi ve ticari markası, b) Cam tipi, c) Kalınlık (örneğin, 8/8/0,76 mm) Kapı çalışmasına ilişkin koruma Genel Kapılar ve kapı kasaları, vücut kısımlarının, elbise veya diğer cisimlerin sıkışmasından meydana gelebilecek hasar veya yaralanma riskini en aza getirecek şekilde tasarlanmalıdır. Çalışma sırasında kesilme riskinden kaçınmak için güç ile çalışan otomatik sürgülü durak kapılarının yüzünde, duraktan ve kabin içerisinden 3 mm yi aşan girinti veya çıkıntılar olmamalıdır. Bunların köşeleri açılma hareketi yönünde pahlanmalıdır. Bu gerekler için istisna, ayrıca Madde te tanımlanan kilit açma üçgenine giriş için yapılmaktadır Güç ile çalışan kapılar Genel Birleştirilmiş kabin ve durak kapıları eş zamanlı çalıştırması durumunda aşağıdaki gerekler, kapı mekanizması birleşmesi için geçerlidir Yatay sürgülü kapılar Otomatik güçle çalışan kapılar Aşağıdakiler uygulanır: a) Durak ve/veya kabin kapısı ve bu/bunlara sabit bir şekilde (rijit) bağlanmış mekanik elemanların kinetik enerjisinin ortalama kapanma hızındaki hesaplanan ve ölçülen değeri 10 J ü aşmamalıdır. Bir sürme kapının ortalama kapanma hızı, hareket mesafesinin tümü üzerinden hesaplanır, ancak aşağıda belirtilenler bu değerden düşülür: 1) Merkezi kapanan kapılarda, her hareket yolu sonunda 25 mm ve 2) Yana kapanan kapılarda, her hareket yolu sonunda 50 mm. b) Bir koruyucu tertibat, kapı/kapıların kapanma hareketi esnasında bir kişinin kapı girişinden geçmekte olduğu sırada kapı/kapıların otomatik olarak yeniden açılmasını başlatmalıdır (aktive etmelidir). Bu koruyucu tertibat, kapı kapanma aralığının son 20 mm sinde devre dışı bırakılabilinir. 1) Koruyucu tertibatı (örneğin ışık perdesi), kabin kapısı eşiği üzerinde en az 25 mm ve 1600 mm arasındaki mesafe üzerinden açıklığı örtmelidir. 2) Koruyucu tertibatı, asgari 50 mm çapında engelleri tespit edebilmelidir, 3) Kapıyı kapatılırken, kalıcı engelleri ortadan kaldırmak için koruma tertibatı önceden belirlenmiş bir sürenin sonrasında devre dışı kalabilir. 49

55 ICS TS ) Koruyucu tertibatın devre dışı bırakılması veya arıza durumunda, asansör çalışmaya devam ediyorsa, kapıların kinetik enerjisi 4 J e sınırlandırılmalı ve akustik sinyal, kapı (kapıların) herhangi bir zamandaki kapanmasında çalışmalıdır. Not Kabin kapısının ve durak kapılarının koruma tertibatı ortak olabilir. c) Kapının kapanmasını engellemek için gerekli kuvvet etkisi, kapı hareket seyrinin üçte biri hariç olmak üzere 150 N u aşmamalıdır. d) Kapı kapanma hareketinin önlenmesi, kapının yeniden açılmasını başlatmalıdır. Yeniden açılma, kapının tamamen açılması gerektiği anlamına gelmez, ancak bazı yeniden açılma, bir engeli ortadan kaldırılmasına imkân tanıyacak şekilde olmalıdır. e) Bir açılır kapanır kapıyı açılmadan engellemek için gerekli kuvvet etkisi, 150 N u aşmamalıdır. Bu ölçüm, örneğin kapı çerçevesi gibi 100 mm lik bir mesafedeki, açılır kapanır panellerin veya eşdeğerin ardışık dış kenarları gibi çökmüş kapıyla yapılmalıdır. f) Açılır kapanır kabin kapısı, bir girinti içine giriyorsa, açılır kapanır kapının herhangi bir dış kenarı ile bu girinti arasındaki mesafe, en az 15 mm olmalıdır. g) Kapı panellerinin öncü kenarlarında (örneğin, yangının yayılmasını sınırlanması için) veya öncü kapı kenarı ve sabit kenar birleşimi üzerinde labirentler veya düzenekler kullanılırsa, girintiler ve çıkıntılar 25 mm'yi aşmamalıdır. Cam kapı durumunda, öncü panel/panellerin ön kenar kalınlığı 20 mm'den daha az olmamalıdır. Cam kenarları yaralanmaya neden olmaması için düzlenmiş olmalıdır. h) Camdan yapılmış kapılar, Madde a) ya göre görüş panelleri hariç olmak üzere, bir engel durumunda kapının durdurulması ve 150 N a kadar açma kuvvetinin sınırlandırılması için vasıtalar ile donatılmalıdır. i) Çocukların ellerinin sürüklenmeden önlemek için, Madde de belirtilenden daha büyük boyutlu camdan yapılmış yatay olarak otomatik çalıştırılan sürgülü kapılar, aşağıdakiler yardımıyla riski asgariye indirecek vasıtalarla donatılmalıdır. 1) Asgari 1,10 m yüksekliğe kadar buzlu cam veya buzlu malzeme uygulamasının herhangi birinin kullanımı ile kullanıcıya açık tarafta saydam olmayan cam yardımıyla veya 2) Eşik üstünde en az 1,60 m ye kadar parmakların varlığının algılanması ve açılış yönünde kapı hareketini durdurma veya 3) Azami 4 mm ye kadar kapı panelleri ve çerçeve arasındaki boşluğun sınırlandırılması eşik üstünde asgari 1,60 m ye kadar. Aşınma nedeniyle bu değer 5 mm ye ulaşabilir. Girintiler (çerçeveli cam vb.) 1 mm'yi aşmamalı ve 4 mm boşluk dâhil edilmelidir. Kapı paneline bitişik çerçevenin dış kenarı üzerindeki azami yarıçap, 4 mm'den daha fazla olmamalıdır Otomatik olmayan güçle çalışan kapılar Kapının kapanması, bir butonun veya benzeri (çalıştırmak için basılı tut kumandası) üzerine sürekli basma ile kullanıcının sürekli kontrol ve denetimi altında gerçekleştiğinde ve Madde a) da belirtildiği gibi hesapla veya ölçme ile bulunan kinetik enerji 10 j u aştığında, en hızlı panelin ortalama kapama hızı 0,30 m/s ye sınırlandırılmalıdır Dikey sürgülü kapılar Sadece bu tip sürgülü kapılar, yük taşıma için kullanılan asansörlerde kullanılmalıdır. Aşağıdaki beş şart aynı anda yerine getirilirse sadece güçle kapatma uygulanmalıdır: a) Kapatma kullanıcının sürekli kontrol ve denetimi altında gerçekleştiğinde (örneğin, çalışması için basılı tut),

56 ICS TS -10 b) Panellerin ortalama kapanma hızı, 0,30 m/s ile sınırlandırılmış olduğunda, c) Kabin kapısı, Madde de belirtildiği gibi imal edildiğinde, d) Kabin kapısı, durak kapısı kapanmaya başlamadan önce en az üçte iki kapandığında, e) Kapı mekanizması, istenmeyen erişimlere karşı korunmuş olduğunda Diğer kapı tipleri Açılıp kapanırken insanlara çarpma riskinin olduğu başka tip güç ile çalışan kapılar kullanılırken (örneğin, menteşeli kapılar), makina gücü ile çalışan sürgülü kapılar için alınan tedbirlere benzer tedbirler alınmalıdır Kapanma hareketinin ters çevrilmesi Kabin kapıları otomatik güç ile çalıştırılıyorsa kabinin içinde bir kumanda butonu, kabin durakta olduğunda kapılarını yeniden açmasına imkân vermelidir. Not Bu normalde Kapıyı Yeniden Açma Butonu olarak belirtilir Yerel durak aydınlatması ve kabin burada sinyal ışıkları Yerel durak aydınlatması Durak kapılarının çevresinde doğal veya yapay durak aydınlatması; asansöre girmek için durak kapısını kullanıcı açarken kabin ışığı arızalanmış olsa bile (bk. Madde 0.4.2) önünü görebilecek şekilde döşeme seviyesinde en az 50 lüks (lux) şiddetinde olmalıdır. Not Bu ulusal bina mevzuatına tabi olabilir Kabin burada göstergesi Elle açılan durak kapılarında, kullanıcı kapıyı açmadan önce, kabinin katta olup olmadığını anlayabilmelidir. Bu husus için aşağıdakilerden biri tesis edilmiş olmalıdır: a) Aşağıdaki dört şartı aynı zamanda yerine getiren bir veya birden fazla saydam görme paneli: 1) Madde a) göre her kapı sarkaç deneyi sırasında Madde te belirtilen mekanik dayanıklılığı yerine getiren camın kırılması veya zarar görmesi, deney arızası olarak kabul edilmez. Cam panel kapıdan çıkartılmamalıdır. 2) Aşağıdaki şekilde işaretlenmiş 3/3/0,76 mm asgari kalınlığında lamine cam: i) Tedarikçinin ismi ve ticari markası, ii) Kalınlık (örneğin, 3/3/0,76 mm). 3) Görme paneli başına asgari 0,01 m², durak kapısı başına asgari 0,015 m² lik sırlanmış alan, 4) Genişliği en az 60 mm, en fazla 150 mm. 80 mm den daha geniş olan görme panellerinin alt kenarı zemin seviyesinden en az 1 m yukarıda olmalıdır. b) Sadece kabin ilgili durakta durunca veya durmak üzere iken yanması gereken kabin burada sinyali bulunmalıdır. Bu sinyal, kabin durakta durduğu ve kapılar kapalı olduğunda sönebilir, ancak kabinin durduğu durağın çağrılma butonuna basıldığında sinyal ışığı tekrar yanmalıdır Kabin kapısı otomatik olmadıkça ve kabin durakta seviyesinde hareketsiz olduğunda açık konumda kalmadıkça Madde a) daki gibi durak kapılarında görme paneli/panelleri ile donatılmışsa, kabin kapısı görme paneli/panelleri ile donatılmalıdır. 51

57 ICS TS -10 Kabin kapılarında bulunan görme paneli/panelleri Madde a) ya uygun olmalı ve kabin durak seviyesinde dururken, durak kapılarındaki görme paneli/panelleriyle görüş hizasında olacak şekilde kabin kapısında yerleştirilmelidir Durak kapılarının kilitlenmesi ve kilitli olmasının denetlenmesi Düşme tehlikesine karşı koruma Normal bir çalışmada, kabin durmadıkça veya durma noktasında olmadıkça, kapı kilit açılma bölgesinde olmadıkça bir durak kapısını (veya çok panelli kapı durumunda panellerin her hangi birisini) açmak mümkün olmamalıdır. Kilit açılma bölgesi, durak seviyesinin altına ve üstüne kadar en fazla 0,20 m den daha fazla uzatılmamalıdır. Bununla birlikte, mekanik olarak çalıştırılan kabin ve durak kapılarının aynı anda çalıştırılması durumunda, kilit açılma bölgesinin, durak seviyesinin altına ve üstüne azami 0,35 m ye kadar uzanmasına izin verilebilir Kesilmeye karşı koruma Madde ve Madde istisnaî durum haricinde, bir durak kapısının veya çok panelli kapılarda panellerin herhangi birinin açık olması durumunda, asansörü ne hareket ettirmek ne de hareket halinde tutmak mümkün olmamalıdır Durak ve kabin kapılarının kilitlenmesi ve kilidin acil durumda açılması Durak kapısı kilitleme tertibatı Genel Her bir durak kapısı, Madde nin gereğini yerine getiren bir kilitleme tertibatına sahip olmalıdır. Bu tertibat, kasıtlı kötü kullanımlara karşı korunmuş olmalıdır. Madde ve deki istisnaî durum haricinde kapalı konumdaki bir durak kapısının tam kilitlenmesi, kabinin hareketinden önce olmalıdır. Kilitlenme, Madde ye uygun olarak bir elektrikli güvenlik tertibatı ile sağlanmalıdır Elektrikli güvenlik tertibatı, kilitleme elemanları en az 7 mm bağlanmadıkça etkin olmamalıdır (bk. Şekil 12). Şekil 12 Kilitleme elemanları örnekleri Kapı paneli/panellerinin kilitlenme şartını sağlayan elektrikli güvenlik tertibatı elemanı, araya başka mekanizma girmeden kilitleme elemanı tarafından zorlayıcı mekanik etkiyle çalıştırılmalıdır. Özel durum: Kilitleme tertibatının nem veya patlama risklerine karşı özel bir koruma gerektiren şartlarda kullanılması durumunda, sadece kilitleme tertibatının kasıtlı bir şekilde tahrip edilerek kopması ile olabilen ve elektrikli güvenlik tertibatının kilitlenme şartını sağlayan elemanı ile mekanik kilit arasında bağlanması şartıyla bağlantı, sadece zorlayıcı mekanik olabilir Menteşeli kapılar için kilitlenme, kapıların düşey kapanma kenar/ kenarlarına olabildiğince yakınlıkta etkili olmalı ve panellerinin sarkması durumunda kilitlenme muhafaza edilmelidir. 52

58 ICS TS Kilitleme elemanları ve bunların bağlantıları, darbeye karşı dayanıklı, tasarımlanmış ömrü boyunca çevre şartları altında dayanım özelliğini koruyan dayanıklı malzemelerden yapılmış olmalıdır. Not Darbe gerekleri, EN 81-50:2014, Madde 5.2 de bulunabilir Kilitleme elemanlarının birbirine geçmesi, kapının açılma yönünde uygulanan 300 N luk bir kuvvetin kilitlenme etkisini azaltmayacağı bir biçimde olmalıdır Kilitleme tertibatı, EN 81-50:2014, Madde 5.2 de öngörülen deney sırasında güvenliği olumsuz etkileyen kalıcı şekil değiştirmeden veya kopmadan, kilit seviyesinde ve kapının açılma yönünde uygulanan aşağıdaki asgari kuvvetlere dayanmalıdır: a) Sürgülü kapılarda 1000 N, b) Menteşeli kapılarda kilitleme pimi üzerinde 3000 N Kilitleme hareketi; ağırlık kuvveti, kalıcı mıknatıs veya yaylar etkisiyle gerçekleşmeli ve sürdürülmelidir. Yaylar kılavuzlanmış ve sıkıştırma ile çalışan tipten olmalı, kilidin açık olduğu anda yayların sarımları sıkışmış durumda olmamalıdır (birbirine değmemelidir). Kalıcı mıknatıs (veya yayın) fonksiyonunu uzun bir süre yerine getiremediği durumlarda, ağırlık kilitin açılmasına neden olmamalıdır. Kilitleme elemanı kalıcı bir mıknastısın etkisiyle konumunda tutuluyorsa, kilitlenme etkisinin basit araçlarla (örneğin, sıcaklık veya darbe etkisi) ortadan kaldırılması mümkün olmamalıdır Kilitleme tertibatı, düzgün çalışmasını engelleyecek toz birikimi tehlikesine karşı korumalı olmalıdır Çalışan parçaların muayenesi örneğin, saydam bir kapak kullanımı sayesinde, kolayca yapılabilmelidir Kilit kontaklarının kapalı bir kutu içinde olması durumunda, kutu kapağının bağlantı vidaları kapak açıldığında kaybolmayacak şekilde, kapaktaki veya kutudaki deliklerinde kalmalıdır Kilitleme tertibatı bir güvenlik bileşeni olarak görülür ve EN 81-50:2014, Madde 5.2 deki gereklere göre doğrulanmalıdır Kilitleme tertibatı üzerinde bir bilgi plakası aşağıdakileri içerecek şekilde sabitlenmiş olmalıdır: a) Kilitleme tertibatı imalatçısının ismi, b) Tip inceleme sertifikasının numarası, c) Kilitleme tertibatı tipi Kabin kapısı kilitleme tertibatları Kabin kapısı, kilitlenmiş olması gerekiyorsa (Madde c)), kilitleme tertibatı, Madde deki gerekleri karşılayacak şekilde tasarımlanmış olmalıdır. Bu tertibat, kasıtlı kötü kullanıma karşı korunmuş olmalıdır. Kilitleme tertibatı, bir güvenlik bileşeni olarak kabul edilmiştir ve EN 81-50:2014, Madde 5.2 deki gereklere göre doğrulanmalıdır Acil durumda kilidin açılması Durak kapılarının her biri, aşağıdaki Şekil 13 de belirtildiği gibi kilit açma üçgenine uygun bir acil durumda kilit açma anahtarı yardımıyla dışarıdan açılabilir özellikte olmalıdır. 53

59 ICS TS -10 Boyutlar milimetredir Şekil 13 Kilit açma üçgeni Kilit açma üçgenin konumu, kapı paneli veya çerçevesi üzerinde olabilir. Bir dikey düzlemde, kapı paneli veya çerçevesi üzerinde, kilit açma üçgenin konumu, durağın üst yüksekliğinde 2,00 m yi aşmamalıdır. Kilit açma üçgeni, çerçeve ve yatay düzlemde aşağı doğru bir anahtar deliğin üzerinde ise, durak zemininden kilit açma deliğinin azami yüksekliği, 2,70 m olmalıdır. Acil durumda kilit açma deliği uzunluğu, kapı yüksekliğinden 2,0 m eksilterek bulunan en az yüksekliğe eşit olmalıdır. Acil durumda kilit açma anahtarı, 0,20 m den daha büyük uzunluğa sahip olması durumunda özel bir alet olarak kabul edilmiştir ve montaj yerinde hazır bulundurulmalıdır Acil durumda kilit açma sonrasında, kilitleme tertibatı, durak kapısı kapatılması ile birlikte kilitlenmemiş konumda kalmamalıdır Durak kapılarının kabin kapısı tarafından tahrik edildiği durumlarda, kabin kilit açılma bölgesinin dışında iken her ne sebeple olursa olsun durak kapısı açıldığında, bir tertibat (ağırlık veya yaylar) durak kapısının kapanmasını ve kilitlenmesini temin etmelidir Kuyu boşluğuna giriş kapısı bulunmuyorsa, durak kapısından farklı kapı kilitlenmesi, Madde e göre kuyu boşluğu taşınabilir merdiveninden 1,80 m yükseklikte ve azami 0,80 m yatay mesafede güvenli bir şekilde gerçekleşmeli veya kalıcı montaj edilmiş tertibat, kuyu boşluğunda bulunan bir kişinin kapı kilidini açmasına imkân vermelidir Durak kapısının kapatılmasını sağlanması için elektrikli güvenlik tertibatı Her bir durak kapısı, kapının kapanmasının sağlanması için Madde ye uygun olarak ve Madde de belirtilen şartları sağlayan bir elektrikli güvenlik tertibatıyla donatılmalıdır Kabin kapısıyla müşterek tahrik edilen yatay hareketli sürgülü durak kapılarında bu tertibat, durak kapısının etkin kapanmasından bağımsız olması kaydıyla, kilitlenme şartının sağlanması için tertibat müşterek olabilir Menteşeli durak kapılarında, bu tertibat, kapının kapanma kenarına bitişik veya kapının kapanma şartını sağlayan mekanik tertibat üzerine yerleştirilmelidir Durak kapısının kilitlenme ve kapanma şartını sağlayan tertibat için ortak gerekler Normal çalıştırma şartlarının parçasını oluşturmayan tek bir müdahale sonrası durak kapısı açık veya kilitli olmayan bir asansörün çalıştırılması, insanların normal olarak girebileceği yerlerden mümkün olmamalıdır. 54

60 ICS TS Bir kilitleme elemanının konumunu doğrulamak için kullanılan tertibatlar zorlayıcı mekanik etkili olarak çalışmalıdır Çok panelli, panelleri mekanik bağlantılı sürgülü durak kapıları Bir sürgülü durak kapısının, doğrudan mekanik bağlantılı çok sayıda paneli varsa aşağıdakilere müsaade edilmiştir: a) Madde de veya Madde de gerekli olan tertibatın bir panel üzerine yerleştirilmesine ve b) Teleskopik kapılarda, bu tek kilitlemenin kapalı konumdaki panelleri kancaya geçirme ile diğer panel/panellerin açılmasının önlemesi kaydıyla, sadece bir panelin kilitlenmesine. Teleskopik kapının her bir panel tabakasının bir arka bükümü ve kapı kapalı pozisyonda olduğu zaman yavaş panelle hızlı panelin birbirine eklenmesi veya askı plakası üzerindeki kancaların uygulanmasıyla aynı bağlantı, doğrudan mekanik bağlantı olarak kabul edilir ve bu nedenle bütün paneller üzerinde Madde de veya Madde de gerekli olduğu gibi bir tertibat gerekli değildir. Bu bağlantı, kılavuz vasıtalarının ayrılması durumunda bile devam etmelidir. Eş zamanlı üst ve alt kılavuz vasıtalarının ayrılması dikkate alınmaz. Madde ün dayanım gereklerine uygunluk, panelin birbirine bağlantı elemanlarının mümkün olan asgari tasarım çakışması ile doğrulanmalıdır. Not Askı plakası, kılavuz vasıtalarının parçası olarak kabul edilmez Bir sürgülü kapı, dolaylı mekanik bağlanmış birkaç panel içeriyorsa (örneğin, halat, kayış veya zincir ile), bu tek kilitleme, diğer panel/panellerin açılmasını önlemesi ve bunlarda tutamak bulunmaması şartıyla, sadece bir panelin kilitlenmesine müsaade edilir. Kilitleme tertibatıyla kilitlenmemiş diğer panel/ panellerin kapalı konumu, Madde ye uygun bir elektrikli güvenlik tertibatıyla sağlanmalıdır Paneller arasındaki Madde e uygun doğrudan mekanik bağlantının veya Madde ye uygun dolaylı mekanik bağlantının, kilitleme tertibatının bir parçasını oluşturduğu kabul edilir. Bunlar, Madde de belirtilen 300 N luk kuvvetle aynı anda etki ettiğinde de Madde a) gereği 1000 N luk bir kuvvete dayanabilmelidir Otomatik çalışan durak kapılarının kapanması Binaların yangından korunmasında kullanılan asansör durak kapılarında, kabin hareketi için bir komut olmadığında, asansör kullanma trafiğine göre tanımlanabilen gerekli zaman periyodundan sonra, bunlar normal çalışmada kapalı olmalıdır. Not Yangınla mücadelede kullanılan asansörlerin gerekleri ve yangın durumunda asansör davranışı için başka kılavuz bilgiler, EN ve EN te bulunabilir Kabin kapılarının kapalı kalmasını sağlayan elektrikli güvenlik tertibatı Madde te ve Madde te hariç tutulanlarla birlikte, bir kabin kapısı (veya çoklu panel kapı durumunda panelin herhangi birisi) açık olduğunda, asansörün çalışması ve aynı zamanda bunun harekete devam etmesi mümkün olmamalıdır Her bir kabin kapısı, Madde de belirtilen şartlara uygun olacak şekilde Madde ye uygun olarak kapının kapalı kalmasını sağlayan bir elektrikli güvenlik tertibatıyla donatılmalıdır Çoklu mekanik bağlanmış panelli sürgülü veya katlanır kabin kapıları Sürgülü veya katlanır kabin kapısı, birkaç doğrudan mekanik bağlanmış panelleri içeriyorsa, aşağıdakilere müsaade edilmiştir: a) Madde de gerekli tertibatın yerleştirilmesi: 55

61 ICS TS -10 1) Bir tek panel (teleskopik kapılarında öncü panel) üzerine veya 2) Eleman ile panel arasındaki mekanik bağlantı doğrudan olduğunda kapı tahrik elemanı üzerine ve b) Madde c) de belirtilen durum ve şartlar dâhilinde, teleskopik veya açılır kapanır kapılarda kapalı durumda kapı panellerinin birbirine kenetlenmesi ile diğer panel/panellerin açılmasını bu tek kilitlemenin önlemesi şartıyla, bir tek panelin kilitlenmesine. Teleskopik kapının her bir panel tabakasının bir arka bükümü ve kapı kapalı pozisyonda olduğu zaman yavaş panelle hızlı panelin birbirine bağlantısı veya askı plakası üzerinde kancalar uygulanmasıyla, aynı bağlantı, doğrudan mekanik bağlantı olarak kabul edilir ve bu nedenle bütün paneller üzerinde Madde de gerekli olduğu gibi bir tertibat gerekli değildir. Bu bağlantı, kılavuz vasıtalarının ayrılması durumunda bile devam etmelidir. Madde ün dayanım gereklerine uygunluk, panelin birbirine bağlantı elemanlarının mümkün olan asgari tasarım çakışması ile doğrulanmalıdır. Not Askı plakası, kılavuz plakası parçası olarak kabul edilmez Bir sürgülü kapı, birkaç dolaylı mekanik bağlanmış panelleri içeriyorsa (örneğin, halat, kayış veya zincir ile), aşağıdakilerin sağlanması şartıyla bir tek panel üzerinde tertibatın (Madde ) yerleştirilmesine müsaade edilmiştir: a) Hareket ettirilen bir panel olmaması ve b) Hareket ettirilen panel, kapı tahrik elemanına doğrudan mekanik bağlanmış olması Kabin kapısının açılması Kilidin açık olduğu bölgede (Madde ) herhangi bir nedenden dolayı asansör durursa, 300 N dan daha büyük olmayan bir kuvvet ile aşağıdaki konumlarda el ile kabin ve durak kapısını açmak mümkün olmalıdır: a) Durak kapısı, acil durum kilit açma anahtarı veya kabin kapısı yardımıyla kilit açılmış olması ile kilidin açılmış olmasından sonra duraktan, b) Kabin içinden Kabin içerisinde bulunan kişi tarafından kabin kapısının açılmasını sınırlandırmak için bir tertibat, aşağıdaki şekilde sağlanmalıdır: a) Kabin hareket ettiğinde, kabin kapısı açılması, 50 N daha fazla bir kuvvet gerektirmeli ve b) Kabin Madde de belirtilen bölge dışında iken, kabin kapısını sınırlama mekanizmasında 1000 N bir kuvvet ile 50 mm den daha fazla açmak mümkün olmamalı ve aynı zamanda otomatik bir güç çalışması altında kapı açılmamalıdır Yerinde kalıcı olarak bulunan acil durumda kilit açma anahtar veya aletlerden farklı, aletsiz duraktan kabin kapısını açmak için bir kez durak kapısı açılmış olmasını kapsayan Madde de tanımlanan en az mesafe içinde kabin durdurulduğunda kabin kapısının açılması mümkün olmalıdır. Ayrıca bu, Madde deki gibi kilitleme tertibatı ile donatılmış kabin kapılarına uygulanır Madde c) de belirtilen asansörlerde, kabin içerisinden kabin kapısının açılması, sadece kabin kilit açılma bölgesi içinde olduğunda mümkün olmalıdır. 5.4 Kabin, karşı ağırlık ve dengeleme ağırlığı Kabin yüksekliği Kabin içerisinin net yüksekliği en az 2 m olmalıdır. 56

62 ICS TS Kullanılabilir kabin alanı, beyan yükü, kabindeki insan sayısı Genel durum Genel İnsanlar tarafından kabinin aşırı bir şekilde yüklenmesini önlemek için kullanılabilir kabin alanı sınırlandırılmalıdır. Bunu yerine getirmek için beyan yükü ile en büyük kullanılabilir kabin alanı arasındaki ilişki, Çizelge 6 da verilmiştir Kabin alanı, kabin tamamlamaları hariç olmak üzere zeminden 1 m yükseklikteki kabin içi boyutları duvardan duvara ölçülmelidir Kabin duvarlarında çıkıntılar ve uzantılar, 1 m den küçük yükseklik olsa bile, kapı ayırıcıları ile korunmuş olup olmadığına bakılmaksızın, sadece bunların alanları mevcut kabin azami alanının hesaplanmasında dikkate alınması halinde müsaade edilmiştir. Kabinde donanım yerleştirilmesi nedeniyle bir kişiye ayrılmayan kabin zemin seviyesi üstündeki çıkıntıların veya uzantıların (örneğin, açılıp kapanan koltuklar için oyukları, haberleşme sistemi çıkıntıları), kabinin uygun azami alanının hesaplanmasında dikkate alınması gerekli değildir. Kapı kapatılmış olduğunda giriş çerçeve dikmeleri arasında uygun bir alan bulunduğunda aşağıdakiler uygulanır: a) Bu alan, herhangi bir kapı paneline (çoklu panel kapı durumunda hızlı ve yavaş kapılar dahil) kadar 100 mm genişlikten küçük veya eşit olduğunda, bu durumda zemin alanından hariç tutulmalıdır. b) Alan, 100 mm genişliğinden daha büyük olduğunda, toplam kullanılabilir alan zemin alanına dâhil edilmiş olmalıdır. Çizelge 6 Beyan yükü ve kabinin azami kullanılabilir (net) alanı Beyan yükü, kütle (kg) Kabinin azami kullanılabilir alanı Beyan yükü, kütle ( kg) Kabinin azami kullanılabilir alanı (m²) (m²) 100 a 0, , b 0, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , c 5,00 a 1 kişilik asansör için asgari. b 2 kişilik asansör için asgari. c 2500 kg sonrasında, her bir ilave 100 kg için 0,16 m 2 eklenir. Ara yükler için alan, doğrusal enterpolasyonla belirlenir Kabinini aşırı yükü, Madde göre bir tertibat vasıtasıyla izlenmelidir. 57

63 ICS TS Yük taşıma asansörleri Yük taşıma asansörlerinde Madde in gerekleri, aşağıdaki şartların birisi ile uygulanmalıdır: a) Forkliftin (taşıma aracı) ağırlığı, beyan yüküne dahil edilmiştir veya b) Forkliftin ağırlığı, aşağıdaki şartlarda beyan yükünden ayrı olarak dikkate alınmalıdır: 1) Forkliftler sadece kabinin yüklenmesi ve boşaltılması durumda kullanılır ve yük ile taşınması için tasarımlanmamıştır, 2)Halatlı tahrikli ve pozitif tahrikli asansörlerde kabin tasarımında, kabin iskeletinde, kabin güvenlik tertibatında, kılavuz raylarında, makina freninde, tahrik ve kontrolsüz kabin hareketinden koruma tertibatlarında, beyan yüküne taşıma cihazları ağırlığının ilave edilmesiyle bulunan toplam yük esas alınmalıdır. 3)Hidrolik asansörlerde, kabin tasarımında, kabin iskeletinde, kabin ile piston (silindir) arasındaki bağlantıda, kabin güvenlik tertibatında, boru kırılma vanasında, debi sınırlayıcılarda/bir yönlü debi sınırlayıcısında, kenetlenme tertibatında, kılavuz raylar ve kontrolsüz hareketten koruma tertibatlarında, beyan yüküne taşıma cihazları ağırlığının ilave edilmesiyle bulunan toplam yük esas alınmalıdır. 4) Yükleme ve boşaltma nedeniyle kabin hareket mesafesi, azami seviyeleme doğruluğunu aştığında, mekanik bir tertibat, aşağıdakilere uygun olarak kabinin aşağı hareketlerini sınırlamalıdır: i) Seviyeleme doğruluğu 20 mm yi aşmamalıdır, ii) Mekanik tertibat, kapılar açılmadan önce aktif hale getirilmelidir, iii) Mekanik tertibat, hidrolik asansör üzerinde aşağı yön vanası açılmış veya makina freni devreye girmemiş olsa dahi kabini tutmak için yeterli dayanıma sahip olmalıdır, iv) Otomatik seviyeleme hareketi, mekanik tertibat aktif değilse Madde ye uygun olarak elektrikli güvenlik tertibatı yardımıyla önlenmiş olmalıdır, v) Asansörün normal çalışması, mekanik tertibat aktif değilse Madde ye uygun olarak elektrikli güvenlik tertibatı yardımıyla önlenmiş olmalıdır. 5) Forkliftin azami ağırlığı, Şekil 14 e göre durakta gösterilmelidir. 58 Şekil 14 Forklift tarafından taşınılan yüklere ilişkin durakta resimli gösterim (pictogram)

64 ICS TS Hidrolik tahrikli yük taşımada kullanılan asansörlerde, kabinin kullanılabilir alanı, Çizelge 6 dan belirlenmiş değerden daha büyük olabilir, ancak, beyan yükü karşılattırmasına ilişkin Çizelge 7 den belirlenmiş değeri aşmamalıdır. Çizelge 7 Beyan yükü ve kabin kullanılabilir azami alanı (hidrolik tahrikli yük taşıma asansörleri için) Beyan yükü, kütle Azami kullanılabilir kabin alanı Beyan yükü, kütle Azami kullanılabilir kabin alanı ( kg) (m²) ( kg) (m²) 400 1, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , a) 5,04 a) 1600 kg dan sonra, her bir 100 kg ilaveye 0,40 m 2 eklenmelidir. Ara yükler için, alan doğrusal enterpolasyonla belirlenir. Not Hesaplama örnekleri: 6000 kg beyan yükü taşımak için gerekli olan ve 3,40 m genişlik ile 5,60 m derinlikten az olmayan (örneğin 19,04 m 2 kabin alanı) boyutlara sahip bir hidrolik tahrikli yük taşıma asansörü için: a) Çizelge 7 kullanılarak 6000 kg bir yük transferi için kabin azami alanı: 1600 kg = 5,04 m². Çizelge 7 nin altındaki nota göre: 6000 kg kg = 4400 kg / 100 = 44, bu durumda 44 x 0,40 m² = 17,60 m². Böylece beyan yükü için kabin toplam azami alanı = 5,04 m² + 17,60 m² = 22,64 m². Kabinin seçilen alanı 19,04 m 2, müsaade edilen azami alandan küçük olması nedeniyle 6000 kg transferi için kabul edilebilir. b) Madde göre hesaplama, Çizelge 6, yüklerle tam dolu alan için denk gelen yük: 5 m² = 2500 kg Çizelge 6 nin altındaki nottaki c) bendine göre, 19,04 m² - 5 m² =14,0 m² / 0,16 m² =88, bu durumda 88 x 100 kg = 8800 kg. Böylece azami alan için kabin toplam yükü = 2500 kg kg = kg. Madde e göre listelenmiş asansör bileşenlerinin (örneğin kabin iskeleti ve güvenlik tertibatı vb.) hesaplanması, kg yük için yapılmalıdır Hidrolik tahrikli yük taşıma asansörlerinde, dengeleme ağırlıklı bir asansörün kullanılabilir kabin alanı, Çizelge 6 (Madde ) den bulunan kabin yükü, hidrolik kaldırma ünitesi ve boru donanımı için tasarlanmış basıncın 1,4 katını aşmasına neden olmayacak şekilde olmalıdır. 59

65 ICS TS Hidrolik tahrikli yük taşıma asansörlerinde, kabin tasarımı; kabin iskeletini, kabin ile piston (silindir) arasındaki bağlantıyı, askı tertibat vasıtalarını (dolaylı aktif edilen asansörlerde), kabin güvenlik tertibatı, boru kırılma vanası, debi kısıtlayıcısı/bir yönlü debi kısıtlayıcısı, kenetlenme tertibatı, kılavuz rayları ve tamponları esas Çizelge 6 dan (Madde ) elde edilen bir yükü esas almalıdır. Silindirler, Çizelge 7 de verilen beyan yüküne göre hesaplanabilir İnsan sayısı İnsan sayısı, aşağıda verilen daha küçük değerlerden elde edilmelidir: a) Formülle, beyan yükü sonuca en yakın tam sayıya yuvarlatılarak bulunan, ya da 75 b) Çizelge 8. Çizelge 8 İnsan sayıları ve kabinin asgari kullanılabilir alanı. İnsan sayısı Kabinin asgari kullanılabilir alanı (m²) İnsan sayısı Kabinin asgari kullanılabilir alanı (m²) 1 0, ,87 2 0, ,01 3 0, ,15 4 0, ,29 5 0, ,43 6 1, ,57 7 1, ,71 8 1, ,85 9 1, , , ,13 20 insandan sonra, her bir insan için 0,115 m 2 ilave edilir Kabinde aşağıda verilenler gösterilmelidir: a) İmalatçının/montajı gerçekleştirenin ismi, b) Montaj seri numarası, c) İmal yılı, d) Asansörün beyan yükü, kg, e) İnsan sayısı. İnsan sayıları, Madde e göre belirlenmelidir. Uyarı, kg İNS veya ağırlık ve insanlar için kullanılan resimli gösterimler (piktogram) ile yapılmış olmalıdır. Örneklere bakılmalıdır: İnsanlar için: ve yük için: Not Resimli gösterim, her biri diğerinin üstünde veya altında ve herhangi bir sırada olan sayının öncesi veya sonrasında olabilir. Uyarıda kullanılan karakterler ve resimli gösterimlerin asgari yüksekliği aşağıda verilen değerler gibi olmalıdır. Baş harf ve sayılar ve resimli gösterimler için 10 mm, 60

66 ICS TS -10 Küçük harfler için 7 mm Yük taşıma asansörleri için her zaman yükleme alanında görülebilen bir işaret, beyan yükünü göstermelidir Kabinin duvarları, zemini ve çatısı Kabin, sadece aşağıdaki gibi müsaade edilen açıklıklarla, duvarlarla, zeminle ve tavanla tamamen kapatılmış olmalıdır. a) Kullanıcının normal erişimi için girişler, b) Acil durum tali giriş kapakları ve kapıları, c) Havalandırma kanalları Kabinin iskeleti, kılavuz patenleri, duvarları, zemini, tavanı ve çatısını içeren donanımı, normal asansör çalışmasında ve güvenlik tertibatı çalışmasında uygulanacak olan kuvvetlere dayanması için mekanik dayanıma sahip olmalıdır Güvenlik tertibatı çalıştığında, düzgün dağıtılmayan yüklü veya yüksüz kabinin zemini, bunun normal çalışmasından % 5 den daha eğimli olmamalıdır Kabinin her bir duvarı, aşağıdakileri sağlayacak şekilde mekanik dayanıma sahip olmalıdır: a) Kabinin, içten dışa doğru herhangi bir noktasında dik olarak 5 cm² lik yuvarlak veya kare şeklinde bir alana eşit olarak dağılacak 300 N luk bir kuvvet uygulandığında: 1 mm den daha büyük herhangi bir kalıcı biçim değişikliği olmamalı ve 15 mm den daha fazla elastik şekil değişikliği olmamalıdır. b) Kabinin, içten dışa doğru herhangi bir noktasında dik olarak 100 cm² lik yuvarlak veya kare şeklinde bir alana eşit olarak dağılacak 1000 N luk bir kuvvet uygulandığında, kalıcı bir şekilde 1 mm den daha büyük biçim değiştirmemelidir. Not Bu kuvvetler, aynalar, dekoratif paneller, kabin çalışma panel/panelleri ve vb. hariç yapı duvarı üzerinde uygulanabilir Camdan veya kısmi camdan yapılmış kabin duvarları lamine olmalıdır. Ağır darbeli sarkaç tertibatının (EN 81-50:2014, Madde ) 500 mm yükseklikte düşmeye eşit darbe enerjisi veya yumuşak darbeli sarkaç tertibatının (EN 81-50:2014, Madde ) 700 mm yükseklikte düşmeye eşit darbe enerjisi, cam elemanı merkezinde kısmi cam duvarlarda veya panel merkezinde zeminin 1 m üstü bir noktada, cam duvara çarptığında, aşağıdakiler doğrulanmalıdır: a) Duvar elemanı üzerinde çatlaklar bulunmadığı, b) Azami 2 mm çapında yongalar hariç camın yüzeyinde hasar bulunmadığı, c) Bütünlük kaybedilmediği. Kabin duvarları, Çizelge 9 a göre düz camdan yapılmış ve bütün kenarları çerçevelenmişse, bu deneylerin yapılmasına gerek yoktur. Yukarıdaki deneyler, kabinin duvarının iç yüzeyinde yapılmalıdır. 61

67 ICS TS -10 Çizelge 9 Kabinin duvarlarında kullanılan düz cam paneller Cam tipi Sertleştirilmiş lamine veya temperlenmiş lamine Lamine Azami 1 m Asgari kalınlık (mm) 8 ( ,76) 10 ( ,76) İç teğet çemberin çapı Azami 2 m Asgari kalınlık (mm) 10 ( ,76) 12 ( ,76) Camın duvara tespit şekli, güvenlik tertibatı çalışması dâhil seyir yönünde karşılaşılan tüm darbelerde (şoklarda) camın tespit yerlerinden kayarak çıkmasını engellemelidir Cam paneller aşağıda belirtilen bilgileri kapsayacak şekilde işaretlenmelidir: a) İmalâtçının adı ve ticarî markası, b) Camın tipi, c) Kalınlığı (örneğin: 8/8/0,76 mm) Kabin çatısı Madde nin gereklerine uygun olmalıdır Camdan yapılan kabin duvarları döşeme seviyesinden 1,10 m den daha alçakta ise, döşemeden 0,90 m ile 1,10 m arasında bir yüksekliğe el tutamağı konulmalıdır. Bu tutamak camdan bağımsız olarak tespit edilmelidir Kabin kapısı, zemini, duvarı, tavanı ve dekoratif malzemeleri Kabin gövdesinin yapı desteklemesi, alev almaz malzemelerden yapılmalıdır. Kabin zemini, duvar ve tavan son işlemleri için (rötuşlarının) seçilen malzemeleri, aşağıda listelendiği gibi EN in gereklerine uygun olmalıdır: Zemin kaplaması: Cfl-s2; Duvar: C-s2, d1; Tavan: C-s2, d0. Boya rötuşları, duvar üzerindeki 0,30 mm ye kadar lamineler ve çalıştırma tertibatı gibi donanımlar, aydınlatma ve göstergeler yukarıdaki gereklerden hariç tutulmuştur. Kabin içinde kullanılan aynalar veya diğer cam tamamlayıcılar, kırılmışsa EN 12600:2002, Ek C ye göre B veya C moduna uygun olmalıdır Kabin etek sacı Her bir kabin eşiğine, karşısındaki net durak kapısının en az tam genişliğinde uzayan bir kabin eteği sacı monte edilmiş olmalıdır. Bu dikey kısım, aşağıya doğru, yatay düzlemle en az 60 lik bir açı yapacak şekilde eğik bir kısımla uzatılmalıdır. Yatay düzlemde bu eğik kısmın çıkıntısı, 20 mm den az olmamalıdır. Kabin eteği sacı tarafındaki (yüzündeki) herhangi bir çıkıntı, bağlantı elemanları gibi, 5 mm yi aşmamalıdır. 2 mm yi aşan çıkıntılar yataya göre en az 75 pahlı olmalıdır. 62

68 ICS TS Dikey kısmın yüksekliği, en az 0,75 m olmalıdır Dikey kısmın daha alttaki kenarı boyunca herhangi bir noktasında durak tarafından kabin eteğine dik olarak 5 cm² lik yuvarlak veya kare şeklinde bir alana eşit olarak dağılacak şekilde 300 N luk bir kuvvet uygulandığında, kabin eteği sacı aşağıdaki şekil değişikliğini göstermeden dayanmalıdır: a) 1 mm den daha büyük kalıcı şekil değişikliğine, b) 35 mm den daha büyük elastik şekil değişikliğine Acil durum kapakları ve acil durum kapıları Kabin çatısına, acil durumda kullanılan bir kapağın monte edildiği yer, (bk. Madde 0.4.2) 0,40 m 0,50 m net açıklık boyutlarında olmalıdır. Not Alan müsaade ettiğinde, 0,50 m x 0,70 cm boyutlarında bir kapak tercih edilir Artışık bulunan iki kabin arasındaki yatay açıklığın 1 m yi aşmadığı durumlarda acil durum kapıları kullanılabilir (bk. Madde ). Bu durumda her bir kabin, kurtarılacak insanı kurtarmanın gerçekleştiği yerin seviyesine getirmeye müsaade eden bitişik kabin konumunu belirleyen vasıtalarla donatılmalıdır. Kurtarma olayında, kabin acil durum kapakları arasındaki mesafe, taşınabilir/seyyar köprü veya kabin içinde bütünleşik köprü 0,35 m den daha büyük olduğunda, acil durum kapılarının açılmasına uygun yeterli açıklıkla birlikte 0,50 m asgari genişliği ve parmaklığa (el tutamağa) sahip olmalıdır. Bu köprü, 2500 N asgari bir kuvveti dayanacak şekilde tasarımlanmalıdır. Köprü taşınabilir/seyyar ise, bina içerisinde kurtarmanın gerçekleştiği yerde depolanmalıdır. Köprünün kullanımı, talimat el kitabında belirtilmelidir. Acil durum kapıları varsa, bunlar en az 1,80 m yüksekliğinde ve 0,40 m genişliğinde olmalıdır Acil durumda kullanılan kapaklar veya kapılar montaj edildiğinde, bunlar aşağıdakilere uygun olmalıdır: Acil durumda kullanılan kapaklar ve kapılar, elle kilitleme tertibatları ile donatılmalıdır Acil durumda kullanılan kapaklar, anahtarsız kabin dışından ve Madde te belirtilen üçgene uygun bir anahtar ile kabin içinden açılmalıdır. Acil durumda kullanılan kapaklar, kabin içine doğru açılmamalıdır. Açık konumdaki acil durumda kullanılan kapaklar, kabin kenarını aşan çıkıntıya sahip olmamalıdır Acil durum kapıları, anahtarsız kabin dışından ve Madde te belirtilen üçgene uygun bir anahtar ile kabin içinden açılmalıdır. Acil durum kapıları, kabinin dışına doğru açılmamalıdır. Acil durum kapıları, karşı ağırlık veya dengeleme ağırlığı hareket yolunda veya bir kabinden diğerine geçişi mani olan sabitlenmiş bir engel (kabin ayırma kirişleri hariç) önünde yerleştirilmemelidir Madde de belirtilen kilitleme, Madde ye uygun elektrikli güvenlik tertibatı vasıtaları tarafından gerçekleştirilmelidir. Acil durum kapaklarında bu tertibat, kilitlendiğinde bitişik asansörü de durdurmalıdır. 63

69 ICS TS -10 Asansörün tekrar servis vermesi için hazır olması, sadece kasıtlı olarak tekrar kilitlemeden sonra mümkün olmalıdır Kabin çatısı Madde e ilave olarak, kabin çatısı, aşağıdaki gerekleri karşılamalıdır: a) Kabin çatısı, Madde de belirtildiği gibi azami insan sayısına dayanacak şekilde yeterli dayanıma sahip olmalıdır. Bununla birlikle, kabin çatısı, kalıcı şekil değiştirmeden 0,30 m x 0,30 m lik bir alan üzerine herhangi bir noktada asgari 2000 N luk bir kuvvete dayanmalıdır. b) Bir kişinin çalışmak için veya çalışma alanları arasında hareket etmek için ihtiyaç duyulan kabin çatı yüzeyi, kaymaya müsaade etmemelidir. Not Kılavuz bilgi için EN ISO Madde bakılmalıdır Aşağıdaki koruma sağlanmalıdır: a) Kabin çatısı, aşağıda verilenlerden birine uygun asgari 0,10 m yüksekliğe konumlandırılmış korkuluk eteği ile donatılmalıdır: 1) Kabin çatısının dış kenarı üzerine veya 2) Dış kenar ile korkuluk pozisyonu arasında (Madde e uygun korkuluk kullanıldığında). b) Yatay düzlemde serbest mesafe, kuyunun duvarına ve kabin çatısının dış kenarına dik ötesinde ve dik olarak, 0,30 m yi aştığı durumda, bir korkuluk, Madde te verilen boyutları sağlamalıdır. Serbest mesafeler, genişliği veya yüksekliği 0,30 m den az olan girintilerden daha büyük mesafeye müsaade edilen kuyunun duvarına göre ölçülmelidir Kabin çatısının dış kenarı ve kuyunun duvarı arasına yerleştirilmiş asansör bileşen/bileşenler, düşme riskini önleyebildiği durumda (bk. Şekil 15 ve Şekil 16), koruma, aşağıda verilen şartları aynı anda karşılamalıdır: a) Kabinin dış kenarı ile kuyu duvarı arasındaki mesafe 0,30 m den daha büyük olduğunda, kabin çatısının dış kenarı ile ilgili bileşen/bileşenler arasında, bileşenler arasında veya korkuluk ucu ile bileşen/bileşenler arasında 0,30 m çaptan daha büyük yatay bir daire yerleştirmek mümkün olmamalıdır. b) 300 N'luk bir kuvvet, bileşene herhangi bir dik açıda yatay olarak uygulandığında, a) bendi karşılanamadığı durumda bileşenin sapmasına neden olmamalıdır. Bileşen, kabinin seyir hareketi boyunca Madde de belirtildiği gibi korumanın aynı seviyesini sağlamak için kabin çatısı üzeri yüksekliğe uzatılmalıdır. 64

70 ICS TS -10 Açıklama : Asansör kuyusu duvar : Asansör kabin çatı kenarı : Halatlar, kayışlar : Kılavuz rayları : Korkuluk Şekil 15 Düşmeden koruma sağlayan bileşenlerin örneği (elektrikli asansörler) Açıklama : Asansör kuyusu duvarı : Asansör kabin çatı kenarı : Piston-silindir : Kılavuz rayları :Korkuluk Şekil 16 Düşmeden koruma sağlayan bileşenlerin örneği (hidrolik asansörler) Korkuluklar, aşağıdaki gerekleri karşılamalıdır: a) Korkuluklar, parmaklık ve korkuluk yüksekliğinin yarısında bir ara çubuk içermelidir. b) Korkuluğun ve kuyu duvarının (bk. Şekil 17) parmaklıklarının iç kenarından dışında (ötesinde) yatay bir düzlemde serbest mesafe dikkate alınması, bunun yüksekliği, aşağıda verilen en az değerlerde olmalıdır: 1) Mesafe 0,50 m ye kadar olduğunda 0,70 m, 2) Mesafe 0,50 m yi aştığında 1,10 m. c) Korkuluk, kabin çatısı kenarlarından azami 0,15 m mesafede olacak şekilde yerleştirilmelidir, d) Parmaklıkların dış kenarı ile kuyunun herhangi bir parçası (karşı ağırlık veya dengeleme ağırlığı, anahtarlar, raylar, konsollar vb.) arasındaki mesafe, en az 0,10 m olmalıdır N luk bir kuvvet korkuluğun en üstündeki herhangi bir noktaya dik açılarda uygulandığında, 50 mm den daha büyük elastik deformasyon göstermeden dayanmalıdır. 65

71 ICS TS -10 Asgari 100 mm yüksekliğinde bir korkuluk eteği hariç olmak üzere korkuluk gerekli değildir. Asgari 100 mm yüksekliğinde korkuluk eteği ve asgari 700 mm yüksekliğinde bir korkuluk gereklidir. Asgari 100 mm yüksekliğinde korkuluk eteği ve asgari 1100 mm yüksekliğinde bir korkuluk gereklidir. Şekil 17 Kabin çatısı korkuluğu Yükseklik Kabin çatısında kullanılacak herhangi bir cam lamine olmalıdır Kabine sabitlenmiş kasnaklar ve/veya dişliler, Madde ye göre korumaya sahip olmalıdır. 66

72 ICS TS Kabin en üstündeki donanım Kabin üstünde aşağıdakiler bulunmalıdır: a) Bir sığınma alanından (Madde ) 0,30 m yatay mesafe içinde, Madde e uygun çalışabilir kumanda tertibatı (bakımda kullanılan), b) Muayene veya bakım personeli için giriş noktasından 1 m den daha fazla olmayan ve kolayca erişilebilir bir konumda, Madde e uygun durdurma tertibatı, Bu tertibat, giriş noktasından 1 m den daha fazla olmayan mesafede bulunmuyorsa, muayene çalışma kumandası yanına konulan bir tertibat olabilir. c) Madde ye uygun olan priz çıkışı Havalandırma Kabinler, kabin alt ve üst kısımlarında havalandırma kanallarıyla donatılmalıdır Kabinin üst kısmında yer alan havalandırma kanallarının (menfezlerinin) etkin alanı, kullanılabilir kabin alanının en az % 1 i olmalı ve bu değer kabinin alt kısmındaki kanallara da uygulanmalıdır. Kabin kapısı etrafındaki açıklıklar, havalandırma deliklerinin alanının hesaplanmasında, gerekli olan etkin alanın % 50 sine kadar hesaba katılabilir Havalandırma deliklerinin yapım ve düzenlenmesi, 10 mm çapında düz ve yuvarlak rijit bir çubuğun, içeriden kabin duvarları boyunca geçirilmesi mümkün olmayacak bir şekilde olmalıdır Aydınlatma Kabin, herhangi bir duvardan 100 mm den az olmayan herhangi bir noktadaki zeminden 1 m yukarıda ve bir kumanda tertibatı üzerinde en az 100 lüks (lux) şiddetinde bir aydınlatma sağlayacak kalıcı olarak montajı yapılmış elektrikli aydınlatma ile donatılmalıdır. Not Parmaklıklar, yukarıya doğru açılan (kırmalı) koltuk vb. şekilde olabilen kabin yapılanması, ihmal edilebilir gölge oluşturabilir. Işık ölçer, lüks (lux ) seviyesi okunduğunda, en kuvvetli ışığa doğru yönlendirilmelidir En az paralel olarak bağlanmış iki lamba bulunmalıdır. Not Bu lamba kavramı, örneğin, ampul, floresan tüp vb. münferit ışık kaynağını tarif etmek için kullanılmaktadır Kabin park halinde ve kapılar kapalı durumu haricinde, kabin sürekli olarak aydınlatılmış olmalıdır Aşağıda belirtilenlerde 1 h (saat) için en az 5 lüks (lux) bir ışık şiddeti sağlayabilen otomatik olarak tekrar şarj edebilir acil durum beslemeli acil durum lambaları bulunmalıdır: a) Kabinde ve çatısında bulunan her bir alarm başlatma cihazında, b) Kabin merkezinde zeminin 1 m üstünde, c) Kabin çatısının merkezinde zeminin 1 m üstünde. Bu aydınlatma, normal aydınlatma beslemesinin arızasında otomatik bir şekilde devreye girmelidir. 67

73 ICS TS Karşı ağırlık ve dengeleme ağırlığı Genel Bir dengeleme ağırlığı kullanımı, Madde de belirtilmiştir Karşı ağırlık veya dengeleme ağırlığı, dolgu ağırlığından (üst üste dizilen bloklardan) oluşuyorsa, bunların yerinden çıkmasını önlemek için gerekli tedbirler alınmalıdır. Bunu sağlamak için bir çerçevede içine monte edilmiş ve çerçeve içinde güvenli hale getirilmiş olmalıdır Karşı ağırlık veya dengeleme ağırlığına monte edilmiş saptırma kasnakları ve/veya zincir makaraları Madde ye uygun bir koruma tertibatına sahip olmalıdır. 5.5 Askı tertibatı ve dengeleme tertibatı ve ilgili koruma tertibatı Askı tertibatı Kabinler, karşı ağırlıklar veya dengeleme ağırlıkları, çelik halatlar veya paralel bağlantılı çelik zincirler (Galle tipi) veya makara zincirlerle asılmalıdır Halatlar aşağıdaki gereklere uygun olmalıdır: a) Halatların beyan çapları en az 8 mm olmalıdır, b) Tellerin çekme dayanımı ve diğer karakteristikler (imalat, uzama, ovallik, esneklik, deneyleri, vb.), EN e uygun olmalıdır Halatların veya zincirlerin sayısı en az iki olmalıdır. Hidrolik asansörlerde bu asgari sayı, kabin ile herhangi bir dengeleme ağırlığı arasındaki bağlantı için iki ve hidrolik kaldırma ünitesinin her dolaylı hareketi için iki olmalıdır. Not Palangalı sistemlerde, palanga kollarındaki (donam) toplam halat veya zincir sayısı değil, bağımsız halat veya zincir sayısı hesaba katılmalıdır Halat veya zincirler birbirinden bağımsız olmalıdır Kasnak, makara, tambur ve halat çapı oranları, halat/zincir bağlantı uçları Kasnakların, makaraların veya tamburların bölüm (halat ortasından ortasına ölçülen) çapı ile askı tertibatı halatlarının beyan çapı arasındaki oran, askı tertibatı halat ipliklerinin sayısından bağımsız olarak en az 40 olmalıdır Askı tertibatı güvenlik katsayısı aşağıdaki değerlerden az olmamalıdır: a) 12 Üç veya daha fazla halatlı sürtünmeli tahrik düzeninde, b) 16 İki halatlı sürtünmeli tahrik düzeninde, c) 12 Halatlı hidrolik asansörlerde ve tambur tahrik düzeninde. d) 10 Zincirli düzende. Buna ilave olarak, halatlı tahrikli asansörlerin askı tertibatı güvenlik faktörü, EN 81-50:2014, Madde 5.12 ye göre hesaplanan değerden daha az olmamalıdır. Güvenlik katsayısı, bir halatın asgari kopma kuvvetinin, newton cinsinden, kabin beyan yükü ile yüklü ve en alt durakta duruyorken bir halata gelen azami kuvvete, newton cinsinden oranıdır. Pozitif ve hidrolik tahriklilerde dengeleme ağırlığı halatları veya zincirlerin güvenlik faktörü, dengeleme ağırlığının ağırlığı nedeniyle halata/zincire göre hesaplanan üst değer olmalıdır. 68

74 ICS TS Madde e göre halat ve halat tespit noktaları arasındaki bağlantı, asgari halat kopma yükünün en az % 80 ine dayanabilmelidir Halat uçları; kabine, karşı ağırlığa veya dengeleme ağırlığına ve/veya soket tipi (geçmeli) kendinden sıkı geçmeli vasıtalarla donam halatlarının ölü parçalarının askı noktalarına (örneğin, EN veya EN göre), güvenli halka gözlerine(örneğin, EN göre) ve/veya dövme bağlantı tespit uçlarına (örneğin EN göre) sabitlenmelidir. Not EN bölüm 3, bölüm.6, bölüm 7 ve bölüm 8 e göre halat bağlantı uçları, halatın asgari kopma yükünün en az % 80 sini sağladığı (karşıladığı) kabul edilebilir Halatların tamburlara bağlantısı, kamalı klemensler ile engelleyici bir sistem kullanılarak veya en az iki adet klemens kullanılarak gerçekleştirilmelidir Her bir zincirin uçları; kabine, karşı ağırlığa veya dengeleme ağırlığına veya donam zincirlerinin ölü parçalarının askı noktalarına bağlanmalıdır. Zincir ve zincir tespit noktaları arasındaki bağlantılar, en küçük zincir kopma yükünün en az % 80 ine dayanabilmelidir Halat tahriki Not Tasarımda dikkate alınması gereken örnekler, EN 81-50:2014, Madde 5.11 de verilmektedir. Halat tahriki, aşağıdaki üç şartı karşılayacak şekilde olmalıdır: a) Kabin, Madde e veya Madde ye göre beyan yükünün %125 i ile yüklü olduğunda durak seviyesinde kaymadan tutulmalıdır. b) Stroku azaltılmış tamponlar dâhil olmak üzere, tamponların tasarımında dikkate alınan hız değerinden daha düşük veya eşit olan bir hıza düşürmek için boş veya beyan yükü ile yüklü iken kabinin acil frenlenmesi sağlanmalıdır. c) Aşağıdakilerden birisi nedeniyle kabin veya karşı ağırlıktan birisi durdurulmuşsa, boş kabin veya karşı ağırlığın tehlikeli bir konuma ulaşması mümkün olmamalıdır: 1) Halatlar, tahrik kasnağı üzerinde kaymışsa veya 2) Madde ye uygun elektrikli güvenlik tertibatı yardımıyla makina durdurulmuşsa. Not Kabinin aşırı yavaşlaması ve kabin veya karşı ağırlığın aşırı hareketlenmesinde çarpışma riski oluşturmaması veya aşağıya doğru (geriye doğru) düşmesi askı tertibatı vasıtaları üzerinde darbe kuvvetine neden olmaması şartıyla kabinin veya karşı ağırlığın az kaldırılması, kabul edilebilir Pozitif tahrikli asansörlerde halatların sarılması Madde b) deki şartlara göre kullanılabilen tambur, kullanılan halatlara uygun helezon şeklinde olan yivlere ve kanallara sahip olmalıdır Kabin tam olarak sıkışmış (kapanmış) tampon üzerine oturduğunda, tambur kanalarında en az bir buçuk sarım halat kalmış olmalıdır Tamburun üzerine sarılmış sadece bir kat halat bulunmalıdır Kanallara göre halatların sapma açısı, 4 yi aşmamalıdır Yükün, halatlar veya zincirler arasında dağılımı Askı halatları veya zincirlerindeki gerilmelerin dengelenmesi için, bunların uçlarından en az birinde bir kendiliğinden çalışan (otomatik) bir tertibat bulunmalıdır. 69

75 ICS TS Dişli çarkıyla çalışan zincirlerde, bunların dengeleme ağırlığına bağlanmış uçları ile birlikte kabinine bağlanmış uçları, böyle bir dengeleme (eşitleme) tertibatlarıyla donatılmalıdır Aynı mil üzerinde birden fazla zincir saptırma çarkları mevcutsa, bunlar birbirinden bağımsız olarak dönebilmelidir Gerilmeleri eşitlemek için yaylar kullanılıyorsa, bunlar gerilme sıkışması altında çalışmalıdır Normal olmayan uzama, gevşeyen halat veya gevşeyen zincir durumundan koruma için aşağıdaki şartlar sağlanmış olmalıdır: a) Kabinin askı tertibatı için iki halat veya iki zincir kullanılması durumunda, bir halat veya zincirin biri diğerine göre normal olmayan uzarsa, Madde ye uygun bir elektrikli güvenlik tertibatı asansörün durmasını sağlamalıdır. b) Pozitif tahrikli asansörler ve hidrolik asansörlerde, gevşemiş halat (veya zincir) riski varsa, Madde ye uygun elektrikli güvenlik tertibatı, gevşeme meydana geldiğinde makinayı durdurmalıdır. Durdurma sonrası normal çalışma, önlenmiş olmalıdır. İki veya daha fazla hidrolik kaldırma ünitesi olan hidrolik asansörlerde bu gerekler, her bir askı tertibat takımı için uygulanır Halatların veya zincirlerin uzunluklarını ayarlamada kullanılan tertibatlar, ayardan sonra kendiliğinden gevşemeyecek bir yapıya sahip olmalıdır Dengeleme tertibatları Yeterli halat tahriki veya kaldırma motor gücünü sağlamak için askı halatlarının ağırlığına ait dengeleme, aşağıdaki şartlara uygun olarak sağlanmalıdır: Halat tahriki veya kaldırma motor gücününün yeterli olduğundan emin olmak için, askı halatlarının ağırlığına ait dengeleme, aşağıdaki şartlara uygun olarak sağlanmalıdır a) 3,0 m/s yi aşmayan beyan hızlarında, zincirler, halatlar veya kayışlar gibi vasıtalar kullanılabilir, b) 3,0 m/s yi aşan beyan hızlarında, dengeleme halatları sağlanmalıdır, c) 3.5 m/s yi aşan beyan hızlarında, burada ilave olarak gergi tertibatı bulunmalıdır Gergi tertibatının çalışması, Madde ye uygun elektrikli bir güvenlik tertibatı vasıtasıyla asansör makinasının durmasını sağlamalıdır. d) 1,75 m/s yi aşan beyan hızlarda, germesiz dengeleme tertibatları, döngü yakınında kılavuzlanmış olmalıdır Dengeleme halatlarının her kullanılmasında aşağıdakiler uygulanmalıdır: a) Dengeleme halatları, EN te belirtildiği gibi olmalıdır, b) Gergi makaraları kullanılmalıdır, c) Gergi makarası bölüm çapının dengeleme halatlarının beyan çapına oranı, en az 30 olmalıdır, d) Gergi makaraları, Madde ye göre korumaya sahip olmalıdır, e) Gerilme, ağırlık ile sağlanmalıdır, f) Gerilme, Madde ye uygun elektrikli bir güvenlik tertibatı tarafından kontrol edilmelidir Gergi tertibatları; örneğin, zincirler, halatlar, kayışlar ve bunların bağlantı uçları, 5 güvenlik faktörü ile bu tertibatların maruz kaldığı herhangi bir statik kuvvete dayanmalıdır. 70

76 ICS TS -10 Kabin ile veya kabinin hareket seyrinin en üstündeki karşı ağırlık ile dengeleme tertibatlarının azami askılanmış ağırlığı ve gergi kasnağı donanımının bir buçuk katı ağırlık, kullanılan yerde, dahil edilmiş olmalıdır Kasnaklar, makaralar ve zincir dişliler için tedbirler Aşağıdakilerden kaçınmak için kasnaklar, makaralar ve zincir dişlileri, hız regülatörü, gergi ağırlığı makaraları için Çizelge 10 a göre tedbirler alınmalıdır: a) Şahısların yaralanmasından, b) Gevşek olması durumunda halatların veya zincirlerin, makaralardan/dişlilerden çıkmasından, c) Halatlar/zincirler ve makaralar/dişliler arasına cisimlerin girmesinden. Çizelge 10 Kasnaklar, makaralar ve zincir dişlileri için tedbirler Madde e göre risk Kasnakların, makaraların ve zincir dişlilerin bulunduğu konum a b c Çatısında x x x Kabinde Zemin altında x x Karşı ağırlık/dengeleme ağırlığı üstünde x x Makina ve makara dairelerinde x ² ) x Kuyuda Kabinin üstü x x Kuyu üst boşluğu Kabinin yanı x x Kuyu boşluğu ile üst boşluğu arasında x Kuyu boşluğu x x x Yukarıya doğru ilerleyen (uzayan) x ² ) x Hidrolik kaldırma ünitesi Aşağı doğru açılan (uzayan) x x Mekanik senkronizasyon tertibatları ile x x x Risk hesaba katılmalıdır. 1) Halatlar/zincirler, tahrik kasnağına veya makarasına/dişlisine yatay giriyorsa veya azami 90 ye kadar yatay üstü herhangi bir açıda ise gereklidir. 2) Koruma, halatların/zincirlerin kasnaklara, makaralara veya dişlilere girdiği veya çıktığı alanlara kazara erişimi asgari olarak engelleyecek şekilde bir sıkışma tampon siperi olmalıdır (bk. Şekil 18). x 1) x 1) x 1) 71

77 ICS TS -10 Açıklama A B C Kasnak Halat, kayış Sıkışma tampon siperi Şekil 18 Sıkışma tampon siperi örneği Tertibat, dönen parçalarının görünür olduğu, kontrol ve bakımlarının engellenmediği bir şekilde tasarımlanmalıdır. Bunlar delikli ise, boşluklar EN ISO 13857:2008, Çizelge 4 e uygun olmalıdır. Bunların sökülmesi, sadece aşağıdaki durumlarda gerekli olmalıdır: a) Halat/zincirin yenisiyle değiştirilmesi, b) Kasnak/zincir çarkının yenisiyle değiştirilmesi, c) Kanalların torna edilmesi. Kasnakların kanallarından halatların çıkmasını engelleyen tertibat; halatların kasnağa girdiği ve çıktığı yerin yanında bir emniyet tutucusuna ve makaranın yatay ekseni altında 60 den daha büyük sarım açısıyla yerleştirilmişse ve toplam sarım açısı 120 den daha büyükse en az bir ara tutucuya sahip olmalıdır (bk. Şekil 19). Şekil 19 Halat emniyet tutucularının yerleştirme örnekleri Kuyuda tahrik kasnakları, makaraları ve zincir dişlileri Tahrik kasnakları, makaraları ve zincir dişlileri, aşağıdaki şartlarda en düşük durak seviyesi üstünde kuyuda montaj edilebilir: a) Bir mekanik arıza olması durumunda kasnak/zincir dişlileri ayırıcısını düşmeden korumak için tutma tertibatı bulunmalıdır. Bu tertibat, kasnak/zincir dişlileri ağırlığına ve askılanmış yüklere dayanabilmelidir, b) Tahrik kasnakları, makaraları /zincir dişlileri kabinin dikey tarafına (görümüne) yerleştirilmişse, bu durumda kuyunun üst boşluğundaki açıklıklar, Madde ye göre olmalıdır. 72

78 ICS TS Serbest düşmeye, aşırı hıza, kontrolsüz kabin hareketine ve kabinin sürünerek kaymasına karşı tedbirler Genel hükümler Tertibat veya tertibat bileşimleri ve bunların çalıştırılması, kabini aşağıdaki durumlardan korumayı sağlamalıdır: a) Serbest düşmeden, b) Aşağı doğru ya da halatlı tahrikli asansör durumunda yukarı ve aşağı yönde aşırı hızdan, c) Kapılar açık kontrolsüz hareket etmeden, d) Hidrolik asansörler durumunda bir durak seviyesinden sürünerek kaymadan Halatlı ve pozitif vasıtalarla tahrikli asansörler için koruma tertibatları, Çizelge 11'e göre sağlanmalıdır. Çizelge 11 Halatlı ve pozitif vasıtalarla tahrikli asansörlerde koruma tertibatları Tehlikeli durumlar Koruma tertibatları Devreye girme tertibatları Kabinin aşağı yönde serbest düşmesi ve aşırı hızlanması Madde durumunda karşı ağırlık veya dengeleme ağırlığının serbest düşmesi Güvenlik tertibatı (Madde ) Güvenlik tertibatı (Madde ) Hız regülatörü (Madde ) Hız regülatörü (Madde ) veya 1 m/s aşmayan beyan hızları için Askı tertibatı vasıtalarının kopması ile devreye girme (Madde ) ve/veya Yukarı yönde aşırı hız (sadece halatlı tahrikli asansörlerde) Kapılar açık kontrolsüz kabin hareketi Yukarıya doğru hareket eden kabin aşırı hızdan koruma tertibatları (Madde 5.6.6) Kontrolsüz kabin hareketine karşı koruma (Madde 5.6.7) Güvenlik halatı ile devreye girmesi (Madde ) Madde da dâhil edilmiştir Madde de dâhil edilmiştir Hidrolik asansörlerde tertibat ve/veya tertibat birleşimi ve bunların çalıştırılması, Çizelge 12 ye göre sağlanmış olmalıdır. Buna ilave olarak Madde ye göre kontrolsüz kabin hareketine karşı koruma sağlanmış olmalıdır. 73

79 ICS TS -10 Çizelge 12 Hidrolik asansörlerde koruma tertibatları Asansörlerin tipi Seçmek için alternatif birleşimler Otomatik seviyelemeye ilave olarak kaymaya karşı tedbirler (Madde ) Kabinin aşağı doğru hareketi nedeniyle (Madde ) güvenlik tertibatının devreye girmesi (Madde ) Kenetlenme tertibat (Madde 5.6.5) Elektrikli kayma önleme sistemi (Madde ) Aşırı hızla serbest düşme veya yukarıya doğru harekete karşı tedbirler Doğrudan asansörün çalıştırılması Dolaylı asansörün hareket ettirilmesi Hız regülatörü (Madde ) nedeniyle devreye girmiş güvenlik tertibatı (Madde ) X X X Boru kırılma vanası (Madde 5.6.3) X X Debi kısıtlayıcı (Madde 5.6.4) Hız regülatörü (Madde ) nedeniyle devreye girmiş güvenlik tertibatı (Madde ) X X X Güvenlik halatı nedeniyle (Madde ) veya askı tertibatı vasıtalarının kopması nedeniyle devre girmiş (Madde ) güvenlik tertibatına (Madde ) ilave boru kırılma vanası (Madde 5.6.3) Güvenlik halatı nedeniyle (Madde ) veya askı tertibatı vasıtalarının kopması nedeniyle devre girmiş (Madde ) güvenlik tertibatına (Madde ) ilave kısıcı (Madde 5.6.4) X X X X X X 74

80 ICS TS Güvenlik tertibatı ve bunun devreye girme tertibatları Güvenlik tertibatı Genel hükümler Güvenlik tertibatı, aşağı yönde çalışabilmeli ve aşırı hız regülâtörü hızında devreye girebilmeli ve/veya askı tertibatı kopmuşsa, kılavuz raylarını sıkıca tutmayla ve kabini, karşı ağırlık veya dengeleme ağırlığını tutmayla karşı ağırlık veya dengeleme ağırlığı ve/veya beyan yükünü taşıyan bir kabini durdurabilmelidir. Yukarı yönde ilave çalışma fonksiyonuna sahip olan bir güvenlik tertibatı, Madde ya göre kullanılabilir Güvenlik tertibatı, bir güvenlik bileşeni olarak kabul edilmiştir ve EN 81-50:2014, Madde 5.3 deki gereklere göre doğrulanmalıdır Güvenlik tertibatı bilgi plakası üzerinde aşağıdaki bilgiler sabit bir şekilde belirtilmelidir: a) Güvenlik tertibatı imalatçısının ismi, b) Tip inceleme sertifikası numarası, c) Güvenlik tertibat tipi, d) Yük aralığı ile ilişkisi, bakım talimatında belirtilmişse, ayarlanabilir bir güvenlik tertibatı durumunda, müsaade edilen yük aralığı veya ayarlama değişkenleri işaretlenmelidir Güvenlik tertibatının farklı tipleri için kullanım şartları Kabin güvenlik tertibatı: a) Kaymalı tip olmalı veya b) Asansörün beyan hızı 0,63 m/s yi aşmıyorsa ani etkili tipten olabilir. Hidrolik asansörlerde hız regülatörü yardımıyla devreye girmeyen bağımlı makara (silindir) tipinden farklı olan ani etkili tipgüvenlik tertibatı, sadece boru kırılma vanasının devreye girme hızının veya debi sınırlayıcısının (tek yönlü debi kısıtlayıcısı) devreye girme azami hızının 0,80 m/s yi aşmadığı takdirde kullanılmalıdır Kabin veya karşı ağırlık veya dengeleme ağırlığı pek çok güvenlik tertibatı bulunduruyorsa, bunlar, kaymalı tipinde olmalıdır Karşı ağırlık veya dengeleme ağırlığının güvenlik tertibatı, beyan hızı 1,0 m/s yi aşıyorsa kademeli tipten olmalı, aksi takdirde güvenlik tertibatı ani etkili tipten olabilir Yavaşlama Kademeli güvenlik tertibatı için, karşı ağırlığının veya dengeleme ağırlığının veya beyan yükü ile yüklü kabinin serbest düşmesi durumunda ortalama yavaşlama, 0,2 gn ve 1 gn arasında olmalıdır Devre dışı kalma Kabinin, karşı ağırlığın veya dengeleme ağırlığının üzerindeki güvenlik tertibatının devre dışı kalması ve otomatik ilk ayara dönmesi, sadece kabin, karşı ağırlık veya dengeleme ağırlığı yükseltilmesi ile mümkün olmalıdır Güvenlik tertibatının serbest kalması (devreden çıkması), aşağıdaki şekilde beyan yüküne kadar tüm yük şartlarında mümkün olmalıdır: a) Acil durum çalışması için belirlenen vasıtalar ile (Madde veya Madde ) veya b) Yerinde bulunabilir prosedürlerin uygulanması (Madde 7.2.2). 75

81 ICS TS Güvenlik tertibatı serbest kaldıktan (devre dışı bırakıldıktan) sonra, asansörün tekrardan hizmete girmesi için yetkin bakım personelinin müdahalesini gerektirmelidir. Not Ana şalterin aktif hale gelmesi, asansörün kendi kendine tekrardan hizmete girmesine imkân vermek için yeterli olmamalıdır Elektrikli kontrol Kabin güvenlik tertibatı devrede iken, kabin üzerine monte edilmiş Madde ye uygun bir elektrikli güvenlik tertibatı, güvenlik tertibatının devreye girmesinden önce makinanın durmasını sağlamalıdır Yapımla ilgili şartlar Yakalama çeneleri veya güvenlik tertibatı blokları, kılavuz paten olarak kullanılmamalıdır Güvenlik tertibatı ayarlanabilirse, son ayarlama, mührün koparılmadan tekrar ayarlanmasını önleyecek şekilde mühürlenmiş olmalıdır Kazara güvenlik tertibatının devreye girmesi, mümkün olduğu kadar önlenmiş olmalıdır (örneğin, kılavuz patenlerinin yatay hareketine müsaade etmek için kılavuz raylara yeterli açıklık verilmesiyle) Güvenlik tertibatı, elektrikli, hidrolik veya pnömatik olarak çalışan tertibat/cihaz ile devreye girmemelidir Güvenlik tertibatı, askı tertibatı vasıtalarının kopmasıyla veya bir güvenlik halatıyla devreye girdiğinde, güvenlik tertibatının, hız regülatörünün devreye girme hızına karşılık gelen uygun bir hızda devreye girdiği kabul edilmelidir Güvenlik tertibatının devreye girme tertibatları Hız regülatörü ile devreye girme Genel hükümler Aşağıdakiler uygun bulunmalıdır: a) Güvenlik tertibatı için hız regülatörü devreye girmesi, aşağıdakilerden küçük olan ve beyan hızının en az % 115 ine eşit bir hızda meydana gelmelidir: 1) Bağımlı (sabit) makara tipi hariç olmak üzere ani frenlemeli güvenlik tertibatı için 0,8 m/s veya 2) Bağımlı makara tipinin ani frenlemeli güvenlik tertibatı için 1 m/s veya 3) 1,0 m/s yi aşmayan beyan hızları için kullanılan kaymalı güvenlik tertibatı için 1,50 m/s veya 4) 1,0 m/s yi aşan beyan hızlarında kullanılan kademeli bir güvenlik tertibatı için 1,25 v +(0,25/ v) m/s Beyan hızı 1 m/s yi aşan asansörlerde, (4) üncü bentteki gerekli değere mümkün olduğu kadar yakın devreye girme hızı seçilmesi önerilmektedir. Beyan hızı daha küçük asansörlerde, (a) bendinde gösterilen daha küçük sınır değere mümkün olduğu kadar yakın devreye girme hızı seçilmesi önerilmektedir. b) Devreye girme kuvveti meydana getirmek için sadece halatlı tahrik kullanan hız regülatörü aşağıdaki gibi olan kanallara sahip olmalıdır: bir sertleştirme işleminden geçirilmeli veya EN 81-50:2014, Madde göre işlenmiş olan. c) Güvenlik tertibatı çalışması ile ilgili dönme yönü, hız regülatörü üzerinde işaretlenmelidir, d) Devreye girdiğinde regülatör tarafından oluşturulan hız regülatörü halatındaki gerilme kuvveti, en az 76

82 ICS TS -10 aşağıda verilen iki değerden daha büyük olmalıdır: Güvenlik tertibatı devreye girmesi için gerekli olanın iki katı veya 300 N Tepki süresi Tehlikeli bir hıza ulaşımdan önce hız regülatörünün devreye girmesini garanti etmek için (bk. Madde 81-50:2014, Madde ), regülatör üzerindeki devreye girme noktaları arasındaki mesafe, regülatör halatının hareketine göre 250 mm yi aşmamalıdır Hız regülatörü halatları Bir hız regülatörü halatı, aşağıdaki şartları sağlamalıdır: a) Hız regülatörü EN te belirtilen halat teli ile tahrik edilmelidir. b) Halatın asgari kopma yükü, halatlı tahrik tipi hız regülatörü için 0,2 ye eşit bir µazami sürtünme faktörü dikkate alınarak hız regülatörünün devreye girdiği andaki halatında oluşturulan gerilme kuvveti için en az 8 güvenlik faktörü ile bulunmuş olmalıdır. c) Hız regülâtörü kasnaklarının bölüm (halat ortasından ortasına ölçülen) çapı ile halatın beyan çapı arasındaki oran en az 30 olmalıdır. d) Hız regülatörü halatı, gergi ağırlığına sahip bir kasnak tarafından gerilmiş olmalıdır. Bu kasnak veya kendi gergi ağırlığı, kılavuzlanmış olmalıdır. Hız regülatörü, kendi devreye girme değerlerinin gergi tertibatının hareketi ile değiştirilmemesi şartıyla gergi tertibatının bir parçası olabilir. e) Güvenlik tertibatı devre girdiği sırada, normalden daha büyük frenleme mesafesi durumunda olsa bile hız regülatörü halatı ve bağlantı uçları bozulmadan kalmalıdır. f) Hız regülatörü halatı, güvenlik tertibatından kolayca ayrılabilir olmalıdır Erişebilirlik Hız regülatörü aşağıdaki şartları sağlamalıdır: a) Hız regülatörü, muayene ve bakım için kolayca erişilebilir ve ulaşılabilir olmalıdır. b) Kuyu içerisine yerleştirilmişse hız regülatörü, kuyu dışından kolayca erişilebilir ve ulaşılabilir olmalıdır. c) Aşağıdaki üç şart yerine getirilirse, yukarıdaki gerekler uygulanmaz: 1) Madde e göre hız regülatörünün devreye girmesi, kontrolsüz devreye girme gerçekleşmediği ve harekete geçirme tertibatı yetkisiz personel için ulaşılabilir olmadığı kuyu dışından kablosuz hariç olmak üzere uzaktan bir kumanda vasıtasıyla gerçekleştirilmişse ve 2) Hız regülatörü, kabin çatısından veya kuyu boşluğundan muayene ve bakım için erişilebilirse ve 3) Kabin, karşı ağırlık veya dengeleme ağırlığı yukarıya doğru hareket ettiğinde hız regülatörü devreye girdikten sonra, normal konumuna otomatik bir şekilde döndürüldüğünde. Bununla birlikte, elektrikli cihaz parçaları, hız regülatörünün normal fonksiyonlarını etkilemeyen uzaktan kumandayla normal konumuna kuyunun dışından geri döndürülebilir Hız regülatörünün devreye girmesi ihtimali Kontroller ve deneyler sırasında, güvenli bir şekilde hız regülatörünün devreye girmesiyle Madde a) dan daha küçük bir hızda güvenlik tertibatının çalıştırılması mümkün olmalıdır. Hız regülatörü ayarlanabilirse son ayar, mühür koparılmadan tekrar ayarlanmayı önleyecek şekilde mühürlenmiş olmalıdır. 77

83 ICS TS Elektrikli kontroller Aşağıdakiler yerine getirilmelidir: a) Hız regülâtörü veya başka bir tertibat, Madde ye uygun bir elektrikli güvenlik tertibatı vasıtasıyla, aşağı veya yukarı yöndeki kabin hızının regülâtörün devreye girdiği hıza ulaşması öncesi, asansör makinasının durdurmasını sağlamalıdır. Bununla birlikte, beyan hızı 1 m/s yi aşmadığı için bu tertibat, en az regülatör devreye girme hızına ulaştığı anda çalışabilir. b) Güvenlik tertibatı serbest kaldıktan (devre dışı bırakıldıktan) sonra (Madde ), hız regülatörü otomatik şekilde ilk ayar konumuna kendi kendine gelmezse, Madde ye uygun elektrikli bir tertibat, asansörün çalışmaya başlamasını önlemelidir. Bununla birlikte bu tertibat, Madde d) 2) de belirtilen durumda devre dışı olmalıdır c) Regülatör halatının kopması veya aşırı halat sünmesi, Madde ye uygun elektrikli güvenlik tertibatı vasıtasıyla motorun durdurulmasına neden olmalıdır Hız regülatörü, bir güvenlik bileşeni olarak kabul edilmeli ve EN 81-50:2014, Madde 5.4 deki gereklere göre doğrulanmalıdır Hız regülatörü bilgi plakası üzerinde, aşağıda belirtilenler sabitlenmiş olmalıdır: a) Hız regülatörün imalatçısının ismi, b) Tip inceleme sertifika numarası, c) Hız regülatörü tipi, d) Ayarlandığı gerçek devreye girme hızı Askı tertibatı vasıtalarının kopması nedeniyle devreye girme Güvenlik tertibatı, askı tertibatı vasıtalarının kopması nedeniyle devreye girdiğinde, aşağıdakiler uygulanır: a) Harekete geçirme mekanizması tarafından uygulanan gerilme kuvveti, en az aşağıdaki iki değerin daha büyüğü olmalıdır: 1) Güvenlik tertibatının devreye girmesi için gerekli olan veya 2) 300 N. b) Güvenlik tertibatının devreye girmesi için yaylar kullanıldığında, bunlar kılavuzlanmış sıkıştırma tipinde olmalıdır, c) Deney sırasında kuyuya girmeye ihtiyaç olmaksızın güvenlik tertibatının ve bunun harekete geçme mekanizmasının yapılacak bir deney için mümkün olmalıdır. Bu amaçla, kabin yukarı yükselirken (normal çalışmada), askı tertibatı halatında gergi kaybı oluşması nedeniyle, güvenlik tertibatının devreye girmesine imkân verecek bir tertibat sağlanmış olmalıdır. Sağlanan vasıtalar mekaniksel ise, çalıştırmak için gerekli olan kuvvet 400 N u aşmamalıdır. Bu deneyler sonrasında, asansörün kullanımına zarar veren bir bozulma veya kötüleşmenin oluşmadığı kontrol edilmelidir. Not Bir deney gerçekleştirilirken, tertibatların kuyunun içine depolanması ve dışarı taşınması kabul edilebilir Güvenlik halatı yardımıyla devreye girme Güvenlik halatı yardımıyla güvenlik tertibatı devreye girdiğinde, aşağıdakiler uygulanır: 78

84 ICS TS -10 a) Güvenlik halatı tarafından uygulanan gerilme kuvveti, en az aşağıdaki iki değerin daha büyüğü olmalıdır: 1) Güvenlik tertibatının devreye girmesi için gerekli olan veya 2) 300 N. b) Güvenlik halatı, Madde e uygun olmalıdır. c) Halat, kopması halinde güvenlik fonksiyonu etkilemeyecek şekilde yer çekimi yardımıyla veya yaylarla gerilmiş olmalıdır. d) Güvenlik tertibatı devreye girdiği sırada, normalden daha büyük bir frenleme mesafesi durumunda bile güvenlik halatı ve kendi bağlantı uçları sağlam kalmalıdır. e) Güvenlik halatının kopması veya sünmesi, elektrikli bir güvenlik tertibatı (Madde ) vasıtasıyla makinanın durdurulmasına neden olmalıdır. f) Güvenlik halatları taşınmasında kullanılan kasnaklar, askı tertibatı halatları veya zincirlerini taşıyan herhangi bir mil veya kasnaktan bağımsız olarak monte edilmelidir. g) Koruma tertibatları, Madde e uygun olarak tedarik edilmelidir Kabinin aşağı doğru hareketiyle devreye girme Halat yardımıyla devreye girme Güvenlik tertibatı halatla devreye girmesi durumunda aşağıdaki şartlar yerine getirilmiş olmalıdır: a) Normal bir duruştan sonra güvenlik tertibatı ile bağlantılı Madde deki şartlara uygun bir halat (örneğin, hız regülâtörü halatı), Madde a) ya uygun bir kuvvetle sabit tutulmalıdır. b) Halatı sabit tutma mekanizması kabinin normal çalışmasındaki hareketlerinde serbest kalmalıdır. c) Halatı sabit tutma mekanizması, kılavuzlanmış ve baskı (helisel) yay/ yaylarla ve/veya ağırlık kuvvetiyle çalıştırılmalıdır. d) Kurtarma çalışması her durumda mümkün olmalıdır. e) Halatı sabit tutma mekanizması üzerindeki Madde de belirtilen bir elektrikli güvenlik tertibatı en geç, halatı sabit tutan ve makinayı durduran mekanizmanın etkili olması anında devreye girerek kabinin aşağı yöndeki normal hareketlerini engellemelidir. f) Kabinin aşağı yöndeki hareketi sırasında elektrik beslemesinin kesilmesi durumunda, güvenlik tertibatının halat tarafından kontrolsüz çalıştırılması engellenmiş olmalıdır. g) Halatı sabit tutma mekanizması, güvenlik tertibatının çalışması sırasında frenleme mesafesinin normalden daha uzun olması durumunda dahi zarar görmeyecek bir yapıya sahip olmalıdır. h) Halatı sabit tutma mekanizması, kabinin yukarı yönde bir hareketinde zarar görmeyecek bir yapıya sahip olmalıdır Manivela ile çalıştırılma Güvenlik tertibatı bir manivela ile çalıştırılması durumunda aşağıdaki şartlar yerine getirilmiş olmalıdır: a) Bir kabinin normal duruşu sonrasında güvenlik tertibatı ile bağlantılı bir manivela, her durakta bulunan sabit bir durdurucuya bağlanacak bir konuma ilerletilmelidir. b) Manivela, kabinin normal hareketi esnasında geri çekilmiş olmalıdır. c) Manivelanın ileri konuma doğru hareketi, kılavuzlanmış ve sıkıştırma yay/yaylarla ve/veya yer çekimi kuvvetiyle gerçekleşmelidir. d) Acil durum müdahalesi her durumda mümkün olmalıdır. e) Kabinin aşağı yöndeki bir hareketi sırasında elektrik güç beslemesinin kesilmesi durumunda, manivela ile güvenlik tertibatının kontrolsüz devreye girmesini engellemek için tedbirler alınmalıdır. 79

85 ICS TS -10 f) Manivela tasarımı ve sistemin durması, aşağıdaki durumlarda hasar oluşturmayacak şekilde olmalıdır: 1) Daha uzun frenleme mesafelerinde bile güvenlik tertibatı devreye girmesi sırasında, 2) Kabinin yukarıya doğru bir hareketi nedeniyle. g) Bir elektrikli tertibatı, normal durdurma sonrası devreye alma manevelası ilerletilmiş konumunda olmadığında kabinin herhangi bir normal hareketini önlemelidir ve kabin kapıları kapalı olmalı ve asansör devre dışı bırakılmalıdır. h) Madde ye uygun bir elektrikli güvenlik tertibatı, devreye alma manivelası geri çekilmiş konumda bulunmadığında, kabinin herhangi bir aşağı doğru normal hareketini önlemelidir Boru kırılma vanası Boru kırılma vanası, aşağı yönde hareket eden kabini durdurabilmeli ve hareketsiz tutabilmelidir. Boru kırılma vanası en geç aşağı yön beyan hızı vd ye, 0,3 m/s ilâve edilerek (eklenerek) bulunan bir değere eşit hıza ulaştığında devreye girmelidir. Boru kırılma vanası, ortalama yavaşlama ivmesi 0,2 gn ile 1 gn arasında olacak şekilde seçilmelidir. 2,5 gn den büyük yavaşlama 0,04 s den uzun sürmemelidir. Ortalama yavaşlama a, aşağıdaki formülle değerlendirilir: Q. r a azami 6. A. n. t d Burada A Basıncın etkili olduğu hidrolik kaldırma ünitesinin alanı (cm 2 ), n Q azami r t d Bir boru kırılma vanasına sahip paralel çalışan hidrolik kaldırma ünitesi sayısı, Azami debi (litre/dakika), Donam katsayısı, Frenleme süresi (saniye) Değerler, teknik dosyası ve tip inceleme sertifikasından alınabilir Boru kırılma vanası, kuyu boşluğundan veya kabin çatısından doğrudan ayarlama ve muayene için erişilebilir olmalıdır Boru kırılma vanası aşağıdaki şekillerden biri olmalıdır: a) Silindirin bütünleşik bir parçası veya b) Doğrudan rijit olarak ve flanşla bağlanmış veya c) Silindirin yakınına yerleştirilmiş ve silindirle kaynaklı, flanşlı veya vidalı bağlantılı kısa rijit bir boru ile bağlanmış olmalı veya d) Silindire doğrudan vidalı bağlantı ile bağlanmış. Boru kırılma vanası faturalı bir vidalı uçla tedarik edilmelidir. Fatura, silindire kadar alın alına bitişmelidir. Silindir ile boru kırılma vanası arasında, sıkıştırma bağlantı elemanları veya genişleyen tip konik ağızlı bağlantı elemanları şeklindeki diğer bağlantı tiplerine müsaade edilmez. 80

86 ICS TS Birden fazla paralel çalışan hidrolik kaldırma ünitesi olan asansörlerde, müşterek bir boru kırılma vanası kullanılabilir. Diğer taraftan, boru kırılma vanaları, aynı anda kapanmayı sağlamak, kabin zemininin konumuna göre % 5 ten fazla eğilmesini engellemek için birbirine bağlanmalıdır Boru kırılma vanası, silindir gibi hesaplanmalıdır Boru kırılma vanasının kapanma hızı bir debi kısıtlayıcı tertibatı tarafından kontrol ediliyorsa, bu debi kısma tertibatından önce, mümkün olduğu kadar yakınına bir filtre konulmalıdır Makina alanında, kabini aşırı yükleme olmaksızın, boru kırılma vanasının devreye girme debisine erişmesine müsaade eden kuyu dışından elle çalışan bir tertibat bulunmalıdır. Bu tertibat yanlışlıkla çalıştırılmaya karşı korunmuş olmalıdır. Bu tertibat hidrolik kaldırma ünitesine yakın güvenlik tertibatını etkisiz hale getirmemelidir Boru kırılma vanası, bir güvenlik bileşeni olarak kabul edilmeli ve EN 81-50:2014, Madde 5.9 daki gereklere göre doğrulanmalıdır Boru kırılma vanası üzerinde aşağıda belirtilen bilgileri içeren plaka sabitlenmelidir: a) Boru kırılma vanasının imalatçısının ismi, b) Tip inceleme sertifikası numarası. c) Ayarlanmış olduğu devreye girme debisi Debi kısıtlayıcıları Hidrolik sistemde önemli bir kaçak olduğunda debi sınırlayıcısı, aşağı doğru hareket halinde beyan yükündeki kabin hızının, aşağı doğru beyan hızını vd yi 0,3 m/s den daha fazla aşmasını önlemelidir Debi kısıtlayıcısı, kabin çatısından veya kuyu boşluğundan doğrudan muayene için erişilebilir olmalıdır Debi kısıtlayıcısı aşağıdakilerden biri olmalıdır: a) Silindirin bütünleşik bir parçası veya b) Doğrudan ve sabit olarak flanşla bağlanmış veya c) Silindirin yakınına yerleştirilmiş ve kaynaklı, flanşlı veya vidalı bağlantılı olan kısa rijit bir boru ile silindire bağlanmış veya d) Silindire doğrudan vidalı bağlantı ile bağlanmış. Debi kısıtlayıcısı faturalı vidalı uçla tedarik edilmelidir. Monte edildiğinde silindir tarafında alın alına (ucu uca) bulunmalıdır. Silindir ile debi kısıtlayıcısı arasında, sıkıştırma bağlantı elemanları veya genişleyen tip konik ağızlı bağlantı elemanları şeklindeki diğer bağlantı tiplerine müsaade edilmez Debi kısıtlayıcısı, silindir gibi hesaplanmalıdır Makina alanında, kabini aşırı yükleme olmaksızın, debi sınırlayıcısının devreye girme debisine erişmesine müsaade eden kuyu dışından elle çalışan bir tertibat bulunmalıdır. Bu tertibat yanlışlıkla çalıştırılmaya karşı korunmuş olmalıdır. Bu tertibat, hidrolik kaldırma ünitesine yakın güvenlik tertibatını etkisiz hale getirmemelidir Sadece mekanik hareketli parçaların kullanıldığı tek yönlü debi kısıtlayıcısı, bir güvenlik bileşeni olarak kabul edilmeli ve EN 81-50:2014, Madde 5.9 daki gereklere göre doğrulanmalıdır Mekanik hareketli parçaların kullanıldığı tek yönlü debi kısıtlayıcısı (Madde ) üzerinde aşağıda belirtilen bilgileri içeren bir plaka sabitlenmelidir: 81

87 ICS TS -10 a) Tek yönlü debi kısıtlayıcısı imalatçısının ismi, b) Tip inceleme sertifikası numarası, c) Ayarlanmış devreye girme debisi Kenetlenme tertibatı Kenetlenme tertibatı, sadece aşağı hareket yönünde çalışmalı ve Çizelge 6 ya (Madde ) göre yüklü kabini durdurabilmeli ve aşağıdaki asansörler için bunu sabit durdurucular üzerinde hareketsiz tutabilmelidir: a) Bir debi kısıtlayıcısı veya tek yönlü debi kısıtlayıcısı ile donatılmış asansörler için: vd + 0,30 m/s hızında veya b) Diğer bütün asansörler için: Aşağı yönde beyan hızı vd nin % 115 ine eşit bir hızda Aşağı yönde hareket eden kabini sabit desteklere (mesnetlere) karşı ileri konumda durdururacak şekilde tasarlanmış en az bir elektriksel olarak geri konumuna çekebilen kenetlenme tertibatı bulunmalıdır Her bir durak destekleri, aşağıdaki işlemler için iki seviyede düzenlenmiş olmalıdır: a) Kabinin durak seviyesinden 0,12 m den fazla kaymasını engellemek için veya b) Kilit açılma bölgesi bitiminde aşağıda kabini durdurmak için Kenetlenme/kenetlenmelerin ileri (açılma) konumuna doğru hareketi, kılavuzlanmış sıkıştırma yayı/ yayları ve/veya yerçekimi kuvvetiyle gerçekleşmelidir Makina durduğunda, elektrikli geri çekme tertibatının enerjisi kesilmelidir Kenetlenme/kenetlenmeler ve destekler, kenetlenme hangi konumda olursa olsun, kabinin yukarı yönde hareketini durdurmayacak ve zarar vermeyecek şekilde tasarımlanmış olmalıdır Bir tampon sistemi, kenetlenme tertibatına (veya sabitlenmiş desteklere) sahip olmalıdır Aşağıda belirtilen tiplerde tamponlar kullanılmalıdır: a) Enerjiyi biriktiren veya b) Enerjiyi dağıtan Madde nin gerekleri kıyas yapılarak (anoloji) uygulanır. Buna ilave olarak tampon, kabin beyan yükü ile yüklü iken herhangi bir yükleme seviyesi altında 0,12 m yi aşmayan bir mesafede kabinin sabit duruşunu korumalıdır Birden fazla kenetlenme bulunması durumunda, kabinin aşağı yönde hareketi sırasında enerjinin kesilmesi halinde bile bütün kenetlenmelerin ilgili desteklere geçmiş olmasını sağlamak için gerekli tedbirler alınmalıdır Bir kenetlenme geri çekilmiş konumda bulunmuyorsa, Madde deki gereklere uygun bir elektrikli güvenlik tertibatı kabinin aşağı yöndeki herhangi bir hareketini engellemelidir Kenetlenme tertibatı, kabin durduğunda ileri konumda elektriksel olarak kontrol edilmelidir Kenetlenme tertibatı, ileri konumda bulunmuyorsa: a) Madde nin gereklerine uygun bir elektrikli tertibat, kapıların açılmasını ve kabinin herhangi bir normal hareketini engellemelidir, 82

88 ICS TS -10 b) Kenetlenme tertibatı, tam olarak geri çekilmiş olmalı ve asansörün hizmet verdiği en düşük seviyeye kabin gönderilmelidir ve c) İnsanların kabini terk etmesi için kapılar açılmalı ve asansör servis dışı konumuna getirilmelidir. Normal çalışma durumuna geri dönme, yetkin bakım personelinin müdahalesini gerektirmelidir Enerjiyi dağıtan tipte tamponların (Madde b)) kullanılması durumunda tampon normal ileri konumunda değilse Madde teki gereklere uygun elektrikli bir güvenlik tertibatı, asansör makinasının aşağı yönde harekete geçmesini engellemeli ve aşağı yönde hareket ediyorsa asansör makinasının derhal durmasını sağlamalıdır. Enerji kesilmesi, Madde e göre olmalıdır Yukarı yönde hareket eden kabinin aşırı hızlanmasına karşı koruma tertibatları Hız izleme ve hızı azaltma elemanlarından oluşan vasıtalar, yukarı yönde hareket eden kabinin (Madde ) aşırı hızlanmasını tespit etmeli ve kabinin durmasına neden olmalı veya en azından kabin hızını karşı ağırlık tamponunun tasarımlandığı hız seviyesine kadar azaltmalıdır. Bu vasıtalar aşağıdaki durumda etkin hale gelmelidir: a) Normal çalışma, b) Makina doğrudan görsel izlenemediği veya beyan hızı % 115 ten daha az olacak şekilde diğer vasıtalarla sınırlandırılmadığı takdirde el ile kurtarma çalışması Vasıtalar, normal çalışmada hızı veya yavaşlamayı kontrol eden veya dâhili yedeği bulunmadığı ve doğru çalıştığı otomatik olarak denetlenmedikçe kabini durduran herhangi bir asansör bileşeninden yardım almaksızın, Madde de belirtilenleri gerçekleştirmelidir. Makina freninin kullanılması durumunda otomatik izleme işlemine, mekanizmanın düzgün kaldırılması veya indirilmesi veya frenleme gücünün doğrulanması dâhil edilebilir. Bir arıza tespit edildiğinde, asansörün bir sonraki normal başlatılması engellenmelidir. Otomatik izleme, tip incelemesine tabidir. Kabine mekaniksel bir bağlantı, diğer herhangi bir gaye için bu tür bağlantının kullanılıp kullanılmadığına bakılmaksızın bu performansta yardımcı olması için kullanılabilir Tertibatlar, durdurma aşamasında boş kabinin 1 gn y i aşan bir yavaşlamasına müsaade etmemelidir Vasıtalar, aşağıdakiler üzerinde etkili olmalıdır: a) Kabinin veya b) Karşı ağırlığın veya c) Halat sistemin (askı tertibatı veya dengeleme) veya d) Halatlı tahrik kasnağı, e) Mil (şaft) sadece iki noktada statik bir şekilde desteklenmesi şartıyla halatlı tahrik kasnağı gibi aynı milin Bağlantı gerçekleşmişse vasıtalar, Madde ye uygun bir elektrikli güvenlik tertibatını çalıştırmalıdır Tertibatların kurtarılması için kuyuya giriş gerekli olmamalıdır Tertibatların kurtarılması sonrasında asansörün normal çalışmaya başlaması için yetkin bir bakım personelinin müdahalesini gerektirmelidir. 83

89 ICS TS Kurtarılması sonrasında, tertibatlar çalışmaya hazır olmalıdır Çalışma için vasıtalar dış enerji gerektirirse, enerji yokluğu, asansörün durmasına ve durma konumunu muhafaza etmesine neden olmalıdır. Bu, kılavuzlanmış sıkıştırma yaylarına uygulanmaz Asansörün hız izleme elemanı, yukarıya çıkan asansörün aşırı hız koruma tertibatını aktif hale getirmesi için aşağıdakilerden birisi olmalıdır: a) Madde in gereklerine uygun bir aşırı hız regülatörü veya b) Aşağıdakilere uygun bir tertibat: 84 1) Devreye girme hızı ile ilgili Madde a) veya Madde , 2) Tepki süresi ile ilgili Madde , 3) Erişimle ilgili Madde , 4) Devreye girme ihtimali ile ilgili Madde , 5) Elektrikli kontrol ile ilgili Madde b), ve bu özellikler ile ilgili Madde a), Madde b), Madde e), Madde (mühürleme için) ve Madde c) ye aynı zamanda denkliği kabul edilmiş tertibat Yukarıya çıkan asansörün aşırı hızdan koruma tertibatları, bir güvenlik bileşeni olarak kabul edilmeli ve EN 81-50:2014, Madde 5.7 deki gereklere göre doğrulanmalıdır Yukarıya çıkan asansörün aşırı hızdan koruma tertibatları üzerinde aşağıda belirtilen bilgileri içeren plaka sabitlenmelidir: a) İmalatçısının ismi, b) Tip inceleme sertifikası numarası, c) Ayarlanmış gerçek devreye girme hızı, d) Yukarı çıkan asansörün aşırı hızdan koruma tertibatlarının tipi Kontrolsüz kabin hareketine karşı koruma Asansörler, kabinin güvenli hareketini sağlayan asansör makinasında veya sürüş kontrol sisteminde meydana gelen herhangi bir tek arıza sonucu, durak kapısı kilitli konumda olmaması ve kabin kapısı kapalı konumda olmaması şeklindeki duraktan uzakta kabinin kontrolsüz hareketini engelleyecek veya durduracak tertibatlarla donatılmalıdır. Asansör makinasına ait askı halatlarının veya zincirlerinin, tahrik kasnağının veya dişli çarkının, esnek hortumlarının, çelik boru donanımının ve silindirinin, arızalanması hariç tutulmuştur. Halatlı tahrik kasnağının bir arızası, ani çekme kaybını içerir. Seviyeleme tertibatı, otomatik seviyeleme ve Madde e göre açık kapılarla ön çalışmaları olmayan ve Madde e ve Madde e uygun durdurma elemanı makina freni olan asansörlerde, kontrolsüz kabin hareketinin algılanmasının bulunması gerekli değildir. Kontrolsüz hareketin durdurulmasında halatlı tahrik çekişi şartlarına bağlı herhangi bir kayma, durdurma mesafesinin hesaplanması veya doğrulanması için dikkate alınmış olmalıdır Tertibatlar, kabinin kontrolsüz hareketini tespit etmeli, kabinin durmasına ve durmuş halde kalmasına neden olmalıdır Tertibatlar, normal çalışma esnasında, dâhili yedeği bulunmaksızın ve otomatik olarak doğru çalıştığı gözlenmedikçe, hızı veya yavaşlamayı kontrol eden, kabini durduran veya durmuş halde tutan

90 ICS TS -10 herhangi bir asansör bileşeninden yardım almaksızın gerekenleri icra etmelidir. Not Madde ye göre makina freni, dahili yedekleme olarak kabul edilmiştir. Makina freninin kullanılması durumunda otomatik izlemeye, indirilmesi veya frenleme kuvvetinin doğrulanması dâhil edilebilir. mekanizmanın düzgün kaldırılması veya Normal çalışmada yavaşlama ve durma için iki elektrikli olarak kumanda edilen ve seri olarak çalışan hidrolik vananın kullanılması durumunda, otomatik olarak kendini izleme, boş kabinin statik basıncı altında her bir vananın doğru bir şekilde açılmasını veya kapanmasını ayrı ayrı doğrulamalıdır. Bir arıza tespit edilirse, kabin ve durak kapıları kapanmalı ve asansörün normal çalışması engellenmelidir. Otomatik kendini izleme, tip incelemesine tabi tutulmalıdır Tertibatların durdurma elemanı, aşağıdakiler üzerinde etkili olmalıdır: a) Kabin veya b) Karşı ağırlık veya c) Halat sistemi (askı tertibatı veya dengeleme) veya d) Halatlı tahrik kasnağı veya e) Milin (şaftın), sadece iki noktada statik bir şekilde desteklenmesi şartıyla halatlı tahrik kasnağı gibi aynı milin veya f) Hidrolik sistem (elektrik beslemesinin yukarı yönündeki ayrılması ile motor/pompa dahil) Tertibatların durdurma elemanı veya kabini durmuş halde bekletme tertibatları aşağıda belirtilenler için kullanılanlarla ortak (aynı) olabilir: Aşağı yönde aşırı hızı önleme, Yukarı çıkan kabinin aşırı hızını önleme (Madde 5.6.6). Tertibatların durdurma elemanı, aşağı yön ve yukarı yön için farklı olabilir Tertibatlar aşağıdaki şartlarda belirtilen bir mesafede kabini durdurmalıdır (bk. Şekil 20): a) Durdurma mesafesi, kontrolsüz kabin hareketinin tespit edildiği duraktan itibaren 1,20 m yi aşmamalıdır, b) Durak eşiği ile kabin eteği en alt bölümü arasındaki dikey mesafe, 200 mm yi aşmamalıdır, c) Madde e göre kapatılma durumunda kabin eşiği ile kabin girişine karşılık gelen kuyu duvar yüzünün en alt bölümü arasındaki mesafe, 200 mm yi aşmamalıdır, d) Kabin eşiğinden durak kapısı üst eşiğine veya durak eşiğinden kabin kapısı üst eşiğine kadar olan dikey mesafe, 1,0 m den az olmamalıdır. Bu değerler, durak seviyesinde hazır halde durma konumundan hareket eden bir kabinde, % 100 beyan yüküne kadar olan bütün yüklerde elde edilmelidir. 85

91 ICS TS -10 Açıklama Kabin Kuyu Durak Kabin koruma Kabin girişi Şekil 20 Kontrolsüz kabin hareketi Aşağı doğru ve yukarı doğru hareket Durdurma aşaması sırasında, tertibatların durdurma elemanı, aşağıdakileri aşan kabinin yavaşlamasına müsaade etmemelidir: Boş kabinle yukarı yöndeki kontrolsüz hareket için 1 gn, Aşağı yöndeki serbest düşmeye karşı koruma için tertibatın kabul edilen değerleri Kabinin kontrolsüz hareketi, en azından kabin kilit açılma bölgesini (Madde ) terk ettiğinde Madde ye uygun olarak elektrikli bir güvenlik tertibatı ile tespit edilmelidir Tertibatlar, bağlantı sağlanmışsa, Madde ye uygun bir elektrikli güvenlik tertibatı çalıştırmalıdır. Not Bu, Madde deki anahtarla ortak olabilir Tertibatlar aktif edildiğinde veya otomatik izleme, tertibat elemanı durma arızasını gösterdiğinde, bunun devre dışı kalması veya asansörün ilk ayar konumuna gelmesi, yetkin bakım personelinin müdahalesini gerektirmelidir Tertibatların devre dışı bırakılması; kabine, karışı ağırlığına veya dengeleme ağırlığına erişimi gerektirmemelidir Bunun devre dışı kalması sonrasında, tertibatlar çalışma şartında olmalıdır Tertibatlar, çalışması için dış (harici) enerji gerektirirse; enerji yokluğu, asansörün durmasına ve bu durma halinde kalmasına neden olmalıdır. Bu gerek, kılavuzlanmış sıkışma yayları için uygulanmaz Açık kapı ile kabinin kontrolsüz hareketinden koruma tertibatları, bir güvenlik bileşeni olarak kabul edilmeli ve EN 81-50:2014, Madde 5.8 deki gereklere göre doğrulanmalıdır. 86

92 ICS TS Kontrolsüz hareketten koruma tertibatları üzerine, EN 81-50:2014, Madde e uygun olarak tam sistem veya alt sistemden birisi için aşağıdaki bilgileri içeren bir bilgi plakası sabitlenmelidir: a) Kontrolsüz hareket koruma tertibatlarının imalatçısının ismi, b) Tip inceleme sertifikası numarası, c) Kontrolsüz hareketten koruma tertibatların tipi. 5.7 Kılavuz rayları Kabinin, karşı ağırlık veya dengeleme ağırlığının kılavuzlanması Kabinin, karşı ağırlık veya dengeleme ağırlığının her biri, en az iki rijit (esnek olmayan) çelik kılavuz raylarıyla kılavuzlanmış olmalıdır Kılavuz rayları, çekme çelikten yapılmalı veya sürtünme yüzeyleri işlenmiş olmalıdır Güvenlik tertibatsız karşı ağırlık veya dengeleme ağırlığı için kılavuz rayları, metal saçtan şekillenerek yapılmış olabilir. Bunlar, korozyona karşı korunmuş olmalıdır Kılavuz raylarını konsollarına veya binaya sabitleme bağlantıları; binanın normal oturmasından veya betonun çekmesinden kaynaklanan etkilerini otomatik olarak veya basit ayarlama tertibatlarından biriyle dengelemesine müsaade etmelidir. Kılavuz rayların yerinden kurtulmasına yol açabilecek şekilde bağlantı parçalarının dönmesi önlenmelidir Metalik olmayan elemanlar kullanılan kılavuz rayları sabitlemeleri için, bu elemanların arızası, müsaade edilebilir sapmaların hesaplanması için bu elemanların arızaları hesaba katılmalıdır Müsaade edilebilir gerilme ve sehimler (sapmalar) Genel hükümler Kılavuz rayları, bunların birleştirmeleri ve bağlantı elemanları, asansörün güvenli çalışmasını sağlamayabilmek için kendi üzerlerine uygulanan yüklere ve kuvvetlere dayanabilmelidir. Kılavuz rayları ile ilgili asansörün güvenli çalışmasının aşağıda verilen unsurları: a) Kabin, karşı ağırlık veya dengeleme ağırlığı- kılavuz, güvence sağlamalıdır, b) Aşağıdakiler nedeniyle olan sehim (sapmalar), bir düzeye kadar sınırlanmış olmalıdır: 1) Kapılarda kontrolsüz kilit açılması meydana gelmemeli ve 2) Güvenlik tertibatı çalışması etkilenmiş olmamalı ve 3) Diğer parçalarla hareketli parçaların çarpışması mümkün olmamalıdır Kılavuz patenlerinde ve kılavuz rayların düz doğruluğunda rol oynayan kılavuz rayları ve konsolların sehminin birleşimi, asansörün güvenli çalışmasını sağlayabilmek için dikkate alınmalıdır Yük durumları Aşağıdaki yük durumları dikkate alınmalıdır: Normal çalışma işletme, Normal çalışma yükleme ve boşaltma, Güvenlik tertibatı çalışması. 87

93 ICS TS -10 Not 1 Her bir yük durumu için kuvvetlerin birleşimi, kılavuz rayları üzerinde etkili olabilir (bk. Madde ). Not 2 Kılavuz rayların (dik durma veya asılı) sabitlenme bağlantısına bağlı en kötü durumun, raya kuvvet etkisine neden olan güvenlik tertibatı ile ilgili dikkate alınması gerekli olabilir Kılavuz raylar üzerindeki kuvvetler Kılavuz rayları üzerinde etkili olan aşağıdaki kuvvetler, müsaade edilebilir gerilmeler ve kılavuz rayların sehimlerinin hesaplanmasında dikkate alınmalıdır: a) Aşağıdakiler nedeniyle kılavuz patenlerinden oluşan yatay kuvvetler: 1) Kabin kütlesi ve bunun beyan yükü, dengeleme tertibatları, seyir kabloları, vb. veya karşı/dengeleme ağırlığı, bunların askı noktaları ve dinamik darbe faktörlerinin dikkate alınması ve 2) Kısmi kapalı olan asansör kuyusuna sahip bina dışındaki asansör durumunda rüzgar yükleri. b) Aşağıdakilerden kaynaklanan dikey kuvvetler: 1) Güvenlik tertibatının frenleme ve kılavuz rayları üzerinde sabitlenmiş kenetlenme tertibatının tutma (frenleme) kuvvetlerinden, 2) Kılavuz raylar üzerinde sabitlenmiş yardımcı parçalardan, 3) Kılavuz ray ağırlığından ve 4) Ray klipslerinin (kelepçelerinin) kuvvetleriyle itmeden. c) Dinamik darbe faktörlerini içeren yardımcı donanım nedeniyle torklardan Piston-silindir, seyir kablosunun parçası, dengeleme halatları/zincirleri (varsa) şeklindeki kabin tarafından desteklenmiş bileşenler ve boş kabin kütlelerinin etki noktası (P) ; bunların kütle ağırlık merkezi olmalıdır Bir karşı ağırlık M cwt veya dengeleme ağırlığının M bwt kılavuz kuvvetleri, aşağıdakiler dikkate alınarak değerlendirilmelidir: Kütlenin etki noktası, Askılama ve Gerilmiş veya gerilmemiş dengeleme halatları/zincirleri (varsa) nedeniyle kuvvetler. Merkezi olarak kılavuzlanan ve asılan bir karşı ağırlıkta veya dengeleme ağırlığında, kütlenin etki noktasının ağırlık veya dengeleme ağırlığının yatay kesit alanının ağırlık merkezinden kaçıklığı (eksantirikliği), genişliğin en az % 5 i ve derinliğin % 10 u olarak göz önüne alınmalıdır Normal kullanma ve güvenlik tertibatının çalışması gibi yük durumlarında kabinin beyan yükü Q; en elverişsiz şekilde kabin alanının dörtte üçü üzerinde eşit olarak dağıtılmış olmalıdır. Bununla birlikte, değişik yük dağılma şartları müzakereler (Madde 0.4.2) sonrasında kararlaştırılmışsa, ilave hesaplamalar, bu şartları esas alarak yapılmalı ve en kötü durum dikkate alınmalıdır. Güvenlik tertibatı frenleme kuvveti, kılavuz rayları üzerinde eşit olarak dağıtılmış olmalıdır. Not Güvenlik tertibatı, kılavuz raylar üzerinde eş zamanlı olarak çalıştığı kabul edilmiştir Baskı veya germe kuvveti sonucu olarak kabinin, karşı ağırlığın veya dengeleme ağırlığının dikey kuvveti Fv, aşağıdaki formül kullanılarak uygun bir şekilde hesaplanmalıdır (değerlendirilmelidir). 88

94 ICS TS -10 Kabiniçin: Fv k gn ( P Q ) 1 ( M g gn ) Fp n k g n M Karşıağırlık için: F cwt v 1 ( M g gn ) Fp n Dengeleme ağırlığı k g n M için: F bwt v 1 ( M g gn ) Fp n Kuyu boşluğunda veya askıda desteklenmiş kılavuz raylarda (kuyu tepesinde sabitlenmiş): Fp n b Fr Serbestçe askda kılavuz raylarda (sabitlemenoktası olmayan : F p 1 n b F 3 r Burada, Fp Bir kılavuz rayda bulunan tüm konsolların kuvvetiyle itme (betonun çekilmesinin veya binanın normal oturması nedeniyle), (N), Fr Konsol başına tüm klipslerin kuvvetiyle itme (N), gn Sandard serbest düşme ivmesi (9,81 m/s 2 ), k 1 Çizelge 14 göre darbe faktörü (kılavuz rayı üzerinde güvenlik tertibatı etki etmemesinde k1 = 0), Mg n n b Kılavuz raylarının bir hattının kütlesi, kilogram (kg), Kılavuz rayların sayısı, Bir kılavuz ray için konsolların sayısı, P Boş kabinin ve örneğin, kabin, seyir kablosu, dengeleme halatları/zincirleri (varsa), vb. nın parçaları gibi kabin tarafından desteklenen bileşenlerinin kütlesi, kilogram (kg), Q Beyan yükü, kilogram (kg). Not F p ; desteklenmiş bir kılavuz ray yolu boyuna, sabitlemelerin, konsolların sayısına ve klipslerin tasarımına bağlıdır. Küçük seyirler için binanın (ahşaptan yapılmamışsa) oturma etkisi azdır ve konsolların elastisitesiyle absorbe edilebilir. Kaymayan klipslerin kullanılması, ortak uygulamadır. Seyir yüksekliği 40 m yi geçmeyen durumlar için F p kuvveti, formülde ihmal edilebilir. Tasarım, binanın çekmesine müsaade edecek sabitleme elemanlarına bağlı olan kılavuz rayları üstü ve/veya altı yeterli açıklıklara müsaade etmelidir Kabinin yüklemesi veya boşaltması sırasında, eşik üzerindeki dikey bir kuvvet F S, kabin girişinin eşiği üzerine merkezi olarak etki edeceği kabulü gereklidir. Eşik üzerine uygulanan kuvvet miktarı aşağıdaki gibi olmalıdır: Q İnsan taşıma asansörleri için: Fs 0, 4 gn Q Yük taşıma asansörleri için: Fs 0, 6 gn Tertibat ağırlığı beyan yükünde dâhil değilse, ağır askılama tertibat durumunda yük taşıma asansörler için: F 0, 85 g Q 4) s n 4) 0,85, 0,6 Q nin kabulüne ve forklift çekicinin ağırlığının yarısına dayanmaktadır ve tecrübeler göstermiştir ki 0,6 0, 5 0, 5 0, 85 beyan yükünün yarısından daha büyük değildir. 89

95 ICS TS -10 Eşik üzerine kuvvet uygulandığında kabin, boş olarak kabul edilmelidir. Birden fazla girişe sahip kabinlerde, eşik üzerindeki kuvvet, sadece en elverişsiz girişlerde uygulanmasına gerek vardır. Kabin durakta iken ve kılavuz patenleri dikey kılavuz rayı konsolları arasındaki mesafenin % 10 u içerisinde (kabinin altında ve üstünde) konumlandığında, eşik kuvvetleri nedeniyle ortaya çıkan eğilme ihmal edilebilir Kılavuz rayına sabitlenmiş yardımcı donanım nedeniyle kılavuz rayı başına kuvvetler ve tork (Maux), hız regülatörü ve bunların ilgili parçaları, anahtarlar veya konumlama donanımları hariç olmak üzere dikkate alınmalıdır. Asansör makinası veya halat askı tertibatları kılavuz raylarına sabitlenmişse, Çizelge 13 e göre ilave yük durumları dikkate alınmalıdır Rüzgâr yükleri (WL), tamamlanmamış (kısmi) kuyu mahfazalı bir bina dışındaki asansörlerde dikkate alınmalı ve bina tasarımcısıyla müzakerelerle belirlenmelidir ( Madde 0.4.2) Yükler ve kuvvetler birleşimi Dikkate alınacak yükler, kuvvetler ve yük durumları, Çizelge 13 te verilmiştir. Çizelge 13 Değişik yük durumlarında dikkate alınacak yükler ve kuvvetler Yük durumları Yükler ve kuvvetler P Q M cwt /M bwt Fs F p M g M aux WL Normal çalışma Çalıştırma x x x x a x x x Yükleme + boşaltma x x x a x x x Güvenlik tertibatı çalışması x x x x a x x a Madde e bakılmalıdır. Not Yük ve kuvvetler, aynı anda (eş zamanlı) etki etmeyebilir Darbe faktörleri Güvenlik tertibatı çalışması Güvenlik tertibatı çalışması (bk. Çizelge 14) nedeniyle darbe faktörü k1, güvenlik tertibatı tipine bağlıdır Normal çalışma Normal çalışma, işletme yük durumunda, kabinin (P + Q) ve karşı/dengeleme ağırlığının (Mcwt/Mbwt) dikey hareketli kütleleri; elektrikli güvenlik tertibatı aktif olması nedeniyle veya kazara elektrik güç beslemesi kesilmesi ile sert frenlemenin dikkate alınması için darbe faktörü k2 (bk. Çizelge 14) ile çarpılmalıdır Kılavuz rayına sabitlenmiş yardımcı parçalar ve/veya diğer işletme senaryoları Kabinin, karşı ağırlık veya dengeleme ağırlığının kılavuz raylarına uyguladığı kuvvetler; kabin, karşı/dengeleme ağırlığı bir güvenlik tertibatı tarafından durdurulduğunda kabinin, karşı ağırlık veya dengeleme ağırlığının muhtemel sıçramasının dikkate alınması için darbe faktörü k3 ile çarpılmalıdır (bk. Çizelge 14). 90

96 ICS TS Darbe faktörlerinin değerleri Darbe faktörlerinin değerleri, Çizelge 14 te verilmiştir. Çizelge 14 Darbe faktörleri Aşağıdakilerden kaynaklanan darbe Darbe faktörü Değer Bağımlı (sabit) makara tipi olmayan ani frenlemeli güvenlik tertibatı çalışmasından Bağımlı (sabit) makara tipi olmayan ani frenlemeli güvenlik tertibatı çalışmasından veya enerji biriktiren tip tamponlu kenetlenme tertibatından veya enerji biriktiren tip tampondan 5 3 Kademeli güvenlik tertibatı çalışmasından veya enerji dağıtan tip tamponlu kenetlenme tertibatından veya enerji dağıtan tip tampondan 2 Boru kırılmasından 2 Çalışır durumda k k 1 Kılavuz raylarına sabitlenmiş yardımcı parçalar ve diğer işletim senaryolarından a Değer, fiili montaj şartlarına göre imalatçı tarafından belirlenmiş olmalıdır. k 3 (...) a Müsaade edilebilir gerilimler Müsaade edilebilir gerilimler, aşağıdaki formülle belirlenmelidir: perm Burada R m S t R m Çekme gerilmesi, newton/mm 2, perm Müsaade edilebilir gerilme newton/mm 2, S t Güvenlik faktörüdür. Güvenlik faktörü Çizelge 15 ten alınmalıdır. Çizelge 15 Kılavuz rayları için güvenlik faktörleri Yük durumları Uzama (A5) Güvenlik faktörü Normal çalışma ve yükleme/boşaltma Güvenlik tertibatı çalışması A 5 > 12 2,25 8 A ,75 A ,8 8 A 5 % 12 3,0 Dayanım değerleri imalatçıdan alınmalıdır. % 8 den küçük uzamaya sahip malzemeler, aşırı kırılgan olarak kabul edilmeli ve kullanılmamalıdır. 91

97 ICS TS Müsaade edilebilir sehimler (sapmalar) T- profil kılavuz raylar ve bunların sabitlemeleri (konsollar, ayırma kirişleri) için müsaade edilebilir hesaplanmış azami sehimler δperm aşağıdaki verilmiştir: a) Güvenlik tertibatı devrede iken kabinin, karşı ağırlık veya dengeleme ağırlığının kılavuz raylarında her iki yönünde δperm = 5 mm, b) Güvenlik tertibatsız karşı ağırlık veya dengeleme ağırlığının kılavuz raylarında her iki yönünde δperm =10 mm. Bina yapısındaki herhangi bir sapma, kılavuz rayın yer değiştirmesine göre dikkate alınmalıdır. Müzakerelerle ilgili Madde ye ve Madde E.2 ye bakılmalıdır Hesaplama Kılavuz rayları aşağıdakilere göre hesaplanmalıdır: a) EN 81-50:2014, Madde 5.10 veya b) EN veya c) Sonlu Elemanlar Metodu (FEM). 5.8 Tamponlar Kabin ve karşı ağırlık tamponları Asansörler, kabin ve karşı ağırlığın seyrinin alt sınırında tamponlarla donatılmalıdır. Kabine veya karşı ağırlığa sabitlenmiş tampon/tamponlar durumunda, kuyu boşluğu zemini üzerinde tampon/tamponların darbe alanı/alanları, 300 mm den küçük olmayan bir yükseklikteki bir engelle/engellerle (ayaklı kaide) açıkça belirlenmelidir. Madde e göre bir ayırıcıkuyu boşluğu zeminin üstünde 50 mm den daha yüksek olmadığı durumlarda karşı ağırlığa sabitlenmiş tampon/tamponlar için bir engel gerekli değildir Madde in gereklerine ilave olarak pozitif tahrikli asansörler, hareket (seyir) sınırının en üstünde fonksiyon göstermesi için kabin tepesinde tamponlarla donatılmalıdır Hidrolik asansörlerde bir kenetlenme tertibatının tampon/tamponları, alt kısımda kabinin hareketini sınırlamak için kullandığında, kenetlenme tertibatı sabitlenmiş durdurucuları, kabin kılavuz rayları üzerine montajı yapılmadığı takdirde ayrıca Madde e göre ayaklı kaide gereklidir ve kabin, geri çekilmiş kenetlenme/kenetlenmeler ile geçme imkanına sahip değildir Hidrolik asansörlerde, tamponlar tam baskılandığında (sıkıştırıldığında) piston; silindirin zeminine (dibine) vurmamalıdır. Bu kural, en azından bir aşamada, aşağı doğru kendi mekanik hareket sınırına vurmadığı durumda teleskopik silindirlerin tekrar senkronizasyonu sağlayan tertibata uygulanmaz Doğrusal ve doğrusal olmayan karakteristiklerdeki enerji biriktiren tipte tamponlar, sadece asansör beyan hızının 1 m/s yi aşmadığı durumlarda kullanılabilir Enerjiyi dağıtan tipte tamponlar, bütün beyan hızlarında kullanılabilir Doğrusal karakteristikte olmayan enerji biriktiren tipteki ve enerjiyi dağıtan tipteki tamponlar, bir güvenlik bileşeni olarak kabul edilmeli ve EN 81-50:2014, Madde 5.5 deki gereklere göre doğrulanmalıdır Doğrusal karakteristikli (Madde ) olanlardan farklı olan tamponlar üzerinde, aşağıdaki bilgilere sahip bir bilgi plakası bulunmalıdır: a) Tamponun imalatçısının ismi, 92

98 ICS TS -10 b) Tip inceleme sertifikası numarası, c) Tampon tipi, d) Hidrolik tamponlar durumunda akışkanın gösterimi ve tipi Kabin ve karşı ağırlık tamponlarının stroku Enerji biriktiren tipteki tamponlar Doğrusal karakteristikli tamponları Metre birimi ile ifade edilen tamponların mümkün olan toplam stroku, beyan hızının (0,135v²) 5) %115 ine karşılık gelen kütle ağırlığı durdurma mesafesinin en az iki katına eşit olmalıdır. Bununla birlikte bu strok (kurs), 65 mm den az olmamalıdır Tamponlar, kabinin toplam kütlesi ile beyan yükünün (veya karşı ağırlığın kütlesi) toplamının 2,5 katı ile 4 katı arasında statik bir yük altında Madde de tanımlanan stroku kapsayacak şekilde tasarımlanmalıdır Doğrusal olmayan karakteristikli tamponlar Doğrusal olmayan karakteristikte enerji biriktiren tampon tipleri, beyan hızının % 115 i bir hızla serbest düşmesi durumunda, kabinin kütlesi ve bunun beyan yükü veya karşı ağırlığın kütlesi ile tampon/tamponlara vurduğunda aşağıdaki gerekleri yerine getirmelidir: a) EN 81-50:2014, Madde a) ya göre hız düşürme, 1 g n den büyük olmamalıdır, b) 2,5 g n den daha büyük yavaşlama, 0,04 s den daha uzun sürmemelidir. c) Kabinin veya karşı ağırlığın geri dönüş hızı, 1 m/s yi aşmamalıdır. d) Harekete geçme sonrası kalıcı bir şekil değişikliği olmamalıdır. e) Yavaşlamanın azami zirve değeri, 6 g n yi aşmamalıdır Çizelge 2 de kullanılan tamamen sıkıştırılmış terimi, daha küçük bir değere sıkıştırmayı sınırlayabilen tamponun sabitleme elemanları dikkate alınmaksızın kurulu tampon yüksekliğinin % 90 ı oranında bir sıkıştırma olduğu anlamına gelir Enerji dağıtan tampon tipi Metre birimi ile ifade edilen tamponların mümkün olan toplam stroku, beyan hızının (0,0674 v²) %115 ine karşılık gelen ağırlık durdurma mesafesine en az eşit olmalıdır Madde e göre 2,50 m/s üstü beyan hızı için asansör hareket seyrinin sonunda yavaşlaması izlendiğinde, kabinin (veya karşı ağırlığın) tamponlarla temas ettiği hız, Madde e göre tampon stroku hesaplandığında, beyan hızının % 115 inin yerine kullanılabilir. Bununla birlikte bu strok, 0,42 m den küçük olamaz Enerji dağıtan tipteki tamponlar, aşağıdaki gerekleri yerine getirmelidir: a) Kabinin kendi beyan yüklü kütlesi ile tampona vurması, beyan hızının % 115 lik hızla serbest düşmesi veya Madde ye göre düşürülmüş hız durumunda, ortalama yavaşlama 1 g n den büyük olmamalıdır, b) 2,5 gn den daha büyük yavaşlama, 0,04 s den daha uzun sürmemelidir. 2 ( 115, v ) 2 2 g n 5) , v ; 0, 135 v 2 ye yuvarlatılmıştır. 93

99 ICS TS -10 c) Harekete geçme sonrası kalıcı bir şekil değişikliği olmamalıdır Asansörün normal çalışması, tamponların kapandıktan sonra normal ileri konumuna geri dönmesine bağlı olmalıdır. Kontrol için tertibat, Madde ye uygun bir elektrikli güvenlik tertibatı olmalıdır Hidrolik tamponların kullanılması durumunda, akışkan (hidrolik) seviyesinin kontrolü kolayca yapılabilecek bir yapıda olmalıdır. 5.9 Asansör makinası ve ilgili donanım Genel hükümler Her bir asansör, kendine ait en az bir makinaya sahip olmalıdır Makinanın erişebilir dönen parçaları için etkin bir koruma sağlanmalı, özellikle: a) Mildeki (şaftaki) kamalar ve vidalar, b) Bantlar, zincirler, kayışlar, c) Dişililer, dişli çarklar, kasnaklar, d) Motor mili çıkıntıları. Madde ye göre korumalı halatlı tahrik kasnakları, elle döndürülen volanları, fren tamburları ve herhangi bir benzer düz, yuvarlak parçaları hariç tutulmuştur. Bu tür parçalar, en azından kısmi olarak sarıya boyanmalıdır Halat tahrikli ve pozitif tahrikli asansörler için asansör tahrik makinaları Genel hükümler Harekete geçirme ile ilgili aşağıda verilen iki yönteme müsaade edilmiştir: a) Halat tahriki (kasnakların ve halatların kullanımı), b) Pozitif tahrik, örneğin, aşağıdakilerden birisiyle: 1) Tambur ve halatların kullanımı veya 2) Zincir dişlileri ve zincir kullanımı. Beyan hızı, 0,63 m/s yi aşmamalıdır. Karşı ağırlık kullanılmamalıdır. Dengeleme ağırlığı kullanımına müsaade edilmiştir. Tahrik elemanların hesaplamalarında, karşı ağırlığın veya kabinin kendi tamponları üzerinde duruyor olma ihtimali dikkate alınmalıdır Motor veya motorların elektromekanik freni harekete geçiren bileşene bağlanması için (Madde ) kayışlar kullanılabilir. Bu durumda, asgari iki kayış kullanılmalıdır Frenleme sistemi Genel hükümler Asansör, aşağıdaki kayıpların olması durumunda otomatik olarak devreye giren bir fren sistemi ile donatılmalıdır: a) Ana şebeke güç beslemesinin kesilmesinde, 94

100 ICS TS -10 b) Kontrol devreleri besleme geriliminin kesilmesinde Fren sistemi, bir elektromekanik frene (sürtünmeli tip) sahip olmalı ancak, buna ilave olarak diğer frenleme tertibatlarına (örneğin, elektrikli) sahip olabilir Elektromekanik fren Kendine ait bu elektromekanik fren, beyan yüküne ilave olarak % 25 ten fazla yüklü kabini, aşağı yönde beyan hızıyla hareket halindeyken durdurabilmelidir. Bu şartlarda kabinin ortalama yavaşlaması, güvenlik tertibatının çalışmasından kaynaklanan veya tamponlar üzerindedurma sırasında oluşan yavaşlamadan büyük olmamalıdır. Frenleme yüzeyi üzerindeki frenleme etkisinin sağlanmasına katkıda bulunan, frene ait tüm mekanik bileşenler; en az ikişer set montaj edilmelidir. Eğer kabini yavaşlatmak, durdurmak ve tutmak için yeterli frenlemeyi sağlıyacak bir bileşeninin arızası sonucu fren setlerinin bir parçasının çalışmaması durumunda kabin beyan yükü ile yüklü ve beyan hızında aşağı yönde ve kabin boş iken beyan hızında yukarı yönde hareketini sürdürmelidir. Herhangi bir solenoidin sürgü çubukları, mekanik bir parça olarak kabul edilir. Herhangi bir solenoidin bobini, mekanik bir parça olarak kabul edilmez Freni harekete geçiren bileşen, doğrudan ve pozitif mekanik tertibatlar ile halatlı tahrik kasnağına veya tamburlarına veya zincir dişlisine birleşmelidir Madde de müsaade edilenler hariç frenin serbest (frenleme devre dışı) tutulması için akımın sürekli akışı gereklidir. Aşağıdakiler yerine getirilmelidir: a) Madde de gerekli olan elektrikli bir güvenlik tertibatı tarafından bu akımın kesilmesi, aşağıdaki tertibatların biriyle sağlanmalıdır: 1) Asansör makinasının akım beslemesinin kesilmesine neden olan, bunlara bütünleşik olup olmadığına bakılmaksızın, Madde e göre iki bağımsız elektromekanik tertibat, Asansör duruyorken ve elektromekanik tertibatın biri, fren devresini açmazsa, kabinin herhangi bir başka hareketi önlenmelidir. Bu izleme fonksiyonun bir takılma arızasında, aynı sonuç sağlanmalıdır. 2) Madde ü sağlayan elektrik devresi. Bu vasıtalar, bir güvenlik bileşeni olarak kabul edilmeli ve EN 81-50:2014, Madde 5.6 nın gereklerine göre doğrulanmalıdır. b) Asansör motorunun bir jeneratör gibi muhtemel fonksiyonu olduğunda, freni çalıştıran elektrikli tertibatın motor tarafından doğrudan beslenmesi mümkün olmamalıdır. c) Frenleme, fren devre dışı bırakılması devresinin açılması sonrası tamamlayıcı gecikme olmaksızın etkili olmalıdır. Not Kıvılcım azaltan pasif etkili elektrik bileşeni (örneğin, diod, kondansatör veya varistörler), geciktirme vasıtası olarak kabul edilmez. d) Elektromekanik fren için aşırı yükten ve/veya aşırı akımdan koruma tertibatı (varsa), aynı anda makinanın enerjisinin kesilmesini sağlamalıdır. e) Motora güç verilene kadar frene akım verilmemelidir Fren pateni veya tampon basıncı, kılavuzlanmış baskı yayları veya ağırlıklar yardımıyla uygulanmalıdır. 95

101 ICS TS Bant frenler kullanılmamalıdır Fren kaplamaları yanmaz olmalıdır Makina, frenin devre dışı bırakılması durumunda el ile sürekli çalıştırılabilme özelliğine sahip olmalıdır. Çalışma, mekanik (örneğin, manivela) veya otomatik olarak şarj olabilir acil durum beslemesi ile elektrikli güç verilerek olabilir. Acil durum beslemesi, bu beslemeye bağlanmış diğer donanım dikkate alınarak durağa kabinin hareket etmesi için yeterli olmalı ve acil durumlara tepki için alınan süre yeterli olmalıdır. Manuel ile çalışmanın başlatılma arızası, frenleme fonksiyonun arızasına neden olmamalıdır. Kuyu dışından her bir fren setinin bağımsız olarak deneye tabi tutulması mümkün olmalıdır Kullanım ve ilgili uyarılar, özellikle tampon stroke azaltılması için bilgiler, el ile makina freni çalıştırma tertibatları yakınında veya üzerinde sabitlenmiş olmalıdır Frenin serbest bırakılmasıyla birlikte ve (q 0,1) Q ve (q + 0,1) Q sınırlamaları dâhilinde yüklü olan kabin: Burada; q Q Karşı ağırlık ile beyan yükünün karşı dengelenme miktarını gösteren denge faktörü ve Beyan yüküdür. aşağıdakilerden birisi ile en yakın kata kabinin hareketi mümkün olmalıdır: a) Yer çekimi ağırlığı nedeniyle doğal hareket veya b) Aşağıdakilerden oluşan el ile çalıştırma: 96 1) Yerinde mevcut mekanik tertibatlar veya 2) Ana şebekeden bağımsız elektrik besleme ile güç verilmiş yerinde mevcut elektrik tertibatlar Acil durumda müdahale Acil durum müdahalesi için tertibatlar gerekli olduğu yerlerde (bk. Madde b)), aşağıdakilerden birisi sağlanmış olmalıdır: a) Kabini durağa getirmek için el gücü, 150 N u geçmediği durumda aşağıdakilere uygun olan bir mekanik tertibat: 1) Kabin hareketi için tertibatları, asansörün hareketi ile tahrik edilebilirse, bu durumda bu tertibat düzgün, manisiz volan olmalıdır, 2) Tertibatlar sökülebiliyorsa, makina alanında kolaylıkla erişebilir bir yere bunlar yerleştirilmelidir. Tasarımlandığı makinaya göre herhangi bir karıştırılma riski varsa tertibat uygun şekilde işaretlenmiş olmalıdır, 3) Tertibatlar sökülebiliyorsa veya makinadan bağlantısı kesilebilirse, Madde ye uygun olarak elektrikli bir güvenlik tertibatı, en geç tertibatların makinayla birleşmesi söz konusu olduğunda harekete geçirilmiş olmalıdır ; veya b) Aşağıdakilere uygun olan elektrikli vasıtalar: 1) Güç beslemesi, bir arızadan sonra herhangi bir yükle yüklü kabini en yakın durağa 1 h içinde getirebilmelidir,

102 ICS TS -10 2) Hız, 0,30 m/s den büyük olmamalıdır Kabinin, bir kilit açılma bölgesinde olup olmadığının kontrolü kolaylıkla mümkün olmalıdır (ayrıca bk. Madde c)) Beyan yükü ile yüklenmiş kabinin yukarı yönde hareket etmesi için el ile uygulanması gereken kuvvet, 400 N dan büyükse veya Madde a) da belirtilen mekanik vasıtalar sağlanmamışsa, elektrikle çalışan acil durum tertibatları, Madde ya uygun olarak sağlanmalıdır Acil durum çalışmasını harekete geçirecek vasıtalar aşağıda verilenlerin birinde yerleştirilmelidir: Makina dairesine (Madde ), Makina panosuna (Madde ) veya Acil durum ve deney paneli/panelleri üzerine (Madde ) Acil durum çalışması için bir elle döndürülen volanı (çark) sağlanmışsa, kabinin hareket yönü, elle döndürme volanına yakın, makina üzerinde açıkça gösterilmiş olmalıdır. Volan sökülebilir değilse, bu gösterim volanın kendi üzerinde olabilir Hız Besleme, kendi beyan frekansında olduğunda ve motor gerilimi, donanımın 6) beyan gerilimine eşit olduğunda, kabinin hızı; tüm hızlanma ve yavaşlama süreleri haricinde, yarı yüklemede, yukarı ve aşağı doğru harekette, orta seyirde, % 5 den fazlasıyla beyan hızını aşmamalıdır. Aşağıdaki durumda hız için tolerans ayrıca uygulanır. a) Seviyeleme (Madde c)), b) Otomatik (tekrar) seviyeleme (Madde d)); c) Muayene çalışması (Madde e) ve Madde f)); d) Acil durumda elektrikli müdahale (Madde f)) Motorun dönmesine neden olabilen gücün kesilmesi Genel Madde te belirtilen elektrikli bir güvenlik tertibatı tarafından çalıştırılan motorun dönmesine neden olabilen gücün kesilmesi, aşağıda verilen detaylardaki gibi kontrol edilmelidir Kontaktörler ile elektrik şebekesine bağlanmış alternatif veya doğru akım kaynaklarından doğrudan beslenen motorlar Besleme, kontakları motor devresinde seri bağlı, birbirinden bağımsız iki adet kontaktörle kesilmelidir. İki kontaktörden birinin ana kontaklarının asansör durduğunda devreyi açmaması durumunda, en geç bunu takip eden hareket yönü değişiminde, kabinin ileri harekete geçmesi engellenmiş olmalıdır. Bu izleme fonksiyonunun bir sıkışma (takılma) arızasında, aynı sonuç sağlanmalıdır Ward-Leonard sistemini kullanan tahrik Klasik elemanlarla beslenen jeneratörün uyarılması İki bağımsız kontaktör aşağıdakilerden birini kesmelidir: 6) Yukarıdaki şartlarda hızın, beyan hızının % 8 altındaki bir değerden daha az olmaması iyi uygulamada istenilir. 97

103 ICS TS -10 a) Motor jeneratör devresini veya b) Jeneratörün ikaz devresini veya c) Bir çevrim (motor-jeneratör) ve diğeri jeneratör ikazını. Asansör duruyorken, kontaktörden biri, ana kontaklarının devreyi açmaması durumunda, en geç bunu takip eden hareket yönü değişiminde kabinin ileri harekete geçmesi önlenmelidir. Bu izleme fonksiyonunun bir sıkışma (takılma) arızasında, aynı sonuç sağlanmalıdır. b) ve c) şıkları durumunda etkin tedbirler, jeneratörde varsa artık manyetik alanı etkisiyle motorun kontrolsüz dönme hareketlerine neden olması engellenmelidir (örneğin: artık manyetik alan kesici (ters yönde mıknatıslama bağlantısı ile)) Statik elemanlarla jeneratör uyarılmasının sağlanması ve kumanda edilmesi Aşağıdaki yöntemlerden biri kullanılmalıdır: a) Madde de belirtilen yöntemlerle aynı, b) Aşağıdakilerden oluşan bir sistemle: 1) Motor- jeneratör devresini veya jeneratörün uyarılmasını kesen bir kontaktör. Kontaktör bobini, hareket yönündeki her değişimden önce en azından devre dışı kalmalıdır. Kontaktörün devre dışı bırakmaması durumunda, asansörün ileriye doğru hareket etmesi engellenmelidir. Bu izleme fonksiyonunun bir sıkışma (takılma) arızasında, aynı sonuç sağlanmalıdır ve 2) Statik elemanlardaki enerji akışını kesen bir kumanda tertibatı ve 3) Asansörün her duruşunda, enerji akışının kesildiğini kontrol eden bir izleme tertibatı. Normal bir durma periyodunda, statik elemanlar tarafından enerji akışının kesilmesi gerçekleşmezse, izleme tertibatı kontaktörün devreyi açmasını sağlamalı ve asansörün herhangi bir ileri hareketini önlemelidir. Jeneratörde artık manyetik alanı etkisi varsa motorun dönmesinin önlenmesi için etkin tedbirler alınmalıdır (ters yönde mıknatıslama bağlantısı ile) Statik elemanlarla alternatif veya doğru akım motorlarının beslenmesi ve kumandası Aşağıdaki yöntemlerden biri kullanılmalıdır: a) İki bağımsız kontaktör motor akımını kesmelidir. Asansör durgunken Kontaktörden biri ana kontakları açmaması durumunda, en geç bir sonraki hareket yönündeki değişimde, asansörün ileriye doğru hareket etmesi önlenmelidir. Bu izleme fonksiyonunun bir sıkışma (takılma) arızasında, aynı sonuç sağlanmalıdır, b) Aşağıdakilerden oluşan bir sistem: 1) Tüm kutuplarda akımı kesen bir kontaktör. Kontaktör bobini, en azından her hareket yönü değişiminden önce devre dışı kalmalıdır. Kontaktörün devre dışı bırakmaması durumunda, asansörün ileriye doğru hareket etmesi önlenmelidir. Bu izleme fonksiyonunun bir sıkışma (takılma) arızasında, aynı sonuç sağlanmalıdır ve 2) Statik elemanlardaki enerji akışını kesen bir kumanda tertibatı ve 3) Asansörün her duruşunda, enerji akışının kesildiğini kontrol eden bir izleme tertibatı. Normal bir durma süresinde (periyodunda), statik elemanlar tarafından enerji akışının kesilmesi gerçekleşmezse, izleme tertibatı kontaktörün devreyi açmasını sağlamalı ve asansörün ileriye doğru hareket etmesini önlemelidir. 98

104 ICS TS -10 c) Madde e uygun olan elektrik devresi. Bu vasıtalar, bir güvenlik bileşeni olarak kabul edilmeli ve EN 81-50:2014, Madde 5.6 nın gereklerine göre doğrulanmalıdır. d) En az 1 in bir donanım arızası toleransıyla SIL3 gereklerini yerine getiren EN :2007, Madde ye göre güvenli bir tork kapatma (STO) fonksiyonlu hızı ayarlanabilir elektrikli bir güç tahrik sistemi Kumanda ve izleme tertibatları Madde b) 2) veya Madde b) 2) ye göre kumanda tertibatı ve Madde b) 3) veya Madde b) 3) e göre izleme tertibatı, Madde e göre güvenlik devresi olması gerekli değildir. Bu tertibatlar sadece, Madde a) ile kıyaslana bilirliği sağlamak için Madde de belirtilen gerekleri yerine getirmesi şartıyla kullanılmalıdır Motor çalışma süresi kısıtlayıcısı Halatlı asansörler, aşağıdaki durumlarda tahrik tertibatının enerjisini kesen ve enerjisiz durumda tutan bir motor hareket süresi kısıtlayıcısı ile donatılmalıdır: a) Bir hareket komutu varken tahrik makinasının dönmemesi durumunda, b) Kabin veya karşı ağırlık, halatların tahrik kasnağı üzerinde kaymasına sebep olan bir engel nedeniyle aşağı yöndeki hareketleri durdurulmuşsa Motor hareket süresi kısıtlayıcısı, aşağıda verilen iki değerlerden küçük olanını geçmeyecek bir zaman içinde çalışmalıdır: a) 45 saniye, b) En uzun hareket seyir mesafesi için gerekli süre 10 saniyeden az ise, bu süre asgari 20 saniye olması ile birlikte normal çalışmada en uzun seyir mesafesi için gerekli süreye 10 saniye ilave edilmesiyle bulunan süre Normal çalışmaya dönüş, sadece yetkili bakım personeli tarafından elle yeniden başlatılma ile mümkün olmalıdır. Güç beslemesin kesilmesinden sonra, gücün tekrar gelmesi durumunda, makinanın hareketsiz konumda tutulması gerekli değildir Motor hareket süresi kısıtlayıcısı, muayene çalışması veya acil durumda elektrikli çalışma sırasında kabinin hareketini etkilememelidir Hidrolik asansörlerde asansör makinası Genel hükümler Aşağıda belirtilen iki tahrik metoduna müsaade edilir: a) Doğrudan tahrik, b) Dolaylı tahrik Çoklu hidrolik kaldırma üniteleri olması durumunda bütün kaldırma üniteleri, hepsi aynı basınçla kaldıracak şekilde paralel olarak hidrolik olacak şekilde bağlanmış olmalıdır. Kabinin yapısı, kabin iskeleti, kılavuz rayları ve kabin kılavuz patenleri/makaraları; Madde de belirtilen yükleme şartlarının herhangi bir uygulamasında kabin zemini yerleşimini ve pistonun hareketi senkronizasyonu (uyumu) korumalıdır. Not Silindirler içindeki basıncı eşitlemek için manifolddan her bir hidrolik kaldırma ünitesine boru tesisatı işi, yaklaşık eşit uzunlukta olmalıdır ve boru tesisatı işinde, dirseklerin (kıvrımların) tipi ve sayısı gibi karakteristikleri aynı olmalıdır. 99

105 ICS TS Dengeleme ağırlığı varsa, bunun kütlesi, askı tertibatının (kabin-dengeleme ağırlığı) kopması durumunda hidrolik sistemdeki basınç, tam yük basıncının iki katını aşmayacağı şekilde hesaplanmış olmalıdır. Pek çok dengeleme ağırlığı mevcut olması durumunda, hesap için sadece bir dengeleme ağırlığının askı tertibatının kopması göz önüne alınmalıdır Hidrolik kaldırma ünitesi Silindir ve piston hesapları Basınç hesapları Aşağıdakiler yerine getirilmelidir: a) Silindir ve piston, tam yük basıncının 2,3 katına eşit bir basınçtan kaynaklanan kuvvetler altında malzemenin belirtilen akma sınırı (Rp0,2) gerilmesi güvencesine bağlı olarak güvenlik katsayısı en az 1,7 olacak şekilde tasarımlanmış olmalıdır b) Hidrolik senkronizasyon tertibatlı teleskopik pistonların kademelerinin hesaplanmasında 7) tam yük basıncı yerine, hidrolik senkronizasyon tertibatı nedeniyle bir kademede oluşan en büyük basınç değeri göz önüne alınmalıdır. c) Kalınlıkların hesaplanmasında silindir cidar kalınlığı ve silindir tabanı için 1,0 mm değeri, tekli ve teleskopik hidrolik kaldırma ünitelerde içi boş pistonların cidarları için de 0,5 mm değeri eklenmelidir. Hidrolik kaldırma ünitesi imalatçısı için kullanılan boruların boyutları ve toleransları, uygulanabilir EN serisi standardına göre olmalıdır. d) Hesaplamalar, EN 81-50:2014, Madde 5.13 e göre yapılmalıdır Burkulma hesapları Hidrolik kaldırma üniteleri (kaldırıcılar) aşağıdaki gereklere uygun olmalıdır. a) Hidrolik kaldırma üniteleri tam açılmış konumda iken tam yük basıncının 1,4 katına eşit bir basınç sonucu oluşan kuvvetler altında burkulma güvencesine bağlı olarak güvenlik katsayısı en az iki olacak şekilde tasarımlanmış olmalıdır. b) Hesaplamalar EN 81-50:2014, Madde 5.13 ye göre yapılmalıdır. c) Madde b) de belirtilen sehim (sapma) gibi daha kapsamlı hesaplama metotları, en az eşdeğerde bir güvenlik katsayısının garanti edilmesi şartıyla kullanılabilir Çekme gerilmesi hesapları Hidrolik kaldırma üniteleri, tam yük basıncının 1,4 katına tekabül eden bir yük altında malzemenin akma sınırı (Rp0,2) gerilme güvencesine bağlı olarak güvenlik katsayısı en az 2 olacak şekilde tasarımlanmış olmalıdır Kabin/piston (silindir) bağlantısı Doğrudan tahrikli asansörlerde kabin ile piston (silindir) arasındaki bağlantı esnek olmalıdır Kabin ile piston (silindir) arasındaki bağlantı, piston (silindir) ağırlığı ile ilâve dinamik kuvvetleri taşıyabilecek bir şekilde tasarımlanmış olmalıdır. Bağlantı tertibatları, güvenli olmalıdır Birden fazla kısımdan meydana gelen pistonlarda kısımlar arasındaki bağlantılar, asılı piston kısımlarının ağırlığı ile ilâve dinamik kuvvetleri taşıyabilecek bir şekilde tasarımlanmış olmalıdır Dolaylı tahrikli asansörlerde piston başı (silindir başı) kılavuzlanmış olmalıdır. 7) Hidrolik senkronizasyon vasıtalarının doğru ayarlanmaması nedeniyle kurulum sırasında ortaya çıkan normal olmayan yüksek basınç şartları ortaya çıkabilir. Bu hesaplamada dikkate alınmalıdır. 100

106 ICS TS -10 Bu gerek, çeken kısımların düzeneği ile piston üzerine eğilme kuvvetlerinin etkisi engellenmiş olması şartıyla, çekmeye çalışan hidrolik kaldırma üniteler için geçerli değildir Dolaylı tahrikli asansörlerde piston başı kılavuz sistemi, kabin çatısının düşey izdüşümü içinde yer almamalıdır Piston strokunun sınırlanması Pistonu, Madde ve Madde deki gereklere uygun bir konumda tampon etkisiyle durduracak vasıtalar mevcut olmalıdır Bu strok sınırlaması: a) Esnek bir durdurucu ile sağlanmalı veya b) Hidrolik kaldırma üniteye gelen hidrolik sıvı beslemesinin, hidrolik kaldırma ünitesi ile bir hidrolik vana arasındaki mekanik bir bağlantı ile kesilmesi gerçekleşmelidir. Bu tür bağlantının kopması veya uzaması, Madde de belirtilen değeri aşan kabinin yavaşlamasına neden olmamalıdır Esnek durdurucu Bu durdurucu: a) Hidrolik kaldırma ünitesinin birleşik bir parçası olmalı veya b) Hidrolik kaldırma ünitesinin merkezi ekseni üzerine uygulanan bileşke kuvvetin sonucu olarak, kabin izdüşümü dışında bulunan hidrolik kaldırma ünitesi harici bir veya birden fazla tertibatlardan oluşmalıdır Esnek durdurucu, kabinin ortalama yavaşlaması 1 gn i aşmayacağı ve dolaylı tahrikli asansörlerde halat veya zincirlerin gevşemesine neden olabilecek bir yavaşlama meydana gelmeyecek şekilde tasarımlanmalıdır Madde b) ve Madde b) deki durumlarda hidrolik kaldırma ünitesi içinde, pistonun silindiri terk edebilmesini engelleyecek bir durdurucu bulunmalıdır. Madde b) deki durumda bu durdurucu, Madde ve Madde deki gerekleri sağlayacak bir şekilde yerleştirilmelidir Koruma tertibatları Hidrolik kaldırma ünitesi zeminden içeri uzanıyorsa, kendi alt ucunda sızdırmaz koruyucu bir borunun içine alınmalıdır. Hidrolik kaldırma ünitesi başka alanlara uzanıyorsa, uygun bir şekilde korunmuş olmalıdır Silindir kafasından kaçak ve sızan hidrolik sıvısı toplanmalıdır Hidrolik kaldırma ünitesinde bir havalandırma tertibatı bulunmalıdır Teleskopik hidrolik kaldırma üniteleri Teleskopik üniteler için ilave olarak aşağıdaki gerekler uygulanır: Pistonların kendi ilgili silindirlerini ayrılmasını engelleyecek şekilde durdurucular birbirini takip eden kademeler arasında bulunmalıdır Kabin tam baskılanmış kendi tamponları üzerinde bulunuyorken, doğrudan tahrikli bir asansör kabininin altına yerleştirilen bir hidrolik kaldırma ünitesinde aşağıdaki net mesafeler: a) Ardışık kılavuz taşıma çatalı (boyunduruğu) arasında en az 0,30 m olmalı ve 101

107 ICS TS -10 b) En üst kılavuz taşıma çatalı ile taşıma çatalının ((Madde b) belirtilen parçaları hariç) dikey çıkıntısından itibaren (bilezik) 0,30 m bir yatay mesafe içerisindeki kabinin en alt parçaları arasında en az 0,30 m olmalıdır. Not Ayrıca Madde d) ye bakılmalıdır Harici kılavuzu bulunmayan teleskopik hidrolik kaldırma ünitelerin her bir kademesinin kılavuzlanma uzunluğu, ilgili piston çapının en az 2 katı olmalıdır Hidrolik kaldırma üniteleri, mekanik ve hidrolik senkronizasyon tertibatları ile tedarik edilmelidir Hidrolik senkronizasyon vasıtası bulunan hidrolik kaldırma üniteler kullanıldığında, basınç, tam yük basıncını % 20 sinden daha fazla aştığında, normal bir harekete başlamayı engelleyen bir elektrik tertibatı bulunmalıdır Senkronizasyon vasıtası olarak halat ve zincirlerin kullanılması durumunda aşağıdaki gerekler uygulanır: a) Birbirinden bağımsız en az iki halat veya zincir bulunmalıdır, b) Madde deki gerekler yerine gelmiş olmalıdır, c) Güvenlik katsayısı en az: 102 1) Halatlar için 12; 2) Zincirler için 10. Bir halatın (veya zincirin) Newton (N) cinsinden asgari kopma yükü ile bu halattaki (veya zincirdeki) azami kuvvet arasındaki oran, güvenlik faktörüdür. Bu azami kuvvetin hesaplanması için aşağıdakiler dikkate alınmalıdır: Tam yük basıncından kaynaklanan kuvvet, Halatların (veya zincirlerin) sayısı. Senkronizasyon vasıtasının bir arızası durumunda kabin hızının, aşağı yön beyan hızı vd yi 0,30 m/s den fazla aşmasını engelleyen bir tertibat bulunmalıdır Boru tesisatı Genel Basınç altında bulunan borular ve bağlantı elemanları (bağlantılar, vanalar vb.) ile genel olarak hidrolik sistemin bütün parçaları: a) Kullanılan hidrolik sıvısı ile uyumlu olmalıdır, b) Tespit yerleri, burulma veya titreşim nedeniyle normal olmayan bir gerilmeye maruz kalması engellenecek bir şekilde tasarımlanmalı ve yerleştirilmelidir, c) Hasarlara, özellikle mekaniksel olan hasarlara karşı korunmuş olmalıdır Borular ve bağlantı elemanları uygun bir şekilde tespit edilmiş ve muayeneler için erişilebilir olmalıdır. Borular (rijit veya esnek) duvarlar veya döşeme içinden geçiyorsa bunlar, boyutları gerektiğinde muayene için boruların sökülebilmesine imkân veren kafes bir koruyucu içine alınmalıdır. Koruyucu içinde hiçbir birleştirme bulunmamalıdır. Not Ulusal düzenlemeler, binaya göre yönlendirilen hidrolik boru donanımının tanımını ve yangından korunmasını gerektirebilir.

108 ICS TS Rijit borular Silindir ile geri dönüşsüz vana veya aşağı yön vanası/vanaları arasındaki rijit borular ve bunların bağlantı elemanları, tam yük basıncının 2,3 katına tekabül eden bir yük altında malzemenin akma sınırı (RP0,2) güvencesine bağlı olarak güvenlik katsayısı en az 1,7 olacak şekilde tasarımlanmış olmalıdır. Hesaplamalar, EN 81-50:2014, Madde e göre yapılmalıdır. Rijit boruların imalatı için kullanılan boruların boyutları ve toleransları, EN serisinin uygulanabilir standardına göre olmalıdır. Cidar kalınlıklarının hesaplanmasında, silindir ile boru kırılma vanası arasındaki bağlantı için 1,0 mm, varsa diğer rijit bağlantılar için 0,5 mm bir değer eklenmelidir Teleskopik hidrolik kaldırma üniteleri 2 den (ikiden) fazla kademeye ve hidrolik senkronizasyon vasıtasına sahipse, boru kırılma vanası ve geri dönüşsüz vana veya aşağı yön vanası veya vanaları arasındaki rijit borular ve bunların bağlantı elemanlarının hesaplanmasında ilave güvenlik katsayısı olarak 1,3 hesaba katılmalıdır. Silindir ve boru kırılma vanası arasındaki borular ve bunların bağlantı elemanları, silindirin hesabında esas alınan aynı basınca göre hesaplanmalıdır Esnek hortumlar Silindir ile geri dönüşsüz vana veya aşağı yön vanası arasındaki bağlantıda kullanılan esnek hortum, tam yük basıncı ve patlama basıncı arasındaki güvenlik katsayısı en az 8 olacak şekilde seçilmiş olmalıdır Silindir ile geri dönüşsüz vana veya aşağı yön vanası arasındaki esnek hortumlar ve bağlantıları, tam yük basıncının beş katı bir basınca karşı hasar görmeden dayanabilmelidir. Bu deney hortum ve bağlantılarının imalatçısı tarafından yapılmalıdır Esnek hortum, aşağıdaki bilgilerle silinmeyecek bir şekilde işaretlenmelidir: a) İmalatçının adı veya markası, b) Deney basıncı, c) Deney tarihi Esnek hortum, imalatçısının bildirdiği bükülme yarıçapı değerinden daha küçük bir çapla bükülerek montajı yapılmamalıdır Makinanın durdurulması ve durma şartının kontrol edilmesi Genel Makinanın, Madde ye uygun bir elektrikli güvenlik tertibatının çalışmasıyla durdurulması aşağıda belirtilen detaylara göre kontrol edilmelidir Yukarı yönde hareket Yukarı yönde hareketi için aşağıdakilerden biriyle: a) Elektrik motoruna giden akım, ana kontakları motor besleme devresinde seri bağlı birbirinden bağımsız en az iki kontaktör ile kesilmelidir veya b) Elektrik motoruna giden akım, bir adet kontaktörle ve (Madde ) ye uygun olarak devre dışı bırakma (bypass) vanasına giden akım, bu vananın besleme devresinde seri bağlı birbirinden bağımsız en az iki elektromekanik tertibat ile kesilmelidir. Bu durumda motor ve/veya yağın (Madde , Madde , Madde ) sıcaklığını izleyen tertibatın, makinayı durdurması için bu kontaktörden başka bir anahtarlama tertibatını harekete geçirmesine 103

109 ICS TS -10 ihtiyaç vardır veya c) Elektrik motoru, Madde e uygun bir elektrikli devre ile durdurulmalıdır. Bu vasıtalar, güvenlik bileşeni olarak kabul edilmeli ve EN 81-50:2014, Madde 5.6 nın gereklerine göre doğrulanmalıdır veya d) En az bir donanım arızası toleransı ile SIL3 gereklerini yerine getiren EN :2007, Madde göre güvenli bir tork kapatma (STO) fonksiyonu ile hızı ayarlanabilir elektrik güç tahrik sistemi tarafından elektrik motoru durdurulmalıdır Aşağı yönde hareket Aşağı yönde hareket için aşağı yön vanası veya vanalarının beslemesi, aşağıdaki tertibatların birisiyle kesilmelidir: a) Vananın besleme devresinde seri bağlı Madde e göre birbirinden bağımsız en az iki elektromekanik tertibatla veya b) Uygun beyan elektrikli olması şartıyla elektrikli bir güvenlik tertibatıyla doğrudan veya c) Madde e uygun elektrikli devreyle. Bu vasıtalar, güvenlik bileşeni olarak kabul edilmeli ve EN 81-50:2014, Madde 5.6 nın gereklerine göre doğrulanmalıdır Durdurulma şartının kontrolü Asansör duruyor iken, kontaktörlerden birinin (Madde a) veya Madde b)) ana kontakları açmamış veya elektromekanik tertibatlarından (Madde b) veya Madde a)) biri akım devresini kesmemiş ise, en geç bunu takip eden hareket yönü değişiminde asansörün hareketi engellenmiş olmalıdır. Bu izleme fonksiyonunda bir sıkışma (takılma) dorumunda aynı sonuç sağlanmalıdır Hidrolik kumanda ve güvenlik tertibatı Kapama vanası Bir kapama vanası bulunmalıdır. Bu vana, silindir/silindirleri geri dönüşsüz vanaya ve aşağı yön vana/vanalarına bağlayan devreye monte edilmelidir Kapama vanası, asansör makinası üzerinde diğer vanalara yakın bir yerde bulunmalıdır Geri dönüşsüz vana Bir geri dönüşsüz vana bulunmalıdır. Bu vana, pompa/pompalar ile kapama vanası arasındaki devreye konulmalıdır Geri dönüşsüz vana, pompa basıncının asgari çalışma basıncının altına düşmesi durumunda beyan yükü ile yüklü kabini her noktada sabit tutabilecek bir kapasiteye sahip olmalıdır Geri dönüşsüz vananın kapanması, hidrolik kaldırma ünitesinden kaynaklanan hidrolik basıncı ile ve en az bir adet kılavuzlanmış baskı yay ve/veya yerçekimi ağırlık kuvveti ile gerçekleşmelidir Basınç tahliye vanası Asansörde bir basınç sınırlama vanası bulunmalıdır. Bu vana, pompa/pompalar ile geri dönüşsüz vana arasındaki devreye konulmalı ve el pompa/pompaları hariç olmak üzere bunun devre dışı bırakılması (baypası) mümkün olmamalıdır. Hidrolik sıvısı, tankına geri sevk edilmelidir Basınç tahliye vanası, tam yük basıncının % 140 ına basıncı sınırlayacak bir şekilde ayarlanmalıdır. 104

110 ICS TS Büyük iç kayıplar nedeniyle (kafa kaybı, sürtünme) gerekli ise, basınç tahliye vanası daha yüksek bir değere ayarlanabilir. Ancak, tam yük basıncının % 170 i aşılmamalıdır. Bu durumda hidrolik donanımın (hidrolik kaldırma ünitesi dahil) hesaplanması için itibari (hayali) aşağıdaki değere eşit tam yük basıncı kullanılmalıdır: Seçilen basınç ayarı 1,4 Bu durumda burkulma hesabında, 1,4 aşırı basınç katsayısı; basınç tahliye vanasının ayarlandığı yüksek değere tekabül eden bir katsayı ile yer değiştirmelidir Yön vanaları Aşağı yön vanaları Aşağı yön vanaları elektrikle açık tutulmalıdır. Vanaların kapanması, hidrolik kaldırma ünitesinin hidrolik basıncıyla ve vana başına en az bir adet kılavuzlanmış yay etkisi ile olmalıdır Yukarı yön vanaları Makinanın durdurulması Madde b) ye uygun olarak gerçekleşiyorsa, bu amaçla sadece devre dışı bırakma vanaları kullanılmalıdır. Vanalar elektrikle kapanmalıdır. Vanaların açılması, hidrolik kaldırma ünitesinin hidrolik basıncı ve vana başına en az bir adet kılavuzlanmış yay etkisi ile olmalıdır Filtreler Filtreler veya benzer donanımlar, aşağıdakiler arasındaki devrede monte edilmelidir: a) Tank ve pompa/pompalar ve b) Kapama vanası, geri dönüşsüz vana/vanalar ve aşağı yön vana/vanaları. Kapama vanası, geri dönüşsüz vana/vanalar ve aşağı yön vanası arasındaki filtre veya benzeri donanımlar, bakım ve muayene için erişilebilir olmalıdır Basıncın kontrolü Sistem basıncının beliritilmesi için bir basınç ölçer (manometre) bulunmalıdır. Bu geri dönüşsüz vana veya aşağı yön vana/vanaları ile kapama vanası arasındaki bağlantı üzerinde yer almalıdır Basınç ölçümü için ana devre ve bağlantı arasında bir sayaç kapama vanası bulunmalıdır Bağlantı, M 20 x 1,5 veya G 1/2 lik bir iç vida dişle sağlanmış olmalıdır Tank Tank, aşağıdakilerin kolayca gerçekleştirileceği şekilde tasarımlanmalı ve imal edilmelidir: a) Tanktaki hidrolik sıvısı seviyesi kolayca kontrol edilebilecek, b) Doldurmak ve boşaltmak. Tank üzerinde hidrolik sıvı karakteristikleri gösterilmelidir Hız Yukarı yön beyan hızı vm ve aşağı yön beyan hızı vd; 1,0 m/s den büyük olmamalıdır (bk. Madde 1.3 b)) Boş kabinin yukarı yöndeki hızı, yukarı yön beyan hızı vm yi % 8 den fazla aşmamalı ve beyan yükü ile yüklü kabinin aşağı yöndeki hızı, aşağı yön beyan hızı vd yi % 8 den fazla aşmamalıdır. Her iki durumda bu, hidrolik sıvısı normal çalışma sıcaklığı ile ilgilidir. 105

111 ICS TS -10 Yukarı yöndeki harekette motor klemenslerindeki şebeke frekansı ve geriliminin, elektrik cihazının beyan değerlerinde olduğu varsayılmıştır Acil durum çalışması Kabinin aşağı yönde hareket ettirilmesi Asansör, elektrik kesilmesi durumunda dahi kabinin, içindekilerin kabinden çıkabilecekleri bir konuma kadar indirilebileceği, elle kumanda edilen, aşağıdaki ilgili makina mekânında bulunan bir acil indirme vanasına sahip olmalıdır: Makina dairesi (Madde ), Makina dolabı (Madde ) veya Acil durum ve deney panolarının üzeri (Madde ) Kabin hızı, 0,30 m/s yi aşmamalıdır Bu vananın çalışması, sürekli manuel kuvvet uygulanmasını gerektirmelidir Bu vana, istem dışı çalışmaya karşı korunmuş olmalıdır Acil durumda aşağı indirme vanası, imalatçı tarafından öngörülen değerin altına basınç düştüğünde piston-silindirin aşırı çökmesine neden olmamalıdır. Halatın/zincirin gevşeyebileceği dolaylı tahrikli asansörlerde, vananın elle kumanda edilmesi pistonun, halatın/zincirin gevşediği andan sonra alçalmasına neden olmamalıdır Acil durum müdahalesinde aşağı yönde hareket için elle kumanda edilen vananın yanında üzerinde aşağıdaki ifade yazılı olan bir plaka bulunmalıdır: Dikkat Acil durum aşağı doğru hareket Kabinin yukarı yönde hareket ettirilmesi Yukarı yönde kabinin hareket etmesine neden olan bir el pompası, her hidrolik asansörde kalıcı olarak bulunmalıdır. El pompası, asansörün tesis edildiği binada saklanmalı ve sadece yetkili kişiler tarafından erişilebilir olmalıdır. Pompa bağlantısı için talimatlar, her asansör makinasında bulunmalıdır. El pompasının bulunduğu ve uygun bir şekilde nasıl bağlanacağı hakkındaki kalıcı olmayan açık gösterimler, bakım ve kurtarma çalışmaları için kullanılabilir olmalıdır El pompası, geri dönüşsüz vana veya aşağı yön vana/vanaları ve kapatma vanası arasındaki devreye bağlanmış olmalıdır El pompası, basıncı tam yük basıncının 2,3 katında sınırlayan bir basınç tahliye vanası ile donatılmış olmalıdır Acil durum müdahalesinde yukarı yönde hareket için elle kumanda edilen pompanın yanında üzerinde aşağıdaki ifade yazılı olan bir plaka bulunmalıdır: Dikkat Acil durum yukarı doğru hareket Kabin pozisyonunun kontrolü Asansör ikiden daha fazla durağa hizmet veriyorsa, aşağıda belirtilen ilgili makina boşluğunda elektrik besleme devresinden bağımsız bir tertibatla kabinin kilit açılma bölgesi içinde olup olmadığı kontrol edilebilmelidir: 106

112 ICS TS -10 a) Makina dairesi (Madde ) veya b) Makina dolabı (Madde ) veya c) Acil durum müdahalesi için tertibatlar tesis edilmiş ise (Madde ve Madde ), acil durum ve deney panolarının üzeri (Madde ) Bu gerek, mekanik bir kayma engelleme tertibatı ile donatılmış asansörler için geçerli değildir Motor hareket süresi kısıtlayıcısı Hidrolik asansörleri, hareket komutu varken veya kabinin hareket etmediğinde motoru dönmüyorsa motorun enerjisini kesen ve enerjisiz durumda tutan bir motor hareket süresi kısıtlayıcısı ile donatılmalıdır Motor hareket süresi kısıtlayıcısı, aşağıda verilen iki süreden küçük olanını geçmeyecek bir zaman içinde çalışmalıdır: a) 45 saniye, b) Beyan yükü ile normal çalışmada en uzun seyir mesafesi için gerekli süreye en çok 10 saniye ilâve edilmesiyle bulunan süre. En uzun seyir mesafesi için gerekli süre 10 saniyeden az ise, bu süre asgari 20 saniye olmalıdır Normal çalışmaya dönüş, ancak elle müdahale ile mümkün olmalıdır. Enerjinin kesilip tekrar gelmesi durumunda, makinanın hareketsiz konumda tutulması gerekli değildir Motor hareket süresi kısıtlayıcısı, devrede olsa dahi, muayene çalışmasını (Madde ) ve elektrikli kayma düzeltme sistemini (Madde ) engellememelidir Hidrolik sıvısının aşırı ısınmasına karşı tedbirler Bir sıcaklık detektörü bulunmalıdır. Bu detektör, makinayı durdurmalı ve Madde e göre makinanın durmasını korumaladır (makinanın hareket etmesini engellemelidir) Elektrik tesisat montajı ve cihazları Genel hükümler Uygulama sınırları Elektrik donanımını oluşturan bileşenler ve montajı ile ilgili bu standardın gerekleri aşağıdakilere uygulanır: a) Asansör güç devresinin ana anahtarı ve buna bağlı devrelere, b) Kabin aydınlatma devresinin anahtarı ve buna bağlı devrelere. c) Kuyu aydınlatması ve buna bağlı devrelere. Asansör, bünyesinde elektrik donanımı bulunan bir makina gibi, bir bütün olarak düşünülmelidir. Not Elektrik besleme devreleriyle ilgili millî gerekler, anahtarların giriş bağlantı uçlarına (klemenslerine) kadar uygulanır. Bu gerekler makina ve makara dairesinin tüm aydınlatma ve priz çıkışlarına uygulanır Asansörün elektrik donanımı, bu standardın maddelerine atıf yapılarak EN in gereklerine uygun olmalıdır. Özel bilgi verilmediğinde, elektrik bileşenleri ve tertibatı aşağıdaki uygunlukta olmalıdır: a) Bunların tasarımlandığı kullanım için uygunluk, b) EN veya IEC standardlarına uygunluk. c) Tedarikçinin talimatlarına uygun olarak kullanım ve montaj edilmiş Elektromanyetik uyumluluk, EN ve EN da belirtilen gereklere uygun olmalıdır. 107

113 ICS TS -10 Madde a) 2), Madde c), Madde d), Madde c), Madde d) ve Madde c) ye göre kontrol donanımı, EN nın güvenlik devresi bağışıklık gereklerine uygun olmalıdır Elektrikli hareket ettiriciler, EN e göre seçilmeli, monte edilmeli ve tanımlanmalıdır Tüm kontrol teribatı (bk. EN :2006, Madde 3.10), önden bunların çalıştırılmasını ve bakımını kolaylaştıracak şekilde montajı yapılmalıdır. Düzenli bakım veya ayarlama için erişimin gerekli olduğu durumda ilgili tertibat, çalışma alanından 0,40 m ve 2,0 m yükseklik arasında yerleştirilmelidir. Bağlantı uçları çalışma alanından en az 0,20 m yükseklikte olması ve kondaktörler ve kabloların kolayca bunlara bağlantısı yapılabilecek şekilde yerleştirilmiş olması önerilmektedir. Bu gerekler, kabin çatısı üzerindeki kontrol tertibatına uygulanmaz Isı yayan bileşenler (örneğin ısı çanağı, güç rezistansları), çevredeki her bir bileşenin sıcaklığı müsaade edilen sınır içinde kalacak şekilde yerleştirilmelidir. Normal çalışmada doğrudan erişilebilir donanımın sıcaklığı, HD :2011, Çizelge 42.1 de verilen sınırları aşmamalıdır Elektrik şokuna karşı koruma Genel Koruma önlemleri, HD de belirtilen kurallara uygun olmalıdır. Elektrik şoku riskinin çıkmasına neden olabilen elektrik donanımı bulunduran ve başka türlü açıkça gösterilmeyen mahfazalar, IEC grafik sembolü ile işaretlenmelidir: Uyarı işaretleri, kuyu duvarı kapı veya kapakları üzerinde düzgünce görülmelidir Temel koruma (doğrudan temasa karşı koruma) Madde in gereklerine ilave olarak aşağıdakiler uygulanır: a) Asansör kuyusunda, makina alanlarında ve makara dairesinde doğrudan temasa karşı elektrikli donanımdan koruma, en az IP2X koruma sağlayan mahfazalar vasıtasıyla sağlanmalıdır. b) Yetkili olmayan personeller donanıma erişebildiğinde, doğrudan temasa karşı IP2XD (EN 60529) karşılık gelen asgari koruma derecesi uygulanmalıdır. c) Kurtarma çalışmaları için üzerinde tehlikeli elektrikli parçalar bulunan kuyu mahfaza duvarı açıldığında, tehlikeli gerilime erişim, IPXXB (EN 60529) asgari koruma derecesi ile engellenmelidir. d) Üzerinde tehlikeli elektrik parçaları bulunan diğer kuyu mahfaza duvarı için EN standardı uygulanır İlave koruma 30 ma i aşmayan artık çalışma beyan akımı kapasiteli artık akımdan koruma tertibatı (RCD) vasıtasıyla ilave koruma, aşağıdakiler için sağlanmalıdır: a) Madde b) ve Madde c) ye göre devre/devrelere bağlı olan soket çıkışları ve b) Durak kontrolleri için kontrol devreleri ve göstergeleri ve 50 V AC. dan daha yüksek gerilime sahip güvenlik zincirleri ve c) 50 V AC. den daha yüksek gerilime sahip asansör kabini üzerindeki devreleri. 108

114 ICS TS Artık gerilimlere karşı koruma EN :2006, Madde uygulanır Elektrikli montajların yalıtım direnci (HD ) Yalıtım direnci, 100 VA veya daha küçük beyanlı PELV ve SELV devreleri hariç olmak üzere üzerinde elektrik bulunan tüm kontaktörler ile topraklama arasında ölçülmelidir. Yalıtım direncinin asgari değerleri, Çizelge 16 dan alınmalıdır. Çizelge 16 Yalıtım direnci Beyan devre gerilimi (V) Deney gerilimi (d.c.) (V) Yalıtım direnci (M ) SELV a ve PELV b > 100 VA 500 FELV c dahil 500 1, ,0 a b c SELV: Alçak gerilim için ilave güvenlik PELV: Alçak gerilim için ilave koruma FELV: Alçak gerilim için ilave fonksiyonellik Kontrol ve güvenlik devrelerinde, kontaktörler (iletkenler) arasında veya kontaktör (iletken) ile topraklama arasındaki gerilimin alternatif akım etkin değeri veya doğru akım ortalama değeri 250 V u aşmamalıdır Kontaktör bağlantı uçları besleme girdisi EN :2006, Madde 5.1 ve Madde 5.2 uygulanır Kontaktörler, kontaktör röleleri, güvenlik devresi bileşenleri Kontaktörler ve kontaktör röleleri Ana kontaktöreler örneğin, Madde ve Madde te belirtilen makinayı durdurması için gerekli olanlar, EN e uygun olmalı ve uygun kullanım kategorisine göre seçilmelidir. Kısa devreden koruma tertibatına sahip ana kontaktörler, EN :2010, Madde e uygun olarak tip 1 e sahip olmalıdır. Buna ilave olarak doğrudan kontrollü motorların ana kontaktörleri, örneğin, % 90 AC -3 + %10 AC-4 gibi darbeli/darbesiz olarak yapılacak başlama çalışmaların % 10 una müsaade etmelidir. Bu kontaktörler, Madde , Madde , Madde b) 1), Madde a) ve b) 1), Madde a) ve b) ve Madde a) ya göre fonksiyonelliği sağlamak için EN :2010, Ek F ye göre aynalı konak/kontaklara sahip olmalıdır (örneğin, ana kontağın açılmadığını tespit eden gibi) Kontaktör röleleri, ana kontaktörleri çalıştırmak için kullanılmışsa, bu kontaktörler, EN

115 ICS TS e uygun olmalıdır. Röleler, ana kontaktörleri çalıştırmak için kullanılmışsa, bu tür röleler EN e uygun olmalıdır. Bunlar, aşağıda belirtilen kullanım kategorilerine göre seçilmelidir. a) AC. kontaktörleri kontrolü için AC-15, b) DC. kontaktörleri kontrolü için DC Madde de belirtilen ana kontaktörler için, Madde de belirtilen kontaktör röleleri ve röleler için ve Madde e göre elektrikli cihazları bozan akımın kesilmesi için, Madde f), g), h), i) ye uygunluğu sağlayan tedbirler için aşağıdakiler gereklidir: a) EN :2004, Ek L ye göre mekanik olarak bağlanmış kontak elemanları olan ana kondaktörlerin yardımcı kontakları, b) EN :2004 ün Ek L sine uygun kontaktör röleleri, c) Herhangi bir kontak/kontakların açılması ve kesici kontak/kontakların kapanması, aynı anda kapalı konuma gelmemesini sağlamak için EN e uygun röleler Güvenlik devreleri bileşenleri Madde de belirtilen kontaktör röleler veya röleler kullanıldığında, Madde ün gerekleri uygulanır Bunların kullanıldığı devre beyan gerilimi ile ilgili gerilim kaybı mesafeleri ve açıklıkları bakımından güvenlik devrelerinde veya elektrikli güvenlik tertibatlarından sonra bağlantısı yapılan (bk. EN ) cihazlar, aşağıdaki gerekleri yerine getirmelidir. a) Kirlenme derecesi 3; b) Aşırı gerilim kategorisi III. Cihaz koruması IP5X (EN 60529) veya daha iyi ise, kirlenme derecesi 2 kullanılabilir. Diğer devrelerle ilgili elektrikli ayırıcılar için EN , en yakın devreler arasındaki r.m.s. etkin çalışma gerilimine yönelik yukarıdaki gibi aynı şekilde uygulanır. Baskılı devre kartları için EN 81-50:2014, Madde 5.15 te Çizelge 3 (3.6 satır nolu) belirtilen gerekler uygulanabilir Elektrikli donanımın koruması Elektrikli donanımın koruması için EN :2006, Madde 7.1 ila Madde 7.4 uygulanır Aşırı ısınmaya karşı her bir motor için motor koruması sağlanmalıdır. Not EN :2006, Madde e göre 0,5 kw altındaki motorlara, aşırı ısıdan koruma sağlanmasına gerek yoktur. Bu istisna, bununla birlikte bu standarda uygulanmaz Sıcaklık izleme tertibatı bulunan elektrikli donanımın tasarım sıcaklığı aşılırsa, bu durumda kabin, içinde bulunanlar kabini terk etmesine imkân verecek şekilde durakta durmalıdır. Asansörün normal çalışmaya otomatik bir şekilde geri dönmesi, sadece yeterli soğutma sağlandıktan sonra olmalıdır Sıcaklık izleme tertibatı bulunan hidrolik makina motoru ve/veya yağının tasarım sıcaklığı aşılırsa, bu durumda kabin, içinde bulunanlar kabini terk edebilir olacak şekilde en alt durağa geri dönmeli ve doğrudan durmalıdır. Asansörün normal çalışmaya otomatik bir şekilde geri dönmesi, sadece yeterli soğutma sağlandıktan sonra olmalıdır. 110

116 ICS TS Ana anahtarlar (şalterler) Her bir asansörde, bütün elektrik bulunan kontaktörlerde asansör elektrik beslemesini kesebilecek bir ana anahtar bulunmalıdır. Bu anahtar, EN :2006, Madde a) ila d) ve Madde ün gereklerine uygun olmalıdır Bu anahtar, aşağıdaki devre beslemelerini kesmemelidir: a) Kabin aydınlatması ve havalandırması, b) Kabin çatısındaki soket çıkışı, c) Makina alanlarının ve makara dairelerinin aydınlatması, d) Makina alanlarındaki ve makara dairelerdeki aydınlatması ve kuyu boşluğundaki soket çıkışı, e) Kuyu aydınlatması Bu anahtar aşağıdaki şekilde yerleştirilmelidir: a) Mevcut bulunduğu makina dairesinde, b) Makina dairesi bulunmuyorsa, kuyuda monte edilen kumanda panosu hariç olmak üzere kumanda panosunda veya c) Kumanda panosu kuyuda montajı edildiğinde acil durum ve deney panel/panellerinde (Madde ). Acil durum paneli deney panelinden ayrı ise, anahtar acil durum panelinde olmalıdır. Ana anahtar, kumanda panosundan/panolarından, tahrik kumanda sisteminden veya asansör makinasından, doğrudan erişebilir değilse, EN :2006, Madde 5.5 e göre cihaz/cihazları, bu bölgelerde bulunmalıdır Ana anahtarın kumanda mekanizması, makina dairesi girişinden/girişlerinden doğrudan erişilebilir olmalıdır. Makina dairesinin birden fazla asansör için müşterek kullanılması durumunda, ana anahtar kumanda mekanizmalarının hangi asansörlere ait olduğu kolaylıkla ayırt edilebilmelidir. Makina alanının birden fazla girişi olması durumunda veya aynı asansörün, her birinin ayrı girişleri olan birden fazla makina alanı varsa, Madde ye uygun olarak veya EN :2006, Madde 5.5 ve Madde 5.6 ya göre bir tertibat, kontaktörün bobinine besleme devresinde takılan, güvenlik kontağı (anahtarı) ile kumanda edilen bir kontaktör kullanılabilir. Kontaktör, tüm diğer motorların ve/veya yüklerin, normal çalışma akımlarının toplamı ile birlikte durmuş olduğunda en büyük motorun akımını kesmek için yeterli bir kesme kapasitesine sahip olmalıdır. Kontaktörün tekrar devreye alınması, onu devre dışı bırakan tertibat vasıtaları hariç diğer vasıtalarla mümkün olmamalı ve yapılamamalıdır. Bu kontaktör, EN :2006, Madde 5.5 ve Madde 5.6 ya göre elle kumanda edilen bir ayırıcı anahtarla birlikte kullanılmalıdır Asansör elektrik beslemesinin her bir kaynak girdisi, ana anahtara yakın yerleştirilmiş EN :2006 in Madde 5.3 göre elektrik besleme bağlantı kesicisine sahip olmalıdır. Asansörlerin grup olması durumunda, bir asansörün ana anahtarının açılması sonrasında, çalışma devresinin parçalarında elektrik kalıyorsa, bu devreler, gruptaki tüm asansörlere elektrik beslemesi kesilmeksizin ayrı ayrı olarak bağlantısı kesilebilinmelidir. Bu gerekler, PELV ve SELV devrelerine uygulanmaz Güç faktörü doğrulanması için herhangi bir kapasitör, güç devresinin ana anahtarı öncesi bağlanmış olmalıdır. Yüksek gerilim riski varsa, örneğin çok uzun kablolarla motorlar bağlandığında, güç devresinin anahtarı, kapasitörlerin bağlantısını ayrıca kesmelidir. 111

117 ICS TS Ana anahtar, asansörün besleme bağlantısını kestiğinde, asansörün herhangi bir otomatik çalışan hareketi (örneğin, otomatik bataryayla çalışma), önlenmiş olmalıdır Elektrik tesisatı Kontaktörler ve kablolar Kontaktörler ve kablolar, EN :2006, Madde 12.1, Madde 12.2, Madde 12.3 ve Madde 12.4 e göre seçilmelidir. Hareket güzergah kabloları, yalıtım malzeme tipi gerekleri hariç EN 50214, IEC veya e uygun olmalıdır. IEC Kontaktörlerin kesit alanı Yeterli mekanik dayanımı sağlamak için kontaktörlerin kesit alanı, EN :2006 da Çizelge 5 te gösterilenden az olmamalıdır Kablo tesisatı uygulamaları Genel EN :2006, Madde , Madde ve Madde ün genel gerekleri uygulanır Kontaktörler ve kablolar, kablo boruları veya kanalları içinden veya eşdeğer mekanik koruma içerisinde montajı yapılmış olmalıdır. Çift yalıtılmış kontaktörler ve kablolar, örneğin hareketli parçalar gibi kazara hasarı önleyecek şekilde yerleştirilmişse kablo boruları veya kanalları olmaksızın montajı yapılabilir Madde deki gerekler, aşağıdakilere uygulanmasına gerek yoktur: a) Kondaktörler veya koblolar, aşağıdaki şartlarda elektrikli güvenlik tertibatına bağlanmaz: 1) 100 VA dan büyük beyan çıktı gücüne maruz olmayanlar ve 2) SELV veya PELV devrelerinin parçası olanlar, b) Aşağıda belirtilenler arasındaki panolar veya panellerde çalışan veya dağılan kablo tesisatlara: 1) Elektrikli donanımın farklı parçaları veya 2) Donanımın ve bağlantı uçlarının (klemensleri) bu parçaları Bağlantılar, bağlantı uçları ve konnektörler, korumalı kuyu mahfazaları içine yerleştirilmemişse, bunların IP2X (EN 60529) koruması, bağlantı devrede iken veya bağlantı kesildiğinde sürdürülmeli ve bunlar kontrolsüz bağlantı kesilmesini önlemek için uygun şekilde sabitlenmiş olmalıdır Ana anahtarın (şalterin) açılması veya asansörün anahtarları açılması sonrası, bazı bağlantı uçlarında elektrik bulunuyorsa ve gerilim 25 VAC veya 60 VDC aşarsa, EN :2006, Madde 16 ya göre kalıcı uyarı etiketlenmesi, ana anahtarın veya anahtarların yakınına yerleştirilmeli ve buna karşılık gelen bir ifade, bakım kılavuzuna dahil edilmelidir. Ayrıca, bu tür elektrik bulunan bağlantı uçlarına bağlanmış devreler için, etiketleme gerekleri, renklerle ayırma veya tanımlama, EN :2006, Madde te belirtildiği gibi yerine getirilmelidir Asansörün tehlikeli bir şekilde kusurlu çalışmasına neden olabilecek rastgele ara bağlantılılara sahip bağlantı uçları (klemensleri), bunların yapım yöntemi bu riski ortadan kaldırmadıkça net bir şekilde ayrıştırılmalıdır Mekanik korumanın sürekliliğini sağlamak için kondaktörlerin ve kabloların koruyucu kaplamaları, anahtarların ve cihazların mahfazasına tam girmeli veya uygun bir şekilde yapılmış contalama 112

118 ICS TS -10 içinde sona erdirilmelidir. Bununla birlikte, parçaların hareketi veya çerçevenin kendi keskin kenarları nedeniyle mekanik hasar riski varsa, elektrikli güvenlik tertibatına bağlanmış kontaktörler, mekanik olarak korunmuş olmalıdır. Not Durak ve kabin kapılarının mahfazalı çerçeveleri, cihaz mahfazaları olarak kabul edilmiştir Konnektörler Priz (takılabilir soketler) birleşmeleri, EN :2006, Madde in, ancak, bunun c), d) ve i) bentleri hariç olmak üzere gereklerine uygun olmalıdır. Elektrikli güvenlik tertibatının devrelerine yerleştirilen takılabilir fiş tipiyle ilgili konnektörler ve tertibatı, tehlikeli bir duruma neden olacak konuma bunların yerleştirilmesi mümkün olmayacak şekilde tasarımlanmalıdır Aydınlatma ve soket çıkışları Kabine, kuyuya ve makina alanlarına ve makara dairelerine ve acil durum ve deney panel/panellerine aydınlatma için elektrik beslemesi (Madde ); Madde te belirtilen ana anahtar veya anahtarların besleme tarafı üzerinde makina besleme devresine bağlantıyla veya diğer devrelerle makina elektrik beslemesinden bağımsız olmalıdır Kabin çatısında, makina alanlarında, makara dairesinde ve kuyu boşluğunda gerekli olan soket çıkışı elektrik beslemesi, Madde de belirtilen devrelerden alınmalıdır. Bu soket çıkışları, 2 P + PE tipinde olmalı ve doğrudan elektrik beslemesi yapılmış olmalıdır. Yukarıdaki soket çıkışlarının kullanımı, soketin beyan akımına karşılık gelen kesit alanına sahip besleme kablosuna sahip olduğu anlamına gelmez. Bu kontaktörlerin kesit alanı, yüksek akımlara karşı kontaktörlerin doğrudan korunmuş olması şartıyla daha küçük olabilir Aydınlatma ve soket çıkışları için beslemenin kontrolü Bir anahtar (şalter), kabin aydınlatması ve soket çıkışları için devrelerin elektrik beslemesini kumanda etmelidir. Makina dairesinde birden fazla asansörün tahrik makinaları bulunuyorsa, her bir kabin için ayrı bir anahtarın bulunması gereklidir. Bu anahtar, ilgili ana güç anahtarı yakınına konulmalıdır Kuyuda olanlardan farklı makina alanlarında, bir anahtar; aydınlatmanın elektrik besleme kumandası için kendi giriş/erişimlerine yakın yerleştirilmelidir (ayrıca bk. Madde ). Asansör kuyusu aydınlatma (veya eşdeğeri) anahtarları, kuyu boşluğundan ve ayrıca ana anahtardan (şaltere) bu aydınlatma çalıştırılabilecek şekilde kuyu boşluğunda olmalı ve ayrıca ana anahtara (şaltere) yakın yerleştirilmelidir. İlave lambalar, kabin çatısında monte edilmesi durumunda bunlar kabin aydınlatma devresine bağlanmalı ve kabin çatısından anahtarlanmalıdır. Anahtar/anahtarlar, muayene ve bakım personeli için giriş nokta/noktalarından 1 m den büyük olmayan konumda kolayca erişilebilir olmalıdır Madde ve Madde de belirtilen anahtarlar tarafından kumanda edilen her bir devre, kendi içinden yüksek akım koruma tertibatına sahip olmalıdır Koruyucu topraklama HD :2007, Madde in gerekleri uygulanır Elektrikli donanımın tanımlanması Tüm kumanda tertibatı, elektrikli bileşenleri, elektrik diyagramlarında gösterildiği gibi aynı referans gösterimi ile düzgünce tanımlanmalıdır. Değer ve tip gibi gerekli sigorta teknik bilgileri, sigorta üzerine veya sigorta tutucuları (kutuları) üzerine veya yakınına işaretlenmiş olmalıdır. 113

119 ICS TS -10 Çoklu tel bağlayıcılarının, kullanılması durumunda, teller hariç sadece konnektörün işaretlenmesi gereklidir Elektrik arızalarına karşı koruma, arıza analizleri, elektrikli güvenlik tertibatı Elektrik arızalarına karşı koruma, arıza analizleri Genel Bir asansörün elektrik donanımında Madde de listesi verilen herhangi bir tek arıza, Madde de ve/veya EN 81-50:2014, Madde 5.15 te belirtilen şartlarda hariç tutulmamışsa, kendiliğinden tehlikeli bir şekilde asansörün kusurlu çalışmasına neden olmamalıdır. Güvenlik devreleri için Madde e bakılmalıdır Öngörülen arızalar: a) Gerilim yokluğu, b) Gerilim düşüklüğü, c) Kontaktörün sürekliliği kaybı, d) Metal işi veya topraklama ile ilgili yalıtım arızası, e) Kısa devre veya açık devre, örneğin direnç, kapasitör, transistor, lamba, vb. gibi bir elektrikli bileşende değer veya fonksiyon değişikliği, f) Bir kontaktör veya rölenin hareketli armatürünün çekmesi veya tamamlanmamış çekmesi, g) Bir kontaktör veya rölenin hareketli armatürünün ayrılamaması, h) Bir kontağın açılmaması, i) Bir kontağın kapanmaması, j) Faz tersinimi Bir kontağın açılmaması, güvenlik kontakların Madde ye uygunluğu durumunda dikkate alınması gerekli değildir Elektrikli güvenlik tertibatı bulunan bir devredeki veya Madde e göre fren kumandası devresindeki veya Madde e göre aşağı yön vanasının kumanda devresindeki topraklama arızası: a) Makinanın derhal durmasına neden olmalı veya b) İlk topraklama arızası tek başına tehlikeli değilse ilk normal durma sonrası makinanın tekrar çalışması önlenmelidir. Hizmete geri dönmesi, sadece el ile tekrar ayarlama mümkün olmalıdır Elektrikli güvenlik tertibatları Genel hükümler Ek A da listelenen elektrikli güvenlik tertibatının çalışması sırasında, makinanın hareketi, engellenmeli veya Madde te belirtidiği gibi derhal durmaya neden olmalıdır. Elektrikli güvenlik tertibatında aşağıdaki unsurlar bulunmalıdır: a) Madde ye uygun bir veya birden fazla güvenlik kontakları veya b) Aşağıdaki belirtilenlerden biri veya birden fazlasını ihtiva eden Madde e uygun elektrik devreleri: 114 1) Madde de belirtilen bir veya birden fazla güvenlik kontakları, 2) Madde nin gereklerine uygun olmayan kontaklar, 3) EN 81-50:2014, Madde 5.15 e uygun bileşenler,

120 ICS TS -10 4) Madde ya uygun olarak güvenlik uygulamalarıyla ilgili programlanabilir elektronik sistemler olmalıdır Bu standardda müsaade edilen istisnalar dışında (bk. Madde , Madde , Madde ve Madde ) bir elektrikli güvenlik tertibatına hiçbir elektrik donanımı paralel bağlanmamalıdır. Elektrikli güvenlik zincirinin farklı noktalarına yapılan bağlantılara, sadece bilgi alma amaçlı ise izin verilir. Bu amaçla kullanılan tertibat, Madde ye ve Madde e göre güvenlik devreleri için belirtilen gerekleri yerine getirmelidir Dâhili veya harici, endüktif veya kapasitif etkiler, EN ya uygun olarak elektrik güvenlik tertibatında arızalı durumlara yol açmamalıdır Elektrikli güvenlik tertibatından çıkan bir çıkış sinyali, tehlikeli bir duruma neden olabilecek ölçüde aynı devrede bundan sonra bağlı bir diğer elektrikli tertibattan çıkan dış sinyal tarafından değiştirilmemelidir İki veya çok daha fazla paralel kanallar içeren güvenlik devrelerinde, eşitlik kontrolleri (parite kontrolleri) için gerekenden başka, tüm bilgiler sadece bir kanaldan alınmalıdır Sinyalleri kaydeden veya geciktiren devreler, arıza durumunda bile, elektrikli güvenlik tertibatının çalışmasıyla tahrik makinasının durmasını engellememeli veya belirgin bir şekilde geciktirmemelidir (örneğin: sistemle uyumlu en kısa zamanda durma gerçekleşmelidir) Dahili güç besleme ünitelerin yapım ve düzenlenmesi, anahtarlama etkileri nedeniyle elektrikli güvenlik tertibatının çıkışlarında yanlış sinyallerin meydana gelmesi önlenmelidir Güvenlik kontakları Genel Güvenlik kontakları, asgari koruma derecesi IP4X (EN 60529) ve bu amaç için uygun mekanik dayanıklılık (en az 10 6 çalışma çevrimi) ile EN :2004, Ek K nın gereklerine uygun olmalı veya aşağıdaki gerekleri yerine getirmelidir: Bir güvenlik anahtarının çalışması, devre kesici tertibatın tam (zorlayıcı mekanik etkiyle) ayrılmasıyla olmalıdır. Bu ayrılma, kontaklar birbirine kaynamış olması durumunda dahi gerçekleşmelidir. Güvenlik kontağının tasarımı, bileşenin arızalanması sonucunda kısa devre meydana getirilme riskini en az olacak şekilde olmalıdır. Not - Zorlayıcı mekanik etkiyle ayrılma, devreyi kesen tüm kontakların açma konumuna gelmesiyle ve hareket mesafesinin önemli bir kısmı boyunca, hareketli kontak parçaları ile aktif hale getiren kuvvetin etki ettiği tahrik elemanının arasında esnek malzemelerin (örneğin, yaylar gibi) bulunmamasıyla sağlanır Güvenlik kontakları, koruyucu muhafazanın en az IP 4X(EN 60529) derecesinde koruma sağlaması durumunda 250 V veya koruma derecesinin IP 4X(EN 60529) ten küçük olduğu durumlarda 500 V beyan yalıtım gerilimine sahip olmalıdır. Güvenlik kontakları, EN :2004 standardında belirlenen aşağıdaki kategorilere ait olmalıdır: a) Alternatif akım devrelerindeki güvenlik kontakları için AC -15, b) Doğru akım devrelerindeki güvenlik kontakları için DC Koruma derecesinin IP4X (EN 60529) a eşit veya daha az olması durumunda, hava aralıkları en az 3 mm ve yüzeysel kaçak yolu uzunlukları en az 4 mm, kontakların açıldıktan sonra ayırma mesafesi en az 4 mm olmalıdır. Koruma derecesi IP4X (EN 60529) dan daha iyi ise yüzeysel kaçak yolu uzunlukları 3 mm ye düşürülebilir Çoklu kesme durumunda, kontaklar arası ayrılma sonunda mesafe, en az 2 mm olmalıdır. 115

121 ICS TS İletken malzemesinin aşınması, kontakların kısa devre olmasına yol açmamalıdır Güvenlik devreleri Genel Güvenlik devrelerinin arıza analizleri, algılayıcılar, sinyal iletim yolları, güç beslemesi, güvenlik mantık ve güvenlik çıktısı dâhil toplam güvenlik devresindeki arızaları dikkate almalıdır Güvenlik devreleri, arızanın görünmesi ile ilgili Madde in gereklerine uygun olmalıdır Buna ilave olarak, Şekil 21 ile gösterildiği gibi aşağıdaki gerekler uygulanmalıdır: a) Bir arıza, ikinci bir arıza ile birlikte tehlikeli bir duruma neden olursa, asansör, en geç ilk arızalı elemanın dahil olduğu bir sonraki çalışma sıralamasında durdurulmalıdır. Bu arıza sürdüğü sürece asansörün diğer tüm çalışmaları mümkün olmamalıdır. Yukarıda bahsedilen sıralama tarafından asansörün durdurulmasından önce ve birinci arızadan sonra ikinci bir arızanın meydana gelmesi ihtimali dikkate alınmaz. b) İki arızanın meydana gelmesi tehlikeli bir duruma neden olmazsa, üçüncü bir arıza ile birleştiğinde tehlikeli duruma neden olduğunda, asansör, arızaların birinin katıldığı bir sonraki çalışma programında en azından durdurulmalıdır. Burada üçüncü arızanın, asansörün yukarıda belirtilen sıralama gibi devre dışı bırakılmasından önce tehlikeli bir işletme durumuna sebep olması ihtimali düşünülmemektedir. c) Üç arızadan daha fazlasının bir birleşimi mümkünse, bu durumda güvenlik devresi, kanalların eşit statü ile kontrol edildiği çoklu kanallarla ve bir izleme devresiyle tasarımlanmalıdır. Değişik durumlar tespit edildiğinde, asansör durdurulmalıdır. İki kanal durumunda, izleme devresi fonksiyonu, en sonunda asansörün tekrar çalışması öncesi kontrol edilmiş olmalı ve arıza durumunda, tekrar çalışması mümkün olmamalıdır. d) Bağlantıyı kestikten sonra elektrik güç beslemesinin tekrar gelmesi, Madde a), b) ve c) de belirtilen durumda bir sonraki program sırasında durma tekrar gerçekleşmesi şartıyla durmuş konumdaki asansör bakımı gerekli değildir. e) Yedek tip devrelerde, tek bir nedenden dolayı aynı anda birden fazla devrede arıza oluşması riskini mümkün olduğu kadar sınırlamak için (gereken) tedbirler alınmalıdır. 116

122 ICS TS -10 Şekil 21- Güvenlik devreleri değerlendirme diyagramı Elektronik bileşenler içeren güvenlik devreleri, güvenlik bileşeni olarak kabul edilmeli ve EN 81-50:2014, Madde 5.6 nın gereklerine göre doğrulanmalıdır Elektronik bileşen içeren güvenlik devresi üzerinde aşağıda belirtilen bilgileri taşıyan bir bilgi plakası sabitlenmelidir. a) Güvenlik bileşeninin imalatçısının ismi, b) Tip inceleme sertifikasının numarası, c) Elektrikli güvenlik tertibatının tipi. 117

123 ICS TS Elektrikli güvenlik tertibatının çalışması Bir elektrikli güvenlik tertibatı çalıştığında, makina derhal durmaya başlamalı ve hareket halinde kendini ayarlaması önlenmelidir. Elektrikli güvenlik tertibatı, Madde a), Madde ve Madde ün gereklerine uygun olarak makinanın elektrik beslemesini kontrol eden donanım üzerinde doğrudan etkili olmalıdır. Madde e göre röleler ve kontaktör röleleri, makinanın elektrik beslemesini kontrol eden donanımın kontrolü için kullanılıyorsa, bu röleler veya kontaktör rölelerinin izlenmesi, Madde a), Madde ve Madde te belirtildiği gibi yapılmalıdır Elektrikli güvenlik tertibatının çalıştırılması Elektrikli güvenlik tertibatını harekete geçiren bileşenler, sürekli normal çalışmadan meydana gelen mekanik zorlamalar altında uygun çalışabilecek bir şekilde yapılmalıdır. Güvenlik fonksiyonunu etkileyen mekanik arızalar, dikkate alınmalıdır. Bu tür arızaların örnekleri: a) Kabin hızını veya konumunu algılaması için kullanılan bir sistem üzerindeki sürtünme ve tahrikte kayma, b) Kabin hızını veya konumunu algılaması için kullanılan bir sistem üzerindeki kopma veya bantta, zincirde, halatta veya benzeri de gevşeme, c) Kabin hızını veya konumunu algılaması için kullanılan bir sistem üzerindeki duman, kir veya benzeri. Elektrikli güvenlik tertibatını harekete geçiren cihazlar, montaj şekli yapısı itibarıyla insanların erişebileceği konumda iseler, elektrikli güvenlik tertibatının basit vasıtalarla etkisiz hale getirilemeyecek şekilde bunlar yerleştirilmelidir. Not Bir mıknatıs veya bir köprü parçası, basit vasıtalar olarak kabul edilmez. Yedeklemeli tipteki güvenlik devrelerinde bu durum, mekaniksel bir arızanın yedekleme kaybına sebep olmadığı verici elemanların mekanik veya geometrik olarak düzenlenmesiyle sağlanmalıdır. Güvenlik devrelerinin verici elemanları için EN 81-50:2014, Madde deki gerekler uygulanır Güvenlikle ilgili uygulamalar için programlanabilir elektronik sistemler (PESSRAL) Çizelge A.1, her bir elektrikli güvenlik tertibatı için asgari güvenlik bütünlüğü seviyesini vermektedir. Madde ya göre tasarımlanan programlanabilir elektronik sistemlerini içeren güvenlik devreleri Madde ün gereklerini sağlar. PESSRAL, EN 81-50:2014, Madde 5.16 da listesi verilen ilgili güvenlik bütünlüğü seviyesi (SIL) için tasarım kurallarına uygun olmalıdır. Güvenli olmayan bir değişikliğin engellenmesi için PESSRAL ın program kodu ve güvenlikle ilgili verilerine yetkisiz kişilerce erişimi engellemek için tedbirler alınmalıdır (örneğin, EPROM, giriş kodu, vb. tedbirlerin kullanılması). PESSRAL ve güvenlikle ilgili olmayan bir sistem aynı baskılı devre kartını (PCB) paylaşacaksa, Madde de yer alan gereklilikler iki sistemin ayrılması için uygulanır. PESSRAL ve güvenlikle ilgili olmayan bir sistem aynı donanımı paylaşacaksa, PESSRAL e ilişkin gerekler sağlanmalıdır. PESSRAL in arıza durumunu tanımlamak ya kendi içinde bulunan bir sistemle ya da harici bir aletle ı mümkün olmalıdır. Eğer, bu harici alet özel bir alet ise, bulunması gereken yerde hazır bulundurulmalıdır. 118

124 ICS TS Kumandalar Sınır güvenlik kesicileri - Öncelikler Asansörün çalışmalarının kumandası Normal çalışma kumandası Bu kumanda, butonlar veya dokunma ile çalışan manyetik kart gibi benzeri elemanlar yardımı ile olmalıdır. Bunlar, elektrikli kısımlara kullanıcıların ulaşamayacağı şekilde kutular içine konulmalıdır. Sarı renk, alarm başlatma tertibatından farklı olan diğer kumanda tertibatı için kullanılmamalıdır Kumanda tertibatı, bunların fonksiyonun belirtilmesiyle açıkça tanımlanmalıdır (ayrıca bk. EN 81-70:2003, Madde 5.4) Görünür uyarılar veya sinyaller, kabin içerisindeki bir kişinin asansörün durakta durduğunu fark etmesine müsaade etmelidir Kabinin durma doğruluğu ± 10 mm olmalıdır. Örneğin yükleme ve boşaltma aşamasında, seviyeleme doğruluğu ± 20 mm yi aşmamalı ve bu ± 10 mm düzeltilmiş olmalıdır Kabin yükünün kontrolü Asansör, kabinin aşırı yüklenmesi durumunda, otomatik seviyeleme dahil, kabinin normal harekete geçmesini önleyen bir tertibatla donatılmalıdır. Hidrolik asansörlerde, bu tertibat otomatik seviyelemeyi engellememelidir Beyan yükü, asgari 75 kg olmak kaydıyla, en geç % 10 dan fazla aşılırsa, aşırı yük tespit edilmelidir Aşırı yük durumunda: a) Kullanıcılar kabin içindeki sesli ve görünür bir sinyal ile bilgilendirilmelidir, b) Otomatik güçle çalışan kapılar, tam olarak açılmalıdır, c) Elle çalışan kapılar kilitlenmemiş durumda kalmalıdır, d) Madde e uygun ön işlemler etkisiz duruma getirilmelidir Azaltılmış tampon stroku durumunda makinanın normal yavaşlamasının izlenmesi Madde durumunda, Madde ye uygun elektrikli güvenlik tertibatı, terminal duraklarına ulaşılmadan önce yavaşlama etkinliğini kontrol etmelidir. Yavaşlama etkili değilse, makine freni kabin hızını düşürmelidir, kabin veya karşı ağırlık tamponlarla temas halinde oluyorsa bu gibi durumda, çarpa hızı, tamponların tasarımına ait çarpma hızını aşmamalıdır Seviyelemenin, otomatik seviyelemenin kontrolü ve kapıların kapatılmadığı ve kilitlenmediği ön çalışma Durak ve kabin kapıları kapanmadığı ve kilitlenmediği kabin hareketine; sevileme, otomatik seviyeleme ve ön çalışmaya aşağıdaki şartlarda müsaade edilmiştir: a) Hareket; Madde ye uygun olarak elektrikli güvenlik tertibatı yardımıyla kilit açılma bölgesine (Madde ) sınırlanmıştır. Ön çalışma sırasında kabin, duraktan 20 mm içeride tutulmalıdır (bk. Madde ve Madde ). b) Seviyeleme çalışması sırasında kapıların elektrikli güvenlik tertibatını devre dışı bırakan tertibat sadece bu durak için durma sinyali verildikten sonra çalışmalıdır. c) Yeniden seviyeleme hızı 0,80 m/s yi aşmamalıdır. Buna ilave olarak, durak kapıları el ile kumanda edilen asansörlerde aşağıdakiler kontrol edilmelidir: 119

125 ICS TS -10 1) Besleme frekansı sabitlenerek azami dönme hızı belirlenen makinalar için, sadece düşük hız hareketi için kontrol devresine enerji verildiği, 2) Diğer makinalar için kilit açılma bölgesine ulaşma anındaki hız, 0,80 m/s yi aşmadığı. d) Otomatik seviyeleme hızı, 0,30 m/s yi aşamaz Muayene çalışma kumandası Tasarım gerekleri Muayene ve bakım çalışmasını kolaylaştırmak için, kolayca çalışılabilen muayene kumanda istasyonu kalıcı olarak aşağıdaki yerlerde monte edilmelidir: a) Kabin çatısına (Madde a)), b) Kuyu boşluğuna (Madde b)), c) Madde durumunda kabin içinde, d) Madde durumunda platform üzerinde Muayene kumanda istasyonu aşağıdakilerden oluşmalıdır: a) Elektrikli güvenlik tertibatı (Madde ) için gerekleri yerine getiren bir anahtar (muayene çalışma anahtarı), İki konumlu olması gereken bu anahtar, yanlışlıkla çalışmaya karşı korunmuş olmalıdır. b) Açıkça gösterilen yön yardımıyla kazara çalışmaya karşı korunmuş YUKARI ve AŞAĞI yönlü basmalı butonlar, c) Kazara çalışmaya karşı korunmuş ÇALIŞTIRMA basmalı buton, d) Madde e uygun olarak bir durdurma tertibatı. Kumanda istasyonu, kabin çatısından kapı mekanizmalarını kumanda etmesi için kazara çalışmaya karşı korunmuş özel anahtarlar da bulundurabilir Muayene kumanda istasyonu, asgari IPXXD nin (EN 60529) koruma dercesine sahip olmalıdır. Dönme kumandası anahtarları, istasyonun bir bileşenin dönme hareketinden koruma vasıtasına sahip olmalıdır. Sürtünme tek başına, yeterli kabul edilmemelidir Fonksiyonel gerekler: Muayene çalışma anahtarı Muayene konumunda muayene çalışma anahtarı, aynı anda gerçekleştirilen fonksiyonlar için aşağıdaki şartları yerine getirmelidir: a) Tesirsiz normal çalışma kumandaları, b) Tesirsiz acil durum elektrikli müdahale (Madde ), c) Seviyeleme ve otomatik seviyeleme (Madde ) devre dışı bırakılmalıdır, d) Güçle çalışan kapıların herhangi bir otomatik hareketi engellenmelidir. Kapı/kapıların güçle çalışan kapanmaları aşağıdakilere bağlı olmalıdır: 1) Kabin hareketi için yön butonuna basılarak çalışmaya veya 2) Kapıların kumanda etme mekanizmaları için kazara çalışmaya karşı korumalı ilave anahtarlara. 120

126 ICS TS -10 e) Kabin hızı, 0,63 m/s yi aşmamalıdır, f) Kabin çatısı üzerindeki veya kuyu boşluğundaki herhangi bir ayakta durma alanından dikey yükseklik mesafesi (bk. Madde ), 2,0 m veya daha az olduğunda kabin hızı 0,30 m/s yi aşmamalıdır. g) Normal kabin seyir sınırları aşılmamalıdır, örneğin normal çalışmada durma konumları aşılmamalıdır, h) Asansörün çalışması güvenlik tertibatına bağlı olarak kalmalıdır, i) Birden fazla muayene kumanda istasyonu, MUAYENE ye başlamış ise, muayene kumanda istasyonunda aynı basma butonu aynı anda basılmadıkça, bunların herhangi birinden kabini hareket ettirmek mümkün olmamalıdır, j) Madde durumunda, kabindeki muayene çalışma anahtarı, Madde e) ye göre elektrikli güvenlik tertibatını devre dışı bırakmalıdır Asansörün normal çalışmasına geri dönüşü Asansörün normal çalışmasına geri dönüşü, sadece muayene çalışma anahtarının/anahtarlarının normale getirilmesiyle gerçekleşmesi mümkün olmalıdır. İlave olarak kuyu boşluğundan asansörün normal çalışmasına geri dönüşü, sadece aşağıdaki şartlarda mümkün olmalıdır: a) Kuyu boşluğuna erişime müsaade eden durak kapıları, kapatılmalı ve kilitlenmelidir, b) Kuyu boşluğunda bulunan tüm durdurma tertibatı, devre dışı bırakılmalıdır, c) Elektrikli tekrar ilk ayar konumuna getirme (reset) tertibatı aşağıdaki şekilde kuyu dışında çalıştırıldığında: 1) Kuyu boşluğuna erişime müsaade eden kapının acil durum kilit açma tertibatlarıyla birlikte veya 2) Örneğin, kuyu boşluğuna erişime müsaade eden kapının yakın bir yerinde yerleştirilmiş içeriden bir kilitlenmiş pano gibi sadece yetkili kişiler için giriş. Muayene çalışması kapsamındaki devre/devrelerde görülen Madde de listesi verilen arızalardan birinin gerçekleşmesi durumunda kabinin tüm kontrolsüz hareketini önlemek için tedbirler alınmalıdır Basma butonları Muayene çalışmasında kabin hareketi, sadece tek yönlü ve ÇALIŞTIRMA basma butonuna sabit basmaya bağlı olmalıdır. ÇALIŞTIRMA butonu ve bir yön butonu, bir elle aynı anda çalıştırılması mümkün olmalıdır. Muayene çalışması elektrikli güvenlik tertibatı, aşağıdaki yöntemlerden biriyle devre dışı (by pas) bırakılmış olmalıdır: a) Bir seri yön bağlantısı ve ÇALIŞTIRMA basma butonu, Bu basma butonlar, EN :2004 te belirtilen aşağıdaki kategorilere ait olmalıdır: AC. devrelerinde güvenlik kontakları için AC-15, DC. devrelerinde güvenlik kontakları için DC-13. Uygulanan yüklerle ilgili mekanik ve elektrikli en az çalışma çevrimine dayanıklı olmalıdır. b) Yön ve ÇALIŞTIRMA basma butonlarının doğru çalışmasını izleyen Madde ye uygun olarak elektrikli güvenlik tertibatı Muayene kumanda istasyonu/istasyonları Muayene kumanda istasyonu/istasyonlarında aşağıdaki bilgiler bulunmalıdır (bk. Şekil 22): 121

127 ICS TS -10 a) Muayene çalışma anahtarı üzerinde veya yakınında NORMAL ve MUAYENE kelimeleri, b) Aşağıdaki Çizelge 17 de belirtildiği gibi renkler yardımıyla hareket yönü: Çizelge 17 Muayene kumanda istasyonu Buton gösterimi Kumanda Buton rengi Sembol rengi Sembol referansı Sembol YUKARI Beyaz Siyah IEC AŞAĞI Siyah Beyaz IEC ÇALIŞTIRMA Mavi Beyaz IEC Açıklama 1: Durdurma tertibatı 4: ÇALIŞTIRMA basma butonu 2: Yukarıya basma butonu 5: Alarm basma butonu 3: Aşağıya basma butonu 6: Normal/muayene anahtar konumu Not Kumanda istasyonunda alarm butonu yer alması isteğe bağlıdır. 122 Şekil 22 Muayene kumanda istasyonu Kumandalar ve resimli gösterimler (piktogramlar) Acil durumda elektrikli müdahale kumandası Madde e göre, acil durumda elektrikli müdahale kumanda tertibatları gerekiyorsa, Madde ye uygun acil durumda elektrikle müdahale kumanda anahtarı tesis edilmelidir. Asansör makinası, normal ana beslemeden veya mevcutsa bekleme konumundaki (yedek) bir beslemeden beslenmelidir. Aşağıdaki şartlar aynı anda sağlanmalıdır: a) Acil durumda elektrikli müdahale anahtarı, yanlışlıkla çalıştırılmaya karşı korunmuş butonlar üzerinde sabit basınç ile basılı tutularak kabin hareketinin kumanda edilmesine izin vermelidir. Hareket yönleri açıkça işaretlenmiş olmalıdır,

128 ICS TS -10 b) Acil durumda elektrikli müdahale anahtarının çalıştırılmasından sonra, bu anahtar tarafından kontrol edilenler hariç, her türlü kabin hareketi engellenmelidir. c) Aşağıdaki gibi muayene çalışmasındaki anahtarlama ile acil durumda elektrikli müdahalenin etkileri geçersiz olmalıdır: 1) Acil durumda elektrikli müdahale anahtarı devrede iken, muayene çalışması yapılıyorken, acil durumda elektrikli müdahale devre dışı kalmalı ve muayene çalışmasının yukarı/aşağı/çalıştırma butonları etkin olarak devrede kalmalıdır. 2) Acil durumda elektrikli müdahale yapılıyorken muayene çalışması gerçekleştiriliyorsa, acil durumda elektrikli müdahale sonlandırılmalı ve muayene çalışmasının yukarı/aşağı/çalıştırma butonları etkin hale getirilir. d) Acil durumda elektrikli müdahale anahtarı, doğrudan veya Madde ye uygun başka bir elektrik anahtarı yardımıyla aşağıdaki elektrik cihazlarını devre dışı bırakmalıdır: 1) Madde b) ye göre halat veya zincir gevşemesinin kontrolünde kullanılanları, 2) Madde e göre güvenlik tertibatına monte edilenleri, 3) Madde a) ve b) ye göre hız regülatöründekileri, 4) Madde e göre yukarı yönde hareket eden kabinin aşırı hızlanmasına karşı koruma tertibatına monte edilenleri, 5) Madde e göre tamponlara monte edilenleri, 6) Madde ye göre sınır güvenlik kesicileri, e) Acil durumda elektrikli müdahale anahtarı ve bunun basmalı butonları, tahrik makinasının doğrudan veya görüntü aygıtları ile görülebileceği şekilde yerleştirilmelidir (Madde c)). f) Kabin hızı 0,30 m/s yi aşmamalıdır Acil durumda elektrikli müdahale tertibatları, asgari IPXXD (EN 60529) un koruma derecesine sahip olmalıdır. Dönerek çalışan kontrol anahtarları, sabit bir bileşenin dönmesini engelleyen vasıtalara sahip olmalıdır. Sürtünme tek başına yeterli kabul edilmemelidir Bakım çalışmalarında koruma Kumanda sistemi; uzaktan kumandaların komutuna, durak hareket komutuna asansörün tepki vermesini önlemek için, otomatik kapı çalışmasını devre dışı bırakılması ve bakım nedeniyle en az son durak katına hareket komutuna tepki vermesi için vasıtalarla donatılmalıdır. Bu vasıtalar, açıkça gösterilmiş olmalı ve sadece yetkili personel tarafından erişilebilir olmalıdır Durak ve kabin kapısını devre dışı bırakan (bypas) tertibatı Kapı kilitleme kontaklarının bakımı için durak ve kabin kapısını devre dışı bırakan (by-pas) bir tertibat, kontrol paneli veya acil durum ve deney panelinde bulunmalıdır Tertibat, kalıcı olarak montajı yapılmış mekanik hareketli (örneğin, kapak, güvenlik kapağı) veya Madde ye göre elektrikli güvenlik tertibatı için gereklere uygun olan bir priz soket tertibatlarıyla kontrolsüz kullanıma karşı korumalı bir anahtar olmalıdır Durak ve kabin kapısını devre dışı bırakma (bypas) tertibatı, bunların üzerinde veya yakınında BYPAS kelimesi yazılarak tanımlanmalıdır. Buna ilave olarak, devre dışı bırakılan kontaklar, elektrik diyagramına göre tanımlayıcılar ile gösterilmiş olmalıdır. Alternatif olarak Şekil 23 te gösterilen sembol, elektrik diyagramlarına göre tanımlayıcılarla birlikte kullanılabilir. 123

129 ICS TS -10 Açıklama DS Kablo tesisatı diyagramı üzerinde bulunan gösterim örneği Şekil 23 Devre dışı bırakma (bypas) resimli gösterim (piktogram) Devre dışı bırakma tertibatının etkinleştirme durumu açıkça gösterilmelidir. Fonksiyon için aşağıdaki şartlar yerine getirilmelidir: a) Herhangi bir otomatik güçle çalışan kapıların çalışması dâhil normal çalışma kumandaları, tesirsiz hale getirilmeli, b) Durak kapılarının (Madde , Madde ), durak kapı kilitlerinin (Madde ), kabin kapısının/kapılarının (Madde ) ve kabin kapı kilitlerinin (Madde ) kontaklarının devre dışı bırakılması mümkün olmalı, c) Kabin kapı/kapılarının ve durak kapılarının aynı anda kontaklarını devre dışı bırakmak mümkün olmamalı, d) Müstakil ayrı bir izleme sinyali, kabin kapısını kapatan kontak/kontakların devre dışı bırakılmasıyla kabin hareketine müsaade etmek için kapalı konumda kabin kapı/kapılarının bulunduğunu tespit edilmesini sağlamalıdır. Ayrıca kabin kapısını kapatan kontak/kontaklar ve kabin kapısını kilitleyen kontak/kontakları birleştirilmişse bu şart uygulanır. e) El ile kullanılan durak kapılarında, durak kapı kontaklarının (Madde ) ve durak kapı kilitlerinin (Madde ) aynı anda devre dışı bırakılması mümkün olmamalı, f) Kabin hareketi, sadece muayene çalışmasında (Madde ) veya acil durum elektrikli müdahalesinde (Madde ) mümkün olmalı, g) Kabinde bir ses sinyali ve kabin altında yanıp sönen ışık, hareket sırasında aktif olmalıdır. Bu sesli uyarının ses seviyesi, kabin altında 1 m mesafede asgari 55 db (A) olmalıdır Arızalı kapı kontak devreli asansörün normal çalışmasının önlenmesi Kabin kapısının (Madde ) kapatılmış konumda bulunduğunu kontrol eden elektrikli güvenlik tertibatının doğru çalışması, durak kapı kilitleme tertibatının (Madde ) kilitlenmiş konumda bulunduğunu kontrol eden elektrikli güvenlik tertibatı ve Madde d) de belirtilen izleme sinyali; kabin kapısı açılmış ve durak kapı kilidi serbest bırakıldığı (açıldığı) kabin kilit açılma bölgesinde iken izlenmiş olmalıdır. Tertibat, arıza tespit etmişse, asansörün normal çalışması önlenmiş olmalıdır Elektrikli kayma önleme sistemi (bk. Çizelge 12) Bir elektrikli kayma önleme sistemi, aşağıdaki şartlarda uygun bulunmalıdır: a) Bu kabin, en son normal seyrinden sonra 15 min içerisinde en alt durağa otomatik bir şekilde indirilmeli, b) El ile kullanılan kapıya sahip asansörde ve/veya kullanıcıların sürekli kontrolünde kapanması gerçekleşen güçle çalışan kapıya sahip asansörlerde, kabinde KAPILARI KAPATIN örneğine uygun bir uyarı bulunmalıdır. Karakterlerin asgari yüksekliği, 50 mm olmalı, c) Ana anahtarın (şalterin) üzerinde veya yakınında Sadece kabin en alt durakta olduğunda anahtarı kapatınız şeklinde bir yazı bulunmalıdır. 124

130 ICS TS Durdurma tertibatı Durdurma tertibatı, aşağıda belirtilen yerlerdeki ve durumdaki güçle çalışan kapılar dâhil asansörün servis dışı bekletilmesi ve durdurulması için tedarik edilmiş olmalıdır: a) Asansörün kuyu boşluğunda (Madde a)), b) Makara dairesinde (Madde c)), c) Kabin çatısında (Madde b)), d) Muayene kumanda tertibatında (Madde d)), e) Ana anahtar veya 1 m içerisinde doğrudan erişilebilir yakınlıkta diğer durdurma tertibatı bulunmadıkça asansör makinasında, f) Ana anahtar veya 1 m içerisinde doğrudan erişilebilir yakınlıkta diğer durdurma tertibatı bulunmadıkça deney panelinde/panellerinde (Madde ). Durdurma tertibatı üzerinde veya yakınında DUR işareti bulunmalıdır Durdurma tertibatı, Madde ye uygun elektrikli güvenlik tertibatını içermelidir. Bunlar, iki konumlu dengeye sahip olmalı ve servise yeniden başlaması kontrolsüz bir harekete neden olmamalıdır. EN e göre buton tipi tertibat, durdurma tertibatı olarak kullanılmalıdır Kabin içinde durdurma tertibatı kullanılmamalıdır Sınır güvenlik kesicileri Genel Sınır güvenlik kesicileri (algılayıcıları) aşağıdaki yerlerde bulunmalıdır: a) Halatlı tahrik ve pozitif tahrik için hareket seyrinin üst ve alt noktasında, b) Hidrolik asansör için sadece hareket seyrinin üst noktasında. Sınır güvenlik kesicileri, kazara çalışma riski bulunmadan son durak ( terminal) katına mümkün olduğu kadar yakın olarak fonksiyonunu yerine getirmesi için ayarlanmış olmalıdır. Bunlar, kabin (veya eğer varsa karşı ağırlık) tamponlarla temas etmeden veya pistonun kendi yumuşak durma yastığına temas etmesinden önce devreye girmelidir. Sınır güvenlik kesicilerinin devreye girmesi, tamponlar baskılanmışken veya yumuşak durma bölgesinde piston bulunuyorken sağlanmalıdır Sınır güvenlik kesicilerin devreye girmesi Ayrı bir devreye girme (etkinleştirme) tertibatı, normal son durak durmasında ve sınır güvenlik kesicilerinde kullanılmalıdır Pozitif tahrikli asansörlerde, sınır güvenlik kesicilerinin devreye girmesi aşağıdaki gibi gerçekleşmelidir: a) Makina hareketine bağlanmış bir tertibatla veya b) Kuyu üstünde kabinle ve varsa dengeleme ağırlığıyla veya c) Dengeleme ağırlığı bulunmuyorsa, kuyunun üstündeki ve altındaki kabinle Halatlı tahrikli asansörlerde, sınır güvenlik kesicilerinin devreye girmesi aşağıdaki gibi gerçekleşmelidir: 125

131 ICS TS -10 a) Kuyunun üstünde ve altında kabinle doğrudan veya b) Kabine bağlanmış olan bir tertibatla örneğin halatla, kayışla veya zincirle dolaylı olarak. (b) bendi durumunda, bu bağlantıdaki kopma veya gevşeme, Madde ye uygun olarak elektrikli bir güvenlik tertibatı vasıtasıyla makinanın durmasına neden olmalıdır Doğrudan tahrikli hidrolik asansörlerde, sınır güvenlik kesicilerinin devreye girmesi aşağıdaki gibi gerçekleşmelidir: a) Kabin ve piston vasıtasıyla veya b) Kabine bağlanmış olan bir tertibatla örneğin halatla, kayışla veya zincirle dolaylı olarak. (b) bendi durumunda, bu bağlantıdaki kopma veya gevşeme meydana gelirse, Madde ye uygun olarak elektrikli bir güvenlik tertibatı vasıtasıyla makina durdurulmalıdır Dolaylı tahrikli hidrolik asansörlerde, sınır güvenlik kesicilerinin devreye girmesi aşağıdaki gibi gerçekleşmelidir: a) Doğrudan piston vasıtasıyla veya b) Pistona bağlanmış olan bir tertibatla örneğin halatla, kayışla veya zincirle dolaylı olarak. (b) bendi durumunda, bu bağlantıdaki kopma veya gevşeme meydana gelirse, Madde ye uygun olarak elektrikli bir güvenlik tertibatı vasıtasıyla makina durdurulmalıdır Sınır güvenlik kesicilerinin çalışma yöntemi Sınır güvenlik kesici/kesicileri aşağıdakiler yardımıyla devreye girmelidir (açılmalıdır): a) Motor ve fren besleme devrelerinin tam (zorunlu) mekanik ayırması ile doğrudan veya b) Madde ye uygun olarak bir elektrikli bir güvenlik tertibatı Sınır güvenlik kesicilerinin devreye girmesi sonrasında (sınır güvenlik kesicilerinin çalışmasından sonra), hidrolik asansörlerde sürünme kayması nedeniyle devreye girme bölgesini kabin terk etse dahi, kabine ve durağa hareket çağrı komutlarına tepki verilmesinde sadece kabinin hareket etmesi bu andan itibaren mümkün olmamalıdır. Madde da belirtilen elektrikli sürünme kaymasını önleyen sistem kullanıldığında, Madde a) ya göre kabinin otomatik olarak son durağa indirilmesi, sınır güvenlik kesicilerinin devreye girme bölgesini kabin terk etmesiyle derhal gerçekleşmelidir. Asansörün normal çalışmaya başlaması, yetkin bakım personelinin müdahalesini gerektirmelidir Acil durum alarm tertibatı ve çift yönlü haberleşme sistemi Bir kurtarma çalışmasında iki taraflı ses iletişimine müsaade eden kalıcı teması sağlayan EN e uygun olarak bir uzaktan alarm sistemi monte edilmelidir (ayrıca bk. Madde ) Kabin içi ile acil durum müdahalesinin yürütüldüğü yer arasında doğrudan sesli haberleşmenin mümkün olmadığı veya asansörün hareket güzergah mesafesinin 30 m yi geçtiği durumlarda, kabin içi ile acil durum müdahalesinin yürütüldüğü yer arasında Madde te belirtilen acil durum kaynağından beslenen çift yönlü haberleşme sistemi veya benzeri bir sistem tesis edilmelidir Öncelikler ve sinyaller Kapıları elle açılan asansörlerde bir tertibat, kabinin durağı terk etmesini en az 2 saniye süreliğine engellemelidir. 126

132 ICS TS Kapılar kapandıktan sonra, herhangi bir dış komut butonu etkili olmadan önce kumanda tertibatını kabine giren bir kişinin etkinleştirmesi için en az 2 saniyelik bir süre geçmelidir. Bu gerek ortak bir kumandada çalışan asansörlerde uygulanmaz Ortak kumandalı asansörlerde, duraktan kolayca görülebilen ışıklı bir sinyal ile bu durakta bekleyen kişilere kabinin bir sonraki hareket yönü gösterilmelidir. Not Asansör grupları için duraklarda konum göstergeleri tavsiye edilmez. Bununla beraber, kabinin kata gelişinin sesli bir sinyalle bildirilmesi tavsiye edilir. 6 Güvenlik gereklerinin doğrulanması ve/veya koruma önlemleri 6.1 Teknik uygunluk dosyası Teknik uygunluk dosyası, Madde 6.2 ye göre doğrulamayı kolaylaştırmak için temin edilmelidir. Bu teknik uygunluk dosyası, oluşturulan parçaların bu standarda uygun olarak doğru tasarım ve montajının yapıldığını tespiti için gerekli bilgiyi vermelidir. Not Ek B, teknik uygunluk dosyasında bulunan bilgiler hakkında kılavuz bilgileri sağlar. 6.2 Tasarımın doğrulanması Çizelge 18, Madde 5 te belirtilen güvenlik gerekleri ve/veya koruma önlemlerinin doğrulandığı yöntemleri verir. Bu çizelgede listelenmeyen ikinci alt maddeler, alıntı yapılan alt maddenin bir bölümü gibi kabul edilmiştir. Örneğin, Madde , Madde nin bir bölümü gibi kabul edilmiştir. 127

133 ICS TS -10 Çizelge 18 Güvenlik gereklerinin ve/veya koruma önlemlerinin doğrulama tertibatları Alt Madde Güvenlik gerekleri Görsel muayene a Performans kontrolü/ deney b Ölçme c Çizimler/ hesaplama d Kullanıcı bilgileri e 5.1 Genel Önemli olmayan tehlikeler Uyarılar ve etiketler 5.2 Kuyu, makina alanları ve makara daireleri Genel hükümler Kuyuya ve makina alanları ve makara dairelerine giriş Giriş ve acil durum kapıları Giriş kapakları Muayene kapıları Uyarılar Kuyu Makina alanları ve makara daireleri 5.3 Durak kapıları ve kabin kapıları Genel hükümler Girişlerin yüksekliği ve genişliği Eşikler, kılavuzlar, kapı askı tertibatı Yatay kapı açıklıkları Durak ve kabin kapılarının dayanımı Kapı çalışması ile ilgili koruma Durak yerel aydınlatması ve kabin burada sinyal ışıkları 128

134 ICS TS -10 Çizelge 18 in devamı Madde Güvenlik gerekleri Kilitleme ve kapatılmış durak kapı kontrolü Durak ve kabin kapılarının kilitleme ve acil durumda kilit açılması Durak kapılarının kilitlenme ve kapatılma şartlarının sağlanması için tertibatın genel gerekleri Çoklu, panellere mekanik olarak bağlı sürgülü durak kapıları Otomatik olarak çalışan durak kapılarının kapatılması Kabin kapılarının kapatılmasını sağlayan elektrikli güvenlik tertibatı Çoklu, panellere mekanik olarak bağlı sürgülü ve açılır kapanır kabin kapıları Görsel muayene a Performans kontrolü/ deney b Ölçme c Çizimler/ hesaplama d Kullanıcı bilgileri e Kabin kapısı açılması 5.4 Kabin, karşı ağırlık ve dengeleme ağırlığı Kabin yüksekliği Net kabin alanı, beyan yükü, insan sayısı Kabinin duvarları, zemini ve çatısı Kabin kapı, duvar, iç tavanı ve dekoratif malzemeleri Etek sacı Acil durum kapakları ve acil durum kapıları Kabin çatısı Kabin üstündeki donanım Havalandırma Aydınlatma Karşı ağırlık/dengeleme ağırlığı 5.5 Askı tertibatı vasıtaları, dengeleme tertibatları ve koruma ile ilgili tertibatlar Askı tertibatı tertibatları Kasnak, makara, tambur ve halat çapı/oranları, halat/zincir bağlantı uçları Halat tahriki Pozitif tahrikli asansörler için halatların sarılması 129

135 ICS TS -10 Çizelge 18 in devamı Alt Madde Güvenlik gerekleri Görsel muayene a Performans kontrolü/ deney b Ölçme c Çizimler/ hesaplama d Halatlar ve zincirler arasında yük dağılımı Dengeleme tertibatları Kullanıcı bilgileri e Kasnaklar, makaralar ile zincir dişlileri için tedbirler Kuyuda tahrik kasnakları, makaraları ve zincir dişlileri 5.6 Serbest düşmeye, aşırı hıza, kontrolsüz kabin hareketine ve kabinin sürüklenmesine karşı Genel hükümler Güvenlik tertibatı ve bunun devreye girme tertibatları Patlama vanası Debi sınırlayıcıları Kenetlenme tertibatı Yukarı çıkan kabinin aşırı hızdan koruma tertibatları Kontrolsüz kabin hareketine karşı koruma 5.7 Kılavuz rayları Kabin, karşı ağırlık veya dengeleme ağırlığının kılavuzlanması Müsaade edilebilir gerilme ve sehimler (sapmalar) Yüklerin ve kuvvetlerin birleşimi Darbe faktörü 5.8 Tamponlar Kabin ve karşı ağırlık tamponları Kabin ve karşı ağırlık tamponlarının stroku 5.9 Asansörün makinası ve ilgili donanımı Genel hükümler Halatlı tahrikli asansörler ve pozitif tahrikli asansörlerde Asansör makinası Hidrolik asansörün makinası Elektrik montajları ve cihazları Genel hükümler Güç beslemesi kontaktör bağlantı uçları Kontaktörler, kontaktör röleleri, güvenlik devrelerinin bileşenleri 130

136 ICS TS -10 Çizelge 18 in devamı Alt Madde Güvenlik gerekleri Elektrikli donanımın koruması Görsel muayene a Performans kontrolü/ deney b Ölçme c Çizimler/ hesaplama d Kullanıcı bilgileri e Ana anahtarlar (şalterler) Elektrik kablo tesisatı Aydınlatma ve soket çıkışları Aydınlatma ve soket çıkışlarının besleme kontrolü Topraklama koruması Elektriksel açıklama Elektrikli güvenlik tertibatı, arıza analizleri, elektrik arızalarına karşı koruma Arıza analizleri, elektrik arızalarına karşı koruma Elektrikli güvenlik tertibatları 5.12 Kumandalar Sınır güvenlik kesicileri - Öncelikler Asansör çalışma kumandası Sınır güvenlik kesicileri Acil durum alarm tertibatı ve çift yönlü haberleşme sistemi Öncelikler ve sinyaller a Görsel muayene, tedarik edilen bileşenin görsel kontrolü gerekleri için lüzumlu teknik özellikleri doğrulmada kullanılır. b Bir performansın kontrolü/deneyi, gereklilikleri karşılayacak şekilde bunların fonksiyonlarının yerine getirilmesini sağlayan özellikleri doğrulanır. c Ölçümler, belirli sınırlar için gerekleri karşılayan vasıtalarla doğrulanır. d Çizimler/hesaplamalar, gerekleri tedarik edilen bileşenlerin tasarım karakteristikleri karşıladığını doğrular. e İlgili konu, talimat el kitabında veya işaretleme ile gösterildiği doğrulanır. 131

137 ICS TS Asansör hizmete alınmadan önce yapılan muayene ve deneyler Asansörler hizmete alınmadan önce Çizelge 18 de belirtilen aşağıdaki belirli deneyler yapılmalıdır: Frenleme sistemi (Madde ) Deney, aşağıdakileri doğrulamalıdır: a) Elektromekanik fren, beyan yüküne ilave olarak % 25 fazla yüklü kabini, beyan hızıyla aşağı yönde hareket halindeyken durdurabilmelidir. Bu durumda kabinin yavaşlama ivmesi, güvenlik tertibatının çalışması veya tamponlara oturmasına neden olan ivmelerden büyük olmamalıdır. b) Buna ilave olarak bir fren seti, yeterli frenleme etkinliğiyle çalışmadığı durumda aşağı yönde hareket eden ve beyan yükü ile yüklü kabini yavaşlatabildiği uygulanabilir deneylerle doğrulanmalıdır (bk. Madde ). c) ( q 0,1 ) Q ve ( q 0,1 ) Q nın sınırları dâhilinde yüklü kabinde, frenin el ile devre dışı bırakılması (Madde ); asansörün doğal hareketine neden olduğu veya bu amaçlara uygun (Madde b)) tertibatların mevcut olduğu ve bu tertibatların çalışır olduğu doğrulanmalıdır. Burada, 132 q Karşı ağırlık nedeniyle beyan yükünün karşı dengesinin miktarını gösteren denge faktörüdür ve Q Beyan yüküdür Elektrik tesisatı montajı Aşağıdaki deneyler, gerçekleştirilmelidir: a) Görsel kontrol (örneğin, hasar, gevşek kablolar, tüm topraklama kablo bağlantıları), b) HD :2007, Madde a) (Madde ) a göre kontaktörlerin koruma sürekliliği, c) Değişik devrelerin direnç yalıtımının ölçümü (Madde ). Bu ölçüm için tüm elektronik bileşenlerin bağlantıları kesilmelidir, d) HD :2007, Madde ve Madde ye göre besleme bağlantılarının otomatik kesilmesiyle arızadan koruma (dolaylı temasa karşı koruma) için önlemlerin etkinliğinin doğrulanması Tahrik yeteneğinin kontrolü (Madde 5.5.3) Tahrik yeteneğinin kontrolü, asansör kurulumuna uygun çok sert frenlemeli birkaç durdurma ile gerçekleştirilmelidir. Her bir deneyde, kabinin tam durdurulması sağlanmalıdır. Bu deney, aşağıdaki gibi yapılmalıdır: a) Boş kabinle yukarı yönde seyir hareketinin en üst seviyesinde, b) Beyan yükünün % 125 i ile yüklü kabinle aşağı yönde seyir hareketinin en alt seviyesinde. Karşı ağırlık tampon/tamponlarla temas etmeli ve makine halat kayması oluşana kadar dönmeye devam etmeli ve/veya kayma oluşmazsa bu kabin, yükselmemelidir. Montajı gerçekleştirenin belirttiği gibi dengenin olduğu kontrol edilmelidir Kabin güvenlik tertibatı (Madde 5.6.2) Deneyin amacı hizmete girmeden önce, montajın doğruluğunu tüm donanımın sağlandığını ve ayarlarının doğruluğunu, kabini ve dekorasyonunu, güvenlik tertibatını, kılavuz raylar ve bunların yapıya tespitini kontrol etmektir. Bu deney, kabin aşağı inerken, aşağıdaki şartlar altında kabin üzerinde düzgün dağıtılan gerekli yükle birlikte halatta kayma veya gevşeme oluşana kadar makina çalıştırılarak yapılmalıdır: a) Ani frenlemeli güvenlik tertibatı:

138 ICS TS -10 Kabin, beyan hızında hareket etmeli ve aşağıdaki yüklemelerden biri ile yüklü olmalıdır: 1) Beyan yükü, Çizelge 6 (Madde ) ya karşılık geldiğinde beyan yüküyle veya 2) Hidrolik asansörlerde beyan yükü, Çizelge 6 (Madde ) da verilen değerden daha küçük olduğunda Çizelge 6 ya karşılık geleni aşmayan yük hariç olmak üzere beyan yükünün % 125 ile. b) Kademeli olarak devreye giren güvenlik tertibatı: Halatlı tahrikli asansörlerde kabin, beyan yükünün % 125 ile yüklü olmalı ve beyan hızı veya daha az bir hızda seyir hareketini yapmalıdır. Pozitif tahrikli asansörlerde ve hidrolik asansörlerde beyan yükü Çizelge 6 ya (Madde ) karşılık geldiğinde, kabin beyan yükü ile yüklenmeli ve beyan hızında veya daha düşük bir hızda hareket seyrine başlamalıdır. Hidrolik asansörlerde beyan yükü, Çizelge 6 (Madde ) da verilen değerden daha küçük olduğunda, Çizelge 6 ya karşılık geleni aşmayan yük hariç olmak üzere kabin, beyan yükünün % 125 ile yüklü olmalı ve beyan hızı veya daha az bir hızda seyir hareketini yapmalıdır. Deney beyan hızından daha küçük bir hızda yapıldığında imalatçı, askı tertibatı takılı olarak dinamik deneye tabi tutulduğunda tip deneyine tabi tutulmuş kademeli güvenlik tertibatın davranışını gösteren eğrileri sağlamalıdır. Deney sonrasında, asansörün normal çalışmasında olumsuz bir etkisi olabilen herhangi bir bozulma oluşmamalıdır. Sürtünen bileşen varsa değiştirilmelidir. Görsel kontrolün yeterli olduğu kabul edilir. Güvenlik tertibatının devre dışı kalmasını kolaylaştırmak için deneyin, kabinin boşalmasına imkan vermesi için kapıya ters olarak gerçekleştirilmesi tavsiye edilir Karşı ağırlık veya dengeleme ağırlığı güvenlik tertibatı (Madde 5.6.2) Hizmete (servise) alınmadan önce yapılan deneyin hedefi, karşı ağırlık veya dengeleme ağırlığı, güvenlik tertibatı, kılavuz raylar ve kılavuz rayların binaya bağlantılarından oluşan tüm donanımın montajının doğruluğu, ayarın doğru yapıldığı ve sağlamlığının kontrol edilmesidir. Deney, gereken yükün kabin zeminine eşit olarak dağıtıldığı ve karşı ağırlık veya dengeleme ağırlığı aşağı yönde hareket ettiğinde ve aşağıdaki şartlarda yapılmalıdır. Makina, halatların kayması veya gevşemesi anına kadar çalışmaya devam etmelidir: a) Hız regülatörü veya güvenlik halatı ile devreye girmiş ani frenlemeli güvenlik tertibatı: Bu deney, beyan hızında boş kabinle yapılmalıdır. b) Kademeli olarak devreye giren güvenlik tertibatı: Bu deney beyan hızında veya daha düşük hızda boş kabinle yapılmalıdır. Deney beyan hızından daha küçük bir hızda yapıldığında, imalatçı, askı tertibatı takılı olarak dinamik deneye tabi tutulduğunda karşı ağırlık veya dengeleme ağırlığında tip deneyine tabi tutulmuş kademeli güvenlik tertibatın davranışını gösteren eğrileri sağlamalıdır. Deney sonrası, asansörün normal çalışmasında oluşacak olumsuz bir etkisi olabilen herhangi bir bozulma tespit edilmemelidir. Sürtünen bileşen varsa değiştirilmelidir. Görsel kontrolün yeterli olduğu kabul edilir Kenetlenme tertibatı (Madde 5.6.5) a) Dinamik deney: Deney, eşit dağıtılmış yükle aşağı yönde normal hızda asansör kabini hareket ederken enerji dağıtan tampon üzerindeki ve kenetlenme tertibatı üstündeki kontaklar (Madde ), varsa aşağı yön vanalarının kapanmasını engellemek için kısa devrelenerek (köprülenerek) yapılmalıdır. 133

139 ICS TS -10 Kabin, beyan yükünün % 125 ile yüklenmiş olmalı ve her bir durakta kenetlenme tertibat yardımıyla durdurulmalıdır. Deney sonrası, asansörün normal çalışmasında olumsuz bir etkisi olabilen herhangi bir bozulma oluşmamalıdır. Görsel kontrol, yeterli olduğu kabul edilir. b) Tüm desteklerle kenetlenme/kenetlenmelerin devreye girmesinin ve hareket sırasında kenetlenme/kenetlenmeler ile tüm destekler arasında yatay olarak ölçülmüş çalışma açıklığının görsel kontrolü yapılmalıdır. c) Tamponların stroku doğrulanmalıdır Tamponlar (Madde 5.8.1, Madde 5.8.2) a) Enerji biriktiren tip tamponlar: Bu deney şu şekilde yapılmalıdır: Beyan yükündeki kabin, tampon/tamponlar üzerine yerleştirilmeli, halatlar gevşek olmalı veya hidrolik sistemdeki basınç acil durumda kullanılan el ile alçaltma butonuna basılarak asgariye indirilmeli ve baskının teknik uygunluk belgesinde verilen şekillere karşılık geldiği kontrol edilmelidir (bk. Ek B). Not Bu deney, asgari basınç tertibatını iptal etmek için veya asgari düşük basınç tertibatının ayarını geçici değiştirmek için gerekli olabilir. b) Enerji dağıtan tip tamponlar: Bu deney şu şekilde yapılmalıdır: Karşı ağırlık ve kendi beyan yükü ile kabin, yavaşlamanın doğrulandığı stroku azaltılmış tamponların kullanılması durumunda beyan hızında veya tamponların strokunun hesaplandığı hızda tamponlarla temas etmelidir (Madde ). Deney sonrasında, asansörün normal çalışmasında olumsuz bir etkisi olabilen herhangi bir bozulma oluşmamalıdır. Görsel kontrol, yeterli olduğu kabul edilir Boru kırılma vanası (Madde 5.6.3) Asansör kabini eşit dağıtılmış yükle aşağı yönde, boru kırılma vanasının devreye girmesi için gerekli bir aşırı hızla (Madde ) hareket ederken bir sistem deneyi yapılmalıdır. Devreye girme hızının doğru ayarlandığı, örneğin, imalatçının ayar diyagramlarıyla (bk. Ek B) kıyaslama yapılarak kontrol edilebilir. Birden fazla boru kırılma vanasının birbiri ile bağlantılı olduğu asansörlerde, vanaların aynı anda kapandığı, kabin zeminindeki eğim (Madde ) ölçülerek kontrol edilmelidir Debi kısıtlayıcı/tek yönlü debi kısıtlayıcı (Madde 5.6.4) Azami hız v azami, v d + 0,30 m/s yi aşmadığının kontrolü: Ölçümle yapılmalıdır veya Şu formülün kullanılmasıyla yapılmalıdır: Burada: v azami v t p p p t p Tam yük basıncıdır (Mpa), pt Beyan yükü ile yüklü kabinin aşağı yöndeki hareketinde ölçülen basınç (Mpa). Gerekirse sürtünmenin neden olduğu basınç kayıpları hesapta göz önüne alınmalıdır, vazami vt Hidrolik sistemde bir patlama olduğu zaman meydana gelen en büyük hızıdır (m/s); Beyan yükü ile yüklü kabinin aşağı yöndeki hareketinde ölçülen hızıdır (m/s). 134

140 ICS TS Basınç deneyi Geri dönüşsüz vana ile hidrolik kaldırma ünitesi arasındaki hidrolik sisteme, tam yük basıncının % 200 ü bir basınç uygulanır. Bundan sonra 5 dakika süre ile sistemde basınç düşmesi ve hidrolik kaçağı olup olmadığı gözlenir (muhtemel sıcaklık değişimlerinin hidrolik sıvısı üzerine etkisi göz önüne alınmalıdır). Bu deneyden sonra, hidrolik sistemin bütünlüğünün korunduğu aşağıdaki şekilde görsel muayene edilerek tespit edilmelidir: Bu deney, serbest düşmeye karşı tertibatın deneyinden sonra (Madde 5.6) yapılmalı ve kontrolsüz hareketten koruma tertibatlarını içeren tüm hidrolik elemanlar dahil edilmelidir Yukarı yönde hareket eden kabinin aşırı hızlanmasına karşı koruma tertibatları (Madde 5.6.6) Bu deney, boş kabin beyan hızından daha küçük olmayan hızda yukarı çıkarken, sadece frenleme için bu tertibat kullanılarak yapılmalıdır Duraklarda ve seviyeleme doğruluğunda kabinin durdurulması (Madde ) Kabinin durma doğruluğu, tüm duraklarda ve ara katların her iki yönünde, Madde e uygunluğu sağlanacak şekilde doğrulanmalıdır. Yükleme ve boşaltma şartları altında, kabinin Madde te belirtilen seviyeleme doğruluğunu muhafaza edip etmediği doğrulanmalıdır. Bu doğrulama, en çok tercih edilen katta gerçekleştirilmelidir Kontrolsüz kabin hareketine karşı koruma (Madde 5.6.7) Bu deneyin hedefi, hizmete girmeden önce, algılama ve durdurma elemanlarının kontrolünün gerçekleştirilmesidir. Deney gerekleri: Asansörün durdurulmasıyla ilgili yapılan deneylerde, durdurma elemanı olarak sadece Madde de tanımlanan vasıtalar kullanılmalıdır. Deney: Tip incelemesinin gerektirdiği şekilde tertibatların durdurma elemanın, devreye girdiğinin doğrulanmasını içermeli, Önceden ayarlanmış bir hızla (muayene hızı vb.) yukarı yönde ve kuyunun üst kısmında boş kabinin (örneğin, bir kattan en üst duraktan) ve aşağı yönde kuyunun alt kısmında tamamen yüklü kabinin (örneğin, bir kattan en alt duraktan) hareket ettirilmesiyle yapılmalıdır (örneğin tip deneyi sırasında tanımlandığı gibi). Bu deney, tip incelemesinde tanımlandığı gibi kontrolsüz hareket mesafesinin Madde te verilen değeri aşmayacağını doğrulamalıdır. Vasıtalar otomatik izlemeyi (Madde ) gerektirirse, bunun fonksiyonu kontrol edilmelidir. Not Tertibatların durdurma elemanı, durak katlarında bulunan elemanları içerirse, ilgili her bir kat için bu deneyin tekrar edilmesi gerekli olabilir Düşmeye/kesilmeye karşı koruma (Madde ) Kilit açılma bölgesinin dışındaki kabinin (bk. Madde ) 100 mm aralıkla açık tutulan durak kapısının serbest bırakılması halinde serbest bırakılan durak kapısının kapandığı ve kilitlendiğinin kontrolü yapılmalıdır. 7 Kullanım için bilgileri 7.1 Genel Dokümantasyon, bir kullanma talimatı el kitabı ve bir kayıt defterinden oluşmalıdır. 135

141 ICS TS Kullanma talimatı el kitabı Genel İmalatçı/montajı gerçekleştirenin, kullanma talimatı el kitabını vermelidir Normal kullanım Kullanma talimatı el kitabı, asansörün normal kullanımı ve kurtarma çalışması ile ilgili EN te belirtilen gerekli bilgileri ve aşağıda belirtilen hususları kapsamalıdır: a) Makina ve makara dairesinin kapılarının kilitli tutulmasını, b) Güvenli yükleme ve boşaltmayı, c) Asansör kuyusunun kısmi mahfazalı olması durumunda alınacak tedbirleri (Madde e)), d) Yetkili bakım personelinin müdahalesini gerektiren olayları, e) Muayene ve bakım için kabin çatısında ve kuyu boşluğunda müsaade edilen personel sayısını, f) Güncellenmiş kayıt defterinin saklanılmasını, g) Varsa özel aletlerin kullanımı ve yerleştirilmesini (bk. Madde 7.2.3) h) Acil durumda kilit açma anahtarının kullanımı, etkin tekrar kilitlenmeye müteakip olmayan bir kilit açılmasından dolayı oluşabilen kazalardan korunmak için alınacak başlıca önlemlerin detaylandırılmasını. 136 Bu anahtar, asansörün montajı yerinde hazır bulunmalı ve sadece yetkili kişiler için ulaşabilir olmalıdır. Acil durumda kilit açma anahtarı, bu anahtarın kullanılması ile ilgili olabilecek tehlikelere ve kapatıldıktan sonra kapının kilitlendiğinden emin olunması gerektiğine dikkat çeken bir etikete sahip olmalıdır. i) Kurtarma çalışması: Özellikle frenin serbest bırakılması, yukarı çıkan kabini aşırı hızdan koruma tertibatları, kontrolsüz kabin hareketinden koruma tertibatları, boru kırılma vanası ve güvenlik tertibatı, varsa özel aletlerin tanımlanması dâhil konularda detaylı talimatlar verilmelidir Bakım Kullanma talimatı el kitabı, EN e uygun olmalıdır. Özel aletlerin tanımlanması ve kullanımı hakkında bilgileri vermelidir. Sentetik malzemelerden yapılan enerji biriktiren tip tamponlar, imalatçı tarafından verilen ömrü ile ilgili talimatlar periyodik olarak kontrol edilmelidir (bk. EN 81-50:2014, Madde c) ve Madde i)) Kontroller ve deneyler Kullanma talimatı el kitabı, aşağıdakiler ile ilgili olarak gerekli bilgiyi içermelidir: a) Periyodik kontroller: Periyodik kontroller ve deneyler, asansörün piyasada yer almasından sonra iyi şartlarda olduğunu doğrulamak için asansör üzerinde yapıldığında, bu periyodik kontroller ve deneyler, Ek C ye uygun olarak yapılmalı ve kayıt defterinde işlenmelidir. b) Herhangi bir özel gerekler. 7.3 Kayıt defteri İmalatçı tarafından belirlenmiş olanlar dâhil yapısal değişikliklerden ve kazalardan ve periyodik kontrollerden sonra gerçekleştirilen işlemlerle ilgili bilgilerin kayıt edildiği bir kayıt defteri bulunmalıdır Asansörün temel karakteristikleri, kayıt defterinde bulunmalıdır. Bu kayıt defteri veya dosya, aşağıdakileri içermelidir: a) Aşağıda belirtilen bilgileri içeren bir teknik bölüm:

142 ICS TS -10 1) Asansörün hizmete başladığı tarih, 2) Asansörün temel karakteristikleri, 3) Halatların ve/veya zincirlerin karakteristikleri, 4) Uygunluk doğrulaması gerektiren (Ek B) parçaların karakteristikleri, 5) Binada kurulum planları, 6) Elektrikle ilgili şematik diyagramları, Elektrikle ilgili şematik diyagramları; güvenlik konularının tam anlaşılması ve IEC DB sembollerin kullanımı için devreleri sınırlamış olabilir. IEC DB de gösterilmeyen herhangi bir grafik sembolü, ayrı ayrı gösterilmeli ve diyagram üzerinde veya ilave belgelerde tanımlanmış olmalıdır. Bu sembol ve bileşenlerin ve tertibatın tanımlanması, tüm belgelerin geneline ve asansöre uygun olmalıdır. Sembollerle birlikte kullanılan kısaltmalar, bir tarifler vasıtasıyla açıklanmalıdır. Elektrikle ilgili şematik diyagramları, çeşitli alternatiflere sahipse, örneğin, uygulanabilir alternatif yöntemler gibi geçerli olan alternatifleri göstermelidir. 7) Hidrolik devre diyagramları (ISO de kullanılan semboller), Bu devre diyagramları, güvenlik konularının tam genel anlaşılması için devreleri sınırlamış olabilir. Sembollerle birlikte kullanılan kısaltmalar, bir tarifler vasıtasıyla açıklanmalıdır. 8) Tam yük basıncı, 9) Hidrolik sıvının karakteristiği veya tipi, 10) Her bir elektrik güç beslemesinin karakteristikleri: Beyan gerilimi, fazların ve frekansın sayısal değeri (A.C ise), Tam yük akımı, Güç beslemesi bağlantı uçlarındaki kısa devre dayanım değeri, b) Kontrol ve muayene raporlarının tarihli suretinin kopyalarını muhafaza etmek için tasarlanmış bir bölüm. Bu kayıt defteri veya dosya, aşağıdaki hususlar kaydedilmeli asansörün kullanım ömrü boyunca saklanmalıdır. 1) Asansördeki önemli yapısal değişiklikler (Ek C); 2) Halat veya önemli parçaların değiştirilmesi, 3) Kazalar. Bu kayıt defteri veya dosya, bakım görevlileri ve periyodik kontrollerden ve deneylerden sorumlu kişi ve organizasyon için hazır bulundurulmalıdır. 137

143 ICS TS -10 Ek A (Zorunlu hükümler) Elektrikli güvenlik tertibatının listesi Çizelge A.1 Elektrikli güvenlik tertibatının listesi Madde Kontrol edilen tertibat Asgari SIL a) Kuyu boşluğunda durdurma tertibatı c) Makara dairesinde durdurma tertibatı Kuyu boşluğu merdivenin muhafaza konumunun kontrolü Giriş ve acil durum kapılarının ve muayene kapılarının kapanma konumunun kontrolü c) Kabin kapsının kilitlenme kontrolü b) Mekanik tertibatın devre dışı konumunun kontrolü e) Muayene kapıları veya kapaklarının kilitlenmiş konumunun kontrolü d) Kuyu boşluğu erişimine imkân veren her hangi bir kapı açılmasının kontrolü e) Mekanik tertibatın devre dışı konumunun kontrolü f) Mekanik tertibatın devrede olma konumunun kontrolü a) Çalışma platformunun geri çekilmiş konumunun kontrolü b) Hareketli durdurucuların geri çekilmiş konumunun kontrolü c) Hareketli durdurucuların ileri itilmiş konumunun kontrolü Durak kapısı kilitlenme tertibatının kilitlenmiş konumunda kontrolü Durak kapısının kapalı konumunun kontrolü Kilitsiz panellerin kapalı konumunun kontrolü Kabin kapısının kapalı konumunun kontrolü Kabinde acil durum küçük kapağının ve kapısının kilitlenme kontrolü b) Kabin çatısında durdurma tertibatı c) 2) Kabin veya karşı ağırlığın yükselme kontrolü a) İki halat veya iki zincir tipi askı tertibatı durumunda bir halat veya zincirdeki göreceli anormal uzama kontrolü b) Pozitif ve hidrolik asansörlerde gevşek halat ve gevşek zincirin kontrolü f) Dengeleme halatlarında gergi kontrolü c) Gergi tertibatının kontrolü Kabin güvenlik tertibatının devre dışı konumunda kontrolü a) Hız aşımı tespiti b) Hız regülatörünün devre dışılığının kontrolü c) Hız regülatörü halatında gergi kontrolü e) Güvenlik halatının kopma veya gevşekliğinin kontrolü h) Devreye alma manivelasının geri çekilme kontrolü 2 138

144 ICS TS -10 Çizelge A.1 in devamı Madde Kontrol edilen tertibat Asgari SIL Kenetlenme tertibatın geri çekilme konumu kontrolü Kenetlenme tertibat ile birlikte kullanılan enerji dağıtan tamponların normal ileri konumuna tekrar dönmesinin kontrolü Yukarı çıkan kabinin aşırı hızdan koruma tertibatlarının kontrolü Açık kapılı kabinlerin kontrolsüz hareketinin tespiti Açık kapı korumalı kabinin kontrolsüz hareketinin etkinliği kontrolü Tamponların normal ileri konumuna tekrar dönmesinin kontrolü a) 3) Sökülebilir volanın konum kontrolü Devre kesici kontaktör vasıtasıyla ana anahtarın kontrolü Azaltılmış stroklu tamponlar durumunda geri çekilme kontrolü a) Seviyeleme, otomatik seviyeleme ve ilk çalışma kontrolü a) Muayene çalışma anahtarı b) Muayene çalışmayla birlikte bas butonu kontrolü Acil durumda elektrikli çalışma anahtarı Durak ve kabin kontakları için devre dışı bırakma tertibatı d) Muayene çalışması ile durdurma tertibatı e) Asansör makinasında durdurma tertibatı f) Deneyler ve acil durum çalışması panelinde durdurma tertibatı Kabin konum iletimi tertibatındaki gergi kontrolü ( sınır güvenlik kesicileri) Piston konum iletimi tertibatındaki gergi kontrolü ( sınır güvenlik kesicileri) b) Sınır güvenlik kesicileri 1 Not SIL seviyesi, sadece Madde da tanımlanan PESSRAL ile ilgilidir 139

145 ICS TS -10 Ek B (Bilgi için) Teknik uygunluk dosyası Teknik dosya, uygunluk değerlendirme prosedürü için gerekli olabilen aşağıdaki bilgileri içermelidir: Asansör imalatçısının/montajını gerçekleştirenin ismi ve adresi, Asansörün kontrole tabi tutulduğu yerin detayları, Asansörün genel bir tarifi (karakteristikler, yük, hız, yükselme, durmalar, vb.), Tasarım ve imalat resimleri ve/veya diyagramları (mekanik/elektrik/hidrolik). Not Tasarım ve çalışmanın anlaşılması için çizimler ve diyagramlar Asansörde kullanılan güvenlik bileşenlerinin tip inceleme sertifikalarının birer sureti. Ayrıca EN ye bakılmalıdır. Uygulanabilirse aşağıdakilerin sertifikaları ve/veya raporları: Halatlar veya zincirler, Cam paneller, Kapı darbe deneyi, Kapı yanma deneyi, İmalatçısı veya altyüklenicisi tarafından yapılan tüm deneylerin sonuçları veya yapılan hesaplara ilişkin raporlar: Örneğin, halatlı tahrik, kılavuz rayları, hidrolik hesaplamaları. Asansörün kullanma talimatı el kitabının bir sureti: Planlar ve diyagramlar, Not Normal kullanımın, bakımın, onarımın, periyodik muayenelerin ve kurtarma çalışmalarının gerçekleştirilmesi için planlar ve diyagramlar. Asansör kullanımı için talimatlar, Bakım talimatları (bk. EN 13015); Acil durum prosedürleri, Periyodik muayeneler için imalatçı gerekleri, Not Ulusal düzenlemeleri içermez. Kayıt defteri. Not Tamirler ve uygunsa periyodik kontrolleri kayıt etmek için bir kayıt defteri. 140

146 ICS TS -10 Ek C (Bilgi için) Periyodik kontroller ve deneyler, önemli bir yapısal değişiklik veya bir kaza sonrasında kontroller ve deneyler C.1 Periyodik kontroller ve deneyler Periyodik olarak yapılan muayene ve deneyler, asansör hizmete alınmadan önce yapılan muayene ve deneylerden daha kapsamlı olmamalıdır. Periyodik deneyler, tekrarlamadan kaynaklanan aşırı yıpranma veya asansörün güvenliğini azaltacak gerilmelere sebep olmamalıdır. Bu durum özellikle güvenlik tertibatı ve tamponlar gibi elemanlar için geçerlidir. Bu bileşenler üzerinde deneylerin yapılması gerekiyorsa, bu deneyin kabin boşken ve düşük hızlarda yapılmalıdır. Bu bileşenlerin (normal işletmede devreye girmeyen) periyodik deneylerini uygulamakla görevli kişi deney sonrası bunların hâlâ çalışabilir durumda olduklarından emin olmalıdır. Raporun bir sureti asansör teknik dosyasında Madde b) de belirtilen bölüme konulmalıdır. C.2 Önemli bir yapısal değişiklik veya bir kazadan sonra yapılması gereken kontroller ve deneyler Önemli yapısal değişiklikler ve kazalar, asansörün kayıt veya teknik dosyasında Madde b) de belirtilen ilgili bölüme kaydedilmelidir. Özellikle aşağıdaki hususlar önemli yapısal değişiklik olarak kabul edilir: a) Aşağıda belirtilenlerin değiştirilmesi: Beyan hızı, Beyan yükü, Kabin kütlesi, Hareket seyir mesafesi. b) Aşağıda belirtilenlerin değiştirilmesi veya yerine yenisinin monte edilmesi: Kilitleme tertibatı tipi (kilitleme tertibatının aynı cins bir kilitleme tertibatıyla değiştirilmesi önemli bir yapısal değişiklik olarak mütalâa edilmez) (Madde ve Madde ), Kumanda sistemi, Kılavuz ray veya kılavuz ray tipi (Madde 5.7), Kapı tipi (veya bir ya da birden fazla sayıda durak veya kabin kapısının ilave edilmesi) (Madde 5.3), Makina veya tahrik kasnağı (Madde 5.9.2), Hız regülatörü (Madde ), Yukarı yönde hareket eden kabinin aşırı hızlanmasına karşı koruma tertibatları (Madde 5.6.6), Tamponlar (Madde 5.8), Güvenlik tertibatı (Madde ), Kabinin kontrolsüz hareket etmesinden koruma (Madde 5.6.7), Kabinin durdurulması için mekanik kenetlenme tertibatı (Madde 5.6.5), Hidrolik kaldırma ünitesi (Madde ), Basınç tahliye vanası (Madde ), 141

147 ICS TS -10 Boru kırılma vanası (Madde 5.6.3), Debi kısıtlayıcı/bir yollu debi kısıtlayıcı (Madde 5.6.4), Kabin hareketini önlemek için mekanik tertibatı (Madde ), Kabini durdurma için mekanik tertibatı (Madde ) Platform (Madde ), Kabini bloke etme veya hareketli durdurucular için mekanik tertibat (Madde ), Acil durum müdahalesi ve deney çalışmaları için tertibat (Madde ). 142

148 ICS TS -10 Ek D (Bilgi için) Makina alanları Giriş Açıklama 1 Kapılar ve kapaklar (Madde 5.2.3) A Madde Makina alanları (Madde 5.2.6) B Madde Giriş (Madde 5.2.2) C Madde D Madde E Madde F Madde A Madde B Madde C Madde Şekil D.1 Makina alanları - Giriş (Madde 5.2.2) 143

149 ICS TS Ek E (Bilgi için) Bina ara yüzleri E.1 Genel hükümler Bina yapısı, asansör donanımı nedeniyle maruz kalınan yüklere ve kuvvetlere dayanacak şekilde inşa edilmiş olmalıdır. Özellikli uygulamalar için bu standardda farklı bir şekilde belirtilmemişse, bu yükler ve kuvvetler: Statik kütlelerden kaynaklanan değerlerdir ve Hareketli kütlelerden ve bunların acil durum müdahalelerinden oluşan değerlerdir. Bu dinamik etki, 2 faktörüyle temsil edilmektedir. E.2 Kılavuz rayları destekleri Asansörün kılavuz rayları, bunların bağlandığı bina yapısının hareket etkilerini asgariye indirecek şekilde desteklenmiş olması önemlidir. Beton, tuğla veya briketten yapılan bina inşaatları dikkate alındığında, kılavuzu destekleyen kılavuz ray konsolları, kuyu duvarlarının hareketi nedeniyle oluşan yerinde oynamalara maruz kalmayacağı kabul edilebilir (baskıdan farklı, bk. Madde 5.7). Bununla birlikte, çelik çubuklar ile veya ahşap çerçevelerle yapılan bağlantı tertibatlarıyla kılavuz konsollarının bina yüzeyine bağlandığı durumda kabin nedeniyle, kılavuzlar veya kılavuz konsolları üzerine uygulanan yük sebebiyle bu yapıdan bir sehim (sapma) oluşabilir. Buna ilave olarak, rüzgâr ve kar yükleri, vb. dış kuvvetler nedeniyle asansör destekleme yapısında hareket görülebilir. Bu çubuklar veya çerçevelerin herhangi bir sehimi (sapması), Madde 5.7 de gerekli olan hesaplamalarda dikkate alınmalıdır. Güvenlik tertibatı, vb.nin güvenlik nedeniyle devreye girmesi, kılavuz raylarının toplam müsaade edilebilir sehimi (sapması); bina yüzeyinin eğimli olması nedeniyle kılavuz raylarının yerinde oynamasını ve kabin tarafından kılavuz üzerine uygulanan yük nedeniyle bunun kendi kendine sapmasını içermelidir. Bu nedenle, bu destekleme yapılarını tasarlayan ve imalatını yapan sorumluların, asansör tedarikçisiyle tüm yük şartlarında bu yapıların uygun olduğunu garanti etmesi için iletişime geçmeleri önemlidir. E.3 Kabin, kuyu ve makina dairelerinin havalandırılması E.3.1 Genel Madde ye, Madde ye ve Madde ye bakılmalıdır. Kuyunun ve makina dairelerinin uygun bir şekilde havalandırılması için gerekler, özel bir şekilde ya da makinanın montajının yapıldığı yer veya insanların toplandığı (eğlence, çalışma ve vb. için) tüm bina alanlarını kapsayacak genel gerekler şeklinde yerel bina düzenlemeleri içinde genellikle bulunur. Bu standard gibi; kuyu ve makina dairesi, genellikle toplam bina çevre kompleksinin ve daha büyük bir şeyin bölümü olduğunda bu tür alanları havalandırmak için özel gerekler konusunda tam kılavuz bilgileri sağlayamaz. Bu kılavuz bilgilerin ulusal düzenlemeler içinde verilmesi, bu ulusal gereklerle bu standardın çakışmasına neden olur. Bununla birlikte, bazı genel kılavuz bilgileri verilebilir. E.3.2 Kuyu ve kabinin havalandırılması Asansöre binen kişilerin güvenliği ve konforu, kabinde/kuyuda mahsur kalabilenler veya kuyuda yapılan bir çalışma; aşağıdaki bir çok faktörlere bağlı olarak katlar arasında kabinin durdurulmasına neden olabilir. Tamamen tek başına bulunulan (bekleme yapılan) yerin veya binanın bir bölümü olarak kuyunun ortam sıcaklığı,

150 ICS TS -10 Doğrudan güneş ışığına maruz kalma, Uçucu organik bileşenler, CO2, hava kalitesi, Kuyuya taze havaya giriş, Kuyu boyutu, kesit alanında ve yüksekliğinde, Durak kapılarının sayısı, boyutu, çevre boşluğu ve yerleşkesi, Montajı yapılmış donanımdan yayılması beklenen ısı miktarı, BYS (bina yönetim sistemi) ile ilgili ve asansörün yangınla mücadele ve duman tahliye planı, Nem, toz ve kokular (duman) Hava debisi (ısıtma/soğutma) ve binaya uygulanan bina enerji tasarrufu teknolojisi, Bina girişinin ve kuyunun hava sızdırmazlığı. Kabin, müsaade edilen azami kişi sayısına yeterli hava debisini sağlamak için yeterli havalandırma kanallarıyla donatılmalıdır (Madde 5.4.9). Asansörün normal çalışma ve bakımı sırasında, durak kapısı etrafındaki boşluklar, bu kapıların açılması/kapanması ve kuyu içerisinde hareket eden asansörün pompa etkisi; merdivenler, lobiler ve kuyu arasında insanların ihtiyacı nedeniyle gerekli olan hava değişimini sağlamak için yeterli olabilir. Bununla birlikte, teknik ihtiyaçlar için ve insan ihtiyaçları ile ilgili bazı durumlarda, kuyu ve bina girişinin hava sızdırmazlığı, çevresel şartlar, özellikle daha yüksek ortam sıcaklığı, ışınım, nem, hava kalitesi; sürekli olan bir ihtiyacı veya havalandırma kanalı/kanaları talebi ve/veya cebri havalandırma ve/veya taze hava girişi (bunların birleşimi olan) konusunda bir ihtiyacı netice verecektir. Bu, egzoz dumanın tehlikeli olabildiği motorlu araçlardaki gibi belli öğelerin taşınmasında ayrıca gerekli olabilir. Vaka dayanağıyla bir durum hakkında karar verilmiş olabilir. Ayrıca, kabinin uzun süre durdurulması (normal ve kazara olabilen şartlar dikkate alınarak) durumunda, yeterli havalandırma da sağlanmalıdır. Özellikle enerji verimliliği tasarımı ve teknolojisinin mevcut olması durumunda bu binalarda (yeni ve yenileme durumunda) gerekli dikkat gösterilmelidir. Kuyularda, binanın diğer alanlarının havalandırılması için gerekli vasıtaların kullanılması uygun değildir. Bazı durumda bu; sanayi bölgeleri veya yer altında kabinin durması gibi, kuyu boyunca tehlikeli gazların çekişi kabini kullanan insanlara son derece tehlikeli ilave bir riske neden olabilir. Bu değerlendirmelerde, binanın diğer alanlarından oluşan kirli hava, kuyu havalandırılmasında kullanılmamalıdır. Kuyu, yangınla mücadele planın bir parçası olduğunda özel tedbir alınması gereklidir. Bu durumda gerekli tavsiye, bu tür donanımlarda uzmanlaşmış kişilerden veya yerel bina ve yangınla mücadele düzenlemelerinden alınmalıdır. Binanın bir bölümü olarak tüm tesis edilen asansörlerde havalandırma ihtiyacı olup olmadığı/bulunduğunu bina veya inşaat üzerinde çalışma konusunda sorumlu personelin karar vermesine imkan vermek için, asansör montajını gerçekleştiren; yapılacak bina tasarımının uygun olması ve hesaplamaların doğru yapılmasına imkan verilmesi için gerekli bilgiyi vermelidir. Başka bir ifade ile onlar; havalandırma için gerekli gerçek bilgileri birbirlerine vermeyi sürdürmeli ve diğer taraftan bina içerisindeki asansörün uygun çalışmasını ve güvenli kullanımını ve bakımını sağlamak için uygun tedbirleri almalıdır. E.3.3 Makina dairesinin havalandırılması Makina dairesinin havalandırılması, bu alanlarda montajı yapılmış donanım ve mühendis için uygun bir çalışma ortamı sağlayacak şekilde yapılmalıdır. 145

151 ICS TS -10 Bunun gerçekleşmesi için, makina dairesi ortam sıcaklığı, varsayılan şekilde muhafaza edilmelidir (bk. Madde ). Buna ilave olarak örneğin, yoğuşma gibi teknik problemlerden kaçınmak için nem ve hava kalitesi ile ilgili gerekli tedbir alınmalıdır. İstenilen sıcaklıkları sağlamada bir arıza oluşması, sıcaklıkların istenilen seviyeye geri dönme zamanına kadar asansörün otomatik bir şekilde kendi kendini devre dışı bırakmasına neden olabilir. Binanın bir bölümü olarak bu makina dairelerinde havalandırma ihtiyacı olup olmadığı/söz konusu bina veya inşaattan sorumlu personelin karar vermesine imkan vermek için, asansör montajını gerçekleştiren; yapılacak bina tasarımının uygun olması ve hesaplamaların doğru yapılmasına imkan verilmesi için gerekli bilgiyi vermelidir. Başka bir ifade ile onlar; havalandırma için gerekli gerçek bilgileri birbirlerine vermeyi sürdürmeli ve diğer taraftan bina içerisindeki asansörün uygun çalışmasını ve güvenli kullanımını ve bakımını sağlamak için uygun tedbirleri almalıdırlar. 146

152 ICS TS -10 Ek F (zorunlu hükümler) Kuyu boşluğuna erişim için taşınabilir merdiven F.1 Kuyu boşluğuna erişim için kullanılan taşınabilir merdiven tipleri Kuyu boşluğuna erişim için aşağıda belirtilen taşınabilir merdiven tipleri, asansörün kuyu boşluğuna erişim ve çıkış için kullanılabilir (bk. Şekil F.1). a) Kullanım ve muhafaza gibi her iki amaç için bir tek konumda yukarı dik duran sabitlenmiş bir merdiven (tip 1) veya b) Kullanım için bir konumu ve muhafaza için diğer konumu olan iki konumda yukarı dik duran sabitlenmiş geri çekilebilir (tip 2a) taşınabilir merdiven. Bu kullanım konumu, bir kişinin basamak üzerine ağırlığıyla bulunduğunda elde edilir veya c) Muhafaza konumunda dik duran ve onun alt kısmının yatay kaymasıyla kullanma konumuna el ile getirilen geri çekilebilir taşınabilir merdiven (tip 2b) veya d) Muhafaza konumunda dik duran ve eğimli konumlu kullanıma el ile getirilen taşınabilir merdiven (tip 3a) veya e) Muhafaza konumunda dik duran ve eğimli konumlu kullanıma el ile getirilen kuyu boşluğu zemininde yatık vaziyette bulunan taşınabilir merdiven (tip 3b) veya f) Kuyu boşluğunda muhafaza edilen ve bu durumda konumlandırılan ve durak kapısı eşiğinde asılmış katlanabilir (açılır kapanır) merdiven (tip 4). F.2 Genel hükümler F.2.1 Bir asansör tesisi tasarımlanırken (bk. Madde F.1) kuyu boşluğu tipine göre seçilen taşınabilir merdiven, kuyudan sökülemeyecek şekilde olmalı veya diğer amaçlar için kullanılmayacak şekilde kuyu boşluğunda kalıcı olarak muhafaza edilmelidir. F.2.2 Taşınabilir merdiven: a) 1500 N kütlesinde olan bir kişinin ağırlığına dayanabilmelidir, b) Alüminyum veya çelikten yapılmalıdır. Çelik durumunda, korozyona karşı koruma uygulanmalıdır. Ahşaptan yapılmış taşınabilir merdiven kullanılmamalıdır. F.2.3 Kullanım konumunda taşınabilir merdivenin uzunluğu, uygun el tutamakları, durak eşiği seviyesinden dikey olarak asgari 1,10 m yükseklikte olmalıdır. F.3 Taşınabilir merdivenin dikmeleri ve basamakları F.3.1 Taşınabilir merdiven dikmeleri Taşınabilir merdiven dikmelerinin kesit alanı, aşağıdaki şekilde olmalıdır: a) Kolay ve güvenli tutuş kavraması için genişliği, 35 mm yi aşmamalı ve 100 mm derinlikte olmalıdır ve b) EN 131-2:2010+A1:2012, Madde 5 te belirtilen mekanik dayanım deneyleri yerine getirilmelidir. F.3.2 Taşınabilir merdiven basamakları Taşınabilir merdiven basamakları, aşağıdaki gerekleri yerine getirmelidir: a) Taşınabilir merdivenin basamaklarının net genişliği, asgari 280 mm olmalıdır, 147

153 ICS TS -10 b) Basamak aralıkları, 250 mm ve 300 mm arasında eşit aralıklı olmalıdır, c) Taşınabilir merdiven basamaklarının kesit alanı; asgari 25 mm ve azami 35 mm düz basamağa veya çapa sahip dairesel veya çokgen (kare veya 4 kenardan fazla) olmalıdır, d) Basamak yüzey şartları, kayma önleyici, örneğin profil şekilli yüzey veya özel dayanımlı kayma kaplama olmalıdır. F.4 Sabitlenmeyen tip taşınabilir merdivenler için özel hükümler Hareketli ve katlanabilir taşınabilir merdivenler (tip 3 ve tip 4) için aşağıdakiler uygulanır: a) Taşınabilir merdivenin azami ağırlığı, durak eşiğinden bunun kolayca ve güvenli bulunması ve taşınmasına müsaade etmek için 15 kg ı aşmamalıdır. Not Ulusal düzenlemeler, elle taşıma için 15 kg dan az azami ağırlığı gerektirebilir. b) Kullanım konumunda taşınabilir merdivenin güvenli kullanımı, durak eşiğine ve/veya kuyu boşluğunun altına ve/veya kuyu duvarına doğru güvenli taşınabilir merdiven tertibatı vasıtasıyla sağlanmalıdır, c) Bir kişi, taşınabilir merdivenin üst kısmında ayakta durduğunda veya bulunduğunda (durak eşiği seviyesi üstünde) bu merdivenin üzerinden düşmesi, taşınabilir merdiven dikmelerinin en altındaki uygun bir tertibat vasıtasıyla önlenmiş olmalıdır, d) Geri çekilebilir (tip 2a) ve katlanabilir (tip 4) tip taşınabilir merdivenler; kullanım konumundan muhafaza konumuna kadar taşınabilir merdivenin yerine konulmasında, bu merdivenin geri çekilmesinde veya geri katlandığında el veya ayakların kesilme ve/veya ezilme riskini önleyecek teknik şartlara göre sabitlenmiş olmalıdır. F.5 Kuyu dibinde merdivenin konumu Kuyu dibinde merdivenin konumu, kullanım konumunda aşağıdakileri yerine getirecek şekilde olmalıdır: a) Dikey merdiven durumunda herhangi bir basamağın arkası ile kuyu dibinin duvarı arasında asgari 200 mm net mesafe bulunmalıdır, b) Durak girişi kenarı ile muhafaza konumundaki merdiven arasındaki mesafe, 800 mm den fazla olmamalıdır, c) Durak girişi kenarı ile çalışma konumundaki merdivenin basamak ortası arasındaki mesafe, kolayca ulaşılabilir olması için azami 600 mm olmalıdır, d) Merdivenin birinci basamak yüksekliği, durak eşiği gibi aynı seviyede mümkün olduğu kadar yakın konumlandırılmış olmalıdır. 148

154 ICS TS -10 Tip 1 Kuyu boşluğunda sabitlenmiş kuyu dibi merdiveni Tip 2a Geri çekilebilir kuyu dibi merdiveni Tip 2b Geri çekilebilir kuyu dibi merdiveni Tip 3a Hareketli kuyu dibi merdiveni Tip 3b Hareketli kuyu dibi merdiveni Tip 4 Katlanabilir kuyu dibi merdiveni Şekil F.1 Kuyu dibine erişimde kullanılan merdiven tipleri 149