Songül AKSOY (PhD) Sağlık Bilimleri Fakültesi Odyoloji Bölümü

Transkript

1 Songül AKSOY (PhD) Sağlık Bilimleri Fakültesi Odyoloji Bölümü

2

3 Kolay: Bununla yaşamayı öğren Zor: Sistematik yaklaşım Modern: Çoklu yaklaşım Yanlış: Negatif danışmanlık Kanıta dayalı olmayan

4 Tinnitus yönetim seçenekleri ZOR ÇÜNKÜ: Tinnitus için herhangi bir tedavi mevcut değildir, KOLAY ÇÜNKÜ: Tinnitus yönetimi mümkündür İŞİTME CİHAZI KANITA DAYALI TINNITUS YÖNETİM YAKLAŞIMLARI İLAÇ TINNITUS DANIŞMANLIK SOUND TERAPİ BİLİŞSEL- DAVRANIŞSAL TERAPİ Belli H, et al. (2012) Gen Hosp Psychiatry. 34:282-9; Langguth B, et al. (2013) Lancet Neurol.12: ; Shekhawat GS, et al. (2013) J Am Acad Audiol. 24:

5 Tinnitus Terapileri Kontrast azaltma Fantom algının maskelenmesi Hiperaktivite supresyonu Örnekler o Maskeleyiciler o İşitme Cihazları o Neuromonics o Zen Fractal sesler o Ses terapisi o Koklear İmplant Fantom algının yeniden sınıflaması Dikkati azaltma Duygusal stresi azaltmak Örnekler o Tinnitus Retraining o Neuromonics o Zen Terapi o Antidepresanlar o Bilişsel-davranışsal terapi Mindfulness İşitsel-Striatal-Limbik Bağlantı Yanlış Bilginin Giderilmesi Örnekler o Nöromodulasyon o Vagal sinir stimulasyonu o Kortikal Stimulasyon (rtms)

6 ZOR Ayrıntılı Değerlendirme=Başarılı Terapi KOLAY Zamanın varsa 1. T/H Temel özellikleri belirlemek, 2. Terapi ihtiyaçlarını belirlemek, 3. Seçilmiş özel terapilere yol gösterici olmak, 4. Terapinin etkinliğini takip etmek.

7 İLK GÖRÜŞME Tinnitusun neden olduğu şikayet ve problemleri (işitsel, somatik, psikolojik ve sosyal) ortaya çıkarmak, Bireyin yaşamındaki problemin durumunu, duygusal durum ve stres derecesini belirlemek,

8 Beyin tinnitus sinyali ile bir önem bağlantısı kurarsa, diğer işitsel sinyallerin varlığında bile sinyal beyin tarafından çok kolayca keşfedilir A B TİNNİTUS TİNNİTUS

9 Terapi I yapılacak hiçbir şey yok onunla yaşamayı öğrenmelisin NEGATİF DANIŞMANLIK

10 Terapi II Tinnitus için mucize ilaç yada cerrahi yok, Ancak bu tinnituslu hastaya yardım edilemez demek değildir. ZOR Tinnitus çalışan uzman AZ

11 Terapi III 1. Dikkatli tanısal yaklaşım 2. Hastaya sonuçların açıklanması 3. Kulak yapısı/fonksiyonu ve işitsel sistemin kısa ve basit anlatımı 4. Pozitif ve empatik yaklaşım ZOR: Deneyim, bilgi ve zaman

12 Terapi Yaklaşımları ZOR Terapi yaklaşımı eğitim/deneyim gerektiriyor TRT (Tinnitus Retraining Therapy) Sadece danışmanlık Mindfulness gerginlik azaltma CHaTT - (Cognitive Habituation Tinnitus Therapy) PATM-(Progressive Audiologic Tinnitus Management)

13 Danışmanlık KOLAY: Uygulaması kolay ZOR: Danışan heterojen, sorular ve çözüm önerileri farklı

14 ZOR OLAY DÜŞÜNCE OLUMSUZ OLUMLU DUYGU-TEPKİ KAYGI MUTLULUK NOT: Olay kontrol edilemez, düşünce ve tepki kontrol edilebilir. Kültür olarak olumsuz düşünce, kaygı öncelikli

15 Ses (Sound) Terapi Akustik Terapi ZOR: Seçenek fazla etkili kullanım bireysel farklılık gösteriyor.

16 Akustik terapinin hedeflerinden biri arka plan sinyalleri arttırarak tinnitus sinyalinin gürültüye oranını azaltmaktır.

17 Arka plan sinyal tinnitusun şiddetini değiştirmese bile daha az farkedilir olmasını sağlamaktadır

18 Hatalı uygulama: kontrolü çok zor tinnitus artışlarına neden olabilir Hasta Sınıflaması Kriterler 0 Tinnitus:az 2 aydan kısa İK,H: yok 1 Tinnitus : belirgin/rahatsız edici İK,H: yok Terapi Yöntemi Danışmanlık Sound Terapi Danışmanlık İleri düzey Sound Terapi 2 Tinnitus ve işitme kaybı problem H: yok 3 Hiperakuzi belirgin problem Tinnitus ve işitme zorlukları değişken 4 Hiperakuzi belirgin/baskın Gürültü sonrası tinnitus Danışmanlık Kombine cihaz Danışmanlık BTE-Ses üreteci Kombine cihaz Yaygın değil, Terapi daha zor, cevap yavaş Danışmanlık Ses üreteci

19 Tinnitus Retraining Therapy (TRT) Tinnitusun psikolojik yönü incelendiğinde sadece medikal ve odyolojik incelemeler yeterli olmamaktadır. Hastaların; problemi anlama, problemin üstesinden gelme, düzelme ile ilgili profesyonel yardıma ihtiyaçları vardır. Kronik-şiddetli tinnitus ender olarak terapiye cevap verebilmektedir, bu nedenle hastaların tinnitusa karşı olumlu reaksiyon geliştirmeleri ve adaptasyonları sağlanmalıdır. ZOR: Erken dönem uzmana yönlendirme?

20 Tinnitus Ses Terapileri Ses Üreteçlerinin (Sound Generators) etkin kullanımı Ses terapisinde kullanılan ses seviyesi, karışma ya da kaynaşma noktası denilen kısmi baskı seviyesine yakın fakat altında olmalıdır. ZOR: Karışma noktasını belirlemede problemler Çok değişken olması

21 Bilişsel Davranış Terapisi (BDT) Terapiler, rahatlama ve dikkat dağıtma teknikleri ile uyumsuz düşüncelerin ve davranışların değişimlerini içermektedir. BDT, problemin üstesinden gelme stratejisi olarak kullanılmaktadır. Hastalara tinnitusları ile nasıl yaşayacaklarını öğretmektir. Tinnitusla yaşamayı öğren değildir. ZOR: Tinnitus alanında deneyimli BDT uygulaması yapan uzman yo denecek kadar az.

22 TMS, rtms Manyetik stimulasyon elektrik akımının elektrodlar veya cilt aracılığıyla iletimine dayanmaksızın noronal dokunun uyarılması esasına dayanan bir metoddur. Manyetik stimulatorun ürettiği dalgalı manyetik akım, hedeflenen nöronal dokuyu doğrudan uyaramaz, yolu üzerindeki nöronal dokuları uyaran bir elektrik akımının oluşmasına neden olur. Düşük frekansla uygulanan rtms nin işitsel korteks alanlarındaki hiperaktivasyonu azaltarak, tinnitus şiddetini azalttığı ZOR: Uygun aday mı?

23 Nöromodulasyon tinnitusun nöronal bağlantı düzenini değiştirerek tinnitusun şiddetinin azaltılması hiperaktif nöronal bağlantıların bozulması Noninvaziv, Kişiye özel programlama. periyodik olarak program yapılmaktadır. ZOR: Seçim kriterleri Uygulama deneyimli personel Programlama süresi uzun ve sık

24 Kombine Cihazlar 1980 ylından beri kullanılmakta. İşitme cihazı ile ses üreteçlerini tek bir takılabilir cihazda birleştirmiştir. İşitme cihazı kullanmış/kullanacak yarar görmüş/görecek hastalarda ses üreteci ile ayrıca rahatlama oluyorsa kullanılabilir. Deneme periyodu önemli.

25 MÜZİK Müzik(filtresiz, filtreli, fraktal) Müzik, limbik sistemi ve diğer beyin yapılarını (frontal lob ve serebellum dahil) aktive ettiği gösterildi ve gevşeme ve stres giderme ile ilişkili fizyolojik değişiklikler ürettiği gösterildi.

26 Müzik ve duyguların "Kuralları" Yavaş başlangıç, uzun, sessiz sesler sakinleştirici Yavaş bir tempoda müzik (yani doğal kalp atış hızı civarında) (dakikada atım) rahatlama Tekrarlama - duygusal açıdan tatmin edici articles/the-best-relaxation-music html#ixzz1TLaTSXjT

27 Müzik Kulak çınlaması için Aktif dinleme (dikkati dağıtmak) Maskeleme (örten) Pasif dinleme (habitüasyon, duyarsızlaştırma) ZOR: Danışana uygun ve özel olması

28 UNUTMA Değerlendirme: yaklaşık 3 saat Bazı hastalar tinnitusun arttığını hisseder (Negatif inhibisyon). (Geçici bir durum) Değerlendirmeler işitmeye zarar vermez Danışmanlık ve terapi programı için tüm değerlendirmelerin yapılması gerekir

29 Multi/inter/transdisipliner yaklaşım aile Diş Hekimliği Nöroloji Radyoloji TİNNİTUS odyoloji Psikiyatri Otoloji psikoloji

30 ÖZET Yaklaşım, özellikle eğitimli personel gerektirir Danışmanlık en az 9 ay sürmekte, fakat etkili ve istatistiki olarak anlamlı sonuçlar 3 aydan sonra görülmekte Sürekli danışmanlık dahil takip ziyaretleri gereklidir Bireysel terapi uygulanmalı Terapi tinnitus kaynağına odaklanmıştır bu nedenle tinnitus etyolojisi ilgisizdir

31 soru-katkı