Geleceğin Sağlığına Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği Bakışı. Prof. Dr. Sevim Güllü 2017

Transkript

1 Geleceğin Sağlığına Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği Bakışı Prof. Dr. Sevim Güllü 2017

2 Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Obezite Diyabet Metabolik sendrom Lipid metabolizması bozuklukları Hipertansiyon Tiroid hastalıkları Hipofiz, adrenal, gonad ve üreme, nöroendokrin, kemik metabolizması ve osteoporoz, yaygın hormonal hastalıklar 2

3 TEMD Endokrinologların bilgi ve becerilerini artırmak Birinci ve ikinci basamak hekimlerinin mezuniyet sonrası eğitimlerini sağlamak Hasta eğitimi yapmak Toplumu hastalıklar konusunda bilinçlendirmek Hastalıkların engellenmesi için toplum bilincini oluşturmak Ulusal sağlık politikalarına katkıda bulunmak AR-GE Alanında Nitelik ve Niceliğin Artırılmasına Destek Olmak Endokrinoloji ve metabolizma alanında sağlık hizmetlerinin iyileştirilmesine destek olmak Uluslararası kuruluşlarla iletişim halinde bulunmak 3

4 Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Dünya yaşlanıyor yaşlanma endokrinolojisi Dünya şişmanlıyor DM, MS Dünya kirleniyor-- Endokrin bozucular Teknoloji çok hızlı ilerliyor İYİ X KÖTÜ Sağlık hizmeti kullanıcılarının beklentileri değişiyor Sağlık harcamaları artıyor 4

5 Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Endokrinoloji dinamik ve hızla gelişen bir uzmanlık alanı Hastalıkların patogenezi ile ilgili bilgiler ve yeni tedaviler artmaya devam ediyor Obezite, diyabet, kanser ve diğer hastalıkların artış hızı çok yüksek Endokrinolog sayısı az 5

6 WHO; Obezite yılında 18 yaş ve üzeri erişkinlerin; % 39 (1,9 milyardan fazla kişi) fazla kilolu % 13 (650 milyondan fazla kişi) obezdir 6

7 TÜRKİYE DE OBEZİTE TURDEP I VE II % 22 % 35,9 TURDEP I; % 57 Fazla kilolu+obez TURDEP II; % 72,9 Fazla kilolu+obez Eur J Epidemiol Feb;28(2):

8 TÜRKİYE DE OBEZİTE TURDEP I VE II Eur J Epidemiol Feb;28(2):

9 TÜRKİYE DE OBEZİTE TURDEP II 9

10 Türkiye de Obezite Sıklığı Sağlık Bakanlığı İl/Bölge Sıklık % İstanbul 33,0 Batı Marmara 30,7 Doğu Marmara 30,6 Ege 28,0 Akdeniz 30,1 Batı Anadolu 33,0 Orta Anadolu 32,9 Batı Karadeniz 31,3 Doğu Karadeniz 33,1 Kuzeydoğu Anadolu 23,5 Ortadoğu Anadolu 20,5 Güneydoğu Anadolu 22,9 10

11 OBEZİTE İnsülin etkisinde azalma/insülin direnci Tip 2 DM Kanser NAFLD KV Hastalık İskelet sistemi hastalıkları 11

12 Diyabet: Global Hastalık Tahmini global diyabet prevalansı IDF Diabetes Atlas Her 1 dk da 10 kişi diyabete bağlı nedenlerden ölürken; 20 yeni diyabet hastası oluyor 151 milyon 382 milyon 592 milyon Milyon 642 Milyon

13 Türkiye Diyabet Prevalansı TURDEP I (1998) TURDEP II (2010) Eur J Epidemiol Feb;28(2):

14 Eur J Epidemiol Feb;28(2):

15 TÜRKİYE DE DOKTOR SAYILARI PRATİSYEN-AİLE HEKİMİ 7000 İÇ HASTALIKLARI UZMANI 600 ENDOKRİNOLOJİ VE METABOLİZMA HASTALIKLARI UZMANI 15

16 ENDOKRİNOLOJİ VE METABOLİZMA HASTALIKLARINI İLGİLENDİREN HASTA SAYILARI > 20 YAŞ= 47 milyon Diyabet sıklığı % 13 Obezite sıklığı % 30 Hipertansiyon sıklığı % 28 Tiroid nodüler guatrlı hasta sıklığı % 20 Yaşlandıkça sıklık daha da artıyor 16

17 Yapay Zeka Hastalıkların görülme sıklığı yüksek Endokrinolog (genel olarak hekim) sayısı az Yapay zeka destek amaçlı kullanılacak Medikal kayıtları tarama Tedavi planı yapma Tekrarlayan işlerde yardımcı olma Online konsültasyonlara cevap verme Sağlık desteği ve ilaç düzenleme 17

18 TELE-SAĞLIK Sağlıkla ilgili hizmetlerin başka yerde oturan kişi ya da hastalara kurulmuş ağlar yardımı ile aktarılması Klinik; Koruyucu, destekleyici ve iyileştirici uygulamalar Klinik dışı; Eğitim, uygulamadaki kuralların düzenlenmesi, sistemlerin entegrasyonu, hasta kayıtları ve elektronik sevk işlemleri ACU Sağlık Bil Derg 2011(2):

19 TELE SAĞLIK İki taraflı sağlık iletişimini akıllı telefonlar, mobil iletişim, kısa mesaj, video konferanslar, elektronik posta, kablosuz sağlık ile ilgili cihazlar ve diğer tüm telekomünikasyon sistemleri üzerinden sağlanması Hekim-hekim, Hekim-hasta, Hasta-hasta, Hastane-hekim, Hastane-hasta, Hastane-hastane Topluma yönelik sağlık hakkında bilgilendirme 19

20 TELETIP Tele-sağlık hizmetlerinin klinik uygulamalar ve daha çok hasta tedavi ve takibinde kullanılması TELETIP Bilgilerin depolanıp sonra değerlendirilmesi Uzaktan kontrol ve takip İnteraktif servisler Doktora gidemeyecek durumdaki yaşlı veya gebeler, sağlık hizmetlerinin uzanamadığı bölgelerdeki kişiler teletıp kullanımı için çok uygun bireyler Kronik hastalıklarda kullanılıyor ve kullanılmaya devam edecek ACU Sağlık Bil Derg 2011(2):

21 TELETIP Diyabetik hastaların takibi için kullanılıyor, yaygınlaşması gerekiyor Glukoz takibi-hiper/hipoglisemi, iyi kontrol, akut komplikasyonları engelleme Gebe diyabetik takibi Yaşlı veya hastaneye gelemeyen diyabetik hastaların takibi Hasta eğitimi; Videokonferanslarla Komplikasyonların takibi; diyabetik ayak, retinopati Hasta sorumluluğunu artırıp tedavisinde rol vererek uyumun artırılması Diyabetli hastalarda ilaç uyum sorununun SGK ya maliyeti 1,7 milyon TL J Med Internet Res 2007;14;

22 TELETIP Tele-radyoloji, tele-oftalmoloji, tele-patoloji yaygınlaştığında; Tiroid nodülleri ve kanserleri; USG ve biopsiler Paratiroid lezyonları Hipofiz ve adrenal tümörler hastanın gelmesine gerek kalmadan takip edilebilir Evde tetkik imkanları; bir damla kan ile onlarca tetkik J Telemed Telecare 2010, Telemed J E Health 2009, J Telemed Telecare 2010, 22

23 GELECEĞİN SAĞLIĞI Tanı ve tedavi uygulamalarının yanı sıra eğitimler de teknoloji ile yaygınlaşacak Mezuniyet Öncesi Tıp eğitimi Mezuniyet sonrası eğitim Hasta ve toplum eğitimi için de teknoloji kullanılacak Daha çok kişiye ulaşma imkanı 23

24 TEMD; Tıp Eğitimi Geleceğin hekimlerini; Araştırıcı/sorgulayıcı, tıbbi uygulamalara hakim, yeni buluşları takip eden, klinik uygulamalarında kullanan, bilgisini paylaşacak şekilde yetiştirmeye devam edeceğiz 24

25 TEMD; Mezuniyet Sonrası Eğitim Hedef kronik hastalıkların yönetiminde ilk basamaklarda yer alan hekimler ve endokrinoloji uzmanları Pratisyen hekim Aile hekimi İç Hastalıkları Uzmanları Endokrinologlar Hasta Yönetimi 25

26 TEMD Son Bir Yıl İçerisinde Neler Yaptı? 39. TÜRKİYE ENDOKRİNOLOJİ VE METABOLİZMA HASTALIKLARI KONGRESİ ENDOBRİDGE Lipid Metabolizması Bozuklukları Eğitim Kursu Adrenal ve Gonad Hastalıkları Sempozyumu Endokrin Aciller Kursu IV. Osteoporoz ve Metabolik Kemik Hastalıkları Kursu TİROKURS Lipid Metabolizma Bozuklukları Eğitim Kursu 8. Endokrin Aciller Kursu TİROKURS - 19 TİROKURS - 20 TEMD Kılavuzları Işığında Adrenal ve Gonad Hastalıkları Kursu Hipertansiyon ve Lipid Metabolizması Bozuklukları Eğitim Sempozyumu 13. Hipofiz sempozyumu 2. Erişkin Metabolik Hastalıklar Sempozyumu V. Osteoporoz ve Metabolik Kemik Hastalıkları Kursu 6. Adrenal Gonad Hastalıkları Sempozyumu Diyabetin Ayak İzi Eğitim Toplantıları Diyabette Güncelleme ve Olgu tartışmaları Uygulamalı temel USG kursu Endokrinologlar için ileri USG kursu A dan Z ye klinik araştırmalar eğitim toplantısı 26

27 Mezuniyet Sonrası Eğitim Klasik eğitim bulundukları yerde toplantılar Gelecek WEB uygulamaları Telekonferanslar Projeksiyonlu hasta tartışmaları Mobil aplikasyonlar Simulasyonlar?? 27

28 Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları İlaç taşıma sistemleri Nanorobotlar Dokuya yöneltilmiş ilaçlar Zaman ayarlı ilaç formülasyonları Günlük GC Aylık HRT Hedefe yönelik tedaviler Kanser tedavileri Spesifik reseptörleri hedef alan sentetik bileşikler Oral peptid olmayan hormon mimetikleri İnsülin, GH, Gonadotropinler, PTH Dokularda farklı etkiler gösteren hormon-mimetikleri Bazı dokularda azaltılmış ya da ortadan kaldırılmış hormon etkileri Journal of Endocrinology (2006) 190, 3 6, Clinical Medicine 2009, Vol 9, No 5:

29 Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Parakrinoloji; Hormon ihtiyacının doku düzeyinde ince ayarı Prohormon-aktif hormon veya aktif hormon-inaktif hormon Genomiks; Genom sistem taramaları-yatkınlık belirleme-önleyici ilaçlar-tedbirler Farmakogenomik; Hormonlara ve ilaçlara verilen cevapları etkileyen genetik varyasyonlar tanımlanıyor Tedavi rasyonelleştirilecek ve bireyselleştirilecek, en az yan etki ile optimal cevap alınacak Gen düzenlenmesi ve manupilasyonu, genetik tedaviler Uzun yaşamı sağlayacak tedaviler Journal of Endocrinology (2006) 190, 3 6, Clinical Medicine 2009, Vol 9, No 5:

30 Endokrinoloji ve metabolizma hastalıkları Tip 1 Diabetes mellitus Muhtemel ortadan kalkacak Kök hücre Organ, doku ve hücre tamiri, yenilemesi ve yerine konması Koruyucu aşılar 3D doku-organ sistemleri Bu süreç tamamlanıncaya kadar teknolojik destek Otoimmüniteyi baskılayıcı tedaviler Daha iyi insülinler Yapay pankreas Kan şekeri takibi teknolojileri; örn. implante edilebilir nanosensörler, çok ince cilt üzerine giyilen CGM cihazları Journal of Endocrinology (2006) 190, 3 6, Clinical Medicine 2009, Vol 9, No 5:

31 Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Modern medikal cihazlar; Radyolojik görüntüleme Fonksiyonel görüntüleme Histopatolojik görüntüleme Nükleer görüntüleme 31

32 Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Yakın Gelecek; Yapay zekalar (tanı-tedavi) Nanoteknolojik ürünler Robotların kullanımı Akıllı ilaçlar Biyoteknoloji Kök hücre Genomik laçlar Nöromedikal cihazlar Medikal cihazlar Uzak Gelecek Kök hücre sentetik doku ve organ oluşturma Holografik projeksiyon Tamamlayıcı gerçeklik Clinical Medicine 2009, Vol 9, No 5:

33 Sağlık Yönetiminde Değişim DÜN Tanı koy ve sonucu tahmin et BUGÜN Tanı koy ve tedavi et GELECEK Tahmin et ve önle 33

34 Sağlık Yönetimi Değişimi Daha çok hastaya bulunduğu yerde ulaşmak mümkün olacak Yeni cihazlar, yeni ilaçlar ile bir çok hastalık tedavi edilebilecek Mezuniyet sonrası eğitim daha yaygınlaştırılabilecek AMA.. 34

35 BAZI HASTALIKLARIN SEYRİ DEĞİŞEBİLECEK Mİ? OBEZİTE VE TİP 2 DM hızla artıyor Bunlarla ilgili komplikasyonlar ve sağlık harcamaları da artıyor Koruyucu hekimlik hep var olmak zorunda 35

36 Obezite Nedenleri Sağlıksız ve aşırı beslenme Hareketsiz yaşam OBEZİTE ENDOKRİN BOZUCULAR 36

37 Obezite artış nedenleri Kötü beslenme Oturarak geçirilen zamanda artış Toksik çevre Az uyku teknoloji 37

38 Teknoloji Bisiklet kullanımının yaygınlaştırılması obeziteyi önlemede bir çözüm olabilir Çocuklar koşsun-oynasın.. Kendi kendine giden BİSİKLET 38

39 Teknoloji Ürünleri, Hayatı Kolaylaştırıyorlar Endokrin Bozucular 39

40 J Neurol Sci Jun 15; 305(1-2):

41 TEŞEKKÜRLER 41