KAMU HİZMETİNDE VE KAMU GÖREVİNDE BULUNANLARIN SERVET BEYANI

Transkript

1 {yootooltip title=[ ]}Ankara mezunu{/yootooltip}uğur Sökmen MB Per. Gen. Md.lüğü Daire BaşkanıPersonel Genel Müdürlüğü KAMU HİZMETİNDE VE KAMU GÖREVİNDE BULUNANLARIN SERVET BEYANI GİRİŞ Gelişen dünyada büyüyen ekonomilere paralel olarak rüşvet ve yolsuzluk Devleti zafiyete uğratan sosyal bir yaradır. Ülkemizde kayıt dışılık ve yolsuzlukları önlemeye yönelik tedbirler alınmakta ve uygulamaktadır. Yolsuzlukla mücadele ve saydamlığın artırılması için etkin önlemler alınmış, kabul edilmiş ve yasal düzenlemeler yapılmıştır. Yolsuzluğun önlenmesi için son yirmi yılda önemli çalışmalar yapılmış ve yapılmaya devam edilmektedir. Bu çalışmalardan en önemlisi tarihli ve 3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanunu ve bu kanunun uygulanma şeklini gösteren yönetmeliktir. OECD, Avrupa Birliği ve Birleşmiş Milletlerin yolsuzluğa karşı aldığı karar ve sözleşmelerin Türkiye tarafından imzalanması ve kanunlarla onaylanması, tarihli ve 5176 sayılı Kamu Görevlileri Etik Kurulu Kanunu ve Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri Yönetmeliğinin yürürlüğe konulması da bu kapsamda yapılan düzenlemelerdendir. Bu düzenlemeler ile ulaşılmak istenen haksız kazanç ve haksız rekabetin kaldırılmasıdır. Bu düzenlemelerin öncesinde 80 yıllık dönemde ise, tarihli ve 1609 sayılı Bazı Cürümlerden Dolayı Memurlar ve Şerikleri Hakkında Takip ve Muhakeme Usulüne Dair Kanun, tarihli ve 4237 sayılı Fevkalade Hallerde Haksız olarak Mal İktibas Edenler Hakkında Kanun, tarihli ve 5440 sayılı Memur ve Hizmetlilerden Mal Beyannamesi Alınması Hakkında Kanun, tarihli ve 2871 sayılı Kamu Görevlileri ile İlgili Mal 1 / 98

2 Bildirimi Kanunu uygulanmıştır. 1 Ülkemizde devletin ekonomideki payı ve ekonomiyi yönetmesi nedeniyle kamu görevlileri özel menfaatlere konu olabilmektedir. Kamu hizmetinde ve kamu görevinde bulunanların servet beyanına tabi tutulmasıyla, hak ve adalete uygun olmayan haksız mal edinmenin ve dolayısıyla rüşvet ve yolsuzluğun önlenmesi amaçlanmıştır sayılı Kanunda servet beyanına tabi tutulanların kapsamı oldukça geniş tutulmuştur. Kapsama alınanların ortak özelliği, kamuya hizmet eden, kamuoyunun itibar etmesi beklenen ve kamuyla yüz yüze gelen kişiler olmalarıdır. Bu çalışmamızda,mal bildirimi nedir, kimler mal bildiriminde bulunmak zorundadır, mal bildirimi nereye verilir, hangi mallar bildirilir, mal bildirimi ne zaman verilir, ek mal bildirimi, bildirimin yenilenmesi, bildirimler neden gizlidir, gizliliğinin istisnası var mıdır, haksız mal edinene ne ceza verilir, mal bildirimi suçları ve ceza, mal bildirimi formu nasıl doldurulur sorularına cevap oluşturacak açıklamalar yapılmaya çalışılacaktır. 1. MAL BİLDİRİMİ NEDİR? 1.1. Mal Bildirimi: Güncel Türkçe sözlükte servet; varlık, zenginlik, mal mülk olarak tanımlanmış, mal bildirimi ise; mülkiyeti altında bulunan taşınır ve taşınmaz malların listelenerek istenen makama sunulması, mal beyanı olarak tarif edilmiştir. Anayasamızın 71 inci maddesinde; kamu hizmetine girenlerin mal bildiriminde bulunmaları ve bu bildirimlerin tekrarlanma sürelerinin kanunla düzenleneceği, yasama ve yürütme organlarında görev alanların bundan istisna edilemeyeceği belirtilmiştir. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunun 14 üncü maddesinde; Devlet memurlarının kendileriyle, eşlerine ve velayetleri altındaki çocuklarına ait taşınır ve taşınmaz malları, alacak ve borçları hakkında, 3628 sayılı Kanunda yazılı hükümler uyarınca, mal bildirimi verecekleri düzenlenmiştir tarihli ve 3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet Ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanununda; Kanunda sayılanların mal bildiriminde bulunmalarını, bildirimlerin yenilenmesini, mal edinmelerin denetimiyle, haksız mal edinme veya gerçeğe aykırı bildirimde 2 / 98

3 bulunma halinde uygulanacak hükümleri, bu Kanunda belirlenen suçlarla bazı suçlardan dolayı kamu görevlileri ve suç ortakları hakkında takip ve muhakeme usulü düzenlenmiş bulunmaktadır sayılı Kanun gereğince verilecek olan mal bildiriminin şeklini, düzenleniş biçimini, sayısını, neleri kapsayacağını, merciine nasıl ulaştırılacağını ve bu Kanunun uygulanmasına ilişkin diğer esas ve usulleri tarihli ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Mal Bildiriminde Bulunulması Hakkında Yönetmelikte düzenlenmiştir Rüşvet: Yaptırılmak istenen bir işte yasa dışı kolaylık ve çabukluk sağlanması için bir kimseye mal veya para olarak sağlanan çıkardır Yolsuzluk: Kamu gücünün özel çıkar için kullanılmasıdır. Doğrudan doğruya ya da dolaylı yollardan rüşvet ve yasadışı bir menfaat temin eden kişinin yürüttüğü görevlerin veya gerekli davranışların yasalara uygun bir şekilde yerine getirilmesinde sapmalara yol açan rüşvet veya başka her türlü yasadışı menfaatin talep edilmesi, teklif edilmesi, verilmesi ya da kabul edilmesidir MAL BİLDİRİMİNİN AMACI Rüşvet ve yolsuzluklarla mücadele cümlesinden olarak; 3628 sayılı Kanunda sayılanların mal bildiriminde bulunmalarını, bildirimlerin yenilenmesini, mal edinmelerin denetimiyle, haksız mal edinme veya gerçeğe aykırı bildirimde bulunma halinde uygulanacak hükümleri, bu Kanunda belirlenen suçlarla bazı suçlardan dolayı kamu görevlileri ve suç ortakları hakkında takip ve muhakeme usulünü düzenlemek olarak mal bildiriminde bulunmanın amacı belirlenmiştir MAL BİLDİRİMİ VERECEK KİŞİLER VE VERİLECEK MERCİLER 3.1. Kimler Mal Bildiriminde Bulunmak Zorundadır? 3 / 98

4 Kamusal faaliyetin yürütülmesine atama veya seçilme yoluyla ya da herhangi bir surette sürekli, süreli veya geçici olarak katılan kişiler 6 ile kamu hizmetinde bulunan ancak kamu görevlisi sayılmayan bazı kişiler, kendileriyle, eşlerine ve velayetleri altındaki çocuklarına 7 ait taşınır ve taşınmaz malları, alacak ve borçları hakkında, mal bildiriminde bulunmak zorundadırlar. 8 Aşağıdaki tabloda gösterilenler mal bildiriminde bulunmak zorunda olan kişilerdir Mal Bildirimleri Hangi Merciye Verilir? Kamu kurum ve kuruluşlarında görevli personel için özlük işleriyle ilgili sicil ve belge raporlarının bulunduğu makam veya merci, diğerleri için Kanunda yazılı mercilerdir. 9 Bildirimlerin verileceği mercilere aşağıdaki tabloda yer verilmiştir Mal Bildirimi Verecek Kişiler ve Verilecek Merciler Tablosu MAL BİLDİRİMİ VERECEK KİŞİLER MAL BİLDİRİMİNİN VERİLECEĞİ MERCİLER 1- Genel yönetim kapsamındaki, (Genel kamu bütçe idarelerinde kapsamındaki ka * Özlük İşleri ile ilgili sicil ve belge raporlarının bulunduğu makam ve merci 4 / 98

5 * Yüksek mahkemelerin daire başkanları ve üyeleri için mahkemenin başkanı * Mal bildirimi verecek son merciler için kendi kuruluşlarının özlük işleriyle ilgili makam veya merci a) Aylık, ücret ve ödenek almak suretiyle kamu hizmeti gören memurları b) İşçi niteliği taşımayan diğer kamu görevlileri c) Yönetim ve denetim kurulu üyeleri 2- Kamu iktisadi teşebbüsleri ile bunlara bağlı müessese, bağlı ortaklık ve işletmelerd a) Genel Müdür ve yönetim ve denetim kurulu üyeleri * İlgili Bakanlık 5 / 98

6 b) Memur ve hizmetliler *Atamaya yetkili makam veya merci 3- Özel Kanunlarla veya özel Kanunların verdiği kurulan yetkiye ve kamu dayanılarak hizmeti ile göre bunla a) Genel Müdür, yönetim ve denetim kurulu üyeleri * İlgili Bakanlık b) Memur ve hizmetliler *Atamaya yetkili makam veya merci 4- Her türlü seçimle iş başına (muhtarlar gelen ve kamu ihtiyar görevlileri heyeti üyeleri hariç) a) TBMM üyeleri 6 / 98

7 * Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı b) Bakanlar Kurulu üyeleri * Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı c) Belediye Başkanları * İçişleri Bakanlığı d) Belediye Meclis üyeleri * Belediye Başkanları e) İl Genel Meclis üyeleri * Valiler 5- Siyasi Parti Genel Başkanları 7 / 98

8 * Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı 6- Vakıfların idare organlarında görev alanlar * Vakıflar Genel Müdürlüğü 7- Kooperatiflerin veya birliklerin, * 1163 sayılı Kooperatifler Kanununa tabi kooperatif veya üst kuruluşun, 4572 sayılı Kooperatif ve Birlikle a) Başkanları b) Yönetim Kurulu üyeleri c) Genel Müdürleri 8 / 98

9 8- Yeminli Mali Müşavirler * Maliye Bakanlığı 9- Noterler * Adalet Bakanlığı 10- Türk Hava Kurumunda, a) Genel Yönetim üyeleri * İçişleri Bakanlığı b) Merkez Denetleme Kurulu üyeleri * İçişleri Bakanlığı c) Genel Merkez Teşkilatında Görev alanlar 9 / 98

10 * Kurum Genel Başkanlığı d) Şube Başkanları * İl Valilikleri 11- Türk Kuşu Genel Müdürlüğünde, a) Genel Yönetim ve Merkez Denetleme Kurulu üyeleri * İçişleri Bakanlığı b) Genel Müdürlük Teşkilatında görev alanlar * Genel Müdürlük c) Şube Başkanları 10 / 98

11 * İl Valilikleri 12- Türkiye Kızılay Derneğinde, a) Genel Yönetim ve Merkez Denetleme Kurulu üyeleri * İçişleri Bakanlığı b) Merkez Kurullarında görev alanlar * Dernek Genel Başkanlığı c) Şube Başkanları * İl Valilikleri 13- Kamu Yararına Sayılan Derneklerde, 11 / 98

12 a) Yöneticiler * İçişleri Bakanlığı b) Denetçiler * İçişleri Bakanlığı c) Şube Başkanları * İl Valilikleri 14- Yazılı Basın Kuruluşlarında, Bulundukları yerin en büyük mülki amirliği a) Gazete sahibi gerçek kişiler b) Yönetim ve Denetim Kurulu üyeleri 12 / 98

13 c) Sorumlu Müdürler d) Başyazarları e) Fıkra Yazarları 15- Özel kanunlarına göre mal bildiriminde bulunmak zorunda olanlar, Kanunlarında öngörülen makam veya merci a) Konfederasyon Başkanı ve Yöneticileri b) Sendika Başkanı ve Yöneticileri c) Şube Başkanı ve Yöneticileri 4. BEYAN EDİLECEK SERVET UNSURLARI 13 / 98

14 Kanun kapsamına giren görevlilerin kendilerine, eşlerine ve velayetleri altındaki ergin olmayan yani onsekiz yaşını doldurmayan çocuklarına ait bulunan taşınmaz malları ile görevliye yapılan aylık net ödemenin, ödeme yapılmayan görevlilerin ise, birinci derece Devlet memurlarına yapılan aylık net ödemenin beş katından fazla tutarındaki her biri için ayrı ayrı olmak üzere, para, hisse senetleri ve tahviller ile altın, mücevher ve diğer taşınır malları, hakları, alacakları ve gelirleriyle bunların kaynakları, borçları ve sebepleri mal bildiriminin konusunu teşkil eder. 10 Kendilerine aylık ödenenler, net aylık tutarının beş katından; aylık ödenmeyenler ise Genel İdare Hizmetleri sınıfında birinci derecenin birinci kademesindeki şube müdürüne ödenen net aylığın beş katından fazla değer ve tutarındaki mal, hak, gelir, alacak ve borçlarındaki değişiklikler mal bildirimine konu teşkil etmektedir. 11 Genel İdare Hizmetleri sınıfında birinci derecenin birinci kademesindeki şube müdürüne ödenen her türlü zam ve tazminatlar dâhil net aylık miktarı, aylıklara uygulanan katsayının belirlenmesini müteakip Maliye Bakanlığınca tespit ve ilan edilmektedir tarihi itibarıyla bu tutarın 1.994,35 TL. olduğu Maliye Bakanlığınca ilan edilmiştir. 12 Kanun kapsamına girenler kendilerine, eşlerine ve velayetleri altındaki ergin olmayan yani onsekiz yaşını doldurmayan çocuklarına ait bulunan, aşağıdaki servet unsurlarını bildirim tarihindeki değerlerini esas almak suretiyle beyan etmek zorundadırlar Net Aylık: Kamu görevlisine görevi sebebiyle yapılan maaş, sosyal yardımlar, tazminatlar gibi her türlü mutat ödemenin net tutarıdır. 13 Kendilerine aylık ödenenler net aylık tutarının beş katını dikkate alacaklardır. Ödeme yapılmayanlar için ise, aylıklara uygulanan katsayının belirlenmesini müteakip, Maliye Bakanlığınca tespit ve ilan edilen Genel İdare Hizmetleri sınıfında birinci derecenin birinci kademesindeki şube müdürüne ödenen her türlü zam ve tazminatlar dâhil net aylık miktarın beş katı 14 dikkate alınacaktır Taşınmaz Malları: Bina, ev, apartman dairesi, villa, konut, işyeri, büro, dükkân, mağaza, arsa, tarla, bağ, bahçe, arazi, madenler, tapuya kayıtlı irtifak hakları, kat mülkiyeti gibi taşınamayan mülk, gayrimenkul ile üyesi oldukları kooperatifler ve bu kooperatiflere ait hisseleri. Burada dikkat edilmesi gereken husus, bildirimde bulunacak kişi sadece kendisine, eşine ve velayeti altında bulunan ergin olmayan yani onsekiz yaşını doldurmayan çocuklarına ait 14 / 98

15 taşınmaz mallarla ilgili bildirim verecek olmasıdır. Velayeti altında olmayan onsekşiz yaşını dolduran çocuklarına, ana, baba, kardeş ve diğer yakın akrabasına ait taşınmaz mallarla ilgili bildirimde bulunmasına gerek bulunmamaktadır. Taşınmaz mallar değeri ne olursa olsun bildirim konusudur Net Aylık Tutarının Beş Katını Geçen Mal, Hak, Gelir, Alacak ve Borçları Para ve para hükmündeki kıymetli kâğıtları: Nakit para, yurtiçindeki veya yurt dışındaki bankalar ile özel finans kuruluşlarında bulunan para, döviz, banka mevduatı veya menkul değerler Hisse senedi ve tahvilleri: Hisse senedi, Hazine bonosu, Devlet tahvili, eurobond 15, diğer menkul kıymetler ve şirket hissesi Altın ve mücevheratı: Altın ve altınla işlenmiş pırlanta ve gümüşten imal edilen bilezik, bileklik, gerdanlık, broş, alyans, yüzük, kolye, küpe, aksesuar, taç, set, saat, gözlük vb. ile inci, elmas gibi değerli taşlı ziynet ve takı olarak kullanılan süs eşyaları ile çeğrek, yarım, lira ve büyük altın ve işlenmemiş külçe altın Her türlü kara, deniz ve hava taşıt araçları: Otomobil, motosiklet, otobüs, kamyon, minübus, dolmuş, taksi, kayık, sandal, motor, surat teknesi, yelkenli, yat, gemi, vapur, helikopter, uçak Ziraat makineleri: Traktör, biçer-döver, harman makinesi ve diğer ziraat makineleri İnşaat ve iş makineleri: İnşaat vinci, beton vibratör, perdah, betoniyer, kompaktör, asfalt kesme, harç arabası, tuğla sepeti, kalıp kelepçesi, demir kesme-bükme makinesi, dozer, ekskavatör, greyder, skreyper, yükleyici (loder), silindir, boru döşeyici ve diğer iş makineleri. 15 / 98

16 Hayvanları: Küçükbaş (keçi, koyun, tavşan, kürk hayvanı), büyükbaş (sığır, manda, at, eşek, katır,), kümes (tavuk, hindi, kaz, ördek, bıldırcın, deve kuşu), su ürünü hayvanlar (tatlı su ve tuzlu su balıkları), kanatlı hayvanlar (arı, ipek böceği) gibi hayvanların üretilmesi, beslenmesi ve yetiştirmesi Koleksiyonu: Yerli ve yabancı pul, eski madeni para ve eski kâğıt para, hatıra para, jeton, madalya, saat vs Ev eşyaları: Antika eşyalar, kıymetli tablolar, kıymetli cihazlar Diğer taşınır malları: Silah (tabanca, tüfek, bıçak, kılıç), kamara, fotoğraf makinası, telefon, bilgisayar, note-book, karavan vs Hakları: İhtira beratı, patent, alâmetifarika (tescilli marka, ticari marka, amblem) ve telif hakları (kitap, makale, resim, fotoğraf gibi) Alacakları: Bir hesap gereğince alınacak olan para, mal ve bu alacağın kaynağı Borçları: Geri verilmek üzere alınan veya ödenecek olan para, mal ve bu borcun sebebi Gelirleri: Aylık ücret dışında gelen para, kira, getiri, nema, faiz gibi gelirleri ve bu gelirlerin kaynakları. 16 / 98

17 Burada belirtilmesi gereken bir husus, bildirimde bulunacak kişi sadece kendisine, eşine ve velayeti altında bulunan ergin olmayan yani onsekiz yaşını doldurmayan çocuklarına ait taşınır mal, hak, gelir, alacak ve borçları ile ilgili net aylık tutarının beş katından fazla değer ve tutarındakileri 16 bildirecek olmasıdır. Net aylık tutarının beş katını geçmeyen mal, hak, gelir, alacak ve borçları ile velayeti altında olmayan veya onsekiz yaşını dolduran çocuklarına, ana, baba, kardeş ve diğer yakın akrabası ile boşandığı veya nikâhsız eşine ait taşınır mal, hak, gelir, alacak ve borçları ile ilgili bildirimde bulunmasına gerek bulunmamaktadır. Yani, taşınır mal, hak, gelir, alacak ve borçların tamamı değil, net aylık tutarının beş katını geçenler bildirilecektir. Bir diğer husus ise taşınır mallar, mal bildirim tarihindeki değerleri esas alınmak suretiyle beyan olunacağıdır. Yasa ve yönetmelik, bildirilmesi gerekli olan borç, alacak ve diğer haklar için net aylık gelirinin beş katından fazla değer ve tutarı, kendisine aylık ödenmeyenler için de benzer bir ölçüyü esas almıştır. Bu miktarın üstünde olan her hak ve borcun kendi içindeki toplamlarının bildirilmesi zorunluluğu yasada beş katından fazla tutarındaki her biri için ayrı ayrı olmak üzere, yönetmelikte ise ayrı ayrı toplam değerleri şeklinde ifade edildiğinden, ayrı ayrı borçları, net aylığının beş katından az, ancak toplam borcu net aylığının beş katından fazla olan kişinin mal bildirimi formunda bu borcu bildirmesi zorunludur. 17 Bir başka husus ise, malı mülkü olmayan yükümlünün malları olmadığını bildirmesi de mal bildirimi hükmündedir. 5. MAL BİLDİRİMİ NE ZAMAN VERİLİR? Kamu görevine ilk atanmada, göreve giriş için gerekli belgelerle birlikte göreve başlamadan önce; seçimle gelinen görevlerde seçimin kesinleşmesi tarihini izleyen iki ay içinde, diğer seçim ve atamalar ile yazılı basın kuruluşlarında işe veya görevlerine başlama tarihini izleyen bir ay içinde, mal varlığında önemli bir değişiklik olduğunda bir ay içinde, göreve devam halinde ise, sonu (0) ve (5) ile biten yılların şubat ayı sonuna kadar; görevin sona ermesi halinde, ayrılma tarihini izleyen bir ay içinde, bildirimlerin verilmesi gerekmektedir / 98

18 5.1. Ek Mal Bildirimi 3628 sayılı Kanun kapsamında sayılan görevlerde bulunanlar, eşlerinin, velayeti altındaki ergin olmayan yani onsekiz yaşını doldurmayan çocuklarının ve kendilerinin şahsi mal varlıklarında net aylıklarının beş katını aşan önemli bir değişiklik olduğunda, değişikliği izleyen bir ay içinde yeni edindikleri mal, hak, gelir, alacak ve borçlara münhasır olmak üzere ek mal bildirimi vermek zorundadırlar. 19 Ek bildirimle sadece yeni edinilen mal, hak, gelir, alacak ve borçlar bildirilecek, daha önceki genel beyanında yer alanlar bildirilmeyecektir. İki genel beyan arasındaki değişiklikler ek beyanla bildirilir Malvarlığındaki Önemli Değişiklik Malvarlığında önemli bir değişiklik olduğunda bir ay içinde ek mal bildiriminde bulunulması gerekmektedir. Malvarlığındaki önemli değişiklik, net aylıklarının beş katını aşan 20 mahiyet ve miktardaki malın iktisabı ile hak, alacak veya gelir sağlanması veya borçlanılması olarak tarif edilmiştir Malvarlığı Bir kişinin hukuki bütünlük teşkil etmek üzere sahip ve yükümlü olabileceği para ile ölçülebilen mal, hak ve borçlarının tamamıdır Sebepsiz Zenginleşme Haklı bir sebep olmadığı halde başkası aleyhine zenginleşme dir. Sebepsiz zenginleşen kişi, bu zenginleşmeyi, aleyhine zenginleştiği şahsa iade etmek mecburiyetindedir Haksız Mal Edinme 18 / 98

19 Kanuna veya genel ahlaka uygun olarak sağlandığı ispat edilemeyen mallar veya ilgilinin sosyal yaşantısı bakımından geliriyle uygun olduğu kabul edilemeyecek harcamalar şeklinde ortaya çıkan artışlar, haksız mal edinme sayılır. 24 Her türlü taşınmaz mal artışı ile net aylık tutarının beş katını geçen taşınır mallar, hak, gelir, alacak ve borçlarında meydana gelen değişiklik, 3628 sayılı Kanuna göre mal varlığındaki önemli değişiklik olarak nitelendirilmiştir. Mal varlığında vuku bulan önemli artışlardan, Kanuna veya genel ahlaka uygun olarak sağlandığı ispat edilemeyenlerin haksız mal artışı olarak dikkate alınması gerekmektedir. 25 Bir önceki beyanında bulunmayan bir malın edinim şekli yeni bildirimde izah ediliyor ve edinimin, Kanuna veya genel ahlaka uygun olarak sağlandığı belgelerle ispat ediliyorsa, haksız artış söz konusu değildir Bildirimin Yenilenmesi Kamu görevlilerinin tamamı ile seçimle veya atamayla iş başına gelenler göreve devam etmeleri halinde, sonu (0) ve (5) ile biten yılların şubat ayı sonuna kadar; kendilerine ve eş ve velayetleri altındaki ergin olmayan yani onsekiz yaşını doldurmayan çocuklarına ait taşınır ve taşınmaz malları, alacak ve borçları hakkındaki mal bildirimlerini yenilemeleri gerekmektedir. 26 Sonu (0) ve (5) ile biten beş yılda bir yapılan bildirim tekrarına genel beyan denir. Mal bildirimleri yenilenirken, önceki genel beyanda bildirilenler ile ek beyanda bildirilenlerin tamamı tek bildirimde birleştirilerek yeni durum ve değerler esas alınarak beyan olunur Eşlerin Mal Bildirimi Her ikisi de kapsamda bulunan eşlerin her biri ayrı ayrı mal bildiriminde bulunmak zorundadır. Bu takdirde, eşlerden her biri, eşi ile velayeti altındaki ergin olmayan yani onsekiz yaşını doldurmayan çocuklarının da mallarını bildirirler. 27 Eşlerden her ikisi de mal bildiriminde bulunmak zorunda iseler, eşlerden her birisi, eşi ile velayeti altında bulunan ergin olmayan yani onsekiz yaşını doldurmayan çocuklarının taşınmaz malları ile net aylık tutarının beş katını geçen taşınır mallar, hak, gelir, alacak ve borçlarını da kendi bildiriminde göstermek zorundadır. Eşlerden her ikisi de mal bildirimi kapsamında ise, eşlerden her birisi ayrı ayrı mal bildiriminde bulunmakla yükümlü bulunan kimsedir. Bu nedenle, eş benim bildirmeme ne gerek var, eşim zaten mal bildiriminde bulundu diyemeyecek, o da mal bildiriminde bulunacaktır. Mal bildiriminde bulunmak zorunda olan kişinin, eşinin mal bildiriminde bulunduğu gerekçesiyle mal bildiriminde bulunmaması veya boş veya eksik vermesi halinde, bir ay içinde mal bildiriminde 19 / 98

20 bulunmaya davet edilir. Eşlerden birisi mal bildirimi kapsamında ise, kapsama girmeyen karı veya kocanın kendisinin mal bildirimde bulunması zorunluluğu yoktur. Ancak, kapsama giremeyen karı veya kocanın bildirim konusu olabilecek malı bulunması halinde, kapsama giren eş, karısına veya kocasına ait mal varlığını da bildirecektir. Burada nikâhlı eşler (karı veya koca) bildirim kapsamında olacağından, nikâhsız eşin veya boşanmış eşin mal varlığı bildirim kapsamına girmeyecektir Birden Fazla Mal Bildirimi Kamu görevlilerinden asli görevleri uhdelerinde kalmak kaydıyla ikinci bir görevi yürütenler (yönetim kurulu veya danışma kurulu üyeliği gibi) ya da vekâleten veya tedviren görev yürütenler, sadece asli görevlerinden dolayı bir tek mal bildiriminde bulunurlar. Birden fazla merciye mal bildiriminde bulunması gerekenler, bu mercilerden yalnız birine mal bildiriminde bulunurlar. Ancak, mal bildiriminde bulunulan mercii, diğer kuruma da bilgi vermekle yükümlüdür BİLDİRİMLERİN GİZLİLİĞİ VE İSTİSNASI 6.1. Bildirimlerin Gizliliği Yasa koyucu, başkalarına faydalar sağlayabilecek ve kişiye zarar verebilecek servet bilgilerinin bilmesi gerekenlerden başkası tarafından bilinmesini ve açıklanmasını sakıncalı görmüş ve bildirimlerin gizliliği esasını kabul etmiştir. Buna göre; mal bildirimleri gizli tutulacak, gizli kalmasını sağlamak için bildirimin verildiği mercilerde ve bildirimde bulunanın özel dosyasında kilitli dolap ya da odalarda saklanacak, bildirim merciindeki bu iş için görevli ve yetkili olan kişilerce mal bildirimlerinin içeriği hakkında, kimseye hiçbir şekilde açıklama yapılmayacak ve bilgi verilmeyecektir. Mal bildirimleri, özel kanunlardaki hükümler saklı kalmak kaydıyla bildirimde bulunanın özel 20 / 98

21 dosyasında saklanır. Bildirimlerin içeriği hakkında, Kanunla soruşturma ve kovuşturmaya yetkili kılınan kişi ve mercilerce istenen bilgilerin eksiksiz verilmesi dışında hiçbir şekilde açıklama yapılamaz ve bilgi verilemez. Ayrıca mal bildirimlerindeki bilgiler ve kayıtlar esas alınarak içeriği hakkında yayında bulunulamaz. 29 Mal bildirimleri, mevzuatında belirtilen makam veya mercilerin ilgili birimlerinde, ilgililerin varsa sicil yoksa özel dosyalarında saklanır. Mal bildirimlerinin içeriği hakkında soruşturma ve kovuşturmaya yetkili merciler dışındakilere açıklama yapılmaz, bilgi verilemez. 30 Mal bildirimleri kamuoyuna açık olmalı tartışması yapılsa da, güvenlik ve suiistimal gibi bazı riskler taşıması nedeniyle seksen yıl öncesinde olduğu gibi günümüzde de bildirimlerin gizliliği esası korunmakta ve uygulanmaktadır Bildirimlerin Gizliliğinin İstisnası Kamu Görevlileri Etik Kurulu Kamu Görevlileri Etik Kurulu 31 mal bildirimlerini gerektiğinde inceleme yetkisine sahiptir. Mal bildirimlerindeki bilgilerin doğruluğunun kontrolü amacıyla ilgili kişi ve kuruluşlar ile bankalar ve özel finans kurumları talep edilen bilgileri en geç otuz gün içinde Kurula vermekle yükümlüdürler. 32 Gizli tutulan ve saklanan mal bildirimlerinin 3628 sayılı Kanuna göre soruşturma yapılması dışında denetim elemanlarınca veya başka yetkililerce incelenmesi olanağı bulunmamaktadır. Yasa inceleme yetkisini sadece Kamu Görevlileri Etik Kuruluna vermiştir. Tabi etik kurulu gerektiğinde inceleme yapabileceğinden, gerekmediği sürece mal bildirimlerinin incelenebilmesi mümkün olmayacaktır Bilgi Verme Zorunluluğu Özel kanunlarında aksine bir hüküm mevcut olsa dahi, ilgili gerçek veya tüzel kişiler ile özel ve kamu kurum ve kuruluşları, 3628 sayılı Kanunla soruşturma ve kovuşturmaya yetkili kılınan Cumhuriyet Savcısı, müfettiş veya muhakkiklerce, Maliye Bakanlığı Baş Hukuk Müşavirliği ve Muhakemat Genel Müdürlüğü veya temsilcisince veya Kamu Görevlileri Etik Kurulunca istenen bilgileri gecikmeksizin makul sürede eksiksiz vermek zorundadırlar MAL BİLDİRİMİ VERİLMESİNDE AMİRLERİN SORUMLULUĞU Mal bildirimini almaya yetkili olan merciler, mal bildirimlerinin süresi içinde verilmesini 21 / 98

22 sağlamakla sorumludurlar. Bu merciler mal bildirimlerinin verilmesini izlemek için birim veya personel görevlendirirler. Ayrıca, müsteşarlar, 34 merkez teşkilatları ile varsa bağlı ve ilgili kuruluşlarında görevli her düzeydeki kamu personelinin mal bildirimlerinin verilmesinden, verilen mal bildirimlerine ilişkin olarak gerekli inceleme ve karşılaştırmaların yapılmasını sağlamaktan ve bu çerçevede yapılacak çalışmalar sonucunda, gerekli görülen hallerde personelin mal bildirimleri hakkında ilgili denetim birimlerince inceleme yapılması için girişimde bulunmaktan veya konuyu Cumhuriyet Başsavcılıklarına bildirmekten görevli ve sorumludur MAL BİLDİRİMLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI Yeni ve ek bildirimler, yetkili merciler tarafından daha önceki bildirimler ile karşılaştırılır. 36 Yetkili mercilerde toplanan mal bildirimlerinde yer alan bilgiler, Başbakanlıkça belirlenecek esaslar çerçevesinde, kamu kurumları bilgisayarlarında mevcut bilgilerle bilgisayar ortamında ve gizliliği sağlanacak şekilde karşılaştırılır. Yapılan karşılaştırma sonucunda gerçeğe aykırı bildirimde bulundukları veya haksız mal edindikleri, kaçırdıkları veya gizledikleri anlaşılanlar hakkında yetkili mercilerce Cumhuriyet Başsavcılıklarına suç duyurusunda bulunulur. Yetkili merciler, mal bildirimlerinin süresi içinde verilmesini sağlamakla sorumludurlar. Bu merciler mal bildirimlerinin verilmesini izlemek için birim veya personel görevlendirirler. Ayrıca, müsteşarlar, merkez teşkilatları ile varsa bağlı ve ilgili kuruluşlarında görevli her düzeydeki kamu personelinin mal bildirimlerinin verilmesi, verilen mal bildirimlerine ilişkin olarak gerekli inceleme ve karşılaştırmaların yapılmasını sağlamak ve bu çerçevede yapılacak çalışmalar sonucunda, gerekli görülen hallerde personelin mal bildirimleri hakkında ilgili denetim birimlerince inceleme yapılması için girişimde bulunmak veya konuyu Cumhuriyet Başsavcılıklarına bildirmekle görevli ve sorumludur. 37 Mal bildirimlerinde yer alan bilgilerin, kamu kurum ve kuruluşlarının bilgisayarlarında mevcut bilgilerle bilgisayar ortamında karşılaştırılması gerekmektedir. Bu karşılaştırma; kurulacak komisyonlar marifeti ile Mal Bildirim Formu Formatı kullanılarak mal bildirimlerindeki bilgiler ilişkisel veri tabanı yönetim sistemi yapısında bilgisayar ortamına aktarılarak yapılacaktır. Öncelikle mal bildirimlerinde yer alan bilgilerden taşıt ve tapu kayıtlarına ilişkin bilgilerin Emniyet Genel Müdürlüğü ile Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü bilgisayarlarındaki taşıt ve tapu bilgileri ile karşılaştırılması yapılacaktır. Karşılaştırma sonucunda beyan-bilgi farklılıkları ile ilgili kamu görevlisinden de açıklama ve ispatlayıcı belgelerini sunmaları istenilecek, açıklama yeterli 22 / 98

23 görülmezse ilgili birimlerce incelenmesi sağlanacaktır. İnceleme sonucuna göre durum gerektiğinde Cumhuriyet Başsavcılığına intikal ettirilecektir. 38 Başbakanlığın genelgesinden sonra, bazı kamu kurum ve kuruluşları yasal yükümlülüklerini yerine getirmek suretiyle, mal bildirim formlarının elektronik ortamda arşivlenmesi ve bu belgelerin komisyonca güvenli ve hızlı biçimde incelenmesini ve önceki bildirimle karşılaştırmayı elektronik olarak yapmayı sağlayan sistem kurmuşlardır. Bu teknolojik alt yapı sayesinde bildirimde bulunmayan kişileri ve mal varlığında anormal değişiklik olanları anında tespit edebilmektedirler. Bu bilgisayar sistemini kuramayan ya da kullanmayan kamu kurum ve kuruluşları mal bildirimlerine ilişkin yeni ve ek bildirimleri daha önceki bildirimler ile yapacakları inceleme ve karşılaştırma bilgisayar ortamında olmadığından, sadece manüel olacaktır. Mal bildirimleri bilgisayar ortamında alınmalı ve bilgisayar ortamında incelenip karşılaştırılmalıdır sayılı Kanun ve Yönetmelikte, mal bildirimlerinin inceleme ve karşılaştırma görevinin, hangi ölçütlere göre yapılacağına ilişkin ayrıntılı bir düzenleme bulunmamaktadır. Yeni ve ek bildirimler, yetkili merciler tarafından daha önceki bildirimler ile karşılaştırılır. Karşılaştırma sırasında beyanın doğruluğunun kontrolünün tespitine yönelik yeterli ve nesnel inceleme, ölçme, saptama ve değerlendirme yöntemleri mal bildirimi mevzuatında düzenlenmemiştir. Bu da yapılan karşılaştırmanın beyan ve önceki beyan karşılaştırmasının ötesine gidilememesi anlamına gelmektedir. Hal bu ki, banka, tapu, trafik, maliye, belediye vb. kurum kayıtlarına ulaşılmasındaki güçlük yapılacak yasal düzenleme ile giderilmiş ve elektronik ortamda kurumlar arası bilgi paylaşımı sağlanmış olsa, mal varlığında anormal değişiklik olanlar ile bildirimin süresinde yapılıp yapılmadığını ve bildirim yapmayanları sistem kendiliğinden tespit edecek ve geliriyle mal varlığı arasında büyük farklılıklar bulunanlar da ortaya çıkmış olacaktır. Böylece, yıllardır biriktirilen ve saklanan on binlerce mal bildirimi evrakının üzerine yeni binlercesinin eklenmesi önlenmiş olacaktır. 9. SÜRESİNDE MAL BİLDİRİMİNDE BULUNMAYANLARA İHTAR Kamu görevine ilk atanmada, göreve giriş için gerekli belgelerle birlikte göreve başlamadan önce; seçimle gelinen görevlerde seçimin kesinleşmesi tarihini izleyen iki ay içinde; diğer seçim ve atamalar ile yazılı basın kuruluşlarında işe veya görevlerine başlama tarihini izleyen bir ay içinde; mal varlığında önemli bir değişiklik olduğunda bir ay içinde; göreve devam halinde ise, sonu (0) ve (5) ile biten yılların Şubat ayı sonuna kadar; görevin sona ermesi halinde, ayrılma tarihini izleyen bir ay içinde; mal bildiriminde bulunmayanlara, bildirimin verileceği mercilerce yazılı olarak ihtarda bulunulur. Bu ihtar, ilgilisine Tebligat Kanunu hükümlerine göre tebliğ olunur. 39 Mal bildiriminde bulunmayanlara, otuz gün içinde mal bildirimlerinde bulunması için yazılı olarak ihtarda bulunulacaktır. 23 / 98

24 Mal varlığında önemli değişiklik olduğunda, belirlenen sürede yani bir ay içinde, mal bildiriminde bulunmamanın cezai yaptırımı 3628 sayılı Kanunda bulunmamaktadır. İhtarın kendisine tebliğinden itibaren otuz gün içinde mazeretsiz olarak bildirimde bulunmayana üç aya kadar hapis cezası verilir. 40 Görüldüğü üzere, tebligata rağmen mazeretsiz olarak bildirimde bulunmama cezalandırılmıştır. Mal varlığındaki önemli değişiklikten bir şekilde idarenin haberi olacak ve yükümlüye tebligat yapılacak, bu tebligata rağmen mazeretsiz olarak bildirimde bulunmadığı takdirde cezai yaptırım uygulanabilecektir. 10. SUÇ DUYURUSU Mal bildiriminde bulunması için yapılan ihtarın kendisine tebliğinden itibaren bir ay içinde geçerli mazereti olmaksızın bildirimde bulunmayanlar hakkında gerekli işlem yapılmak üzere yetkili Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulur. Müfettiş ve muhakkikler de soruşturma ile ilgili olarak verdikleri süre zarfında mal bildiriminde bulunmayanlar hakkında yetkili Cumhuriyet Başsavcısına suç duyurusunda bulunurlar. Yapılan karşılaştırma sonucunda gerçeğe aykırı bildirimde bulundukları veya haksız mal edindikleri, kaçırdıkları veya gizledikleri anlaşılanlar hakkında yetkili mercilerce Cumhuriyet Başsavcılıklarına suç duyurusunda bulunulur SUÇUN İHBARI 3628 sayılı Kanunda yazılı suçlara ilişkin ihbarlar 42 doğrudan Cumhuriyet Başsavcılıklarına yapılır. İhbar üzerine derhal bir ihbar tutanağı düzenlenir ve bir örneği muhbire 43 verilir. Acele ve gecikmesinde sakınca umulan hallerde tutanak düzenlenmesi sonraya bırakılabilir. Muhbirlerin kimlikleri, rızaları olmadıkça açıklanmaz. İhbar asılsız çıktığında aleyhine takibat yapılanın istemi üzerine muhbirin kimliği açıklanır. 24 / 98

25 Yapılan ihbar veya takipsizlik kararı ve iddianame Cumhuriyet Başsavcılığınca, Maliye Bakanlığı Baş Hukuk Müşavirliği ve Muhakemat Genel Müdürlüğü ile varsa diğer ilgili kamu kurum veya kuruluşlarına bildirilir. Hazine avukatının yazılı başvuruda bulunması hâlinde Maliye Bakanlığı, başvuru tarihinde müdahil sıfatını kazanır sayılı Kanunda yazılı suçlardan dolayı müfettiş ve muhakkikler de soruşturma neticesinde delil veya emare elde ettikleri takdirde, işi yetkili ve görevli Cumhuriyet Başsavcılığına ihbar ve evrakı tevdi ederler. Cumhuriyet Başsavcılığı müfettiş ve muhakkikler tarafından kendisine tevdiine lüzum görülmediği halde dahi evrakın taalluk ettiği iş hakkında soruşturma yapmak üzere gerekçe göstererek evrakı ait olduğu merciden isteyebilir sayılı Kanunda yazılı suçlardan dolayı delil veya emare elde eden müfettiş ve muhakkikler durumu yetkili ve görevli Cumhuriyet Başsavcılığına ihbar ve evrakı tevdi etmedikleri takdirde bunlar hakkında da yapılacak takibattan dolayı Memurin Muhakematı Hakkında Kanunu Muvakkat Hükümleri uygulanmaz. İhbar konusu müsnet suç hakkında dava açılıncaya kadar bilgi vermek ve yayın yapmak yasaktır SORUŞTURMA VE KOVUŞTURMA USULÜ 45 Cumhuriyet Savcısı, 3628 sayılı Kanunda yazılı suçların işlendiğini öğrendiğinde sanıklar hakkında doğrudan doğruya ve bizzat soruşturmaya başlamakla beraber durumu atamaya yetkili amirine 46 veya 3628 sayılı Kanunda sayılan mercilere bildirir. Cumhuriyet Savcısı soruşturmaya başladığında ihbarı doğrulayan 25 / 98

26 emareler bulduğu takdirde sanıktan, haksız edinilen malın kaçırıldığı yolunda delil ve emare 47 elde edildiği takdirde sanığın ikinci dereceye kadar kan ve kayın hısımları 48 ile gelini ve damadından 49 mal bildiriminde bulunmalarını ister. Bu istemin sanığa ve diğer ilgililere ulaştığı tarihten itibaren yedi gün içinde Cumhuriyet Savcısına mal bildiriminin verilmesi zorunludur. Soruşturmanın müfettiş veya muhakkik tarafından yapılması halinde müfettiş veya muhakkik 50 de sanıktan ve yukarıda sayılan ilgililerden mal bildirimi isteminde bulunurlar. Bu istemin sanık ve ilgililere ulaştığı tarihten itibaren yedi gün içinde müfettiş veya muhakkike mal bildiriminin verilmesi keza zorunludur. Cumhuriyet Savcısı, kamu davası açılmadan önce haksız edinildiği yolunda delil veya emare elde edilen para veya mal ile ilgili tedbirin alınmasını görevli mahkemeden veya para veya malın bulunduğu yer hukuk mahkemesinden isteyebilir. 51 Müsteşar, vali ve kaymakam hakkında 3628 sayılı Kanun kapsamına giren suçlardan dolayı soruşturmaları 4483 sayılı Kanuna göre yapılır. Ayrıca, görevleri ve sıfatları sebebiyle özel soruşturma ve kovuşturma usulüne tabi olan; yasama organı mensupları, hakimler ve savcılar, BDDK, TMSF ve Merkez Bankası görevlileri, YÖK Başkanı ve yüksek öğretim personelinin de bulunduğu çok sayıdaki kamu görevlisinin işledikleri suçlar, 3628 sayılı Kanun kapsamına giren suçlardan olsa dahi, soruşturulması kendi kanunlarında belirtilen özel soruşturma ve kovuşturma usulüne tabi olacaklardır / 98

27 Haksız mal edinmekten dolayı haklarında soruşturma yapılan kamu görevlilerinin 4483 sayılı yasaya göre değil, 3628 sayılı yasaya göre Cumhuriyet Başsavcılığına doğrudan soruşturması gerekir İdari Soruşturma 54 Soruşturma, yetkili mercilerce suç şüphesinin öğrenilmesinden iddianamenin kabulüne kadar geçen evredir. Kısaca, soruşturmak işidir. Bir sorunu açıklığa kavuşturmak amacıyla bir idari veya adli makamın yönettiği, ilgililerden ve tanıklardan bilgi toplama, konuyu inceleme işi, tahkik, tahkikattır. 55 İdari Soruşturma ise idarenin iç işleyişine ilişkin mevzuatla belirlenen kurallara aykırı eylem ve işlemleri görülen memurun idari, hukuki, mali ve cezai sorumluluk durumunun ortaya çıkarılması için idare tarafından yapılan araştırma ve inceleme işlemidir sayılı Kanunda belirlenen suçların, idari makam ve görevlendireceği soruşturmacılar tarafından incelenecek işlem idari soruşturma niteliğindedir. Şöyle ki, 3628 sayılı Kanunda sayılan mal bildirimi suçlarının işlenip işlenmediğinin tespiti için idarenin yaptığı soruşturma Cumhuriyet Başsavcılığına ihbarı gereken bir suç konusunun olup olmadığının ön araştırmasını yapma, incelemesini yapma niteliğindedir. 27 / 98

28 Özellikle; bildirimlerin süresinde verilip verilmediğini tespit etmek, bildirim vermeyenlere ihtarda bulunmak, ihtara rağmen geçerli bir mazeret olmadan bildirimde bulunmayanları tespit etmek, bildirimlerin doğruluğunu araştırılmak, mal bildirimlerini önceki bildirim ile karşılaştırılmak, arada farklılıklar var ise, farklılığın nedenlerini, geliri ile uygun olup olmadığını tetkik ve tahkik etmek, bildirimde bulunana mal varlığındaki artışın kaynağını ispat hakkı tanımak gibi işlemler tümüyle idari makam veya görevlendireceği soruşturmacılar marifetiyle yapılacak işlemlerdir. Mal bildirimi suçu işlendiğine ilişkin delil veya emare elde edildiği, teftiş ve inceleme sırasında veya ihbar veya şikâyetlerin araştırılması sonucunda da ortaya çıkabilir. İdari soruşturma sonucunda, Kanunun uygulama kapsamındaki yazılı suçlardan dolayı, delil veya emare elde edildiğinde durumun derhal yetkili ve görevli Cumhuriyet Başsavcılığına bildirmesi ile birlikte tüm bilgi ve belgelerin de Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilmesi gerekir. İdari soruşturma sırasında müfettiş veya soruşturmacılar 3628 sayılı Kanuna aykırı davranışta bulunulduğu şüphesine varır ise ilgiliden mal bildiriminde bulunulmasını isteyebilir. Bu istemin 28 / 98

29 ilgiliye ulaştığı tarihten itibaren 7 gün içerisinde bildirimde bulunma zorunluluğu vardır. Ancak müfettiş veya soruşturmacı haksız mal edinme tespit ettiğinde görevli Mahkemeden tedbir alınmasını isteyemez, bu yetki Cumhuriyet Başsavcılığına aittir Adli Kovuşturma 57 Kovuşturma, iddianamenin kabulüyle başlayıp, hükmün kesinleşmesine kadar geçen süredir. Kısaca, kovuşturmak işidir. Suçlu sanılan biri için yapılan soruşturma ve araştırma, takibat, takiptir. 58 Adli kovuşturma ise, Türk Ceza Kanununda ve diğer ceza hükümlü özel kanunlarda açık olarak suç sayılan eylemler, cürüm ve kabahatler ile ilgili ceza yargılanmasının gerçekleşebilmesi için suç isnadına ilişkin Cumhuriyet Savcıları tarafından kamu davasının açılarak mahkemede iddianamenin kabulüyle başlayıp, hükmün kesinleşmesine kadar geçen sürede adli makamlar tarafından yürütülen kovuşturmadır sayılı Kanun, uygulama kapsamına aldığı suçları işleyen kamu görevinde veya kamu hizmetinde bulunan 29 / 98

30 sanıklar ve bunların suç ortakları olan sanıklar hakkında soruşturma yapma yetkisini Cumhuriyet Başsavcısına tanımıştır. Buna göre, bu Kanun kapsamındaki suçların ihbarı doğrudan doğruya Cumhuriyet Başsavcılığına yapılacaktır. Cumhuriyet Başsavcısı kendisine intikal eden bu suçlarla ilgili doğrudan doğruya ve bizzat soruşturmaya başlayarak durumu sanığın atamaya yetkili amirine bildirecektir. 60 Cumhuriyet Başsavcılığı müfettiş ve soruşturmacılar tarafından kendisine tevdiine lüzum görmediği halde dahi evrakın taalluk ettiği iş hakkında soruşturma yapmak üzere gerekçe göstererek evrakı ait olduğu merciden isteme ve soruşturma açma yetkisine sahiptir. Bu Kanun kapsamındaki suçlarla ilgili delil ve emare elde eden müfettiş ve soruşturmacılar durumu yetkili ve görevli Cumhuriyet Başsavcılığına ihbar ve tevdi etmedikleri takdirde bunlar hakkında da yapılacak takibattan dolayı 4483 sayılı Kanun hükümleri uygulanmaz, genel hükümlere göre kovuşturma yapılır. 61 Cumhuriyet Başsavcısı soruşturmaya başlayıp ihbarı doğrulayan deliller bulduğunda sanıktan, haksız edinilen 30 / 98

31 malın kaçırıldığı yolunda delil ve emare elde edildiği takdirde sanığın ikinci dereceye kadar kan ve sihri hısımları ile gelini ve damadından mal bildiriminde bulunmalarını isteyecektir. Bu istemin sanık memura ve suç ortaklarına veya diğer ilgililere ulaştığı tarihten itibaren 7 gün içinde Cumhuriyet Başsavcısına mal bildiriminin verilmesi zorunludur. 62 Cumhuriyet Başsavcısı kamu davası açılmadan önce haksız edinildiği yolunda delil veya emare elde edilen para veya mal ile ilgili tedbirin alınmasını görevli mahkemeden veya para veya malın bulunduğu yer hukuk mahkemesinden isteyebilecektir sayılı Kanuna göre kovuşturma yapan Cumhuriyet Başsavcısınca istenen bilgiler, özel kanunlarında aksine bir hüküm mevcut olsa bile ilgili kişiler ile özel ve kamu kuruluşlarınca eksiksiz verilmek zorundadır. Aksine davranan kişiler hakkında üç aydan altı aya kadar hapis cezası verilir / 98

32 Cumhuriyet Başsavcılığı yaptığı soruşturma sonucunda 3628 sayılı Kanuna aykırı davranış tespit ettiğinde ilgililerin cezalandırılması amacıyla kamu davası açar. 13. MAL BİLDİRİMİ SUÇLARI VE CEZA 65 Suç, törelere, ahlak kurallarına ve yasalara aykırı davranıştır. 66 Ceza ise suç karşılığında uygulanan yaptırımdır İhtara Rağmen Süresinde Mal Bildiriminde Bulunmama 32 / 98

33 Suç: Belirtilen sürelerde mal bildiriminde bulunmayana bildirimlerin verileceği mercilerce ihtarda bulunulmasına rağmen, ihtarın kendisine tebliğinden itibaren otuz gün içinde mazeretsiz olarak bildirimde bulunmamak. Fail: Mal bildiriminde bulunmakla yükümlü olan kişilerdir. Ceza: İhtarın kendisine tebliğinden itibaren otuz gün içinde mazeretsiz olarak bildirimde bulunmayana üç aya kadar hapis cezası verilir Soruşturma İle İlgili Olarak Verilen 33 / 98

34 Süre Zarfında Mal Bildiriminde Bulunmama Suç: Soruşturma ile ilgili olarak verilen süre zarfında mal bildiriminde bulunmamak. Cumhuriyet Savcısı soruşturmaya başladığında ihbarı doğrulayan emareler bulduğu takdirde sanıktan, haksız edinilen malın kaçırıldığı yolunda delil ve emare elde edildiği takdirde sanığın ikinci dereceye kadar kan ve sıhrî hısımları ile gelini ve damadından mal bildiriminde bulunmalarını ister. Bu istemin sanığa ve diğer ilgililere ulaştığı tarihten itibaren yedi gün içinde Cumhuriyet Savcısına mal bildiriminin verilmesi zorunludur. Soruşturmanın müfettiş veya muhakkik tarafından yapılması halinde müfettiş veya muhakkik de sanıktan ve yukarıda sayılan ilgililerden mal bildirimi isteminde bulunurlar. Bu istemin sanık ve ilgililere ulaştığı tarihten itibaren yedi gün içinde müfettiş veya muhakkike mal bildiriminin 34 / 98

35 verilmesi keza zorunludur. Fail: Mal bildiriminde bulunacağı belirtilen kişiler ile Cumhuriyet Savcısının ve müfettiş ve muhakkikin bildirimde bulunmasını istediği kişilerdir. Ceza: Soruşturma ile ilgili olarak verilen süre zarfında mal bildiriminde bulunmayana üç aydan bir yıla kadar hapis cezası verilir. 69 Bu ceza tecil edilemez, şahsi hürriyeti bağlayıcı olanlar para veya tedbire çevrilemez, failleri hakkında Türk Ceza Kanununun ön ödeme başlıklı 75 inci maddesi hükümleri uygulanamaz / 98

36 13.3. Gerçeğe Aykırı Açıklama Suç: Özel kanunlardaki hükümler saklı kalmak kaydıyla bildirimde bulunanın özel dosyasında saklanan mal bildirimleri içeriği hakkında açıklama yapmak ve bilgi vermek. Mal bildirimlerindeki bilgiler ve kayıtlar esas alınarak içeriği hakkında yayında bulunmak. Fail: Gizli kalması gereken bilgileri açıklayan kimseler ile yayın yoluyla bu bilgileri açıklayan kişilerdir. Genellikle bu bilgilere mal bildirimlerinin verildiği mercilerde bulunan kişiler muttali olurlar. Ceza: Mal bildiriminin muhtevası hakkında açıklama yapan veya bilgi veren üç aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Bu fiilin 36 / 98

37 basın yoluyla işlenmesi halinde verilecek ceza yarı oranında artırılır. 71 Bu suçtan cezalandırılanlara ceza süresi kadar kamu hizmetlerinden yasaklanma cezası hükmolunur. Bu ceza tecil edilemez, şahsi hürriyeti bağlayıcı olanlar para veya tedbire çevrilemez, failleri hakkında Türk Ceza Kanununun 75 inci maddesi hükümleri uygulanamaz Gerçeğe Aykırı Bildirimde Bulunma Suç: Gerçeğe aykırı olarak bildirimde bulunmak. Fail: Bildirilmek zorunda olunan taşınır, 37 / 98

38 taşınmaz tüm mal ve hakların, gelir, alacak ve borçların ve bunların kaynaklarının miktar, evsaf ve mahiyetlerine ilişkin her türlü bilgiyi gerçeğe aykırı olarak bildiren kişilerdir. Ceza: Kanunen daha ağır bir cezayı gerektirmediği takdirde gerçeğe aykırı bildirimde bulunana altı aydan üç yıla kadar hapis cezası verilir. 73 Bu suçtan cezalandırılanlara ceza süresi kadar kamu hizmetlerinden yasaklanma cezası hükmolunur. Bu ceza tecil edilemez, şahsi hürriyeti bağlayıcı olanlar para veya tedbire çevrilemez, failleri hakkında Türk Ceza Kanununun 75 inci maddesi hükümleri uygulanamaz Haksız Mal Edinme, Mal Kaçırma 38 / 98

39 veya Gizleme Suç: Kanuna veya genel ahlaka uygun olmayan mal edinmek veya geliriyle uygun olmayan aşırı harcamalar yapmak. Fail: Haksız mal edinen, haksız edinilen malı kaçıran veya gizleyen kişilerdir. Ceza: Kanunun daha ağır bir cezayı gerektirmediği takdirde haksız mal edinene üç yıldan beş yıla kadar hapis ve beş milyon liradan on milyon liraya kadar ağır para cezası verilir. Haksız edinilen malı kaçıran veya gizleyene de aynı ceza verilir. 75 Bu suçtan cezalandırılanlara müebbetten kamu hizmetlerinden yasaklanma cezası hükmolunur. Bu ceza tecil edilemez, şahsi hürriyeti bağlayıcı 39 / 98

40 olanlar para veya tedbire çevrilemez, failleri hakkında Türk Ceza Kanununun 75 inci maddesi hükümleri uygulanamaz. 76 Haksız edinilmiş olan malların zoralımına hükmolunur. Bu malların elde edilememesi veya bir malın tümünün haksız mal edinme konusu teşkil etmemesi sebepleri ile zoralımın mümkün olmadığı hallerde haksız edinilen değere eşit bedelinin hazineye ödenmesine karar verilir. Bu bedel, Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun Hükümlerine göre tahsil olunur Müfettiş ve Muhakkiklerin İhbar ve Evrakı Tevdi Etmemesi Suç: Müfettiş ve muhakkikin görevi ihmal 40 / 98

41 suçudur. Müfettiş ve muhakkikin 3628 sayılı Kanun kapsamına giren suçlardan dolayı delil veya emare elde etmesine rağmen, durumu yetkili ve görevli Cumhuriyet Başsavcılığına ihbar ve evrakı tevdi etmemek. Fail: 3628 sayılı Kanun kapsamına giren suçu tespit etmesine rağmen Cumhuriyet Başsavcılığına bildirmeyen muhakkik ve müfettişlerdir sayılı Kanun kapsamına giren suçlardan dolayı delil veya emare elde eden müfettiş ve muhakkikler durumu yetkili ve görevli Cumhuriyet Başsavcılığına ihbar ve evrakı tevdi etmedikleri takdirde bunlar hakkında da yapılacak takibattan dolayı Memurin Muhakematı Hakkında Kanunu Muvakkat Hükümleri uygulanmaz. 78 Kanunlarda MMHK 41 / 98

42 uygulanmayacağı belirtilen hallerde, genel hükümler uygulanır. 79 Buna göre, müfettiş ve muhakkikler hakkında 4483 sayılı Kanun uygulanmayacak ve ihbar ve evrakı tevdi etmeme suçu işlendiği takdirde, 3628 sayılı Kanun uygulanarak soruşturma yapılacaktır. Ceza: Kanunda ayrıca suç olarak tanımlanan haller dışında, görevinin gereklerini yapmakta ihmal veya gecikme göstererek, kişilerin mağduriyetine veya kamunun zararına neden olan ya da kişilere haksız bir kazanç sağlayan kamu görevlisi, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır Bilgi Verme Zorunluluğuna Uymamak 42 / 98

43 Suç: 3628 sayılı Kanuna göre takip, soruşturma ve kovuşturmaya yetkili kişi olan başta Cumhuriyet savcıları ve muhakkik ve müfettişler ile Maliye Bakanlığı Baş Hukuk Müşavirliği ve Muhakemat Genel Müdürlüğü veya temsilcisi ve Kamu Görevlileri Etik Kurulunca istenen bilgileri, özel kanunlarında aksine bir hüküm bulunsa bile ilgili gerçek veya tüzel kişiler veya kamu kurum ve kuruluşlarınca vermemek veya eksik vermek. Fail: İstenen bilgileri vermeyen veya eksik veren gerçek veya tüzel kişiler ile kamu kurum ve kuruluşlarının yetkili kişileridir. Ceza: İstenen bilgileri vermeyen veya eksik veren gerçek veya tüzel kişiler ile kamu kurum ve kuruluşlarının yetkili kişileri hakkında bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası verilir. Bu 43 / 98

44 ceza, para cezasına veya tedbirlerden birine çevrilemez ve ertelenemez ZORALIM Zoralım, yasada gösterilen neden ve koşullara göre, kamu yararına olarak bir kimsenin taşınır ve taşınmaz mallarının devlet ya da kamu tüzel kişiliğince elinden alınmasıdır. 82 Haksız mal edinmenin yar gı kararı ile kesinleşmesi üzerine, haksız edinilmiş olan malların zoralımına hükmolunur. Bu malların elde edilememesi veya bir malın tümünün haksız mal edinme konusu teşkil etmemesi sebepleri ile zoralımın mümkün 44 / 98

45 olmadığı hallerde haksız edinilen değere eşit bedelinin hazineye ödenmesine yargı organınca karar verilmesi ve bu kararın kesinleşmesi üzerine bu bedel, Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun Hükümlerine göre tahsil olunur. 83 Haksız mal edinmenin yargı kararı ile kesinleşmesi üzerine, malın zoralımı veya haksız edinilen değere eşit bedelin hazineye ödenmesini sağlamak için; davayı takip eden hazine avukatı tarafından, merkezde Maliye Bakanlığı Baş Hukuk Müşavirliği ve Muhakemat Genel Müdürlüğü, taşrada İl Defterdarlığı Muhakemat Müdürlüğü vasıtasıyla konu vergi dairesine intikal ettirilir ve tahsilât vergi daireleri tarafından yapılır. 15. HEDİYE / 98

46 Birini sevindirmek, mutlu etmek için verilen şey, armağan hediyedir. Kamu görevlisinin tarafsızlığını, performansını, kararını veya görevini yapmasını etkileyen veya etkileme ihtimali bulunan, ekonomik değeri olan ya da olmayan, doğrudan ya da dolaylı olarak kabul edilen her türlü eşya ve menfaat hediye olarak tanımlanmıştır. Kamu görevlilerinin yurt içinde doğrud an doğruya veya aracı eliyle hediye istemeleri veya almaları, görevleri sırasında olmasa dahi menfaat sağlama amacı ile hediye kabul etmeleri 46 / 98

47 yasaklanmış bulunmaktadır. 85 Kamu görevlilerinin hediye almaması, kamu görevlisine hediye verilmemesi ve görev sebebiyle çıkar sağlanmaması temel ilke olarak kabul edilmiştir. Kamu görevlilerinin yürüttükleri görevle ilgili bir iş, hizmet veya menfaat ilişkisi olan gerçek veya tüzel kişilerden kendileri, yakınları veya üçüncü kişi veya kuruluşlar için doğrudan doğruya veya aracı eliyle herhangi bir hediye alamayacakları ve menfaat sağlayamayacakları düzenlenmiştir. Ayrıca, özel şahıs veya şirketlerce çeşitli vesilelerle sunulan hediyeleri kamu görevlilerinin iade etmeleri gerektiği ilke olarak kabul edilmiştir / 98