PATOLOJİ ANABİLİM DALI LABORATUVARINDA BULUNAN MALZEME, CİHAZ VE EKİPMANLARIN KONTROLLÜ VE GÜVENLİ KULLANIMI TALİMATI

Transkript

1 DOKÜMAN NO: SPL. TL.12 YAYIN TARİHİ: REVİZYON TARİHİ: REVİZYON NO: 01 Sayfa 1 / 6 1. AMAÇ: Laboratuvarda bulunan cihazların ömürlerinin uzun olması ve kimyasal malzemelerin en doğru şekilde kullanılması. 2. KAPSAM: Cihaz ve malzemelerin kullanımı, kimyasalların uygunluk kontrolü, güvenli kullanım kuralları, cihazların bakım ve temizliği, cihaz kullanımı sırasında en sık karşılaşılan sorunlar ve bu sorunların nasıl giderilmesi gerektiğini içermektedir. 3. SORUMLULAR: Laborantlar 4. KISALTLAR: KKE: Kişisel koruyucu ekipman 5. TANIMLAR: 6. FAALİYET AKIŞI 6.1. CİHAZ VE MALZEMELERİN KULLANIMI Cihaz Kullanımı: Analizlerin yapılmasına katkısı olan her cihaz için Envanter oluşturulmalıdır. Bu kayıt aşağıdaki asgari bilgileri içermelidir. Cihazın adı Markası Modeli Üretim tarihi Seri numarası Temsilci firma Hizmete giriş tarihi Cihazla ilgili kalite ve kalibrasyon raporları, kullanım kılavuz veya talimatları, vs. Cihazlar; firmanın teknik servis veya aplikasyon elemanları tarafından gerekli eğitimleri verilen, yetkili personel tarafından çalıştırılmalıdır. Bununla ilgili kayıtlar tutulmalı ve cihaz dosyalarında saklanmalıdır. Cihazların güvenli bir şekilde kullanımı için; yetkili teknik servis tarafından kurulmalıdır. Cihazın bağlandığı elektrik tesisatının standartlara uygunluğu kontrol edilmelidir. Topraklı prizler kullanılmalıdır. Teknik servis elemanı cihazın rutin bakım (Günlük, haftalık, aylık, vs.) planlarını temin etmelidir. Cihaz kullanıcıları tarafından yapılacak bakımlar için eğitim verilmelidir. Kalibrasyon: Cihaz veya kitlerin kalibrasyon süreleri belirlenmelidir. Kalibrasyonların kayıtları tutulmalıdır.

2 DOKÜMAN NO: SPL. TL.12 YAYIN TARİHİ: REVİZYON TARİHİ: REVİZYON NO: 01 Sayfa 2 / 6 Cihazların arıza tespit ve tamiri: Herhangi bir arıza durumunda kullanıcı kendi imkânları ile arızayı gidebilirse çalışmaya devam eder. Kullanıcıyı aşan durumlarda teknik servise otomasyon üzerinden bildirim yapılır. Firmaya telefon veya faks çekilir. Malzeme Kullanımı Kimyasal madde saklanacak kaplar, uygun malzemeden yapılmalıdır. Organik çözücülerin difüzyona uğramasından dolayı bu çözücüler plastik kaplarda saklanmamalıdır. Işığa maruz kaldığında bozulan kimyasal maddeler, ışık geçirmeyen kaplarda saklanmalıdır. Kimyasal maddeler, laboratuvarlarda gerekli miktarda bulundurulmalı, fazla miktarda ise kimyasal madde deposunda saklanmalıdır. Zehirli, tahriş edici, yanıcı veya parçacık yayan kimyasal maddeler az miktarlarda ve çeker ocaklarda bulundurulmalıdır. Tehlikeli maddelerin konulduğu depolar, depolanan maddenin oluşturabileceği zararlar göz önüne alınarak gerekli ısı, yalıtkan, yıldırımdan korunma, havalandırma, alarm, yangın söndürme gibi sistemler ile donatılmalı ve amaca uygun inşa edilmelidir. Kimyasal maddelerin muhafaza edildiği depodaki tüm kimyasallar alfabetik olarak değil sınıflarına göre etiketlenmelidir. Kimyasal maddelerin yerleştirildiği raflar uygun malzemeden yapılmalıdır. Kimyasal maddeler yer seviyesinde veya ulaşılamayacak kadar yüksekte tutulmamalıdır. Depolanması özel bir durum gerektiren kimyasallar kendileri için ayrılan özel bölümlerde bulundurulmalıdır. Kimyasal madde depolarında duman detektörü ve yangın uyarı sistemleri bulunmalıdır. Kimyasalların özellikleri dikkate alınarak yan yana depolanıp depolanmayacağı kontrol edilmelidir. Asit ve bazlar ayrı ayrı depolanmalı, asitler, asitlere tahsis edilmiş kabinlerde depolanmalıdır. Yükseltgen asitler yanıcı, parlayıcı ve indirgen maddelerden ayrı depolanmalı, nitrik asit gibi yükseltgen asitler, asetik asit gibi organik asitlerden uzakta depolanmalıdır. Kimyasal maddeler elle tutulmamalı ve cilde temas ettirilmemelidir. Kimyasal maddeler hiçbir zaman laboratuvar dışına çıkarılmamalıdır. Deneyler başta olmak üzere; asitler suya azar azar ilave edilmelidir. Kesinlikle asidin üzerine su ilave edilmemelidir. Sodyum, patlamalara neden olabileceği için hiçbir zaman suyun içine atılmamalıdır.

3 DOKÜMAN NO: SPL. TL.12 YAYIN TARİHİ: REVİZYON TARİHİ: REVİZYON NO: 01 Sayfa 3 / 6 Benzin, eter ve karbon sülfür gibi çok uçucu maddeler ile açık alevde çalışılmamalıdır. Eter buharlarının en az 5 metre uzaktaki alevden parlayabileceği unutulmamalıdır. Tüp içinde sıvı maddeleri ısıtırken tüp, sürekli çalkalanmalıdır. Karbon tetra klorür ve benzin gibi kimyasallar zehirli ve tehlikeli olduğundan bu sıvılara ve buharlarına uzun süre maruz kalınmamaya dikkat edilmelidir. Susuz hidrojen florür ve florik asit ile çeker ocakta çalışılmalı, koruyucu malzemeler (eldiven, gözlük ve yüz maskesi) kullanılmalıdır. Sülfürik asit, nitrik asit, hidroklorik asit gibi asitler ile brom, hidrojen sülfür, hidrojen siyanür, klor, amonyak gibi zehirli gazlar içeren maddeler, çeker ocakta çalışılmalıdır. Gerekirse koruyucu malzeme kullanılmalıdır. Eterlerin içindeki peroksitler, eterli çözeltilerin damıtılması sırasında patlamaya neden olabilir. Bunu önlemek için eterler kahverengi şişelerde saklanmalı ve içine katı potasyum hidroksit ilave edilmelidir. Damıtma sırasında balona balonun dörtte biri kadar eter konulmalıdır.civa herhangi bir şekilde bir yere dökülürse vakum ya da köpük tipi sentetik süngerlerle toplanmalıdır. Eğer toplanmayacak kadar eser miktarda ise üzerine toz kükürt atılmalı ve bu yolla sülfür hâline dönüştürülerek zararsız hâle getirilmelidir. Kimyasal maddelerin birbirleriyle reaksiyona girerek yangına veya şiddetli patlamalara yol açabileceği ve zehirli ürünler oluşturabileceği unutulmamalıdır. Tüm çalışmalarda kimyasal maddelerle güvenli çalışma kurallarına ilgili diğer talimatlara mutlaka uyulmalıdır MİAT VE UYGUNLUK KONTROLÜ Kimyasal maddelerin miat kontrolleri ve uygunluğu her üç ayda bir yapılmaktadır GÜVENLİ KULLANIM KURALLARI Her türlü kimyasal buharı, gazları, dumanı veya tozunun solunmasını önlemek için çeker ocak veya benzeri bir koruyucu sistem kullanılır. Tüm personel için ve tehlikeli kimyasalların kullanıldığı ve/ya depolandığı alanlara girenler için göz koruyucu ve diğer uygun KKE gereklidir. Tehlikeli kimyasallarla çalışılan laboratuvara giriş-çıkış laboratuvar sorumlusu tarafından sınırlandırılır veya yasaklanır. Laboratuvardaki tehlikeyi ve laboratuvardan sorumlu personeli tanımlayan işaretler tüm laboratuvarların girişine asılır. Laboratuvarların daima düzenli ve derli-toplu olması sağlanır., Çalışma alanlarında yeme-içme, sigara içme, kontakt lense dokunma, makyaj yapma ve yiyecek tutulması kesinlikle yasaklanır. Ağızla pipetaj kesinlikle yasaklanır.

4 DOKÜMAN NO: SPL. TL.12 YAYIN TARİHİ: REVİZYON TARİHİ: REVİZYON NO: 01 Sayfa 4 / 6 Çalışırken laboratuvar önlüğü/üniforması/kıyafeti giyilir ve koruyucu gözlük kullanılır. Yapılan çalışmaya göre ayrıca ek olarak gerekli KKE (özel eldiven, solunum maskesi...) kullanılır. Tüm kimyasallar tanımlanmış geçimlik özelliklerine göre uygun bir şekilde depolanır. Kimyasalların tehlikesi/riski, kısa-dönem ihtiyaca yetecek miktarda bulundurmak ve yeterince güvenli koşullarda (örn, yanıcılar, yanıcı depolama dolabında...) saklamak suretiyle en aza indirilecektir. Kimyasallar yerde veya çeker-ocakta depolanmaz/saklanmaz. Laboratuvarda kullanılan tehlikeli kimyasalların listesi oluşturulacak ve laboratuvarda bilinen bir yerde bulundurulacaktır. Isopropil eter, butadien, potasyum, metal, sodyum amid gibi eskiliği oranında peroksit formu oluşturabilen kimyasallar için bir "takip sistemi" kurulacaktır: Kullanım süresi dolmuş veya eski kimyasallar "BDH Kimyasal İzleme Programı na göre atılacaktır. Acil çıkışları ve acil durum ekipmanı (yangın söndürücü, göz yıkama/duşlar..) kolayca ulaşılabilecek durumda, engelsiz olmalıdır. Çalışma yüzeyleri düzenli olarak çalışan tarafından temizlenir ve tertipli tutulur. Cihazların Bakım ve Temizliği Bütün cihazların günlük bakımı ve temizliği cihaz üzerinde ilgili dokümanlar halinde bulunmaktadır. Cihaz Kullanımı Sırasında En Çok Karşılaşılan Sorunlar Uzun yıllar kullanılan tıbbi cihazlarda yedek malzeme bulma güçlüğü Elektrik kesintileri sırasında jeneratörün devreye girmemesi nedeni ile akünün boşalması Sürekli elektrik kesintileri sonucunda cihazların ana kartlarının zarar görmesi Cihazlardaki sensor hataları Havadaki ani ısı değişikliğinden kaynaklanan arızalar Tıbbi cihazların bakım anlaşmalarının yapılmaması ve bu anlaşmalara firmaların uymaması sonucunda cihazların fazla yıpranması cihazların dijitalleşmesi nedeni ile daha hassas cihazların üretilmesi sonucu hatalar Kısa devre sonucunda cihazların hassaslaşıp arıza vermesi Uzun süreli çalışan cihazların ısınması sonucu oluşan hatalar Cihazların temizliklerinin yapılmaması Genel cihaz hatalarıdır. Bu arızaların giderilmesi için ;

5 DOKÜMAN NO: SPL. TL.12 YAYIN TARİHİ: REVİZYON TARİHİ: REVİZYON NO: 01 Sayfa 5 / 6 Uzun süreli kullanılan tıbbi cihazların yedek malzemeleri yoksa yeni cihazların temin edilmesi Teknik ekip tarafından jeneratörlerin ve elektrik düzeneğinin kontrol edilmesi Cihazlarının iç ve dış temizliklerinin düzenli aralıklarla yapılması Laboratuvar içi ısı ve nem dengelerinin kontrol edilip en uygun koşullara getirilmesi Olası bir taşınma sırasında cihazların sarsıntıları en aza indirilmesi Cihaz bakımlarının sürelerinin uzatılmaması Dijitalleşen cihazların kullanımları konusunda hassas davranılması Hafta sonu ve uzun tatillerde cihazların açık unutulmaması gerekir 6.4. DOKU TAKİP SOLÜSYONLARI VE SU BANYOLARININ KULLANIMI İLE İLGİLİ KURALLAR Laboratuvarın yoğunluğuna göre doku takip solüsyonları düzenli aralıklar ile sorumlu laboratuvar teknisyeni tarafından değiştirilmektedir. Doku takip cihazı üzerindeki listeye kayıt edilir. Banyoların günlük temizliği ve su değişimi, sorumlu laboratuvar teknisyeni tarafından yapılmaktadır. Laboratuvarda kullanılan doku takip cihazında bulunan formol 5 takip sonunda değiştirilmelidir. Alkol ve ksilen kalitesi düşmeye başladığında değiştirilmelidir. Parafin seviyesi düzenli olarak her gün kontrol edilmeli ve haftada iki kez seviyesi tamamlanmalıdır. Yıkama (Flush) solüsyonları (F1 Ksilen, F2 Alkol, F3 Su) 7 yıkama sonunda değiştirilmelidir. Su banyosunu her gün temizlenir ve her seferinde yeniden çeşme suyu doldurularak kullanılır. Mikrotom cihazının her gün dış yüzeyi ve çıkarılabilir parçaları temizlenip artık parafin haznesi temizlenmelidir. Compas sitainer boya cihazının haftalık ve 2 haftalık bakımları mevcuttur. Haftalık bakımlarında alkol ve ksilenler, 2 haftalık bakımlarda alkoller, ksilenler ve diğer boyar solüsyonlar tamamen değiştirilmelidir ETÜV, DERİN DONUDURUCU, SU BANYOSU, BUZDOLABI GİBİ CİHAZLARIN ISI TAKİPLERİ Etüv, derin dondurucu, su banyosu, buzdolabı gibi cihazların belirlenen düzenli aralıklarla ısı takipleri yapılmaktadır. Yapılan takipler her cihaza özel takip formlarına kaydedilir. Tüm cihazın takip formları her cihazın başındadır. Geriye dönük takip formları ısı takip dosyasında mevcuttur.

6 DOKÜMAN NO: SPL. TL.12 YAYIN TARİHİ: REVİZYON TARİHİ: REVİZYON NO: 01 Sayfa 6 / 6 7. İLGİLİ DOKÜMANLAR Isı ve Nem Takip Formları Solüsyon Değişim Takip Formu Cihaz Bakım Planı Arıza Bildirim formu 8. GÖZDEN GEÇİRME: Yayınlanan her bir doküman güncellik açısından yılda bir defa ilgili birim sorumlusu ve kalite yönetim birimi direktörü tarafından değerlendirilir