YAZILIM MESLEĞİ HAKKINDA MERAK ETTİĞİNİZ HER ŞEY. Bilge Adam Yazılım Mesleği El Kitabı

Transkript

1 YAZILIM MESLEĞİ HAKKINDA MERAK ETTİĞİNİZ HER ŞEY Bilge Adam Yazılım Mesleği El Kitabı

2 2 BİLGE ADAM YAZILIM MESLEĞİ EL KİTABI / 2012

3 Bilginin paylaştıkça çoğalacağına inancımızla bu kılavuzun yaşamınızda yepyeni bir ufuk açmasını arzu ediyoruz. Bilişim teknolojileri alanında her yıl binlerce mezun veren Bilge Adam olarak özellikle kariyer konusunda gençlerden bize yansıyan çok sayıda soruyla muhatap oluyoruz. Meslek seçimi her genç için yaşamsal bir öneme sahip. İnsanın kendisine yakışan en doğru mesleği seçmesi aynı zamanda mutlu ve tatminkar bir yaşamın da garantisini oluşturuyor. Bilge Adam sadece bir eğitim kurumu olmanın ötesinde gençlere kariyerleri konusunda da rehberlik etmeyi de hedeflemektedir. Bu amaçla Kariyer Planlama Rehberliği kapsamında özellikle teknoloji konusunda kariyer yapmayı planlayan hemen herkesin faydalanabileceği bir el kitabı serisi hazırlamayı planladık. Bu seride önceliği, Bilge Adam a en çok sorulan konulardan biri olan yazılımcılık mesleğine verdik. Yazılımcılık meslek itibarıyla belli bir düzeyde teknoloji farkındalığı ve bilgi birikimi gerektirir. Bu nedenle böyle bir mesleğe karar vermek birçok kişi için kolay bir seçim değildir. Bu el kitabıyla yazılımcılık mesleğini seçmeyi planlayanlara tercihlerini kolaylaştıracak bazı bilgiler sunuyoruz. Yazılımın, dünyada ve Türkiye deki mevcut durumunun yanı sıra gelecek için anlamı; kişinin yazılım mesleğine uygun bir profile sahip olup olmadığı; diğer mesleklere göre avantaj veya dezavantajları; bizzat yazılım işinin içindeki insanların yaşadıkları deneyimler, meslekle ilgili kariyer planları gibi onlarca soru, böyle bir mesleği düşünenlerin zihinlerinde acilen yanıtlanmayı beklemektedir. Yazılım mesleğinde başarılı olmayı sağlayan kişisel yetkinlik ve beceri düzeyleri nelerdir? Daha basit bir soru olarak herkes yazılımcı olabilir mi? Yazılımcı olmak için nasıl bir eğitim gerekir? Bu mesleği hakkıyla yapmak için yazılım mühendisi veya bilgisayar mühendisi olmak gerekli midir? İşte Bilge Adam Yazılım Mesleği Elkitabı bu konuda gençlerin ve anne babaların merak ettiği tüm sorulara tutarlı ve doyurucu yanıtlar vermeyi hedefliyor. Yazılım ve teknoloji meslek tercihleri hakkında merak ettiğiniz her türlü konuyu potansiyelinikesfet.com web adresindeki formu doldurarak bizlere iletebilirsiniz. Bilge Adam kariyer uzmanları, sorularınıza yanıt vermekten büyük memnuniyet duyacaktır. Bu arada Bilge Adam Facebook, Twitter ve Linkedin sayfalarını ziyaret etmekten ve tartışmalara katılmaktan lütfen çekinmeyiniz. Bilginin paylaştıkça çoğalacağına inancımızla bu kılavuzun yaşamınızda yepyeni bir ufuk açmasını arzu ediyoruz. Saygılarımızla Bilge Adam Bireysel Kariyer Ekibi 3

4 İçindekiler Kariyer arayışındaki her gencin bilmesi gereken bazı pazar verileri Eğitimli her genç ekonomi için bir değerdir: Türkiye nin eğitimli genç nüfusu ve ekonomi... Üniversiteden mezun olan bir genci nasıl bir iş yaşamı bekliyor? Yazılımcı olmak neden cazip bir iş ve yazılım endüstrisi size ne vaat ediyor?.. Endüstriye genel bir bakış. Yazılım işine açılım sağlayan yeni gelişmeler... Ortaya çıkan iş fırsatları. Trendler ve çeşitli segmentlerde büyüme projeksiyonları... Türkiye de yazılım sektörünün geleceği ve yazılımcılar için zengin iş fırsatları Yazılım sektörü hakkında değerlendirme... Meslek ve girişimler itibarıyla mevcut durum... Yazılımda meslekler ve uzmanlıklar Yazılımcı olmak aslında bu isim altında toplanan çok sayıda meslekten sadece birini tercih etmektir. Yazılım mesleğinde tanımlar, yeni gelişen yazılım meslekleri. Yazılımcı olmak için gerekli özelliklere sahip misiniz? Mesleğin iş olarak karakteristikleri, bireysel beceri ve yetkinliklerin çerçevesi, vb. Herkes yazılımcı olmak için eğitim görmez ama kararlı her birey yazılımcı olabilir Yüksek eğitim ve yazılım... Olağan disiplinler dışında (yazılım mühendisliği, bilgisayar mühendisliğ) mesleğe uygun üniversite ve yüksekokullar. Bu okullardan mezun olanların avantajları ve tamamlaması gereken eğitimler... Bilişim sertifikaları kişiye ne kazandırır, üniversite diplomasından farkı nedir? Birbirini tamamlayan konular olarak üniversite eğitimi ve sertifikasyon programları... Onlar seçimini yaptı, ya siz! Bilge Adam da eğitim görenler anlatıyor... Bilge Adam Kariyer Planlama Departmanı size en doğru rotayı sunar Bilge Adam uzmanından kariyer planlaması... Bilge Adam hakkında Mesajlarımız 4 BİLGE ADAM YAZILIM MESLEĞİ EL KİTABI / 2012

5 Kariyer arayışındaki her gencin bilmesi gereken bazı pazar verileri Dünyanın 10 büyük ekonomisinden biri olmayı hedefleyen Türkiye, genç ve eğitimli işsizlerine yeni iş fırsatları sunma çabasında. Her yıl 15 bin mezun veren mühendislik bölümlerine karşı bilgi teknolojileri pazarı, en az yarısı ara kademe elemanı olmak üzere 40 bin bilişim çalışanına ihtiyaç duyuyor. Sağlık, perakende, inşaat ve finans gibi sürekli gelişen pazarlar, gerek iş uygulamaları, gerekse online hizmetlerin gelişmesi açısından yazılım sektörüne önemli fırsatlar sunuyor. Son 10 yılda kamuda bilişim yatırımları dört kat artarken önümüzdeki dönemde Fatih Projesi gibi uzun soluklu projelerle sektörün yetişmiş yazılımcı ihtiyacı daha da artacak. Bu arada farklı alanlarda uzmanlaşma gerektiren yazılım sektörü, matematik, fizik ve istatistik gibi bölümlerden mezun olanların da gözdesi... Türkiye nüfusu, yapılan hesaplamalara göre, ortalama olarak 28,3 yaşında ve nüfusun yüzde 47 si 24 yaşın altında. Evet bir hayli genç bir ülke sayılabiliriz... Peki hayata atılmaya hazır bir genç için bu gerçek ne ifade etmelidir?.. Ülkemizde yaş arasında yaklaşık 3,7 milyon kişilik çalışan bir gençlik kitlesi bulunuyor ve bu bu yaş segmentinin önemli bir kısmı (yaklaşık yüzde 17) işsizlik riskiyle karşı karşıya bulunuyor. Oysa bugün bilişim alanında kendisini iyi yetiştirmiş bir gencin nitelikli işgücü pazarında şansı oldukça yüksek. Bu şans, hem Türkiye nin büyüyen ekonomisinin ihtiyaçlarından kaynaklanıyor; hem de hızlı gelişen bilişim hizmetleri pazarında nitelikli insana olan ihtiyaç artıyor. Dolayısıyla sürekli yenilenen bir dünyada eğitimin yaşam boyu bir pratik olduğunu kavrayanlar daha hızlı yol alabiliyor. Bilge Adam gibi binlerce gence eğitim vermiş ve önemli bir kısmını işe yerleştirmiş bir kurum olarak bu gerçeği rahatlıkla ifade etme hakkını kendimizde buluyoruz. Şimdi dilerseniz yazılımcılık mesleğine biraz daha yakından bakalım. Neden yazılım mesleğini seçmelisiniz? Dünyada son yılların en çok kazanan insan profillerine baktığınız zaman bu insanlar, genelde bilişim endüstrisinin tanıdık yüzleridir. Garajda başlayan girişimcilik öykülerinin çoğunda aktörler bilişim ve internet endüstrisinde başarıdan başarıya koşmuş kişilerdir. Dolayısıyla genelde bilişim, özelde ise yazılım, bireylere kendi potansiyellerini gösterme ve girişimcilik güçlerini ortaya çıkarma şansı vermektedir. Kariyeriniz için özellikle yazılım mesleğini seçmeyi düşünüyorsanız çok şanslı bir pozisyonda olduğunuzu söyleyebiliriz. Üniversite giriş sınavlarındaki tercihlere baktığımız zaman bugün köklü bir geçmişe sahip olan tıp tan sonra en çok tercih edilen bölümler, genelde, elektrik-elektronik ve bilişimle ilgili dallardır. 5

6 Günümüz iş dünyasında uzmanlaşmaya verilen önem ve disiplinlerarası çalışma kültürünün yerleşmesi, özellikle bilişim alanında çok sayıda ve farklı tanımlar içeren yepyeni iş pozisyonlarının ortaya çıkmasına neden oluyor. Ayrıca ekonominin farklı sektörlerinde beliren yeni gereksinimler ve bu gereksinimleri karşılayan çeşitli iş uygulamaları, yazılımı, sürekli yeni iş pozisyonları üreten bir disiplin haline dönüştürmektedir. Yazılım işi, deyim yerindeyse, evladiyelik bir çalışma alanıdır. Çünkü teknolojilerdeki yenilikler hiçbir zaman sona ermeyeceği gibi internet ve mobil teknolojilerdeki evrimle paralel olarak yeni yazılımlara ve bu yazılımlar çevresinde gelişen hizmetlere daima ihtiyaç duyulacaktır. Yazılım mesleğini tercih etmek, kendi kariyer planlarını yapanlar açısından uzun vadeli ve doğru bir stratejidir. Mevcut işgücünün en az iki katına ihtiyaç var Katma değeri yüksek yazılım geliştirme gibi işlerde, işgücü açığı ciddi boyutlardadır. Bu da gençlerin yazılım mesleğini tercih etmeleri için oldukça iyi bir gerekçe oluşturuyor TBD Bilişim Kurultayı nın değerlendirme raporunda yer alan Bilişim sektörüne her yıl, 6 bini bilgisayar mühendisi olmak üzere, 15 bin yeni mezun katılmaktadır. Bu sayı 20 bini nitelikli ara elemanı olmak üzere kademeli olarak 40 bin kişiye çıkarılmalıdır ifadesi, ekonomik bir durum tespiti olduğu kadar gençlerin bu alana gösterdiği yoğun ilginin de temel nedenidir. Bu arada sadece özel sektörün değil devletin de kendi bilişim altyapılarına ciddi boyutlarda yatırım yaptığı bir dönemden geçiyoruz. Son 10 yıllık süre zarfında kamuda bilgi ve iletişim teknolojilerine yapılan yatırımlar dört katına çıkarak geçen yıl 2 milyar TL ye ulaştı. Tüm bu gelişmeler, Türkiye nin bilişim okuryazarlığında ve ekonominin dijitalleşmesinde hızlı yol aldığını ve ekonominin bir bütün olarak bilişimle ilgili mesleklerde yüksek yetkinlik düzeyine sahip çalışanlara giderek daha çok ihtiyaç duyacağını gösteriyor. Bu açıdan üniversite mezunlarının, yazılım gibi kişiye çeşitli yönlerde gelişme ve diğerlerinden farklılaşma imkanı sunan fırsatları değerlendirmesi doğru olacaktır. Yazılım okumuş olmak şart değil Tüm dünyada yaşanan ekonomik belirsizlikler nedeniyle işsizlik gibi sorunlar, gençler ve ebeveynleri için doğru eğitim tercihleri yapmayı zorunlu hale getiriyor. Gelişmiş OECD ülkelerinde bile yüzde 12 ler seviyesinde olan genç işsiz oranı ülkemizde TÜİK verilerine göre yaş arası grupta yüzde 17 yi aşmaktadır. Özellikle de bazı meslek gruplarında işsizlik ciddi bir endişe kaynağı olabilmektedir. Yazılım sektörünün bu açıdan da meslek veya mevcut işini değiştirmek isteyen kişilere sunduğu önemli bir avantaj vardır. Bugün yazılımcı olmak için üniversitelerin sadece Bilgisayar Mühendisliği veya Yazılım Mühendisliği bölümlerini bitirmiş olmak gerekmiyor. Üniversitelerimizin fizik, matematik ve istatistik gibi iş bulma olanağı zayıf ancak bilgisayar programcılığı ile ilgili bölümlerden mezun olanların yazılım işinde başarılı olma şanslarının yüksek olduğunu anımsatmak isteriz. Aşağıda bir listesini bulacağınız mühendislik bölümlerimiz ve fakültelerimizden mezun olan birçok arkadaşımızın yazılım sektöründe başarılı olduğunu görebiliyoruz. Bu çerçevede Bilge Adam ilgili kariyer planlamasını arzu eden öğrencilerine sunmaktadır. Bu konuda daha fazla bilgi almak için rehberimizin 15. sayfasında yer alan Herkes yazılımcı olmak için eğitim görmez... başlıklı bölümü dikkatle gözden geçirmenizi öneririz. 6 BİLGE ADAM YAZILIM MESLEĞİ EL KİTABI / 2012

7 Yazılımcılık neden çok cazip bir iş ve yazılım endüstrisi size ne vaat ediyor? Tüm sektörler ekonomik dalgalanmalara karşı çaresiz. Buna rağmen bilişim sektörü, bu yıl tahminlere göre yüzde 3,7 büyüyecek. Sektörün büyümesinde en büyük pay yazılım ve hizmetlere ait. Verimlilik ve üretkenlik arayışında kurumlar, yazılım pazarını yüzde 5,6 oranında büyütecek yatırımlarını sürdürecekler Internet üzerinden sunulan yazılım servisleri (SaaS) bu yıl yüzde 17,9 oranında büyüyerek dünya 14,5 milyar dolarlık bir pazar oluşturacak İnternet ve yeni iş modellerinin işbirliğiyle büyüyecek olan bu pazar yazılımcılara geniş bir ufuk sunuyor Tüm yazılım işlerinin zaman içinde internet üzerinden servis olarak sunumu bugüne kadar teknolojiyi kullanmamış şirketlerin de yazılım müşterisi haline gelmesini sağlayacak Yazılım endüstrisinin dünyadaki durumu bu mesleğin geleceği hakkında genel bir bilgi verecektir. Bilişim sektörü ekonomideki tüm dalgalanmalara rağmen 2012 yılı itibarıyla büyümesini sürdürecek. Dünyanın önde gelen araştırma kuruluşlarından GartnerGroup un yaptığı analizler, bu yıl, bilişim ve iletişim teknolojileri için küresel ölçekte 3,8 trilyon dolarlık harcama yapılacağını gösteriyor. Böylece bu sektör dünya çapında geçen yıla göre yüzde 3,7, 2010 itibarıyla ise yüzde 7 ye yakın bir büyüme sergilemiş olacak. En hızlı büyüme ise telekom donanımlarından hemen sonra yüzde 5,6 ile kurumsal yazılımlarda gerçekleşecek. Bu yıl kurumsal yazılımlarda 285 milyar dolarlık ciro tahmini yapılırken tüm dünyada yüzde 3,1 büyümesi beklenen BT hizmetlerinin cirosu da 874 milyar dolara erişmiş olacak. BT yazılım ve hizmetlerinin 1,1 trilyon dolarlık bir hacme ulaştığı bir görünümde donanım satışları bu hacmin yarısına bile ulaşmıyor. Telekom ve bilişim donanımlarının toplamı 2012 için 899 milyar dolar olurken, telekom sektöründeki hizmetlerin de dahil edilmesiyle ICT (Information and Telecommunication Technologies) sektöründeki toplam ciro tahmini 2 trilyon 899 milyar dolara ulaşıyor. Tüm bu öngörüler, bilişim sektöründeki büyümenin yazılım ve hizmet eksenli gelişmeye devam edeceğini gösteriyor. Peki, yazılım endüstrisinin bu cazibesi nereden kaynaklanıyor?.. 7

8 Amerikan İstatistik Bürosu, en son olarak 2010 yılında yaptığı bir çalışmada ABD de IT mesleklerinde yaklaşık 3,3 milyon kişinin çalıştığını raporlamıştı. Daha sonra kurum bilişim meslekleriyle ilgili olarak bu kapsamda ek bir istatistik yayınlamadı ancak kurum yetkilileri tarafından yapılan bazı açıklamalar, işsizliğin tüm sektörlerde yüzde 9 a kadar ulaştığı 2011 yılında bilişim mesleklerinde çalışanların sayısı yüzde 10 oranında arttığını gösteriyor (Kaynak: InfoWorld). Bu da sektörün geleceğe yönelik büyük potansiyelini sergilemesi açısından son derece önemli bir göstergedir nin yaz aylarında ise kıpırdanan istihdam pazarında yazılım bağlantılı işler başta gelmek üzere bilişim meslekleri ekonomik canlanmanın önemli bir işareti olarak talep gören pozisyonlar arasında ön sıralarda yer almaya başladı. İnternet bir yaşam tarzı haline geldi Araştırmalar, insanoğlunun son 20 yılda ürettiği içeriğin, tarihin başından bu yana ürettiği içeriğe eşit miktarda olduğunu ortaya koyuyor. İnsanoğlunun ortak bilgi mirası sayısal (digital) kayıtlara dönüşürken, mevcut bilgiye erişim internet ve mobil platformlar üzerinden ve yazılımlarla gerçekleşiyor. Bu arada internet ile birlikte yaygınlaşan bulut bilişim (Cloud Computing) platformları yazılımların birer servis olarak internet ortamından sunumunu hızlandırıyor. Mobil ödeme sistemlerinden, lokasyon bazlı pazarlama hizmetlerine kadar insanların yaşamını kolaylaştıran sayısız hizmetin adım adım internet platformlarına taşındığına tanık oluyoruz. Bilişim sektöründe büyüme tüm dünyada tek haneli rakamlarda gerçekleşirken Bulut ortamından sunulan servisler ise çift haneli rakamlarla büyüyor. İnternet üzerinden sunulan yazılım servislerinin (SaaS) bu yıl yüzde 17,9 oranında büyüyerek 14,5 milyar dolarlık bir pazar hacmi oluşturacağı tahmin ediliyor. Gartner ın öngörüsüne göre önümüzdeki 3 yıl sonunda pazar 22 milyar dolarlık bir hacme ulaşmış olacak. Nasıl bir gelişme bekleniyor? Kuşkusuz şu ana kadar teknolojiden yeterince yararlanamayan kurumlar, bu gelişmelerden önemli faydalar elde ediyor. Bilgi işlem yatırımları için yeterli bütçe ayıramayan şirketler, Bulut Bilişim in sunduğu avantajlar sayesinde ihtiyaçlarına göre en uygun ödeme koşullarıyla gelişmiş teknolojilerden faydalanma imkanına kavuşuyor. Bu servislerin, yenilikçi fikir ve iş modelleriyle birlikte daha da yaygınlaşması bekleniyor. Hizmetlerdeki gelişme doğru orantılı olarak yazılım sektörüne de yansıyor. Örneğin, KOBİ ler bu yöntemle bugün nasıl e-posta ve web barındırma hizmetlerini servis sağlayıcılardan sağlayabiliyorsa, yarın birçok uygulamayı aynı şekilde servis olarak internetten daha hesaplı ve ihtiyacına göre kullanabilecek. Proje yönetimi, müşteri ilişkileri yönetimi, çalışanları ve tedarikçiler ile içerik paylaşımı ve belge yönetimi, B2B ve B2C gibi online ticaret uygulamaları, finans ve muhasebe, stok yönetimi, vb. gibi en temel kurumsal çözümler, KOBİ ler açısından büyük teknoloji yatırımları yapmadan ancak daha geniş ölçekli servisler olarak internet üzerinden sunulabilecek. Bugün Google, Microsoft, Salesforce.com gibi devlerin sunduğu birçok hizmet bir süre sonra çeşitlenerek yazılımın ve iş uygulamalarının tabana yayılmasını sağlayacak. Çok özel alanlardaki yazılım ihtiyaçları, yine o sektörlerde uzman yazılımevleri tarafından ancak bu kez internet üzerinden daha uygun fiyatlarla ve geniş ölçekli olarak sunulabilecek. Kendi şirketine teknoloji yatırımı yapamayan birçok kurum adım adım bu hizmetleri kullanmaya başlayacağından yazılımcılara da yepyeni iş alanları açılmış olacak. 8 BİLGE ADAM YAZILIM MESLEĞİ EL KİTABI / 2012

9 Türkiye de yazılım sektörünün geleceği ve yazılımcılar için zengin iş fırsatları Yaşlanan Batı ekonomileri karşısında 100 milyona yaklaşan nüfusu ile Türkiye, 2023 te 500 milyar dolarlık ihracat hedefi ile güçlü bir ekonomi haline gelmeyi planlıyor. Bilişim yatırımları içinde yazılım ve hizmetlerin payı her geçen gün artarken, Türkiye nin 2023 ihracat hedefleri içinde yazılımın da ciddi bir ağırlık kazanması bekleniyor. Hükümetler yazılım sektörüne verilen her desteğin ve olumlu katkının misliyle ekonomiye geri döneceğinin farkındadır. Bu nedenle Ar-Ge ve teknoparklar üzerinden yazılım geliştirmeye ciddi katkılar söz konusudur. Yazılım sektörünün de bu hedef doğrultusunda yeni istihdam alanları yaratmasına ve iyi yetişmiş genç işgücünü kucaklamasına kaçınılmaz gözüyle bakılıyor. Yazılımı bir meslek olarak seçerken bu sektörün Türkiye deki durumu hakkında kısa bir bilgi vermek isteriz. Bugün yazılımın tüm sektörler ve gündelik yaşam için önemi, dijitalleşmenin tüm dünyada artık bir standart haline gelmesinden kaynaklanmaktadır. Geleceğin dünyasında yazılım olmaksızın herhangi bir servisi veya cihazı çalıştırmak mümkün olamayacaktır. İnsanoğlunun bilgi mirası internetin ve mobil cihazların etkisiyle hızla dijital ortamlara aktarılırken, yazılım mimarileri ve yazılım geliştirme araçları, tüm bu dönüşümün merkezinde yer almaktadır. Bu nedenle gelişmiş G8 ülkelerinde toplam bilişim yatırımlarının yüzde 70 i yazılım ve hizmetlere, yüzde 30 u ise donanım harcamalarına ayrılmaktadır. Türkiye deki yatırım eğilimi ise düne kadar bu görünümle tam zıt bir konumda yer almakla birlikte bugün artık yazılımın da yatırım açısından değeri öne çıkmaktadır. Son yıllarda ilgili tüm kesimler, yazılımın ekonomi için gerçek bir değer olduğunu kabul etmektedir. Hükümetin de desteğiyle teşvik uygulamaları ve teknoparklara yapılan yatırımlar çerçevesinde yazılım geliştirme Ar-Ge projeleri kapsamında değerlendirilmeye başlamıştır. 9

10 Yazılım ihracat kalemi haline geliyor Yazılımın meslek olarak en belirgin karakteri, bilgili ve eğitimli insanların biraraya geldiği ve ortaya katma değerli bir çözüm koymak için yapılan bir iş olmasıdır. Yazılım yenilikçi iş modelleriyle ekonomide geniş bir oyun alanı yaratır ve kişiye ufku açık bir iş ortamı sunar. Tarımdan sağlığa, farklı mühendislik alanlarından e-ticarete yazılım, yenilikçi projeleri ve girişimleri ile bütün dünyada sermaye desteğini çeken öncelikli sektörler arasında yer alır. Hükümetler yazılım sektörüne verilen her desteğin ve olumlu katkının misliyle ekonomiye geri döneceğinin farkındadır. Yaşlanan Batı ülkeleri karşısında 100 milyona yaklaşan nüfusu ile Türkiye, 2023 te 500 milyar dolarlık ihracat hedefi ile güçlü bir ekonomi haline gelmeyi planlıyor. Dolayısıyla yazılım sektörünün de bu hedef doğrultusunda yeni istihdam alanları ile nitelikli ve iyi yetişmiş genç işgücünü kucaklaması kaçınılmazdır. Bugün yazılım diğer tüm ihraç kalemleri içinde çok küçük bir oran oluşturmasına karşın yazılımın ihracat içindeki payı da her geçen yıl artış göstermeye devam ediyor. Türkiye Bilişim Sanayicileri Derneği nin (TÜBİSAD) verilerine göre Türkiye de 2011 yılında yazılım sektörünün cirosu 4,2 milyar TL oldu yılında Türkiye bilişim sektörünün 732,5 milyon TL olarak gerçekleşen toplam ihracatı içinde yazılımın payı 455,9 milyon TL oldu. TBD Bilişim 2011 Değerlendirme Raporu, Türkiye nin bu konudaki vizyonunu da yansıtıyor: Türkiye 2023 hedefi için 1,7 trilyon dolar Gayri Safi Yurt İçi Hasıla büyüklüğüne ulaşması gerekmektedir. Bilişim sektörü yeni sektörler kapsamında yazılım, optik, bioteknoloji, nanoteknoloji ve benzerleri gibi yeni teknolojik sektörler arasında anılmaktadır. Bu gruptan 2023 yılında erişilmesi beklenen hedef ise 15 milyar ABD Doları dır. Türkiye nin 2023 hedeflerine ulaşması için 2023 yılına kadar her yıl GSYİH sının yüzde 6.7, ihracatının yüzde 12.1 ve bilişim sektörünün ise yüzde 13.8 büyümesi ve tüm bunların dışında da ortalama yüzde 6,5 tan az olmamak üzere büyüme hedefini yakalaması gerekmektedir. Türkiye bilişim ihracatı 2010 yılında yazılım, donanım ve hizmet toplamı olarak 730 milyon dolar oldu. Bilişim ihracatının net olmamakla birlikte 2023 için 5 milyar dolarlık hedef olduğu düşünülürse büyüme oranının her yıl en az yüzde 16 olması bekleniyor. Yazılım da benzer bir performans izleyerek Cumhuriyet in 100. yılında binlerce yetişmiş insanı istihdam edecek bir büyüklüğe erişecektir. 10 BİLGE ADAM YAZILIM MESLEĞİ EL KİTABI / 2012

11 Yazılım mesleği ve uzmanlıklar Yazılım sektörü, uzmanlığa göre farklılaşan zengin iş pozisyonları bu alanda çalışmayı düşünen adayların ilgi ve eğilimlerine göre tercih yapma şansı sunar. Yazılımcının çalışma sahası çok geniştir. Teknolojiyi üreten firmalardan, teknolojiyi kullanan işletmelere; eğitim ve danışmanlık firmalarından yazılımevlerine kadar geniş bir yelpazede yazılımcı zengin kariyer olanaklarına sahiptir. Yazılım sektöründe, farklı ihtiyaçların gelişmesi nedeniyle aslında birbirine pek benzemeyen uzmanlar ve dolayısıyla iş tanımları söz konusudur. Başka bir ifade ile Sistem Analisti, Uygulama Geliştirici, Web Geliştirici, Test Uzmanı, Yazılım Mimarı veya Veritabanı Uzmanı, Tester, vb. meslekler genel anlamda yazılımcı olarak adlandırılsalar bile farklı konularla uğraşmaktadırlar. Yazılım işi günümüzde çok sayıda uzmanlık alanına bölünmüştür; bu bölünme teknolojilerdeki gelişme ve iş modellerindeki farklılaşma ile birlikte daha da artması ve yeni iş tanımlarının ortaya çıkması beklenmektedir. Yazılımın bu anlamda teknolojiye meraklı gençler için bereketli bir meslek olması, işte bu uzmanlıkların artarak bilginin derinleşmesinden kaynaklanmaktadır. Ancak bereketin başka bir kaynağı da vardır. Ekonominin yapılanması içinde sadece teknolojiler değil teknolojinin kullanıldığı tüm sektörler, kendine özgü iş süreçleri ve verimlilik sorunları nedeniyle kendilerine özel yazılımlar kullanabilmektedir. Kurumsal kaynak planlama yazılımları başta olmak üzere sektöre özel bazı iş uygulamaları, yazılımcının çoğu kez sektöre ilişkin bir uzmanlaşmaya yönelmesini ve özel bir deneyim edinmesini zorunlu kılabilmektedir. Kuşkusuz böyle bir pratik edinme teknoloji temelinde mesleki tanımların yerleşmesiyle anlam kazanmaktadır. Bu çerçevede yazılım işinde ana hatlarıyla hangi meslekler söz konusudur? Bilişim alanında ISCO-88, GAHFA, SFIA, GRIP ve CompTIA TCC gibi bu alanda uzman ya da yetkili kurumlar, endüstrideki meslek tanımlarını bazı standartlarla ortaya koyma çabasındadır. Yazılım bağlantılı mesleklerin çeşitliliği konusunda fikir edinmek isterseniz örneğin dünyanın önde gelen insan kaynakları firmalarından Monster ın web sitesindeki bilişim meslekleri bölümüne bakmanız yeterlidir. bağlantısında Software Developer, Web Developer ve Database Management gibi sadece yazılımı ilgilendiren bölümlerde onlarca iş tanımı göreceksiniz. Aynı şekilde CompTIA nın TechCareer Compass sitesi de meslek tanımları itibarıyla size geniş bir bilgi sunabilir. Kaynak: 11

12 Bugün yazılım geliştirmek için yazılıma konu olan iş problemini anlamak ve buna uygun yazılım çözümünü tasarlamaktan; ilgili yazılım teknolojilerini kullanarak tasarlanan yazılımın kodlamaları gerçekleştirmeye; farklı işletim platformları arasındaki uygulamaların tutarlılığını sağlamaktan, iş akışlarının ve kurumsal data nın analizi ve raporlanmasına kadar çok sayıda görev, yazılımcıların farklı meslek tanımlarının sınırlarını çizmektedir. Bu nedenle en temel yazılım mesleklerini şöyle sıralayabiliriz: Analist Programcı; Yazılım Uzmanı; Test Uzmanı; Uygulama Geliştirici; Yazılım Mimarı; Veritabanı Uzmanı; Proje Yöneticisi; Uygulama Analisti; Yazılım Test Uzmanı; Teknik Danışman; Bilgi İşlem Yöneticisi; Veritabanı Yöneticisi; Sharepoint Developer; Sharepoint Administrator; İş Zekası Uzmanı. Çok geniş bir tercih alanı Yazılım bu bağlamda kişiye geniş bir seçim özgürlüğü verir. Temel Windows programlamayı öğrenen bir kişi isterse iş uygulamaları geliştirmeye yönelebilir veya web tarafına kayarak e-ticaret gibi konularla uğraşabilir. Tabletlerin ve cep telefonlarının yaygınlaşması sonucu mobil uygulama geliştirme de son yılların en popüler konuları arasında yer almaktadır. Ayrıca kurumsal belge yönetimi ve işakışı sistemleri tasarlamak (SharePoint) veya İş Zekası (BI - Business Intelligence) uygulamaları alanında derinleşmek de yazılımcılara en geniş ölçekte kurumsal bakış açısı kazandırır. İnternetin kurumlara geniş ölçekli iş yapma olanağı tanıması veri hacmini her geçen gün artırmakta ve bu da Veritabanı Yönetimi başta olmak üzere bir dizi işi gündeme getirmektedir. Örneğin, geniş hacimli verinin çeşitli şekillerde analiz edilmesi ile şirket için anlamlı sonuçlar üreten İş Zekası uygulamaları, kurum genelindeki karar alma sistemlerinin temelini oluşturur. Yazılımcı nerelerde çalışabilir? Bu nedenle öncelikle yazılım ve veritabanı alanında uzmanlaşmayı hedefliyorsanız çalışabileceğiniz iş ortamları hakkında bilgi sahibi olmalısınız. Yazılım geliştirme ve veritabanı yönetimi alanında çalışan kişiler, masanın her iki tarafında da iş bulma avantajına sahiptir. Başka bir ifadeyle teknolojiyi üretenler de kullananlar da yazılımcılara gereksinim duyar. Örneğin, Microsoft veya Oracle gibi kendi yazılımlarını kurumlara sunan teknoloji markalarının pazardaki işortakları, daima nitelikli ve yetkin yazılım uzmanlarına ihtiyaç duyar. Öte yandan bu teknolojileri kullanarak rekabet ortamında verimlilik ve üretkenliklerini artırmayı hedefleyen şirketler de kendi bilişim departmanlarında istihdam etmek amacıyla yazılım uzmanları bulundurmak zorundadır. Yazılım konusunda kendisini yetiştiren bireyler, yazılımevlerinde iş bulabileceği gibi girişimcilik niteliklerine göre kendi şirketlerini kurabilir ve pazarda uygun buldukları boş bir alanda kendi iş uygulamalarını geliştirmeye başlayabilir. Yazılımcının bir başka çalışma alanı ise eğitim ve danışmanlık kurumlarıdır. Kurumlarda çalışanların yazılımları daha etkin kullanması, mevcut yazılımların iyileştirilmesi ve standartlara uygun hale getirilmesi gibi konularda çalışan şirketlerde yazılımcılara her zaman ihtiyaç duyulur. 12 BİLGE ADAM YAZILIM MESLEĞİ EL KİTABI / 2012

13 Yazılımcı olmak için gerekli özelliklere sahip misiniz? Yazılım sektöründe çalışmak için çok farklı nedenleriniz olabilir... Okuduğunuz bölümden memnun olmayabilir veya sıkıcı işinizi değiştirmek isteyebilirsiniz... Yazılım işinde çalışmaya karar verdiniz ancak bu mesleği yapabilmek için gerekli niteliklere sahip misiniz? Hepimizin gönlünde yatan bir meslek vardır ama bu yatkınlık, o işi yapmaya uygun bir kişi olduğumuzu göstermez. Doğru meslek seçimini belirleyen birçok etken söz konusudur. Yeteneklerimiz, beceri düzeyimiz, konuya olan ilgimiz ve sevgimiz, o işin gerektirdiği yetkinlik düzeyi, psikolojik niteliklerimiz ve daha birçok konu arzuladığımız mesleği yapıp yapamayacağımızı da belirleyen göstergelerdir. Örneğin, yazılımcı olmak için nedenlerinizi gözden geçirelim: 1. Okuduğunuz yüksek öğrenim dalından memnun değilsiniz, yazılımı geleceğin mesleği olarak görüyor ve bu işe yönelmek istiyorsunuz. 2. İnternet girişimcisi olmak istiyorsunuz. Yenilikçi fikirleriniz var ve bu fikirleri web e yansıtarak para kazanmayı hedefliyorsunuz. 3. Başka bir sektörde sıkıcı bir iş yapıyorsunuz ve yazılımcı olarak şansınızı denemek istiyorsunuz. Ama öncelikle işi öğrenmeniz gerekiyor. 4. Tüm dünyada geçerli bir işe ihtiyacınız var ve yazılım bu anlamda size uluslararası bir kariyer vaat ediyor. 5. Üniversitelerin, matematik, fizik ve istatistik gibi kolay istihdam alanı olmayan ve yazılıma yatkın.... ve burada sayamayacağımız daha birçok neden sizi yazılıma yönlendirebilir. 13

14 Peki, kişisel nitelikleriniz itibarıyla yazılım işine uygun bir profil sergiliyor musunuz? Karar vermeden önce şunları bilmenizde büyük bir fayda görüyoruz. Yazılım bireysel bir iş olmaktan çok işbölümü gerektiren ve disiplinlerarası bir meslektir. Yazılım işi yoğun odaklanma ve titizlik gerektirir. Özellikle sistem analizi ve kodlama bilgisayar başında yoğun ve uzun saatler geçirmenizi gerektirebilir. Yazılım kalitesi ve standartları, üretilen işin de niteliğini belirler. Yazılımcı bu konularda detaycı olmak durumundadır. Analitik bir düşünce yapısı ve raporlama alışkanlığı yazılım işinin temelini oluşturur. Yazılım teknolojisi sürekli yenilenen ve gelişen bir alandır. Bu nedenle bir yazılımcı hangi yaşta olursa olsun öğrenmeye açık olmalıdır. Fi tarihinde alınmış bir eğitim, yepyeni bir iş pozisyonuna başvururken yetersiz kalabilir. Dolayısıyla yazılımcı yetkinlik ve beceri düzeyini daima güncel tutmak zorundadır. Yazılım sadece teknolojilere ve uygulama geliştirme tekniklerine odaklanarak yapılan bir şey değildir. Günlük yaşam pratiği içinde yazılımcı, hizmet verdiği işletmenin ve hatta sektörün sorunları hakkında bilgili olmak zorundadır. Yazılım işi, bireysel tatmin düzeyi yüksek bir meslektir. Gerek bireysel amaçlı olsun, gerekse iş, yazılımlar, sağladıkları verimlilik ve üretkenlikle iş ve yaşam kalitesini bir üst seviyeye taşırken, insanların daha konforlu ve nitelikli bir yaşam sürmesini sağlarlar. Ayrıca yazılım mesleğinde yenilikçi fikirlerinizi hayata geçirebilir, geçiminizi sağlamanın çok ötesinde teknolojiyi akıllıca kullanarak kendinize ve başkalarına yeni iş olanakları yaratacak parlak girişimlerin öncüsü olabilirsiniz. 14 BİLGE ADAM YAZILIM MESLEĞİ EL KİTABI / 2012

15 Herkes yazılımcı olmak için eğitim görmez ama kararlı her birey yazılımcı olabilir Bilgisayar Mühendisliği ve Yazılım Mühendisliği gibi bölümler dışında kalan ancak yazılımla ilgili mühendislik ve fakültelerden mezun olan birçok genç bu alanda başarılı olabiliyor. Yazılım işi, istihdam olanakları sınırlı düzeyde olan fizik, matematik ve istatistik gibi yüksek öğrenim bölümlerinden mezun gençlerin hızla yükselebileceği iş alanlarından birini oluşturuyor. Küresel ekonomide yaşanan gelişmeler nedeniyle işsizliğin yaygın olduğu günümüzde Türkiye, dinamik büyüme temposuyla 2011 yılında işsiz sayısını 431 bin kişi azaltmayı başardı. Buna rağmen eğitimli işsiz ordusu Türkiye ekonomisi için bir sancı kaynağı olmayı sürdürüyor. Toplam işsizler içinde önemli bir grubu oluşturan yüksekokul ve fakülte diplomalı işsizlerin sayısı 2011 de 21 bin kişilik artışla 467 bine yükselirken maalesef eğitimli işsiz ordusu Türkiye ekonomisinin kaynakları üzerinde de ciddi bir baskı oluşturuyor. Her 5 işsizden birinin üniversite diplomalı olması, Türkiye nin eğitim kaynaklarında da israfa yol açıyor. Üniversiteli diplomalı işsizlerin büyük bölümünü, iş ve yönetimle ilgili bölümleri bitirenler (164 bin işsiz) oluşturuyor. Onu öğretmenlik ve eğitim bilimleri (24 bin) mezunları ile mühendisler (45 bin) izliyor. Aynı şekilde mimarlık ve inşaat mezunu işsiz 18 bin genç de kariyer arayışlarını sürdürüyor... Bu arada fizik mezunu 17 bin, matematik ve istatistik mezunu olarak ise 5 bin işsiz bulunuyor. Oysa tüm bu eğitim dalları iyi yönlendirme ve gelişen bilişim pazarına uygun sertifikasyon programlarıyla desteklenmesi durumunda, eğitim görmüş bu kesimin, sektörde yaşanan nitelikli işgücü açığını karşılaması mümkündür. Özellikle analiz ve raporlama becerisi gerektiren yazılım mesleğinde matematik, fizik ve istatistik mezunlarının ciddi başarılar kaydettiği de bilinen gerçekler arasındadır. Zaten son yıllarda bilişim sektöründe istihdam edilen nitelikli işgücünün önemli bir kesimi bu okulların mezunları arasından çıkmaktadır. 15