VERGİ İNCELEMELERİ, VERGİ UYUŞMAZLIKLARI VE ÇÖZÜM YOLLARI. SMMM HASAN BOZKURT Mersin SMMM Odası Vergi Mevzuatı Komitesi Üyesi

Transkript

1 VERGİ İNCELEMELERİ, VERGİ UYUŞMAZLIKLARI VE ÇÖZÜM YOLLARI SMMM HASAN BOZKURT Mersin SMMM Odası Vergi Mevzuatı Komitesi Üyesi

2 2 2

3 3 3

4 İZAHA DAVET MÜESSESESİ İzaha Davet Müessesesi, verginin ziyaa uğradığına delalet eden emareler bulunduğuna dair yetkili merciler tarafından yapılmış ön tespitlerle ilgili olarak aynı merciler tarafından mükelleflerden açıklama talep edilmesidir. Bu müessese, 213 sayılı V.U.K. nun daha önce yürürlükten kaldırılmış 370. maddesi İzaha Davet başlığıyla yeniden düzenlenmek suretiyle 6728 sayılı kanunla ( /29796 Res.Gaz.) ihdas edilmiştir. 4 4

5 İZAHA DAVET MÜESSESESİ Maliye Bakanlığı,bu müessesenin uygulamasıyla ilgili hususları 482 Sıra No.lu V.U.K. Genel Tebliği ile düzenlemiş ve tarihinden itibaren yürürlüğe koymuştur. Bu müessesenin getiriliş amacı; - İdare ve mükellefler arasındaki uyuşmazlıkların azaltılması, - İdarenin daha etkin ve verimli çalışması, - Olayların gerçek mahiyetinin tespit edilmesine mükelleflerin daha çok katkıda bulunması, - Vergiye gönüllü uyumun artırılmasıdır. 5 5

6 İZAHA DAVET MÜESSESESİ İzaha Davetin Konuları : - Ba / Bs Bildirim Formlarındaki Bilgilerin Analizleri, - Kredi Kartı Satış Bilgileri ile KDV Beyanlarının Karşılaştırılması, -Yıllık Beyanlar ile Muhtasar/Prim Hizmet Beyanları Karşılaştırılması, - Çeşitli Kurumlardan Alınan Bilgiler ve Asgari Ücret Tarifesi ile KDV Beyanları Analizi, - Yıllık Gelir ve Kurumlar Beyannamelerindeki İndirimlerin Analizi, - Dağıtılan Kar Paylarından Tevkifat Yapmadığı Tespit Edilenler, - Geçmiş Yıl Zararları Yönünden Analiz, - İştirak Kazançlarını ilgili Hesapta Göstermeyenler, 6 6

7 İZAHA DAVET MÜESSESESİ İzaha Davetin Konuları : - Kurumlar Vergisi Kanunu nun 5/1-e. Maddesindeki İstisna Analizi, - Örtülü Sermaye Analizi, - Ortaklardan Alacaklar İçin Hesaplanan Faizlerin Analizi, - Ortaklık Hak veya Paylarını Elden Çıkardıkları Halde Beyanda Bulunmayan Ltd. Şti. Ortakları, - Gayrimenkul Alım/ Satım Bedelini Eksik Beyan Edenlerin Tespiti, - Gayrimenkullere İlişkin Değ.Art. Kazançları Analizi, - GMSİ Beyan Etmeyen veya Noksan Beyan Edenler, - Sahte veya MİYB Kullanılması Durumunda. 7 7

8 8 8

9 İZAHA DAVET MÜESSESESİ Ön Tespit: Vergi incelemesine yetkili olanlar ve /veya mükellefler veya mükelleflerle ilişkili gerçek ve tüzel kişilerden bilgi toplamaya yetkili kılınanlar tarafından elde edilen bilgi, bulgu ve verilerin İzah Değerlendirme Komisyonuna intikali sonucunda anılan komisyon tarafından verginin ziyaa uğramış olabileceği ve mükellefin izaha davet edilebileceği yönündeki tespiti ifade eder. 9 9

10 İZAHA DAVET MÜESSESESİ Ön Tespitin Şartları : -Vergi İncelemesine Başlanılmamış veya Takdir Komisyonuna sevk yapılmamış olması, - Mükellef hakkında ihbarda bulunulmamış olması. ( Ön tespitle ilgisi olmayan ihbarlar hariç ) Maliye Bakanlığı tarafından, Gelir İdaresi Başkanlığı ve Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı bünyesinde yeterli sayıda İzah Değerlendirme Komisyonu oluşturulmuştur

11 İZAHA DAVET MÜESSESESİ Gelir İdaresi Başkanlığı bünyesinde kurulan komisyonlar: -Vergi Dairesi Başkanlıklarındaki komisyon; Vergi Dairesi Başkanı veya Grup Müdürünün başkanlığında 2 Vergi Dairesi Müdüründen olmak üzere 3 kişiden oluşur. Vergi Dairesi Başkanlıklarında birden fazla komisyon kurulması mümkündür. - Defterdarlıklardaki komisyon; Defterdar veya Defterdar Yardımcısının başkanlığında Gelir Müdürü ve Vergi Dairesi Müdüründen olmak üzere 3 kişiden oluşur

12 İZAHA DAVET MÜESSESESİ Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı bünyesinde kurulan komisyonlar: Başkanlıkta ve Başkanlıkça uygun görülen Grup Başkanlıklarında, biri komisyon başkanı olarak belirlenecek 3 Vergi Müfettişinden oluşur. Başkanlıkta ve Grup Başkanlıklarında birden fazla komisyon kurulması mümkündür. İzah Değerlendirme Komisyonları, kendisine gelen bilgi ve verilere göre ön tespiti yapar ve izaha davet yazısını haklarında ön tespit yapılanlara tebliğ edilmek üzere gönderir. Daha sonra kendisine gelen izahları değerlendirip sonuçlandırır

13 İZAHA DAVET MÜESSESESİ İzahın Değerlendirilmesi: 1- İzah; Ziyaa Uğratılmış Olabilecek Vergiyi Doğrular ise, İzah tarihinden itibaren 15 gün içinde hiç verilmemiş beyannamenin / noksan beyannamenin verilmesi, ödeme süresi geçmiş vergi aslı ile izah zammının ödenmesi şartıyla vergi ziyaı cezası % 20 oranında kesilir. 2- Verginin Ziyaa Uğratılmadığı Yönünde Olursa; a) İzah Yeterli Görülürse mükellef hakkında incelemeye ve takdire sevk işlemi yapılmaz

14 İZAHA DAVET MÜESSESESİ İzahın Değerlendirilmesi: b) Yapılan İzahın Yeterli Bulunmaması halinde, İzah tarihinden itibaren 15 gün içinde hiç verilmemiş beyannamenin / noksan beyannamenin verilmesi, ödeme süresi geçmiş vergi aslı ile izah zammının ödenmesi şartıyla vergi ziyaı cezası % 20 oranında kesilir. Aksi durumda, mükellef hakkında incelemeye veya takdir sevk işlemleri yapılır. Diğer yandan verilen beyanname üzerine tahakkuk eden vergi ve izah zammı süresinde ödenmez ise vergi ziyaı cezası % 50 oranında kesilir. Kesilen cezalar için tarhiyat sonrası uzlaşma istenebilir. İzah Zammı Gecikme Faizi 14 14

15 15 15

16 16 16

17 VERGİ İNCELEMESİ Vergi İncelemesi : Ödenmesi gereken vergilerin doğruluğunu araştırmak, tespit etmek ve sağlamaktır. İncelemeye Yetkililer : - Vergi Müfettişleri, - Vergi Müfettiş Yardımcıları, - İlin en büyük Mal Memuru -Vergi Dairesi Müdürleri

18 VERGİ İNCELEMESİ İlin en büyük Mal Memuru; Vergi Dairesi Başkanlığı olan İllerde Vergi Dairesi Başkanı, diğer İllerde Defterdardır. Ayrıca, Gelir İdaresinin merkez ve taşra teşkilatında Müdür kadrolarında görev yapanlar da vergi incelemesine yetkilidir

19 VERGİ İNCELEMESİ İncelemenin Zamanı: İnceleme, içinde bulunulan hesap dönemi de dahil olmak üzere, tarh zamanaşımı süresi sonuna kadar her zaman yapılabilir. Önceden inceleme yapılmış olması yeniden incelemeye engel değildir. İncelemenin ne zaman yapılacağı konusunda mükellefe haber verilmesi zorunluluğu yoktur

20 VERGİ İNCELEMESİ İncelemenin Yeri: Asıl kural incelemeye tabi olanın işyerinde yapılmasıdır. İşyerinin müsait olmaması, işin terk edilmesi vb. zorunlu durumlarda veya mükellef isterse inceleme dairede yapılabilir. Böyle bir durumda incelenecek defter ve belgeler yazı ile istenir. Mazeretsiz olarak defter ve belgeleri getirmeyenler ibraz etmemiş sayılırlar

21 VERGİ İNCELEMESİ İncelemede Uyulacak Esaslar : 1- İnceleme Elemanının incelemeye başlamadan önce incelemeye yetkili olduğunu gösteren resmi kimliğini göstermesi ve incelemenin konusunu mükellefe açıklaması gerekir. 2- İncelemeye başlama tutanağı düzenlenip bir örneği mükellefe verilir. 3- Mükellefin işyerinde yapılan incelemelerde mükellefin muvafakati olmadan resmi çalışma saatleri dışında inceleme yapılamaz

22 VERGİ İNCELEMESİ İncelemede Uyulacak Esaslar : 4- İnceleme bitiminde bir belge düzenlenip bir örneği mükellefe verilir. 5- Vergi kanunları ve bu kanunlara dayanılarak yapılan düzenlemelere aykırı vergi inceleme raporu düzenlenemez. 6- Tam incelemenin 1 yıl, sınırlı incelemenin 6 ay içinde tamamlanması esastır. Bitmezse yetkili makamdan ek süre alınabilir

23 VERGİ İNCELEMESİ İnceleme Tutanakları : İnceleme sonucunda vergilendirme ile ilgili olay ve hesap durumları tutanakla tespit edilir. Yapılan tespitlere ilişkin itirazlar varsa bunlar da tutanağa yazılır. Bu şekilde düzenlenen tutanak imzalandıktan sonra bir örneği nezdinde inceleme yapılana verilir

24 İnceleme Tutanakları : VERGİ İNCELEMESİ İlgililer tutanağı imzalamaktan çekindikleri takdirde, ilgililerin rızasına bakılmaksızın incelenen defter ve belgelere el konulur ve inceleme sonucu tarh edilen cezalı vergiler kesinleşinceye kadar verilmez. İlgililer her zaman bu tutanakları imzalayarak defter ve belgeleri geri alabilirler. Ancak bu defterlerin suç delili olmaması şarttır

25 VERGİ İNCELEMESİ Aramalı İncelemeler : İhbar veya yapılan incelemeler dolayısıyla bir mükellefin vergi kaçırdığına delalet eden emareler bulunursa, bu mükellef veya kaçakçılıkla ilgisi görülen diğer kişiler nezdinde ve bunların üzerinde arama yapılabilir. ( İlgililerin işyerleri ve gerektiğinde ev ve üstleri de aranabilir )

26 Aramalı İncelemeler : VERGİ İNCELEMESİ Arama yapılabilmesi için; -İncelemeye yetkili olanların gerek görmesi ve gerekçeli bir yazı ile arama kararı verilmesini yetkili Sulh Yargıcından bunu istemesi, - Sulh Yargıcının istenilen yerlerde arama yapılmasına karar vermesi, şarttır. Aramalı İncelemeler acele ve her işten önce yapılıp sonuçlandırılır

27 27 27

28 VERGİ UYUŞMAZLIKLARI Vergi Uyuşmazlıklarının Çıkış Nedenleri: Vergi Mükelleflerinden Kaynaklanan Uyuşmazlıklar: İyi niyetli bir mükellef bir olayda kendisinin haklı, idarenin haksız olduğu düşüncesiyle yargı yoluna başvurabilir. Örneğin, mükellef bir olay veya durumun vergiye tabi olmaması gerektiğini veya daha düşük oranda vergilendirilmesi gerektiği inancı ile uyuşmazlık doğurabilir

29 VERGİ UYUŞMAZLIKLARI Vergi Uyuşmazlıklarının Çıkış Nedenleri: Vergi Mükelleflerinden Kaynaklanan Uyuşmazlıklar: Kötü niyetli mükelleflerin doğurabileceği uyuşmazlıkların ise sınırı yoktur. Böyle bir mükellef yasalardaki açık kapıları zorlar, yasaları kendi lehine en olmayacak şekilde yorumlar, vergi olayının maddi yönünü gerçeğe uygun olarak yansıttırmaz, üstelik her konuda haksız olduğuna inansa dahi sırf vergi ödemeyi ertelemek için kanun yollarına başvurabilir

30 VERGİ UYUŞMAZLIKLARI Vergi Uyuşmazlıklarının Çıkış Nedenleri: Vergi İdaresinden Kaynaklanan Uyuşmazlıklar: Bu tür uyuşmazlıklar vergi idaresinin kendi bünyesinde mükellef aleyhine doğurduğu uyuşmazlıklardır. Vergi incelemesi, Takdir Komisyonu kararlarıyla veya Vergi Dairesince diğer yollarla belirlediği matrah üzerinden cezalı tarhiyat yapmasıyla uyuşmazlıklar doğabilir

31 VERGİ UYUŞMAZLIKLARININ ÇÖZÜM YOLLARI İDARİ AŞAMADA ÇÖZÜM YOLLARI YARGI YOLUYLA ÇÖZÜM YOLLARI Uzlaşma Dava Açılması Hataların Düzeltilmesi Cezalarda İndirim Pişmanlık ve Islah 31 31

32 32 32

33 TARHİYAT ÖNCESİ UZLAŞMA Vergi incelemesine dayalı olarak tarh edilecek vergilerle kesilecek cezalarda (359. maddedeki fiillerle vergi ziyaına sebebiyet verilmesi hariç ) tarhiyat öncesi uzlaşma yapılabilir. Uzlaşılan vergi miktarı üzerinden, V.U.K. nun 112. maddesine göre verginin normal vade tarihinden uzlaşma tutanağının imzalandığı tarihe kadar geçen süre için gecikme faizi hesaplanır. Tarhiyat öncesi uzlaşmanın temin edilememiş veya uzlaşma müzakeresinde uzlaşmaya varılamamış olması halinde mükellefler veya ceza muhatabı olanlar verginin tarhından ve cezanın kesilmesinden sonra uzlaşma talep edemezler

34 TARHİYAT ÖNCESİ UZLAŞMA Tarhiyat öncesi uzlaşmayı mükellef talep edebileceği gibi, inceleme elemanının daveti üzerine de yapılabilir. Uzlaşma günü ve saati uzlaşma gününden en az 15 gün önce mükellefe bir yazıyla bildirilebilir veya inceleme tutanağına yazılabilir. Uzlaşmaya davet yazısının mükellefin bilinen adresinde tebliğ edilememesi, mükellefin yazıda belirtilen yer ve tarihte uzlaşma davetine uymaması, uzlaşma tutanağını imzalamaması veya itirazi kayıtla imzalaması halinde uzlaşma temin edilememiş sayılır. Uzlaşma görüşmeleri inceleme yapan denetim elemanlarından oluşan bir komisyon ( incelemeyi yapan hariç ) ile mükellef arasında yapılır. Mükellefler toplantı sırasında görüşlerini açıklamak üzere bir meslek mensubunu da komisyonda bulundurabilir

35 TARHİYAT ÖNCESİ UZLAŞMA Uzlaşılan vergi ve cezaların ödeme zamanı : Üzerinde uzlaşılan vergi ve cezalar; uzlaşma tutanağı vergi ve cezaların normal ödeme sürelerinden önce tebliğ edilmişse yasal ödeme sürelerinde, ödeme süreleri kısmen veya tamamen geçtikten sonra tebliğ edilmiş ise uzlaşma tutanağının tebliğ tarihinden itibaren 1 ay içerisinde ödenir. Uzlaşma tutanakları kesindir hem idareyi hem mükellefi bağlar. Uzlaşılan vergi ve cezalar dava ve şikayet konusu yapılamaz

36 TARHİYAT SONRASI UZLAŞMA Tarhiyat sonrası uzlaşma; vergi ve ceza ihbarnamelerinin tebliğinden sonra başvurulabilecek bir yoldur. Tarhiyat sonrası uzlaşma kapsamına; -İkmalen, re sen ve idarece tarh edilen vergi, resim ve harçlar, - Kesilen Vergi Ziyaı Cezaları girmektedir. ( 359.maddede yazılı fiiler nedeniyle kesilenler hariç ) Genel Usulsüzlük Cezaları, Özel Usulsüzlük Cezaları, MTV ye ilişkin vergi ve cezalar ile beyana dayanan tarhiyatlar, tarhiyat sonrası uzlaşma kapsamına girmez. Tarhiyat sonrası uzlaşma için vergi ve ceza ihbarnamelerinin tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içerisinde başvurulması gerekir

37 TARHİYAT SONRASI UZLAŞMA Tarhiyat sonrası uzlaşma için mükellef veya vekili, tüzel kişilerde yasal temsilcisi tarafından yetkili uzlaşma komisyonuna yazılı başvuru yapılması gerekir. Tarhiyat sonrası uzlaşma komisyonları yetki sınırlarına göre; - Malmüdürlüğü Uzlaşma Komisyonu, -Vergi Dairesi Uzlaşma Komisyonu, - Defterdarlık Uzlaşma Komisyonu, - Vergi Dairesi Başkanlığı Uzlaşma Komisyonu, - Vergi Daireleri Koordinasyon Uzlaşma Komisyonu, GİB - Merkezi Uzlaşma Komisyonu şeklinde kurulurlar. Tarhiyat sonrası uzlaşmaya başvurabilmek için; vergi hatası, yanılma, kanuna yeterince nüfuz edilememesi, yargı ile idare arasında görüş ayrılıklarının bulunması gerekir

38 TARHİYAT SONRASI UZLAŞMA Mükellefin uzlaşma talebi üzerine, yetkili uzlaşma komisyonu tarafından görüşmenin yapılacağı yer, tarihi ve saati bir yazıyla uzlaşma gününden en az 15 gün önce mükellefe tebliğ edilir. Uzlaşmaya davet yazısının mükellefin bilinen adresinde tebliğ edilememesi, mükellefin yazıda belirtilen yer ve tarihte uzlaşma davetine uymaması, uzlaşma tutanağını imzalamaması veya itirazi kayıtla imzalaması halinde uzlaşma temin edilememiş sayılır. Uzlaşma görüşmeleri komisyon ile mükellef arasında yapılır. Mükellefler toplantı sırasında görüşlerini açıklamak üzere bir meslek mensubunu da komisyonda bulundurabilir

39 TARHİYAT SONRASI UZLAŞMA Uzlaşılan vergi ve cezaların ödeme zamanı : Üzerinde uzlaşılan vergi ve cezalar; uzlaşma tutanağı vergi ve cezaların normal ödeme sürelerinden önce tebliğ edilmişse yasal ödeme sürelerinde, ödeme süreleri kısmen veya tamamen geçtikten sonra tebliğ edilmiş ise uzlaşma tutanağının tebliğ tarihinden itibaren 1 ay içerisinde ödenir. Uzlaşılan vergi miktarı üzerinden, verginin normal vade tarihinden uzlaşma tutanağının imzalandığı tarihe kadar geçen süre için gecikme faizi hesaplanır. ( V.U.K. nun 112. mad. ) Uzlaşma tutanakları kesindir hem idareyi hem mükellefi bağlar. Uzlaşılan vergi ve cezalar dava ve şikayet konusu yapılamaz

40 TARHİYAT SONRASI UZLAŞMA Uzlaşma sağlanamaması halinde, Mükellef; a) Dava açma süresi bitmiş veya 15 günden az kalmış ise 15 gün içinde dava açma yoluna gidebilir. b) Aynı süre içerisinde Cezalarda İndirim talep edebilir. c) Mükellef dava açma süresinin son gününe kadar, komisyonun teklif ettiği miktarı kabul ettiğini belirtir bir dilekçe ile Vergi Dairesine başvurması halinde, Uzlaşma sağlanmış sayılır. Mükellef hem dava açmış hem de uzlaşma talep etmiş ise, Vergi Mahkemesi uzlaşma sonucunu beklemek durumundadır. Beklemeden karar verilirse karar hükümsüz olur. Uzlaşma sağlanamaz ise, dava devam eder

41 41 41

42 TARHİYAT SONRASI UZLAŞMA Örnek: tarihinde => Vergi/Ceza İhbarnamesi tebliğ edildi tarihinde => Uzlaşma talep edildi tarihinde => Görüşme yapılmış ama uzlaşılamamıştır. Bu durumda, en son ne zamana kadar dava açılabilir? Dava açma süresi => Tebliğ tarihinden itibaren 30 gündür. Yani ( gün ) = dır. Uzlaşma sağlanamamış ise ve dava açma süresine ( tarihine ) 15 günden az kalmışsa dava açma süresinin son günü ( ) = tarihi olur

43 VERGİ HATALARININ DÜZELTİLMESİ Vergi Hatası; vergiye ilişkin hesaplarda veya vergilendirmede yapılan hatalar yüzünden, haksız yere fazla veya eksik vergi istenmesi veya alınmasıdır. ( V.U.K. 116.mad. ) Kanunda sayılan sebepler dışında fazla veya eksik vergi istenmesi yada ödenmesi vergi hatası sayılmaz. Vergi Hatalarının Çeşitleri : HESAP HATALARI VERGİ MATRAHINDA HATA VERGİ MİKTARINDA HATA MÜKERRER VERGİLEME VERGİLENDİRME HATALARI MÜKELLEFİN ŞAHSINDA HATA MÜKELLEFİYETTE HATA KONUDA HATA MUAFİYET VE İSTİSNA DÖNEMİNDE HATA 43 43

44 VERGİ HATALARININ DÜZELTİLMESİ Vergi Hataları; -İlgili memurun hatayı bulması veya görmesiyle, -Üst memurların incelemeleri sonucunda hatanın görülmesiyle, -Hatanın teftiş sırasında tespiti, -Hatanın vergi incelemesi sırasında tespiti ile, -Mükellefin başvurusu ile ortaya çıkarılır. Düzeltme yetkisi Vergi Dairesi Müdürüne aittir. Ancak, Vergi Dairesi Başkanlığı kurulan yerlerde Vergi Dairesi Başkanına aittir. VD Başkanı, bu yetkiyi Grup Müdürü veya Müdürlere devredebilir

45 VERGİ HATALARININ DÜZELTİLMESİ Vergi mahkemesinde dava açma süresi geçtikten sonra yaptıkları düzeltme talepleri reddolunanlar şikâyet yolu ile Maliye Bakanlığına başvurabilirler. V.U.K. nun 114.maddesinde yazılı zamanaşımı süresi dolduktan sonra meydana çıkarılan vergi hataları düzeltilemez. Ancak, düzeltme zamanaşımı süresi: a) Zamanaşımı süresinin son yılı içinde tarh ve tebliğ edilen vergilerde hatanın yapıldığı; b) İlan yolu ile tebliğ edilip dava konusu yapılmaksızın tahakkuk eden vergilerde mükellefe ödeme emrinin tebliğ edildiği; c) İhbarname ve ödeme emri ilan yoluyla tebliğ edilen vergilerde 6183 sayılı Kanuna göre haczin yapıldığı; tarihten başlayarak bir yıldan aşağı olamaz

46 CEZALARDA İNDİRİM Mükellef/Vergi Sorumlusu; İkmalen, re'sen veya idarece tarhedilen vergi ile indirim sonrası arta kalan cezalarını ihbarnamelerin tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde ilgili vergi dairesine başvurarak vadesinde veya teminat göstererek vadenin bitmesinden itibaren üç ay içinde ödeyeceğini bildirirse: 1.Vergi ziyaı cezasında birinci defada yarısı, müteakiben kesilenlerde üçte biri, 2. Usulsüzlük veya özel usulsüzlük cezasının üçte biri; İndirilir. Mükellef/VS belirtilen süre içinde ödemez veya dava konusu yaparsa bu madde hükmünden faydalandırılmaz. Bu hükümler vergi aslına tabi olmaksızın kesilen Genel Usulsüzlük ve Özel Usulsüzlük cezaları hakkında da uygulanır

47 ÇOK PİŞMANIM ABİ. BUNDAN SONRA VERGİMİ KURUŞUNA KADAR ÖDİYECEM

48 PİŞMANLIK VE ISLAH Beyana dayanan vergilerde vergi ziyaı cezasını gerektiren kanuna aykırı hareketlerini kendiliğinden bir dilekçe ile haber verenlere kanunda yazılı kayıt ve şartlara uyulması koşuluyla vergi ziyaı cezası kesilmez. Pişmanlıktan yararlanabilmek için ; -Mükellef hakkında herhangi bir ihbarda bulunulmamış olması, -Mükellef hakkında vergi incelemesine başlanmamış olması, -Matrah takdiri için Takdir Komisyonuna sevk edilmemiş olması, - Hiç verilmemiş veya noksan beyanın 15 gün içinde verilmesi, - Tahakkuk eden vergiler ile Pişmanlık Zammının 15 gün içinde ödenmesi gerekir

49 PİŞMANLIK VE ISLAH 49 49

50 50 50

51 51 51

52 VERGİ UYUŞMAZLIKLARININ YARGI YOLUYLA ÇÖZÜMÜ Vergi Yargısı; Devletin vergilendirme işlemleri dolayısıyla idare ile mükellef arasında ortaya çıkan uyuşmazlıkları hukuk kurallarını uygulamak suretiyle çözümleyerek yargısal karar verme faaliyeti olarak tanımlanabilir. Anayasamızın 73. maddesinde geçen Vergi, resim, harç ve benzeri malî yükümlülükler kanunla konulur, değiştirilir veya kaldırılır hükmü, 125. maddesinde geçen İdarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolu açıktır. hükmü ile 2575, 2576 ve 2577 sayılı yasalar vergi yargısının temel yasal dayanaklarıdır

53 VERGİ UYUŞMAZLIKLARININ YARGI YOLUYLA ÇÖZÜMÜ Vergi Yargısı Organları: Vergi yargısında uyuşmazlıkları çözümlemekle görevli yargı organları ; - Vergi Mahkemeleri - Bölge İdare Mahkemeleri (İstinaf) - Danıştay Vergi Dava Daireleri - Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu - Danıştay İçtihadı Birleştirme Kurulu 53 53

54 VERGİ UYUŞMAZLIKLARININ YARGI YOLUYLA ÇÖZÜMÜ Vergi Mahkemesinde Kimler Dava Açabilir? Mükellefler ve kendilerine vergi cezası kesilenler, tarh edilen vergilere ve kesilen cezalara karşı vergi mahkemesinde dava açabilirler. Gerçek kişiler bizzat kendileri dava açabilecekleri gibi vekilleri vasıtasıyla da dava açabilirler. Ancak, vekaleten dava açacak kişinin avukat olması şarttır. ( 1136 sayılı kanun 35.Mad. ) Küçükler ve kısıtlılar ile tüzel kişiler de vergi davalarını kanuni temsilcileri veya bunların avukat vekilleri vasıtası ile açabilirler. Vergi dairesi, tadilat ve takdir komisyonlarınca tahmin ve takdir olunan matrahlara karşı vergi mahkemesinde dava açabilir

55 VERGİ UYUŞMAZLIKLARININ YARGI YOLUYLA ÇÖZÜMÜ Vergi Davalarında Yetkili Mahkeme Hangisidir? -Uyuşmazlık konusu vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülükleri tarh ve tahakkuk ettiren, zam ve cezaları kesen, - Gümrük Kanunu na göre alınması gereken vergiler ile V.U.K. yoluyla vergi düzeltme taleplerinin reddine ilişkin işlemlerde; vergi, resim,harç ve benzeri mali yükümlülükleri tarh ve tahakkuk ettiren, sayılı A.A.T.U.Hakkında Kanun un uygulanmasında ödeme emrini düzenleyen, -Diğer uyuşmazlıklarda dava konusu işleri yapan, vergi dairesinin bulunduğu yerdeki VERGİ MAHKEMESİDİR

56 VERGİ UYUŞMAZLIKLARININ YARGI YOLUYLA ÇÖZÜMÜ Vergi Mahkemeleri Hangi Davalara Bakar? - Genel bütçeye, il özel idareleri, belediyeler ve köylere ait vergi, resim ve harçlarla benzeri mali yükümlülükler ve bunlara ilişkin zam ve cezalar ile tarife uyuşmazlıkları, - Yukarıda belirtilen konularda 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun un uygulanmasına ilişkin davalar, - Diğer kanunlarda verilen işler

57 VERGİ UYUŞMAZLIKLARININ YARGI YOLUYLA ÇÖZÜMÜ Vergi Dava Dilekçeleri Nereye Verilir? Vergi Dava Dilekçeleri ile davalara ilişkin her türlü evrak; - İlgili Vergi Mahkemesi Başkanlığına, - İlgili Vergi Mahkemesi Başkanlığına gönderilmek üzere herhangi bir Vergi Mahkemesi veya İdare Mahkemesi Başkanlığına, - İdare ve Vergi Mahkemesi bulunmayan yerlerde Asliye Hukuk Hâkimliklerine, - Yabancı ülkelerdeki Türk konsolosluklarına,verilebilir

58 VERGİ UYUŞMAZLIKLARININ YARGI YOLUYLA ÇÖZÜMÜ Vergi Dava Dilekçelerinde ; - Tarafların ve varsa vekillerin veya temsilcilerin ad ve soyadları veya unvanları ve adresleri, - Dava konusu ve sebepleri ile dayandığı deliller, - Davaya konu olan idari işlemin yazılı bildirim tarihi (tebliğ tarihi), - Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülükler ve bunların zam ve cezalarına ilişkin davalarda tam yargı davalarında uyuşmazlığın miktarı, - Vergi davalarında dava konusu verginin veya vergi cezasının nevi ve yılı, Vergi/Ceza ihbarnamelerinin tarihi ve numarası ile mükellefin vergi sicil numarası bulunmalıdır

59 VERGİ UYUŞMAZLIKLARININ YARGI YOLUYLA ÇÖZÜMÜ Ayrıca, dava konusu belgelerin asılları veya örnekleri dava dilekçesine eklenmelidir. Dava dilekçeleri yetkili mahkemeye hitaben yazılmalı ve imzalanmalıdır. Gerçek kişiler Nüfus Cüzdanı fotokopisini tüzel kişiler yetki belgelerini eklemelidir. Dilekçeler Mahkemeye 2 örnek verilmelidir. Vergi Mahkemesinde dava açabilmek için verginin tarh edilmesi, cezanın kesilmiş olması, kesinti yoluyla alınan vergilerde istihkak sahiplerine ödeme yapılmış ve kesintinin yapılmış olması gerekir. Mükellefler beyan ettikleri matrahlara ve bunun üzerinden tahakkuk eden vergilere dava açamazlar. ( Vergi hataları hariç ) 59 59

60 VERGİ UYUŞMAZLIKLARININ YARGI YOLUYLA ÇÖZÜMÜ Her idari işlem aleyhine ayrı ayrı dava açılır. Ancak, aralarında maddi veya hukuki yönden bağlılık yada sebep-sonuç ilişkisi bulunan birden fazla işleme karşı bir dilekçe ile de dava açılabilir. Vergi yargısında; her vergi türü ve dönemi için ayrı ayrı dilekçe ile dava açılması gerekir. Genel kural bu olmakla birlikte aylık dönemlere tabi KDV ve Vergi Ziyaı Cezası için aylar bazında değil bir yıla ait tüm aylık dönemleri kapsayacak şekilde yıl bazında tek dilekçe ile dava açılabilir. Aynı kural aylık veya üç aylık dönemlere tabi muhtasar beyannamelere ilişkin Stopaj Gelir Vergisi ile üçer aylık dönemlere tabi Geçici Vergi için de geçerlidir. Genel Usulsüzlük ve Özel Usulsüzlük Cezaları için yine yıl bazında ancak ayrı ayrı dilekçelerle dava açılmalıdır

61 VERGİ UYUŞMAZLIKLARININ YARGI YOLUYLA ÇÖZÜMÜ Dava dilekçeleri harç ve posta masrafı alındıktan sonra deftere kayıtları yapılır ve davacıya bir alındı verilir. Bu şekilde dava açılmış olur. Eğer herhangi bir nedenle ödemelerde noksanlık varsa tamamlanması için davacıya 30 günlük süre verilerek tamamlanması için yazı tebliğ edilir. Verilen sürede bu noksanlıklar giderilmez ise tebliğat aynı şekilde bir daha yapılır. İkinci tebliğat rağmen noksanlıklar ikmal edilmez ise davanın açılmamış sayılmasına karar verilir. Dava açma süresi; vergi ve ceza tarhiyatlarında ihbarnamelerin tebliğ tarihinden itibaren 30 gündür. Ödeme emrine karşı tebliğ tarihinden itibaren, ihtiyati tahakkuk ve ihtiyati hacze karşı uygulanma tarihinden itibaren dava açma süresi 7 gündür

62 VERGİ UYUŞMAZLIKLARININ YARGI YOLUYLA ÇÖZÜMÜ Sürelerle İlgili Genel Esaslar: Süreler, tebliğ, yayın ve ilan tarihini izleyen günden itibaren başlar. Tatil günleri süreye dahildir. Şu kadar ki, sürenin son günü tatil gününe rastlarsa, süre tatil gününü izleyen çalışma gününün bitimine kadar uzar. İYUK da yazılı süreler çalışmaya ara verme (Adli Tatil 20 Temmuz-31 Ağustos ) zamanına rastlarsa bu süreler, ara vermenin sona erdiği günü izleyen tarihten itibaren yedi gün uzamış sayılır.??? Diğer taraftan 5604 sayılı kanun gereği dava açma süreleri malî tatil ( Temmuz ) süresince işlemez. Belirtilen süreler malî tatilin bitiminden itibaren tekrar işlemeye başlar

63 VERGİ UYUŞMAZLIKLARININ YARGI YOLUYLA ÇÖZÜMÜ Dava Dilekçeleri öncelikle; a) Görev ve yetki, b) İdarî merci tecavüzü, c) Ehliyet, d) İdarî davaya konu olacak kesin ve yürütülmesi gereken bir işlem olup olmadığı, e) Süre aşımı, f) Husumet, g) 3 ve 5 inci maddelere uygun olup olmadıkları, yönlerinden sırasıyla incelenir. Bu inceleme sonunda kanuna aykırılık bulunmaz ise dava dilekçesinin birer örneği karşı tarafa savunma için tebliğ edilir. Kanuna aykırılık bulunur ise 2577 sayılı İYUK nun 15. maddesi uygulanır

64 VERGİ UYUŞMAZLIKLARININ YARGI YOLUYLA ÇÖZÜMÜ İdari Makamların Sükutu : İlgililer, haklarında idari davaya konu olabilecek bir işlem veya eylemin yapılması için idari makamlara başvurabilirler. Altmış gün içinde bir cevap verilmezse istek reddedilmiş sayılır. İlgililer altmış günün bittiği tarihten itibaren dava açma süresi içinde, konusuna göre Danıştaya, idare ve vergi mahkemelerine dava açabilirler. ( 2577 Sayılı İYUK 10.mad. ) 64 64

65 VERGİ UYUŞMAZLIKLARININ YARGI YOLUYLA ÇÖZÜMÜ Üst Makamlara Başvurma: İlgililer tarafından idari dava açılmadan önce, idari işlemin kaldırılması, geri alınması, değiştirilmesi veya yeni bir işlem yapılması üst makamdan, üst makam yoksa işlemi yapmış olan makamdan, idari dava açma süresi içinde istenebilir. Bu başvurma, işlemeye başlamış olan idari dava açma süresini durdurur. Altmış gün içinde bir cevap verilmezse istek reddedilmiş sayılır. İsteğin reddedilmesi veya reddedilmiş sayılması halinde dava açma süresi yeniden işlemeye başlar ve başvurma tarihine kadar geçmiş süre de hesaba katılır. ( 2577 Sayılı İYUK 11.mad. ) 65 65

66 VERGİ UYUŞMAZLIKLARININ Tebligat ve Cevap Verme: YARGI YOLUYLA ÇÖZÜMÜ 1. Dava dilekçelerinin ve eklerinin birer örneği davalıya, davalının vereceği savunma davacıya tebliğ olunur. 2. Davacının ikinci dilekçesi davalıya, davalının vereceği ikinci savunma da davacıya tebliğ edilir. Buna karşı davacı cevap veremez. 3. Taraflar yapılacak tebliğlere karşı, tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde cevap verebilirler

67 VERGİ UYUŞMAZLIKLARININ YARGI YOLUYLA ÇÖZÜMÜ Tarafların iddia ve savunmaları alındıktan ve dava dosyası tekemmül ettirildikten ve duruma göre bilirkişi incelemesi yaptırıldıktan sonra dava dosyası karara bağlanır. Kararların onaylı birer örnekleri taraflara tebliğ edilir. Vergi mahkemelerinde, vergi uyuşmazlıklarından doğan davaların açılması, tarh edilen vergi, resim ve harçlar ile benzeri malî yükümlerin ve bunların zam ve cezalarının dava konusu edilen bölümünün tahsil işlemlerini durdurur. ( İYUK 27/4.mad. ) 67 67

68 VERGİ UYUŞMAZLIKLARININ YARGI YOLUYLA ÇÖZÜMÜ Ödeme emri ve ihtiyati hacze karşı açılan davalarda yürütmenin durması için yürütmeyi durdurma kararının alınması gerekir. Aksi durumda, cebri tahsilat ve haciz işlemleri devam eder. Yürütmenin durdurulması kararları teminat karşılığında verilir; ancak, durumun gereklerine göre teminat aranmayabilir. Yürütmenin durdurulması talebine ilişkin karara bir defaya mahsus 7 gün içerisinde itiraz edilebilir. İtiraz üzerine verilen karar kesindir. Yürütmeyi durdurma hakkındaki kararı; Vergi Mahkemesi vermişse Bölge İdare Mahkemesine, Bölge İdare Mahkemesi vermişse en yakın Bölge İdare Mahkemesine, Danıştay Dava Dairesi vermişse Danıştay Vergi Dava Daireleri Kuruluna itiraz edilebilir

69 VERGİ UYUŞMAZLIKLARININ YARGI YOLUYLA ÇÖZÜMÜ Vergi Mahkemelerinde; Genel bütçeye, il özel idareleri, belediye ve köylere ait vergi, resim ve harçlar ile benzeri malî yükümler ve bunların zam ve cezaları ile 6183 sayılı kanunun uygulanmasından doğan uyuşmazlıklardan kaynaklanan toplam değeri; ,00 TL nı ( 2017 yılı için geçerli ) aşmayan davalar TEK HAKİM tarafından, ,00 TL nı aşan davalar KURUL tarafından çözümlenir. Bu tutar her yıl yeniden değerleme oranında arttırılır

70 VERGİ UYUŞMAZLIKLARININ YARGI YOLUYLA ÇÖZÜMÜ Vergi Mahkemesinin verdiği nihai karar taraflara tebliğ edilir. Vergi Dairesi, mahkeme kararını en geç 30 gün içinde uygulamak zorundadır. Ancak, haciz veya ihtiyati haciz uygulamalarıyla ilgili davalarda kararların kesinleşmesinden sonra işlem yapılır. Vergi Mahkemesinin 5.000,00 TL nı aşmayan davalarla ilgili kararları kesindir. İstinaf veya temyiz konusu yapılamaz. Taraflardan herhangi biri 5.000,00 TL nı aşan davalarla ilgili kararlara karşı 30 gün içinde Bölge İdare Mahkemesi nezdinde İSTİNAF yoluna başvurabilir. İstinaf, temyizin şekil ve usullerine tabidir

71 VERGİ UYUŞMAZLIKLARININ YARGI YOLUYLA ÇÖZÜMÜ Bölge İdare Mahkemesine istinaf yoluna başvurulması yürütmeyi durdurmaz. Bu nedenle, yürütmenin durdurulması talebinde bulunulması gerekir. Bölge idare mahkemesi, istinaf dilekçesini karşı tarafa tebliğ ederek 30 gün içinde cevap verilmesini ister. Bölge İdare Mahkemesi istinaf incelemesi sonucunda; - İstinaf başvurusunun reddine karar verebilir. - İstinaf başvurusunu kabul edip, Vergi Mahkemesi kararını kaldırarak yerine kendisi bir karar verebilir. Bölge İdare Mahkemesinin istinaf incelemesi sonucu verdiği kararın tutarı ,00 TL nın altında ise bu karar kesindir temyiz edilemez ,00 TL nı aşan kararlar temyiz edilebilir

72 VERGİ UYUŞMAZLIKLARININ YARGI YOLUYLA ÇÖZÜMÜ 5.000,00 TL Yİ GEÇMEYEN DAVALARDA SONUÇ 5.000, ,00 TL ARASI DAVALARDA SONUÇ ,00 TL Yİ AŞAN DAVALARDA SONUÇ VERGİ MAHKEMESİNDE DAVA AÇILIR, MAHKEMENİN VERECEĞİ KARAR KESİNDİR. VERGİ MAHKEMESİNDE DAVA AÇILIR VERGİ MAHKEMESİNDE DAVA AÇILIR İSTİNAF BAŞVURUSUNDA BULUNULAMAZ. İSTİNAF BAŞVURUSUNDA BULUNULUR ÇIKAN KARAR KESİNDİR. İSTİNAF BAŞVURUSUNDA BULUNULUR. TEMYİZE BAŞVURULAMAZ. TEMYİZE BAŞVURULAMAZ TEMYİZE BAŞVURULABİLİR 72 72

73 VERGİ UYUŞMAZLIKLARININ YARGI YOLUYLA ÇÖZÜMÜ Vergi Yargısında; genel ilke olarak duruşma yapılmaz ve dava dosyadaki belgelere göre incelenip karara bağlanır. Ancak, gerektiğinde taraflardan birinin talebi üzerine veya Mahkeme tarafından gerek görüldüğünde duruşma yapılabilir. Duruşmaya karar verildiğinde duruşma davetiyeleri en az 30 gün öncesinden taraflara gönderilir. Vergi İdaresi ile mükellef arasındaki tebliğ işlemlerinde V.U.K. hükümleri geçerli iken, Vergi Yargısında her türlü tebliğler hakkında Tebligat Kanunu hükümleri geçerli olur

74 VERGİ UYUŞMAZLIKLARININ YARGI YOLUYLA ÇÖZÜMÜ Kararın Bozulması : Danıştay Dava Dairesinin temyiz incelemesi sonucunda; -Temyiz konusu kararın yeniden incelenip karar verilmek üzere BOZULMASINA, -Temyiz konusu kararın tamamen ONANMASINA, -Temyiz konusu kararın kısmen ONANMASINA, kısmen BOZULMASINA karar verebilir. Danıştay, temyiz konusu kararı bozması halinde, dosyayı kararı veren Mahkemeye gönderir. Yerel Mahkeme, Danıştay ın kararına uyarak yeniden bir karar verirse sorun kalmaz. Yerel Mahkeme ilk kararında ısrar ederse, dosya Danıştay Vergi Dava Daireleri Kuruluna gider ve nihai kararı bu kurul verir

75 VERGİ UYUŞMAZLIKLARININ YARGI YOLUYLA ÇÖZÜMÜ Yargılamanın Yenilenmesi: Danıştay ile bölge idare, idare ve vergi mahkemelerinden verilen kararlar hakkında İYUK nun 53.maddesinde yazılı sebepler dolayısıyla yargılamanın yenilenmesi istenebilir. Bu durumlardan bazıları: -Zorlayıcı sebepler dolayısıyla elde edilemeyen bir belgenin kararın verilmesinden sonra ele geçirilmiş olması, -Karara esas olarak alınan belgenin sahteliğine hükmedilmiş olması, -Karara esas bir ilamın kesinleşen bir mahkeme kararıyla bozulması, -Bilirkişinin kasıtla gerçeğe aykırı beyanda bulunduğunun mahkemece belirlenmesi, -Lehine karar verilen tarafın, karara etkisi olan bir hile kullanmış olması, -Vekil veya kanuni temsilci olmayan kimseler ile davanın karara bağlanması 75 75

76 VERGİ UYUŞMAZLIKLARININ YARGI YOLUYLA ÇÖZÜMÜ Kararın Düzeltilmesi: (İYUK 54.Mad. ) Danıştay Dava daireleri ve İdarî veya Vergi Dava Daireleri Kurullarının temyiz üzerine verdikleri kararlar ile bölge idare mahkemelerinin itiraz üzerine verdikleri kararlar hakkında, bir defaya mahsus olmak üzere kararın tebliğ tarihini izleyen 15 gün içinde taraflarca; - Kararın esasına etkisi olan iddia ve itirazların, kararda karşılanmamış olması, - Bir kararda birbirine aykırı hükümler bulunması, - Kararın usul ve kanuna aykırı bulunması, - Hükmün esasını etkileyen belgelerde hile ve sahtekârlığın ortaya çıkmış olması, hallerinde Kararın Düzeltilmesi istenebilir. Kararın Düzeltilmesi kararı veren Mahkemeden istenir

77 SMMM HASAN BOZKURT Mersin SMMM Odası Vergi Mevzuatı Komitesi Üyesi E-Posta : smmmhb@gmail.com GSM :