Ekran resmi usulü ve Akciappleer tüberkülozu ile mücadelede rolü

Transkript

1 H B B R B H H S I? D R M 39 hih edilmektedir. Psikozlara gelince, bunlar arasında uzun müddet uykusuz kalmaktan mütevellit sürmenaj vakalarile, hâd aklî te evvü sahneleri, paranoid psikozlar, histeri cinnetleri ve rnüstaitlerde herhangi bir travma neticesi meydana çıkmı diappleer psikozlar dikkati çekerler. Psiko-nöroz'lar arasında da hemiplegie, monoplegie, paraplegie'ler, tekallüsler, camptocormie, cyphos, lordose, scoliose'lar, astasie-abasie, dysbasie'ler, kâzip polinevritler, koreiform titremeler, aapplerılar, anestezi, anargesi, hyperesteziler, muassıra bozuklukları, poliüri, pollaküri, anüri, rektal te evvü ler, hazmı, teneffüsî bozukluklar, Neuropathique taehypne'ler sık görülmektedir. Bundan dolayıdır ki, büyük ehirlerde asabiye ve akliye kliniklerinin, tımarhanelerin bir kısım seıvisleri militarise edilmi ; Claude, Pierre Marie ve diappleer birçok salahiyetli otoriteler aynı zamanda askerî vazife ile tavzif edilerek askerîle tirilmi servislerinde hem mutad vazifelerimi ve hem de askeri vatan hizmetlerini ifaya ırîemur edilmi lerdir. Salpetriere, Sait-Ane, Ville-juif hastanelerinde servisler açılmı, ayrıca Paris'le Laignel - Lavastine'in idaresinde devlet psiko nevroz tedavi servisi kurulmu tur. Bu suretle yapılan te kilât sayesinde ordunun nörolojk vakaları, bilhassa fonksiyonel nörozlar süratle tedavi edilerek tekrar vazifeye sevkedilmekte, ordu kadrosunun kuvveti muhafaza edilmekteeir. Bilhassa psiko nörozların tedavisinde telkin ve ikna esaslarına dayanan psik«terapiden. çok istifade edilmi tir. BJ suretle harp hizmetinde Nöro - Psi iyatri, gerek profilaksi ve gerekse tedavi bakımından en esaslı hizmet ifa eden bir tıb ubesidir. stanbul Üniversitesi Radyologi Enstitüsü ve Kliniapplei Ord. Prof. M. Soalitıer Ekran resmi usulü ve Akciappleer tüberkülozu ile mücadelede rolü Doç. Dr. Gökmen, Muhterem Tjünyada en çok tahripler yapan hastalıkların ba ın- ^"^ da tüberkülozun geldiapplei malûmdur. Bu hastalıkda, ancak zamanında yapılacak mücadele sayesinde iyi bir netice almak kabildir. Bu bakımdan hastalıappleın erken te hisinin tedavide muvaffakiyet cihetinden ne kadar kıymetli ve ehemmiyetli olduappleu anla ılır. Bu hususu temin için 1926 da Redecker, hastalık arazı göstermiyenlerin de dahil olmak üzere, herkesin sistematik olarak akciappleerlerinin Röntgen muayenesinden geçirilmesini ileri sürmü tür. Bu tarzda yapılan muayenelerin neticesi çok dikkate deappleer. Meselâ Wieniovski, polis memurları arasında yapdıappleı radyolojik muayenede, 2C0 ki ide bir terakkiye meyyal akciappleer tüberkülozu vakası bulmu tur.

2 40 D R M Braeuning, Stettin ehrinde 4789 radyoskopide vasati olarak 333 vakada bir erken irti an bulmu tur. Kayser - Petersen, almanyada Jena'da, bilhassa hastalık hissetmeyen ve klinik bir bulgu göstermeyenlerin bir çoklarının radyolojik muayenesinde tesbit ettiapplei akciappleer tüberkülozundan 80 % inin 6 seneden fazla pratik olarak sıhhatte bulunduklarını tesbit etmi tir. Buna mukabil Braeuning, hasta olarak müracaat eden, açık tüberkülozlardan 80 % inin 6 sene zarfında vahamet kesbetrıkierini,. hattâ öldüklerini mü ahede etmi tir. Bundan dolayı sviçrede, Fransada, Holandada, Isveçte, Finlandiyada, Italyada, Yugoslavyada ve Cenubî A- merikada sistematik olarak kitlevî radyolojik muayene yapılması, usul ittihaz edilmi tir. Radyolojik Muhtelif istatistiklerde, akciappleer tüberkülozu intanının bilhassa bulûapple devrinden 30 ya ma kadar olan müddet zarfındaki gençlerde daha fazla görüldüappleü gözönünde tutularak, radyolojik mnayenenin bütün bu ya takilerde ve senede bir kere, bizde de yapılması lâzım gelen en mühim bir tedbirdir. Bu maksada varmak için de muayeneye kolaylıkla sevkedilecek mektep talebesi, muallimler, memurlar, askerler, resmî ve hususî te kilât mensuplarını - tifo a ısında olduappleu gibi - mecbur tutmak çok faydalı olacaktır. Muayeneleri yapılan kimselere verilecek sıhhat cüzdanlarına radyolojik muayenenin neticesiveya küçük film ilâve edilmek suretile herkesin sıhhî vaziyeti kolaylıkla anla ılmı olacaktır. muayene usulleri : Bittabi en muvafıkı normal büyüklükte radafi alınmasıdır. En iyi neticeyi almak ve en küçük tegayyürleri bu suretle tesbit etmek kabildir. Ancak kitlevî muayenede yüzbinlerce ki inin filminin çıkarılması çok masraflı olur. Bu muayenenin radyoskopik olarak yapılması -radyografi kadar emin olmamakla beraber- istenilen neticeyi verebilir. Radyoskopik usul kitlevî muayenede pek pratik deappleildir. Çünkü radyoskopiyi yapan tecrübeli bir hekim, günde vasatı 50 ki inin muayenesini iyi bir surette yapabilir. Bu adedi e çıkarmak da kabildir. Fakat bu takdirde radyologun fazla mikdarda muzır Röntgen uama maruz kalması gibi sıhhatini bozacak vaziyet hasıl olur. Bundan ba k a en tecrübeli doktor bile çok fazla radyoskoki Kitlevî muayene için normal büyüklükte Röntgen filmi yerine fotoappleraf kâafiekil : 1 Röntgen ampulü 2 Ekran 3 Mahrutî kutur 4 sim yazma makinesi 5 Fotoappleraf makinesi yapınca, karanlıappleın tesirile bir kat daha artacak yorgunluktan dolayı, sonraki muayenelerinde isabetsizlikler r gösterebilir.

3 D R M 41 di kullanılmı tır. Bittabi daha ucuza mal olan bu usul de pratik deappleildir. Amerikada Edwards, Almanyada Heisig, rulo tarzında ve 50 metre uzunluappleunda büyük fotoappleraf kâadını otomatik bir tarzda i ler halde kullanıyorlar. Yani her resimden sonra rulo otomatik olarak dönüyor. Pratik bakımdan diappleer iki usulden daha muvafık olmakla beraber, tam istenilen randımanı verecek bir metod derecesini bulamamı tır. Hassasiyet bakımından kâat filmden a aappleı derecededir. Bundan dolayı bu usul revaç bulamamı tır. Ekran resmi, akciappleer veremde mücadelede yapılacak radyolojik muayenenin en muvafıkıdır. Normal büyüklükteki radyografi kadar kıymetli olmamakla beraber, radyoskopiye müreccahtır. Bundan ba ka, ekran resmi metodundaki kolaylık, çabukluk ve fevkalâde ucvzluappleu da kaydetmek lâzımdır. Ekran resmi, Röntgen uamın vücuttan geçtikten sonra ekranda te ekkül eden eklinin -ra'dyoskopik gölgenin- küçük bir fotoapplerafıdır Ekranda te ekkül eden ekil, ekrandaki grenlerin büyüklüappleünden dolayı, normal büyüklükteki radyografi kadar güzel ve vazih olamaz. Ekran resminin bu gün normal radyografinin yerini tutacaappleı iddia edilemez. Ancak kitlevî muayenede, ahsm saapplelam veya hasta olduappleu ve hastalıappleın mevki ve inti ar derecesinin meydana çıkarılması matluptur. Ekran resmi usulü, hasta ve saapplelamı birbirinden ayıran, tamamile bir tarama metodudur. Bahis mevzuu olan te hisi kıymet keyfî (qualitatif) deappleil, kemmîdir (quantitatif). Radyoskopi ekranının aydınlık derecesi ve grenlerinin vasıfları, fotoappleraf malzemesinin ıslahı sayesinde fiekil : 2 ileride bu usulden daha geni mikyasta Projection makinesi istifade etmek mümkün olacaktır. Teknik : Ekran resmi için, elimizdeki röntgen makinesine unları ilâve ederiz : Mahıutî bir kutu, Contax veya Leica gibi çok hassas objektifli küçük film çeken bir fotoappleraf makinesi, küçük filmlerin mutaleası için bir projection makinesi. Mahıutî kutu, karanlıkta ekran üzerinde te ekkül eden eklin muayyen bir mesafeden fotoappleraf makinesine aksine yarar ( ekil 1). Bu kutunun üstünde, açılan bir kapakta yapılan hususî bir tertibat sayesinde her hastanın ismi ve protokol numarası yazılı bulunan kâat, film üzerine aksettirilir. Bu suretle çekilen her resimde kime ait olduappleu yazılmı olur. Çekilen filmler basit bir projection makinesinde ( ekil 2) büyültülerek tetkik edilir. Resimlerin büyütülmeden de mutaleası kabildir.

4 42 D R M Kullanılan film, milimetre ebadında 36 resim alabilecek küçük rulolardır. Bunlar hususî film (Agfa Flııorapid) olduappleu gibi, adî fotoappleraf filmi de (Agfa lsopan) olabilir. Holfelder, bu maksat için geni mikyasta te kilât yapmı tır. Ekran resmi almaapplea mahsus grupların bir kısmı seyyardır, diappleer kısmı sabittir. Seyyar gruplar motorlu vasıtalar ile köyleri, ehirleri dola ırlar. Diappleer bir kısımda hastanelerde çalı ırlar. Holfelder, bu tarzda birkaç ay zarfında yüz binlerce ki inin ekran resmini almı tır. Ekran resmi usulile iyi tanzim edilmi gruplar saatte ki inin muayenesini yapabiliyor. Çekilen resimlerin tetkiki de çabuk yapılır. Meselâ bu i lere alı ık olmayan bir radyolog 5 dakikada 40 resmin te hisini koyabiliyor. Ekran resmi fikri, hemen röntgen uamın ke fini müteakip oruya atılmı tır. Ancak o zamanki röntgen makinelerinin kuvvetsizliapplei, ekran cinsinin geriliapplei ve aydınlıappleının noksanlıappleı, fotoappleraf adesesinin ve malzemesinin iptidaîliapplei yüzünden tatbik sahasına girememi tir. Bugünkü röntgen makineleri mütekâmil bir haldedir. Kullanılan ekranlarda aydınlık derecesi arttırılmı ve grenler küçültülmü tür. Contax fotoappleraf makinesinin, objektif 1 : 1,5 ve hattâ daha fazla kuvvette olanı vardır. Fotoappleraf filmi ve developman materyeli çok hassas bir ekle konmu tur. te ancak bu suretle bugünkü ekran resmi usulü pratik bir ekil almı tır. Ekran resmi, normal zamanda, 3 kuru gibi çok ucuz bir fiyata mal oluyor. Bugünkü usulün asıl banisi olarak Cenubî Amerikalı de Abreu'yü zikretmek lâzımdır. Amerika seyahatinde bu usulü pek beappleenen Holfelder, memleketine dönü te geni mikyasta tatbik sahasına koymu tur. Janker, ekran resminin tahakkukunda büyük hizmetler ifa etmi tir. ki seneye yakın bir zamandanberi bu usulün bizde de tatbik sahasına girmesi için yaptıappleımız mesaî, birçok güçlüklerden dolayı, ancak yeni tahakkuk etmi tir. Bugünkü vaziyet dolayısile mevcut film buhranı geni mikyasta tecrübeler yapmamıza mani olmu tur. Ancak 100 kadar ekran resmi çekerek yaptıappleımız tecrübeler iyi netice vermi tir. Zamanla daha muvaffak neticeler alacaappleımızı ümit etmekteyiz. Burada ekran resmi usulüne ait na rettiappleimiz tertibat tamamamile Radyoloji enstitüsünde ve sırf kendi materyelimizle yapılmı tır. ilk fırsatta ve saapplelam ahıslar üzerinde yapacaappleımız muayenenin neticelerini ayrıca ne redeceappleiz.

5 NORMAL BÜYÜKLÜKTE EKRAN RES MLER

6 ki taraflı tüberküloz infiltration u ( Büyütülmü ) Bir mide resmi ( Büyütülmü ekran resmi ) Bron iektazi vakası Büyütülmü bir ekran resmi Saapple üst fusta büyük bir kavern