Yıl: 4, Sayı: 18, Aralık 2017, s. 1-10

Transkript

1 Yıl: 4, Sayı: 18, Aralık 2017, s Sevim SELAMET 1 YAZI YÜZLERĠ: TĠPOGRAFĠNĠN TEMEL ELEMANLARINI ÖĞRETMEK ĠÇĠN BĠR PROJE 2 Özet Tasarımcılar, iletişimciler ya da sadece bilgisayar kullanıcıları tarafından her gün kullanılan binlerce yazı karakteri vardır. Yazı karakterlerinin kullanımı grafik tasarımcılar açısından özel bir öneme sahiptir. Her yazı karakteri her amaç için uygun değildir. Verilmek istenen mesajın diliyle konuşan yazı karakterini bulup seçmek grafik tasarım öğrencisi için zorlu bir süreçtir. Anadolu Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Grafik Bölümü öğrencileri Bilgisayar Destekli Grafik Tasarım-1 dersinde eğlenceli bir proje ile yazı karakterlerini keşfetmeye çalışıyor. Bu çalışma, ders yürütücüsünün ders kapsamında kendi öğrencileriyle gerçekleştirdiği sınıf içi bir projeyi içeren bireysel bir eylem araştırmasıdır. Bu çalışmada, 59 üçüncü sınıf öğrencisinin katılımıyla gerçekleştirilen sınıf içi tipografi projesinin süreç ve sonuçlarını tartışılmaktadır. Anahtar Kelimeler: Yazı Karakteri, Tipografi, Tipografi Eğitimi TYPEFACES: A PROJECT FOR TEACHING THE BASIC ELEMENTS OF TYPOGRAPHY Abstract There are thousands of typefaces available. We often use them as designers, communicators, or just computer users. The use of typefaces has a specific significance for graphic designers. All typefaces are not proper for any purpose. To find the right one to speak the language of the message is a challenge for a graphic design student. Students try to explore typefaces, the basic elements of typography, with an enjoyable project in Computer Aided Typography course at Anadolu University Faculty of Fine Arts Graphic Design Department. This study is an 1 Prof. Anadolu Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Grafik Bölümü, sselamet@anadolu.edu.tr da Brezilya da gerçekleştirilen Tenth International Conference on Design Principles & Practices konferansında poster olarak sunulan TypeFACEs: A Project for Teaching the Basic Elements of Typography başlıklı bildiri üzerinden geliştirilmiştir.

2 Sevim Selamet individual action research involves working independently on an in-class project conducting by teacher with her students. In this paper, the process and results of the in-class typography project with the participation of 59 third-year students are discussed. Keywords: Typeface, Typography, Typography Education GĠRĠġ Bir tipografi terimi olarak yazı karakteri (typeface) sözcüğü alfabenin özel bir tasarımını anlatmak için kullanılır. Typeface sözcüğüne karşılık olarak Türkçede harf biçimi, yazı yüzü, hatta zaman zaman doğru olmasa da font sözcükleri kullanılmaktadır. Typeface sözcüğüne karşılık Türkçedeki Yazı karakteri terimi en yaygın kullanıma sahiptir ve anlam bakımından da oldukça uygundur. Karakter kelimesinin sözlük anlamına baktığımızda; bir şeyi benzerlerinden ayıran temel özellik, ayırt edici nitelik karşılıklarını görürüz. Yazı karakterlerinin her biri de, onları diğerlerinden ayırt etmemizi sağlayan özel niteliklere ve farklı kullanım alanlarına sahiptirler. Bazı yazı karakterleri hemen hemen her iş için uygunken bazıları yapabilecekleri konusunda daha sınırlıdırlar (Selamet, 2002: 166). Bazı yazı karakterleri önem ve aciliyet hissettirir. Kimisi olumlu, kimisi olumsuz izlenimler verir. Bazısı geçmişi çağrıştırırken bazıları modern görünür. Biri ciddiyet telkin ederken bir başkası teklifsizlik imajı taşıyabilir. Örneğin Baskerville ve Garamond klasik bir görünüme sahipken, Helvetica nın kurumsal bir imajı vardır. Franklin Gothic, özellikle ultrabold ve majüskül varyasyonu önem ve aciliyet hissettirir. Caslon, olumlu ve biraz geçmişi çağrıştıran bir görüntü verir. Stymie konstrüksiyon ve inşaat aktivitelerini çağrıştırır. Times Roman ciddiyet telkin ederken, Palatino, sanat der (Nelson, 1991: 86). 2 Grafik tasarım ve tipografide doğru yazı karakteri seçimi özel bir öneme sahiptir. Doğru yazı karakteri mesajın gücünü arttırırken, yanlış seçilmiş bir yazı karakteri diğer yönleriyle çok iyi planlanmış bir mesajı sabote edip tüm emek ve harcamaları boşa çıkarabilir. Yazı karakterleri sözcüklere, mesajlara ve fikirlere bir ses verir. Bu ses bağırabilir ya da fısıldayabilir; gürültü ya da müzik olabilir. Protestoları ya da sert mesajları ileten yazı karakterleriyle, neşe ve mutluluk mesajlarını ileten yazı karakterleri aynı değildir (Conover, 1985: 64). Yirminci yüzyılın ikinci yarısından itibaren grafik tasarım ve tipografide baş döndürücü bir gelişim yaşanır. Diğer alanlardaki teknolojik gelişmelere paralel olarak, yazı karakterlerinin de üretiminin kolaylaşması ve ucuzlaması sayesinde sayıları hızla artar. Sonuç, tasarımcıların hizmetine sunulmuş uçsuz bucaksız bir yazı karakteri katalogudur. Bu bolluk tasarım ustalarına mesajlarını iletebilecek sonsuz seçenekler sunar. Fakat yeni başlayanlar ya da tasarım öğrencileri için; doğru amaçlar için doğru yazı karakterini seçebilmenin ötesinde binlerce yazı karakterini tanıyıp birbirinden ayırt edebilmek bile zorlu bir süreçtir. Yazı karakteri seçerken önemli adımlardan birincisi ihtiyacımız olan şeyi tanımlamaksa diğeri de, elimizdeki seçenekleri bilmek; yani yazı karakterlerini tanımaktır. Eğer seçeneğimiz olan binlerce yazı karakteri varsa, mesajın dilini konuşan doğru yazı karakterini nasıl bulacağız? Uzun yıllar boyunca yazı karakterleriyle çalışan usta tasarımcıların bu alandaki yetenekleri gelişmiş, sezgileri keskinleşmiştir. Bir ressamın renkleri kullandığı ustalık ve sezgiyle yazı Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı: 18, Aralık 2017, s. 1-10

3 Yazı Yüzleri: Tipografinin Temel Elemanlarını Öğretmek İçin Bir Proje karakteri seçimini hiç düşünmeden ve doğru olarak yapabilirler. Usta tasarımcılar hangisinin nerede kullanılacağını hangi yazı karakterleri ölçüsü, espası, rengi ve tekniğinin birleşimiyle en iyi sonucu elde edeceklerini bilirler. Pek çok konuda olduğu gibi yazı karakterlerine hâkim olabilmek için en doğru ve etkili yol onlarla bolca çalışmaktır. Pratikte de gözlenen budur. Öğrencilikte bir türlü üstesinden gelinemeyen tipografik sorunlar, mezuniyet sonrası çalışma hayatının hızlı temposu içerisinde kısa sürede çözülür. Tipografi, grafik tasarımın temel bileşenlerindendir. Tipografinin temelini de yazı karakterleri oluşturur. Bu yüzden Bilgisayar Destekli Yazı Tasarımı-1 dersinin ilk proje başlığı yazı karakterlerine ayrılmıştır. Bu projeyle öğrenciler yazı karakterlerini tanımaya ve onların karakteristik özelliklerini keşfetmeye çalışırlar. Yöntem Bu çalışma, ders yürütücüsünün ders kapsamında kendi öğrencileriyle gerçekleştirdiği sınıf içi bir projeyi içeren bireysel bir eylem araştırmasıdır. Çalışma, Anadolu Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Grafik Bölümündeki Bilgisayar Destekli Yazı Tasarımı-1 dersinde, Öğretim yılı Güz döneminde, 59 üçüncü sınıf öğrencisinin katılımıyla gerçekleştirilen sınıf içi tipografi projesinin süreç ve sonuçlarını sistematik ve analitik olarak inceler. Süreç Ve Sonuçlar Bilgisayar Destekli Yazı Tasarımı Dersi Bilgisayar Destekli Yazı Tasarımı-1 ve Bilgisayar Destekli Yazı Tasarımı-2 dersleri Anadolu Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi Grafik Bölümünde beşinci ve altıncı yarıyıl programlarında yer alan zorunlu derslerdir. Sınıf içi projenin uygulandığı Bilgisayar Destekli Yazı Tasarımı-1 dersi haftalık 4 ders saati ile 3 AKTS kredilik bir derstir. Ders her öğrencinin çalışabileceği bilgisayarların, projektörle sunum olanaklarının ve ikili görüşmeler için kullanılan çalışma masasının bulunduğu Grafik Bölümü MacLab da yapılır. Dersin öğrenim çıktılarında öğrencilerin şu yeterliliklere ulaşması hedeflenir: 3 - Yazı karakterlerini tanır ve doğru kullanabilir. - Yazı karakterlerinin anatomilerini bilir ve tanımlayabilir. - Yazı karakterlerinin avantaj ve dezavantajlarını keşfeder. - Yazı karakterlerini grafik tasarımda doğru kullanabilir. - Tipografiyi grafik tasarımda doğru ve etkili kullanabilir. - Tipografik birimleri ayırt edebilir. - Tipografik hiyerarşiyi doğru kurabilir. - Hızlı tipografik çözümler geliştirebilir. - Kuramsal tipografik bilgilerini bilgisayar destekli uygulamalarla bütünleştirebilir. - Tipografiyi dijital ortamda, farklı grafik programları içinde kullanabilir. - Bilgisayarın tipografi alanındaki avantaj ve dezavantajlarını bilir. Dersin öğrenme çıktılarına baktığımızda yazı karakterleri önemli ve öncelikli bir yer kapladığı görülmektedir. Dolayısıyla Bilgisayar Destekli Yazı Tasarımı-1 dersinin ilk konusu ve uygulama projesi yazı karakterleriyle ilgilidir. Dersin ilk projesinin yazı karakterlerini konu alması değişmeden uygulansa da, üst başlık aynı kalmak koşuluyla farklı uygulama projeleri geliştirilmektedir. Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı:18, Aralık 2017, s. 1-10

4 Sevim Selamet Uygulama Süreci Sınıf içi uygulama projesi Anadolu Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Grafik Bölümünde haftalık 4 saatlik Bilgisayar Destekli Yazı Tasarımı -1 dersini alan üçüncü sınıf öğrencileriyle, Öğretim Yılı Güz Döneminde çalışılmıştır. Normal olarak 30 civarında öğrencinin takip ettiği ders, burada süreç ve sonuçlarıyla değerlendirildiği dönemde 36 ve 23 kişilik iki grup öğrenci tarafından alınmıştır. Dersinin bu ilk sınıf içi uygulama projesinin süresi 3,5 hafta olarak belirlenmiş ve şu amaçlar hedeflenmiştir: - Yazı karakterlerini tanımak, - Farklı yazı karakterlerinin harf anatomilerini öğrenmek, - Yazı karakterlerinin mesaj iletimindeki avantaj ve dezavantajlarını fark etmek, - Farklı yazı karakterlerinin sahip oldukları imajı keşfetmek, - Teorik tipografik bilgiyi uygulama ile birleştirebilmek, - Pek çok farklı yazı karakteriyle çalışıp onları deneyimlemek, - Yazı karakteri tasarımlarındaki nüansları görebilmek, - Farklı yazı karakterlerinin harflerini grafik tasarımda görsel unsurlar olarak kullanabilmek. Proje planı ve çalışma takvimi aşağıdaki şekilde planlanmış ve uygulanmıştır: 1. Hafta: Yazı karakterleri hakkında bir konferans ve projenin verilmesi: Öğrenciler öncelikle yazı karakterli konusunda görsel sunum eşliğinde bir konferansla bilgilendirildi. Konferansta aşağıdaki başlıklara yer verildi: - Tipografi Nedir? Yazı karakterlerinin tipografideki yeri nedir? - Yazı karakterleriyle İlgili Temel Terimler: Yazı Karakteri, Tazı Karakteri Ailesi, Yazı karakteri ağırlık ve stilleri, Font, - Doğru Yazı Karakteri Seçimi - Yazı Karakteri Sınıflandırmaları, Sınıflandırma Kıstasları (ölçüye göre, serife göre, genişliğe göre, boşluklara göre vb.) - Ölçüye göre sınıflandırma (Metin yazıları ve sunum yazıları, okunurluk, okuturluk ve tipografik roller) - Türlere Göre Sınıflandırma Yazı Karakteri Türleri ve Sınıflandırma Sorunları Terminolojiden kaynaklanan sorunlar. - Eski Gotik Yazılar: İsimlendirme ve türün yeri, Anatomisi, Tarihsel Gelişim Süreci, Kullanımı, Taşıdığı imaj/imajlar, Yazı Karakteri Örnekleri - Roman Yazı Karakterleri: Klasik Romanlar, Geçiş Dönemi Romanlar, Modern Romanlar, İtalikler, Kullanım Alanları, Yazı Karakteri Örnekleri - Sans Serif Yazı Karakterleri: İsimlendirme Sorunları, Alt gruplar, Anatomi, Tarihsel Gelişim, Kullanım Alanları, Taşıdıkları İmaj, Yazı Karakteri Örnekleri - Kare Serifli Yazı Karakterleri: İsimlendirme, Alt Gruplar (Tek Ağırlıklı, Çift Ağırlıklı, Ters Ağırlıklı) Kullanım Alanları, Yazı Karakteri Örnekleri - Elyazıları: Anatomi ve Alt Gruplar, Kullanım Alanları, Taşıdıkları İmaj, Yazı Karakteri Örnekleri - Türdışı Yazı Karakterleri 4 Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı: 18, Aralık 2017, s. 1-10

5 Yazı Yüzleri: Tipografinin Temel Elemanlarını Öğretmek İçin Bir Proje Yaklaşık üç saatlik konferansla verilen teorik bilginin ardından öğrencilere uygulama projesi için aşağıdaki brief verildi: Brief: Projeye başlamadan önce yazı karakterleri konusunda bilgilendirileceksiniz. Sonrasında bir yazı karakteri içindeki majüskül, miniskül, rakam ve noktalama işaretlerini kullanarak bir insan portresi yaratacaksınız. Öncelikle, bilgisayarlarınızda kullandığınız yazı karakterlerini dikkatlice inceleyin ve üzerinde çalışmak istediğiniz yazı karakterini seçin. Seçiminizi yapmadan önce olabildiğince fazla yazı karakteri üzerinde araştırma yapın, düşünün ve tahmin etmeye çalışın: Eğer bu yazı karakteri bir insan olsaydı nasıl olurdu? Bu bir erkek mi yoksa kadın mıdır? Yaşlı mı yoksa genç mi? Zarif mi yoksa kaba mı? Güzel mi çirkin mi? Zayıf mı yoksa şişman mı? Yazı karakteriniz bir insan olsa gerçek bir kişilik mi yoksa fantastik bir kişilik mi olurdu? Yazı karakterinizi kişiselleştirmeye devam edin: Ne iş yapar? Nasıl Giyinir? Görüntüsüne sinen ruh hali nedir? Eğitim düzeyi nedir? Güven veren biri midir? Çalışmanızın zor kısmı seçtiğiniz yazı karakteri ile insan portresinin aynı karakteristiği yansıtma zorunluluğudur. Belli bir yazı karakterini seçmeden önce olabildiğince fazla yazı karakteriyle araştırma yapmanız önerilir. Seçtiğiniz yazı karakteri ailesi içinden sadece bir stili kullanabilirsiniz Yazı karakterinin ince, kalın eğik varyasyonlarını karıştıramazsınız. Portrenizi oluştururken harfleri çevirip, döndürebilir, büyütüp küçültebilirsiniz fakat harfleri kesip bölemezsiniz. Portreleriniz gerçekçi ya da karikatürize olabilir. Gerçek ya da kurgu var olan bir karakteri resmedebileceğiniz gibi, yukarıdaki sorular çerçevesinde hayali bir kişiliği de resmedebilirsiniz. Yapacağınız siyah-beyaz bir çalışma olacaktır. Sonuç olarak, oluşturduğunuz portreyi verilen 23X23cm şablon içerisine yazı karakteri hakkında kısa bir bilgi ile birlikte yerleştireceksiniz. En iyi üç portrenizin dijital veri ve basılı çıktısını teslim edeceksiniz. Teslim tarihi: 20 Ekim 2015 Konferans sonunda ve Uygulama projesinin verilmesi ardından öğrencilerin soruları cevaplandı. 2. Hafta: İlk Taslakların Sunumu ve Tartışma Öğrenciler ders saatinde hafta boyunca yaptıkları taslakları sundular. Taslaklar doğrudan bilgisayar ortamında vektörel programlarda oluşturuldu. Ders başında sunumlar ve tartışmalar grup çalışması olarak gerçekleştirildi. Taslaklar üzerinde eğitimci yanında öğrenciler de fikirlerini belirttiler. Tüm öğrencilerin çalışmaları görülüp üzerinde tartışıldıktan sonra düzeltmeler ve çalışmaların devamı için öğrenciler bilgisayar başına döndüler. Dersin devamı öğrenci-eğitimci arasında birebir görüşmelerle sürdürüldü. Bu görüşmelerde öğrencilerin taslakları üzerinden kritik vermenin yanında projenin amacı ve sürecine yönelik öğrenci görüşleri alındı. Öğrencilerin beklenenden daha fazla çalışmayla geldikleri, keyif alarak çalıştıkları ve çoğunun başarılı olduğu gözlendi. Pek çok çalışmanın neredeyse birkaç küçük düzeltmeyle bitmeye hazır halde olduğu görüldü. 3. Hafta: Gelişmiş Taslakların Sunumu ve Tartışma Bu haftaki ders içi çalışma da önceki hafta gibi gelişmiştir. Portreler üzerinde son düzeltmeler yapılmış. Portreleri hazır olan öğrencilerin şablon üzerinde düzenlemelere 5 Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı:18, Aralık 2017, s. 1-10

6 Sevim Selamet başlamaları sağlanmıştır. Aşağıda öğrencilerin proje kapsamında çalıştığı portrelerden örnekler görülmektedir (Resim-1ve 2). 6 Resim 1: Öğrencilerin proje kapsamında oluģturduğu portreler Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı: 18, Aralık 2017, s. 1-10

7 Yazı Yüzleri: Tipografinin Temel Elemanlarını Öğretmek İçin Bir Proje 7 Resim 2: Öğrencilerin proje kapsamında oluģturduğu portreler Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı:18, Aralık 2017, s. 1-10

8 Sevim Selamet 4. Hafta: Basılı İşlerin Sunumu Öğrenciler ders başında, önceki hafta seçilmiş olan üç çalışmalarını basılı olarak teslim etmiş ve son çalışmalar ve çalışma süreci tüm sınıfın katılımıyla değerlendirilip tartışılmıştır. Aşağıda öğrencilerin seçilmiş çalışmaları uyguladıkları şablonlar üzerinde görülmektedir (Resim-3). 8 Resim 3: Öğrenci çalıģmalarının son halinden örnekler Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı: 18, Aralık 2017, s. 1-10

9 Yazı Yüzleri: Tipografinin Temel Elemanlarını Öğretmek İçin Bir Proje SONUÇ VE DEĞERLENDĠRME Anadolu Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Grafik Bölümü, Bilgisayar Destekli Yazı Tasarımı-1 Dersi kapsamında, Güz Döneminde yapılan sınıf içi çalışmada öğrencilere yazı karakterleri konusunda verilen konferansın ardından proje konusu verildi. Briefe göre öğrencilerden bir yazı karakterinin fontu içindeki karakterleri kullanarak insan yüzleri yaratmaları istendi. Benzer bir sınıf içi projesi Cate Clair in A Typographic Workbook Kitabında yazı karakterlerinin tanıtıldığı bölümün sonunda Creating A Type Face proje başlığıyla önerilmiştir (Clair,1999: 151). Ders kapsamında uygulanan sınıf içi çalışma Clair in projesiyle pek çok yönden benzerlikler göstermekle birlikte, farklı ve zor olan kısmı yaratılan insan portresi ile onu yaratmak için kullanılan yazı karakterinin aynı karakteristiğe sahip olmasının beklenmesiydi. Projenin tanımlanmasından sonraki iki haftalık ders saatinde öğrencilerin çalışmalarının ve proje konusundaki görüşlerinin değerlendirildiği derslerde öğrencilerle grup olarak ve birebir görüşmeler yapıldı. Takip eden haftadaki ders başında her öğrenci üç farklı yazı karakteriyle yarattığı üç farklı portreyi, kullanılan yazı karakterini anlatan kısa bir bilgi ile birlikte verilen şablon üzerinde düzenleyerek teslim etti. Öğrencilerin, çalışma tempolarından, ürettikleri işlerden ve kendi ifadelerinden, bu projede fazla zorlanmadan, eğlenerek çalıştıkları tespit edildi. Uzun yaz tatili dönüşü, dönemin ve dersin ilk çalışmasında, özellikle yeni bir ders ve yeni eğitimci ile birleştiğinde; projenin keyifli olması, öğrenciyi derse çekmek ve motive edebilmek için kolaylık sağlamıştır. Böylece grafik bölümü öğrencisi için önemli olan yazı karakterleri konusu; geç başlama, derse uyum sağlayamama, dönem başı adaptasyon sorunları gibi engeller aşılarak verilebilmiştir. Grafik bölümünde üçüncü sınıfa başlayan öğrenci için grafik tasarımın önemli bileşenlerinden biri olan imajı oluşturmak kolay bir iş olduğundan, öğrencilerin harflerle portre oluşturmakta pek zorlanmadıkları görüldü. Sıkıntılar daha çok grafik tasarımın diğer önemli bileşeni olan tipografi kısmında yaşandı. Genel olarak rastlanan hata seçilen yazı karakteri ve yaratılan portrenin aynı karakteristiği taşımamasıydı. Birebir görüşmeler sırasında buna vurgu yapıldı ve hatalar düzeltilmeye çalışıldı. 9 Projeye başlamadan önce yazı karakterleri üzerine verilen konferansın, tam olarak öğrencilerin uygulama projesinde ihtiyaç duyacakları bilgileri kapsıyor olmasına rağmen istenen ölçüde hedefine ulaşmadığı tespit edildi. Öğrenciler konferansın kesinlikle gerekli ve faydalı olduğunu, fakat fazla yoğun ve kısmen önceden sahip oldukları bilgilerle çelişen bilgiler içerdiğini ifade ettiler. Çelişkili bilgilerin tipografi alanında uluslar arası kaynak ve iletişimlerde de sıkça rastlanan terminoloji karmaşasından kaynaklandığı anlaşıldı ve gerekli açıklamalar yapıldı. Bilginin ders başındaki konferansla öğrencilere henüz ihtiyaç duymadıkları anda verilmiş olabileceği ihtimaline karşı sonraki yıllarda aynı proje uygulandığında zamanlama konusunda düzenlemeler yapılabilir. Ders başında proje konusu aktarılıp öğrencinin sorunla yüzleşmesi ve hangi bilgilere ihtiyaç duyulduğunu fark etmesi, hatta bilgiye ulaşmada zorlanmasının ardından ikinci haftada verilecek konferansın daha iyi sonuçlar verip vermeyeceği denenebilir. Öğrenci çalışmalarında rastlanan ikinci yaygın hata oluşturulan portrelerin verilen şablon üzerinde diğer tasarım elemanlarıyla birlikte düzenlenmesi aşamasında görülmüştür. Bu aşamada yapılacak işlemler projenin esas konusunu oluşturmadığı için öğrencilere hazır bir şablon verilmiştir. Buna rağmen sonuçlara bakıldığında, çok başarılı portrelerin yanında iyi araştırılmamış ve/veya yazım ve dilbilgisi hataları içeren paragraflar, özensizlikten ya da Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı:18, Aralık 2017, s. 1-10

10 Sevim Selamet zamansızlıktan kaynaklı yerleştirme, ölçü ve espas sorunlarına rastlanmıştır. Sonraki çalışmalarda aynı proje süresinin 3.5 haftadan 4 haftaya uzatılarak bu hataların da giderilmesi, dersin devamındaki projelerde öğrenciye, tipografik hiyerarşi, sayfa düzenleme, ölçülendirme ve espas konularında ön bilgi oluşturabilir. Proje sonunda elde edilen çalışmalar gönüllü öğrencilerin de katılımıyla ciltlenerek bir araya getirilmiş ve bir yazı karakteri katalogu oluşturulmuştur (Resim-4). Resim 4: Proje sonunda oluģan çalıģmaların bir araya getirilerek ciltlenmesi 10 KAYNAKLAR Brady, Philip, (1988), Using Type Right, North Light Books, Ohio. Clair, Cate (1999), A Typographic Workbook, John Wiley & Sons Inc., Canada. Conover, Theodore E., (1985). Graphic Communications Today, West Publishing Company, USA. Elam, Kimberly, (1990), Expressive Typography, Van Nostrand Reinhold, New York. Haley, Allan, (1990), ABC s of Type, Watson-Guptill Publications, New York. Nelson, Roy Paul (1991), Publication Design, WM.C. Brown Publishers, Iowa. Meggs, Philip, (1989), Type & Image, Van Nostrand Reinhold, New York. Selamet, Sevim (2002), Yazı Karakterleri ve Tipografik Rezonans, Anadolu Sanat, Anadolu Üniversitesi Kültür ve Sanat Dergisi, Sayı:13 Güz, Eskişehir. Solomon, Martin, (1986), The Art of Typography, Watson-Guptill Publications, New York. Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı: 18, Aralık 2017, s. 1-10