Öğretmenlik Alan Bilgisi Testi FİZİK. Konu Anlatımı

Transkript

1 Öğretenlik Alan Bilgisi Testi FİZİK Konu Anlatıı

2 ÖABT YAYINLARI Genel Yayın Yöneteni Savaş DOĞAN Genel Yayın Yöneten Yardıcısı Arzu ALAN Yazar Öer TAŞ Alan Eğitii Gazi KARABULUT Esa ÇALHAN ISBN Sayfa Düzeni AYMİR Yayınevi Dizgi Birii Baskı Tarihi Ankara 2017 Baskı BRC Bası Matbaacılık Balıkhisar Mahallesi 26. Sokak No: 14 Akyurt / ANKARA Tel: İletişi Adresi Serhat Mah. Mehet Akif Ersoy Cad. No: 33 Yeniahalle / ANKARA Cep: (0549) kurusal@lideryayin.co COPYRIGHT AYMİR YAYINEVİ Yayı Hakkı Bu kitabın her türlü yayı hakkı Ayir Yayın Bası Dağıtı Ltd. Şti. ye aittir. Bu kitabın baskısından 5846 ve 2936 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasası hüküleri gereğince kaynak gösterilerek bile olsa alıntı yapılaaz, herhangi bir şekilde çoğaltılaaz, genel ağ ve diğer elektronik ortalarda yayılanaaz. BU KİTAP T.C. KÜLTÜR BAKANLIĞI BANDROLÜ İLE SATILMAKTADIR.

3 SUNU Değerli Öğreten Adayları; Milli Eğiti Bakanlığı her yıl öğreten ihtiyacını, adayların KPSS sonuçlarına göre yaptığı ataalarla sağlaaktadır. Ataalarda referans alınan başarı puanları üç farklı testin sonuçlarına göre elde edilekte ve adayların KPSS-121 puanı hesaplanaktadır. KPSS -121 puanı aşağıdaki bölüler ve ağırlıklandıralardan oluşaktadır: Genel Yetenek Testi Genel Kültür Testi Eğiti Bilileri Testi Öğretenlik Alan Bilgisi Testi %15 %15 %20 %50 Ataa puanlarında en büyük etkiye sahip olan Öğretenlik Alan Bilgisi Testi nin genel yapısını Eğiti Fakültelerinde verilekte olan akadeik üfredat, ilgili alanının öğreti prograı ve öğreti yönteleri oluşturaktadır. Bu doğrultuda yayınıız, alanında uzan yazar kadrouz tarafından sınavın kapsaı, akadeik yapısı ve soru tarzları dikkate alınarak titiz bir çalışa sonucu hazırlanıştır. Kitabın hazırlanasında ve yayılanasında desteğini esirgeeyen, Dizgi Bölüü Sorulusu Zeliha DE- MİRKAYA ya, Lider Yayınevi redaksiyon ekibine ve Kurusallaşa Koordinatörüüz Engin POLAT a teşekkür ederi. Tü adayların yaşaında ve eğiti sürecinde başarı dileklerile... Genel Yayın Yöneteni Savaş DOĞAN

4 İÇİNDEKİLER 1. BÖLÜM 2. BÖLÜM VEKTÖR - KUVVET KONU ANLATIMI KONU TESTİ BÖLÜM TORK KONU ANLATIMI KONU TESTİ FİZİĞİN DOĞASI KONU ANLATIMI... 3 KONU TESTİ BÖLÜM DENGE KONU ANLATIMI KONU TESTİ BÖLÜM KÜTLE - AĞIRLIK MERKEZİ KONU ANLATIMI KONU TESTİ... 65

5 6. BÖLÜM 7. BÖLÜM MADDE VE ÖZELLİKLERİ KONU ANLATIMI KONU TESTİ BÖLÜM SIVILARIN KALDIRMA KUVVETİ KONU ANLATIMI KONU TESTİ BASİT MAKİNELER KONU ANLATIMI KONU TESTİ BÖLÜM BASINÇ KONU ANLATIMI KONU TESTİ BÖLÜM TERMODİNAMİK KONU ANLATIMI KONU TESTİ BÖLÜM DOĞRUSAL HAREKET KONU ANLATIMI KONU TESTİ

6 12. BÖLÜM DİNAMİK KONU ANLATIMI KONU TESTİ BÖLÜM İŞ, GÜÇ, ENERJİ KONU ANLATIMI KONU TESTİ BÖLÜM YERYÜZÜNDE HAREKET KONU ANLATIMI KONU TESTİ BÖLÜM ÇEMBERSEL HAREKET KONU ANLATIMI KONU TESTİ BÖLÜM BASİT HARMONİK HAREKET KONU ANLATIMI KONU TESTİ BÖLÜM KEPPLER KANUNLARI KONU ANLATIMI KONU TESTİ

7 18. BÖLÜM İTME VE MOMENTUM KONU ANLATIMI KONU TESTİ BÖLÜM AÇISAL MOMENTUM KONU ANLATIMI KONU TESTİ BÖLÜM 21. BÖLÜM ELEKTROSTATİK KONU ANLATIMI KONU TESTİ KONDANSATÖRLER KONU ANLATIMI KONU TESTİ BÖLÜM ELEKTRİK AKIMI KONU ANLATIMI KONU TESTİ BÖLÜM MANYETİZMA KONU ANLATIMI KONU TESTİ

8 24. BÖLÜM OPTİK KONU ANLATIMI KONU TESTİ BÖLÜM DALGALAR KONU ANLATIMI KONU TESTİ BÖLÜM 27. BÖLÜM ÖZEL GÖRELİLİK KONU ANLATIMI KONU TESTİ BÖLÜM MODERN FİZİK KONU ANLATIMI KONU TESTİ BÖLÜM ATOM MODELLERİ KONU ANLATIMI KONU TESTİ ÇEKİRDEĞİN YAPISI KONU ANLATIMI KONU TESTİ

9 30. BÖLÜM 31. BÖLÜM ASTRONOMİ KONU ANLATIMI KONU TESTİ ATOMLARDAN KUARKLARA KONU ANLATIMI KONU TESTİ ALAN EĞİTİMİ ALAN EĞİTİMİ KONU ANLATIMI KONU TESTİ KONU TESTİ

10

11 1. BÖLÜM FİZİĞİN DOĞASI

12

13 1.BÖLÜM Fizik Öğretenliği FİZİĞİN DOĞASI Fizik: Evrenin yapısını, en küçük teel parçacıktan en büyük galaksilere kadar tü adde ve özelliklerini, değişilerini, enerji ilişkilerini inceleyen bili dalıdır. FİZİĞİN ALT ALANLARI Mekanik: Newton ekaniği olarak da bilinir. Büyük cisileri ve ışık hızından düşük hızları inceler. Terodinaik: Fiziksel olayların oluşularındaki değişeleri ve bunları enerji ve entropi ile açıklayan alandır. Isı ve sıcaklık ana konusudur. Elektrik: Elektriksel yükün durgun halde ve hareket halinde eydana getirdiği olayları inceler. Optik: Işığın doğasını ve adde ile olan etkileşileri inceler. Girişi, kırını, yansıa, kırıla ve kutuplanayı araştırır. Manyetiza: Manyetik alan ve özellikleri, kaynağını ve etkilerini inceler. Nükleer Fizik: Ato çekirdeğinin yapısını inceler. Kararsız çekirdeklerin yaptıkları ışıaları araştırır. Ato Fiziği: Molekülleri ve bunları oluşturan atoları inceler. 3

14 FİZİK Katıhal Fiziği: Maddenin katı halini inceler. Maddelerin en yoğun halinin anyetik, optik, esneklik, elektriksel özelliğini araştırır. BÜYÜKLÜKLER Fizikte büyüklükler, teel ve türetiliş olak üzere ikiye ayrılır. Teel Büyüklükler Biri kg Işık şiddet cd I Sıcaklık K T Akı şiddeti A i ol n Uzunluk l Zaan s t Madde iktarı SiO2 Kristali Klasik Fizikçiler Modern Fizikçiler Newton M. Planck Coulob A. Einstein Maxwell W. Heisenberg Galileo W. Pauli Pascal Niels Bohr Joule Rutherford M. Faraday E. Schrödinger Teel Büyüklükler Büyüklük Büyüklük Sebolü Biri Biri Sebolü Uzunluk, etre Kütle kilogra kg Zaan t saniye s Akı şiddeti i aper A Sıcaklık T kelvin K Madde iktarı n ol ol Işık şiddeti ı candela cd Fizik bili insanları, yeni buluşlar yapak için hiç duradan çalışaktadırlar. Son yüz yılda odern fizik alanında öneli gelişeler sağlandı. Aşağıda bazı öneli bilisel gelişeler ifade ediliştir. Tarih Bilisel Gelişe Çalışayı Yapan Bili İnsanı 1905 Özel Görelilik Albert Einstein 1911 Rutherford Ato Modeli Ernist Rtherford 1913 Bohr Ato Modeli Niels Bohr 1916 Genel Görelilik Albert Einstein 1926 Schrödinger Denklei Erwin Schrödinger 1927 Belirsizlik İlkesi Weer Heisenberg 1932 Nötron Jaes Chadwick Sebol Kütle Türetiliş Büyüklükler Kuvvet Hız Biri Sebol N c kg. 2 F s V s 2 E Güç W e kg. 3 o P Alan 2 S Enerji joule e kg. 2 o s 2 s 4

15 FİZİĞİN DOĞASI Biri Sisteleri Türetiliş Bazı Büyüklükler Büyüklük Büyüklük Sebolü Biri Biri Sebolü Kuvvet F newton N Hız ϑ etre / saniye /s Enerji E joule J Tork τ newton, etre N. Direnç R ah Ω Basınç P pazcal pa 1. SI (Standart International) MKS Biri Sistei Uzunluk " etre Kütle " kilogra Zaan " saniye 2. CGS Biri Sistei Uzunluk " santietre Kütle " gra Zaan " saniye 3. İngiliz Biri Sistei Uzunluk " inç, il, yarda, feet Kütle " pound Zaan " saniye Türetiliş büyüklükler, teel büyüklükler yardıı ile yapılış forül şeklinde verilirler. Ayrıca büyüklükleri skaler ve vektörel olarak gruplandıracağız. SKALER BÜYÜKLÜK SI ve CGS biri sistelerinde karşılıkları belirlidir. 1 inç = 2.54 c 1 feet = il = k 1 pound = 0,45 kg FİZİKTE MODELLEME Bir olguyu daha anlaşılır hale getirek için yapılan işlelerdir. Fizikteki odellere; ato odeli, güneş sistei odeli, evren odelini örnek verebiliriz. Sayı ve birile ifade edilen büyüklüklerdir. Örneğin, kütle, sıcaklık, zaan ve enerji gibi. VEKTÖREL BÜYÜKLÜK Sayı ve biriin yanında yönle ifade edilen büyüklüklerdir. Vektörel büyüklüklerde Modelleenin avantajları güvenilir, tekrar edilebilinir, test aracı, kontrol edilebilir. Zaan kazandırıcı, görsel ve ekonoiktir. a) Başlangıç noktası, bitiş noktası b) Doğrultu c) Yön d) Şiddet (Büyüklük) olalıdır. Örneğin hız, ive, yer değiştire, kuvvet, elektirk ve anyetik alanı, tork gibi. Thoson ato odeli 5

16 FİZİK Olgu: Doğruluğu ispatlanış önerelere denir. Olay: Olguları oluşturan vakalara denir. Sel bir olay, selin oluşası için gerekli yağur ve yağış şekilleri olgudur. Bir öğrenci yeryüzünde hareket ünitesinde öğretenin verdiği aşağıdaki deneyleri yapak istiyor. Yaptığı deney ve gözleler; 4h h Hipotez: Bilisel bir problede geçici çözü yoluna hipotez denir. Teori: Bir proble değişik gözle ve deneylerle desteklenerek çok geniş geçerlilik kazandığında teori haline gelir. Örneğin big bang teorisi, ışık teorisi, kuantu ekanik teorisi gibi. Kanun (Yasa): Deneyleri yapılarak herkes tarafından kabulleniliş itirazlara ihtial bırakayacak şekilde evrensel hale geliş varsayılara denir. Örneğin; sıvıların kaldıra kuvveti, kütle çeki kuvveti, Coulob Yasası, Keepler Yasaları gibi... KANUN MU ÜSTÜN YOKSA TEORİ Mİ? Teori ve kanun birbirlerinin taalayıcısı, teoriler kanıtlandıktan sonra yasa haline gelir gibi ifadeleri kullanak doğru değildir. Deneylerle desteklenen teori daha güçlü teori haline gelir. Bu da yasaların teorilerden daha üstün olduğu anlaına gelez. DEĞİŞKENLER Bağısız Değişken: Deneyi yapan gözlecinin istediği gibi değiştirebileceği değişkendir. V0 = 0 V0 = 0 Vı 2t sürede düşüyor V t sürede düşüyor Buna göre bu deneyde bağısız değişken, bağılı değişken, kontrol edilebilir değişken hangisi gibi olalıdır? (: Kütle, h: yükseklik, t: yere düşe süresi) Kontrol Bağısız Bağılı A) t h B) h t C) h t D) h t E) t h edilebilen Serbest düşe deneyinde cisin yeredüşe süresinin yükseklikle nasıl değiştiğini görek için h yüksekliğini istediğiiz gibi değiştirebiliriz. Bağısız değişken: h h yüksekliğinin değişesinden cisin yere düşe süresi t de değişir. Bağılı değişken: t Deney esnasında sabit tutulan değişken ise kütlesidir. Kontrol edilebilen değişken: CEVAP: D Bağılı Değişken: Bağısız değişkenin değişesiyle bundan etkilenen değişkene denir. Kontrol Edilebilen Değişken: Deney sırasında gözlecinin sabit tuttuğu değişkendir. 6

17 FİZİĞİN DOĞASI FİZİĞİN DİĞER BİLİMLERLE İLİŞKİLERİ Kiyadaki Uygulaaları: Atoun incelenesinde, ato teorilerinde, karışıların ayrılası gazların basınç ilişkileri örnek verilebilinir. Biyolojideki Uygulaaları: Moleküler biyolojide, göz kusurlarının düzeltilesinde fizik prensipleri kullanılır. Tıptaki Uygulaaları: Hasta doku üzerinde ultrason, röntgen, EKG, NMR gibi görüntülee tekniklerinde fizik kanunları kullanılır. Astronoideki uygulaaları: Gök cisilerinin hareketlerini, birbirleriyle olan etkileşilerini inceler. Astrofizik şeklinde ayrı bir çalışa alanı vardır. Tarihteki Uygulaaları: Yüzyıllar boyu insan oğlunun birbirleriyle ilişkilerinde, savaşlarında kullandığı silahtan, tabiatı işledikleri aletten, yaptıkları iariden fizik yasaları kullandığı gözleniştir. Günüüzde fosil kalıntılarının yaş tayininde fizik kullanılır. Ayrıca fizik, coğrafya, eteoroloji, felsefe gibi, bililerle de yakın ilişkiler içindedir. Nitel ve nicel gözleler birbirine karşı olayıp, bili insanları yaptıkları çalışalarında he nitel he de nicel gözle yaparlar. Ölçe Fiziksel bir büyüklüğün uygun aletler ile belirlenesi olayına ölçe denir. HATA Ölçülecek büyüklüğün, ölçü sonucu ile gerçek değeri arasındaki farka hata denir. Ölçüdeki hatalar aşağıdaki sebepten kaynaklanış olabilir. a) Ölçüü yapan kişiden b) Ölçe yönteinden c) Ölçe aracından d) Orta şartlarından BİLİMSEL YÖNTEM BASAMAKLARI 1. Problein Belirlenesi 2. Verilerin Toplanası 3. Hipotez Kurulası 4. Hipoteze Dayalı Tahin Yapılası 5. Kontrollü Deney Yapılası GÖZLEM Ölçede hatayı en aza indirek için ölçü sayısı ve aletlerin duyarlılığı arttırılalıdır. 1. Nitel Gözle: Ölçü aracı kullanadan duyu organlarıyla yapılan gözledir. Objektif değildir. 2. Nicel Gözle: Duyu organları ile birlikte ölçü aracı kullanılarak yapılan gözledir. Objektiftir, daha kesindir. KÜTLE ÖLÇÜMÜ Kütle eşit kollu terazi ile ölçülür. +4 oc de 1d3 saf suyun kütlesi 1 kg olarak alınır. Eşit kollu terazinin çalışası için yerçekiine ihtiyaç varken, çeki şiddeti büyüklüğünün önei yoktur. 7

18 FİZİK 1 t ton q kental g 1 kg kilogra 1000 g 1 hg hektogra 100 g 1 dag dekagra 10g 1 g (gra) 1 dg desigra 10-1 g 1 cg santigra 10-2 g 1 g iligra 10-3 g Kütle birileri onar onar artar ya da azalır. 1 ton (t) = 1000 kg 1 kental (q) = 100 kg 1 = 10 6 n= 10 9 n = p SICAKLIK ÖLÇÜMÜ Sıcaklık teroetre ile ölçülür. Kullanı aaçlarına göre katı, sıvı ve gazlı teroetreler vardır. Uluslararası sistede sıcaklığın biri Kelvin dir. UZUNLUK ÖLÇÜMÜ Uzunluğu nesnenin boyutuna göre ezura, cetvel, ikroetre gibi aletlerle ölçebiliriz. 1 etre ışığın 1/ saniyede aldığı yoldur. 1 M egaetre k kiloetre h hektoetre da dekaetre 10 1 (etre) 1 d desietre c santietre ilietre µ ikroetre n nanoetre Å angstro p pikoetre Uzunluk birileri onar onar artar ya da azalır. Katı teroetreler çok yüksek sıcaklıkların ölçülesinde, sıvı teroetreler oda sıcaklığındaki cisilerin sıcaklığının ölçülesinde, gazlı teroetreler ise çok düşük sıcaklık ölçülesinde kullanılır. ZAMAN ÖLÇÜMÜ Zaan birii olarak saniye, atoik saat denilen aletle sezyu atounun frekansını referans alıştır. Hassas ölçüler için kronoetre kullanılır. 8