MIM4051 Conservation & Restoration / Gr.7 İ. Gençer, M. Bilgiç

Transkript

1 National and International Preservation Organizations, Legal Regulations on Preservation Koruma Alanında Çalışan Ulusal ve Uluslararası Kuruluşlar, Koruma Alanında Yasal Düzenlemeler MIM4051 Conservation & Restoration / Gr.7 İ. Gençer, M. Bilgiç

2 After the Venice Charter Koruma ve onarım esasları üzerine temel ilkeler belirlenmiş ve uluslararası bir temele dayandırılmıştır. An international consensus on preservation principles lerde tüzük tartışılmaya başlanmış, yetersiz kaldığı durumlar ortaya çıkmıştır. Özel durumlar için (su altı mirası, endüstri mirası, arkeolojik alanlar, tarihi kentler, ahşap yapılar) daha detaylı esaslar içeren tüzükler hazırlanmıştır. Preparation of charters for special conservation conditions 2. Tüzüğü hazırlayan kurul üyelerinin çoğunun Avrupalı olması, farklı kültürlerde korumaya bakış açısının göz ardı edilmesine yol açmıştır. Overlooking the different attitudes and prespectives on preservation in various cultures outside Europe Farklı ülkeler kendi toplum ve kültürlerine uygun tüzükler hazırlamıştır: 1981 Burra Charter (Avustralya), 1994 Nara Document on Authenticity

3 International Preservation Organizations Avrupa Konseyi (Council of Europe) ICOMOS (Uluslararası Anıtlar ve Sitler Konseyi/ International Council of Monuments and Sites) UNESCO (Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü/ UN Education, Science and Culture Organization) UNESCO WHC (Dünya Miras Merkezi / World Heritage Center) Europa Nostra (Bizim Avrupamız/ Our Europe) ICCROM (Uluslararası Kültürel Değerleri Koruma ve Düzenleme Çalışmaları Merkezi / International Centre for the Study of the Preservation and Restoration of Cultural Property) ICOM (Uluslararası Müzeler Konseyi/ International Council of Museums)

4 International Preservation Organizations European Council Avrupa nın en eski siyasal kuruluşu (1949) Amacı: Avrupa çapında insan haklarını, çoğulcu demokrasi ve hukukun üstünlüğünü savunmak; kültürel kimliği korumak; çevre ve kültür mirasını korumak. The Council of Europe advocates freedom of expression and of the media, freedom of assembly, equality, and the protection of minorities Merkezi: Strasbourg (Fransa) Çalışma alanları: Savunma alanı dışında tüm alanlarda çalışıp fikir projeleri üretiyor. Koruma alanına katkısı: Kimliklerin korunmasına önem veriyor, çünkü doğal ve kültürel mirasın korunmadığı durumlarda kimlikler de yok olur + farklı kimliklerin birbirini tanıması için kültürel miras önemlidir. Protection of different cultures/cultural identities

5 International Preservation Organizations Council of Europe Avrupa Mirası (European Heritage) Arkeoloji (Archaeology) Doğal tehlikelere karşı kültür mirasının korunması (preservation of cultural heritage against natural disasters) Sanayileşme gibi teknolojik tehlikelere karşı kültür mirasının korunması (preservation of cultural heritage against technological risks) Avrupa Kültür Rotaları ülkelerin kültürel ve doğal miras açısından önemli alanları arasında anlamlı kültür rotaları (cultural routes) Avrupa Miras Günleri (European Heritage Days) Miras eğitimi (heritage education) Teknik işbirliği, danışmanlık hizmeti (technical cooperation, consultancy) Koruma alanında tüzükler, metinler (charters and doctrines in heritage preservation)

6 CoE Cultural Routes

7 Activities of Council of Europe on cultural heritage

8 Excerpt from 101 Event Ideas for European Heritage Days 2017

9 CONSERVATION-RESTORATION European Year of Cultural Heritage 2018 European Year of Cultural Heritage 2018, organised under the two slogans: European Year of Cultural Heritage: The Art of Sharing and Our heritage: where the past meets the future. We will celebrate our diverse cultural heritage across Europe - at EU, national, regional and local level. The aim of the European Year of Cultural Heritage is to encourage more people to discover and engage with Europe's cultural heritage, and to reinforce a sense of belonging to a common European space.

10 International Preservation Organizations ICOMOS International Council of Monuments and Sites (1965) Amacı: Koruma ilkeleri, politikaları ve teknikleri konusunda bilgi toplayıp değerlendiren bir STK. (a non-governmental organisation to promote the conservation, protection, use and enhancement of monuments, building complexes and sites. It participates in the development of doctrine and the evolution and distribution of ideas on preservation) Merkezi: Paris (Fransa)

11 International Preservation Organizations ICOMOS un Koruma alanına katkısı: Bir mesleki forum oluşturarak koruma uzmanları arasında bilgi ve birikim alışverişi sağlamak, eğitim. (education and exchange of information and know-how between heritage experts by creating a professional forum) Belgeleme (envanter) merkezleri oluşturmak. (Setting up inventory centers) Koruma alanında çeşitli konularda uluslararası sözleşmeler oluşturup mimari mirasın korunması ve geliştirilmesi, ilkelerin hayata geçirilmesi. (Formulating and developing international charters and principles on different heritage topics) UNESCO Dünya Miras Merkezi ne danışmanlık. (Advisory body of UNESCO WHC)

12 International Preservation Organizations ICOMOS Uluslararası Anıtlar ve Sitler Konseyi (1965) 18 Nisan: Dünya Anıtlar ve Sitler Günü Kamuoyunda farkındalık yaratmak amacıyla ICOMOS tarafından bir tema belirlenir. Bilimsel çalışma grupları (alt komiteler / international sicentific committees) örn. tarihi köyler ve kentler, risk durumlarında koruma, kültür turizmi, koruma eğitimi, korumanın yasal sorunları, sürdürülebilirlik, taş, ahşap, vb. konular

13 ICOMOS Activities

14 ICOMOS Activities: WH Missions

15 International Preservation Organizations UNESCO ve WHC UNESCO (1946), merkezi Paris. Öncelikli çalışma konularından biri mirasın korunması 1972 Dünya Kültürel ve Doğal Mirasın Korunması Sözleşmesi (Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage) Dünya Miras Komitesi, dünyada korunmaya değer kültür ve doğa varlıklarının yer aldığı Dünya Miras Listesi ni hazırlar. Tavsiye kararları alır, mirasın korunması sözleşmeyi imzalayan ülkenin sorumluluğundadır. Dünya Miras Listesi ndeki eserlerle ilgili düzenli ve periyodik raporlar hazırlanır. Kültür mirası : anıtlar, yapı grupları, tarihi alanlar, vd. cultural heritage Doğal miras : biyolojik, jeolojik oluşumlar, soyu tükenmekte olan bitki ve hayvanların bulunduğu alanlar, vd. natural heritage

16

17 2018 yılı itibariyle 167 üye devletten 1092 miras varlığı listede yer almaktadır. Bunların 845 i kültürel miras, 209 u doğal miras, 38 i ise karma sit (kültürel+doğal) özelliği taşımaktadır.

18 Bölgelere göre Dünya Miras Varlıkları Number of World Heritage Properties by region

19 Bölgelere göre Dünya Miras Varlıkları Number of World Heritage Properties by region

20 World Heritage Commitee (40th Session) Istanbul July 2016 During this session, the World Heritage Committee will consider the nominations of 27 sites on the List of UNESCO World Heritage. These include nine new natural sites, 14 cultural sites and four mixed sites. The Committee will also review the state of conservation of 108 sites already on the List and 48 sites on the List of World Heritage in Danger. The World Heritage Committee meets once a year, and consists of representatives from 21 of the States Parties to the Convention elected by their General Assembly. Angola, Azerbaijan, Burkina Faso, Croatia, Cuba, Finland, Indonesia, Jamaica, Kazakhstan, Kuwait, Lebanon, Peru, Philippines, Poland, Portugal, Republic of Korea, Tunisia, Turkey, United Republic of Tanzania, Viet Nam, Zimbabwe

21 Dünya Miras Listesi nde Türkiye 1. İstanbul Tarihi Yarımada 2. Göreme Milli Parkı ve Kapadokya (kültürel + doğal) mixed site 3. Divriği Ulu Cami ve Şifahanesi 4. Hattuşa (Hitit başkenti) 5. Nemrut Dağı (Kommagene Krallığı eserleri) 6. Xanthos-Letoon antik kentleri 7. Hieropolis-Pamukkale (kültürel + doğal) mixed site 8. Safranbolu kenti 9. Truva arkeolojik alanı 10. Selimiye Külliyesi 11. Çatalhöyük 12. Bursa ve Cumalıkızık 13. Bergama Çok Katmanlı Kültürel Peyzaj Alanı 14. Diyarbakır Kalesi ve Hevsel Bahçeleri 15. Efes 16. Ani Arkeolojik Alanı 17. Aphrodisias 18. Göbeklitepe

22 Turkey on World Heritage List

23 Dünya Miras Merkezi nin belirlediği kriterler doğrultusunda varlıklar listeye alınır. Kültürel ve doğal varlıklar için ayrı kriterler bulunmaktadır. Kültürel varlıklar için 6 kriter vardır. Bazıları: İnsanın yaratıcı dehasının üstün bir örneği olması; Yaşayan veya yok olan bir kültür geleneğinin veya uygarlığın eşsiz ya da olağanüstü bir örneği olması; İnsanlık tarihinin önemli bir aşamasını/ aşamalarını gösteren bir yapı tipinin, mimari veya teknolojik bir kompleksin veya peyzajın olağanüstü bir örneği olması. Doğal varlıklar için 4 kriter vardır. Bazıları: Üstün doğal görüngelere veya eşsiz doğal güzelliklere ve estetik öneme sahip alanları içermesi; Kara, tatlı su, kıyı ve deniz ekosistemleri ve hayvan ve bitki topluluklarının evrim ve gelişiminde devam eden önemli ekolojik ve biyolojik süreçleri sunan olağanüstü örnekler olması. Kriterlerin tümü için bkz. Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü web sitesi

24 Seçim kriterlerine uygunluk bir varlığın listede yer alması için tek başına yeterli değildir. Bunun yanı sıra varlığın korunması için yapılmış olan/yapılması planlanan eylemler, varlığın özgünlük durumu, bütünlüğü ve yönetimi de dikkate alınmaktadır. authencity, integrity, management Üstün evrensel değer (ÜED)- outstanding universal value Bir varlığın kültürel ve/veya doğal niteliklerinin olağanüstü değere sahip olmasından ötürü, artık o varlık tüm insanlığın günümüz ve gelecek nesilleri için ortak bir önem taşır. Bu önem, olağanüstü evrensel değer olarak adlandırılır ve varlığın Dünya Miras Listesi ne alınmasıyla bu değerin sürdürülmesi beklenir.

25 Outstanding Universal Value Example The Outstanding Universal Value of Istanbul resides in its unique integration of architectural masterpieces that reflect the meeting of Europe and Asia over many centuries, and in its incomparable skyline formed by the creative genius of Byzantine and Ottoman architects. The distinctive and characteristic skyline of Istanbul was built up over many centuries and encompasses the Hagia Sophia whose vast dome reflects the architectural and decorative expertise of the 6th century, the 15th century Fatih complex and Topkapi Palace - that was continually extended until the 19th century, the Süleymaniye Mosque complex and Sehzade Mosque complex, works of the chief architect Sinan, reflecting the climax of Ottoman architecture in the 16th century, the 17th century Blue Mosque and the slender minarets of the New Mosque near the port completed in 1664.

26 Authenticity-Integrity Example: Cappadocia Authenticity The property meets the conditions of authenticity as its values and their attributes, including its historical setting, form, design, material and workmanship adequately reflect the cultural and natural values recognized in the inscription criteria. yerleşim, biçim, tasarım, malzeme, işçilik, vb kriterlerde özgünlük değerlendirmesi Integrity There has been some earthquake damage to some of the cones and the pillars in Göreme National Park and the Rock Sites of Cappadocia, but this is seen as a naturally occurring phenomenon. Overuse by tourists and some vandalism have been reported and some incompatible structures have been introduced. varlığın bütünlüğünü etkileyen, tehdit eden unsurların değerlendirilmesi

27 UNESCO WHC Activities

28 UNESCO WHC Activities World Heritage Coral Reefs Exhibit

29 UNESCO WHC Activities: Publications, Initiatives, Working Themes

30 UNESCO WHC Activities: Youth Forum

31 promotion of heritage-inspired travel:

32

33

34

35

36

37

38

39 International Preservation Organizations Europa Nostra (Bizim Avrupamız) 1963 te kuruldu. Merkez: Lahey. Küresel dünyada kültürel mirasın korunup geliştirilmesi, yerel kimliklerin korunmasını sağlayacaktır. Kültürel mirasın tüm bileşenleriyle korunması, sürdürülebilir koruma, eğitim ve çeşitli projelerin ödüllendirilerek desteklenmesi. ICCROM (Uluslararası Kültürel Değerleri Koruma ve Düzenleme Çalışmaları Merkezi) 1959 da kuruldu. Merkez: Roma. Taşınır ve taşınmaz kültür mirasının korunmasına yönelik eğitim, araştırma çalışmaları yapan bir örgüt. ICOM (Uluslararası Müzeler Konseyi) 1946 da kuruldu. Merkez: Paris. Müzeler ve kültürel eserlerin korunması, bu konuda uluslararası teknik işbirliği ve danışmanlık sağlama, koruma konusunda uluslararası misyon lar (kültürel eserlerin kaçakçılığını önlemek, risk yönetimi, soyut ve somut mirasın korunması)

40 Europa Nostra Campaigns to save heritage sites, awards-prizes for promotion of heritage preservation 7 Most Endangered Programme identifies endangered monuments and sites in Europe and mobilizes public and private partners on a local, national and European level to find a viable future for those sites. (Hasankeyf fromturkey is on 2016 List)

41 ICCROM: Training courses Contribution to heritage preservation: Training, Information, Research, Cooperation and Advocacy

42 ICOM: The International Council of Museums Fighting illicit trafficking of cultural goods and publishing red lists

43 Evolution of Preservation Theory: Europe vs Turkey Koruma Kuramının Gelişimi: Avrupa / Türkiye Stylistic unity V.Le Duc G. Scott Anti-restoration J. Ruskin W. Morris Historic restoration L. Beltrami Modern restoration principles C. Boito I. WW Athens Charter CIAM Athens Charter Carta del Restauro G. Giovannoni II. WW UNESCO Venice Charter ICOMOS Convention concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage I. Code on Historic Monuments (CHM) II. CHM III. IV. CHM CHM I. WW Founding of the Republic II. WW Turkey member of UNESCO Board for Protection of Monuments Law of Historic Monuments

44 Heritage Preservation in Turkey Ottoman Period Öncelikle anıt eserlerin korunması, vakıflar kurumu (bir yapının kamu yararına tahsisi). Vakıf eserlerinin onarımı özellikle selatin külliyelerinde önem kazanmıştır. Kullanılan, pratik değeri olan yapıların korunması (functional value) Tarihi değer: Ata yadigarı (historic value as preservation criteria)

45 Heritage Preservation in Turkey after 1850s İlk koruma yasası (Asar-ı Âtika Nizamnamesi) Eski Eserler Tüzüğü : Arkeolojik kazılara düzenleme getirme amaçlı hazırlanmıştır. Eski eserler müzede sergilenmelidir gibi taşınır eserlerle ilgili ilkeler belirlenmiştir. Eski eser: Türk-İslam eserleri öncesi yapıtlar Yasa Osmanlı Dönemi nde birkaç kez kapsamı genişletilerek yeniden çıkartılır Müze-i Hümayun (Ist. Arkeo. Müzeleri nin temeli) II. Asar-ı Âtika Nizamnamesi nde taşınmaz eserlerle ilgili maddeler: - Bazı binalar gerektiğinde muhafızlarla korunabilir. - Mabetler, tekkeler, medreseler, kabirler ve su yollarında kazı yapılamaz. - Eski eser binaları yıkanlar cezalandırılır.

46 Heritage Preservation in Turkey Osman Hamdi Bey Hukuk ve sanat eğitimi (Paris) 1881 Müze-i Hümayun Müdürü 1883 Sanayi Nefise Mektebi ni (Güzel Sanatlar Akademisi) kurdu. İstanbul Arkeoloji Müzesi ni kurdu III. Asar-ı Âtika Nizamnamesi eski eserlerin yurtdışına çıkışının yasaklanması Çeşitli arkeolojik kazılar yürüttü (Nemrut, Sayda, Lagina)

47 Heritage Preservation in Turkey after Gayrimenkul (Taşınmaz) Eski Eser ve Anıtlar Koruma Kurulu (GEEAYK), Korunması gereken mimari ve tarihsel özelliklere sahip anıtların ve diğer taşınmaz eski eserlerin korunma, bakım, onarım, restorasyon işlerinde uyulacak ilkeleri ve programları saptamak; Saptadığı ilke ve programların uygulanmasını izlemek ve denetlemek; Anıtlar ve taşınmaz eski eserlerle ilgili olarak kendisine sunulacak ve özel araştırmaları ile kurul üyeleri tarafından bilgi edinilecek her türlü konu ve uyuşmazlık üzerinde bilimsel görüş bildirmekle yükümlü olmuştur.

48 Heritage Preservation in Turkey after 1964 Venice Charter 1973 Eski Eserleri Koruma Kanunu Cumhuriyet Dönemi nin ilk koruma yasası, anıtlar ve tarihi alanlara ilişkin koruma hükümleri içerir Venedik Tüzüğü ve dünyadaki koruma yaklaşımından etkilenerek hazırlanmıştır Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu Korumanın kapsamı genişler, yalnızca mimari eserler değil, doğal eserler de koruma altına alınır (Türkiye 1983 te UNESCO tarafından 1972 de hazırlanan Dünya Kültürel ve Doğal Mirasın Korunması Sözleşmesi ni imzalar).

49 Heritage Preservation in Turkey 2004 Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kanunu yenilenir. Kapsama alanı: Taşınır ve taşınmaz kültür ve tabiat varlıkları Üst yetki Kültür ve Turizm Bakanlığı nda. Bakanlığın tespit ettiği yapı/alanların tescilini yaptırmak, koruma alanlarını belirlemek; korunması gerekli kültür varlıklarını gruplandırmak; tarihi alanlarda koruma amaçlı imar planını, tek yapılarda rölöve-restitüsyon-restorasyon projesini inceleyip onaylamak Koruma Kurulu nun yetkisinde Kültür ve Tabiat Varlıklarının korunmasına ilişkin yetki alanları AYRILDI. Tabiat varlıkları Çevre ve Şehircilik Bakanlığı nın yetkisinde, korunması ile ilgili işlemler Tabiat Varlıkları Koruma Komisyonu sorumluluğunda.

50 National Preservation Institutions in Turkey Resmi Kurumlar: Kültür (ve Tabiat) Varlıkları Koruma Yüksek Kurulu (Ankara): ilke kararları Kültür (ve Tabiat) Varlıkları Koruma Bölge Kurulu (yerel, 8 i İstanbul da olmak üzere toplam 35 adet) KUDEB (Koruma Uygulama ve Denetim Bürosu, Belediye bünyesinde) Restorasyon ve Konservasyon Merkez Laboratuarı UNESCO Türkiye Milli Komisyonu STKlar: Uluslararası kuruluşların Türkiye temsilcilikleri (ICOMOS Türkiye Milli Komitesi, Europa Nostra Türkiye Ofisi, vd.) Vakıflar Genel Müdürlüğü ÇEKÜL (Çevre ve Kültür Değerlerini Koruma ve Tanıtma Vakfı) TAÇ Vakfı Türkiye Tarihi Evleri Koruma Derneği Ulusal Ahşap Birliği Turing ve Otomobil Kurumu KOREFD (Koruma ve Restorasyon Firmaları Derneği) kültürel Mirasın Korunması Sürecinde Kalifiye Uygulama Elemanı Eğitim Programı

51 Koruma Kurullarının Görevleri Yüksek Kurul: Korunması gerekli taşınmaz kültür varlıklarının korunması ve restorasyonuyla ilgili işlerde uygulanacak ilkeleri belirlemek Bölge kurulu: Yapısı Arkeoloji, sanat tarihi, hukuk, mimarlık ve şehir planlama dallarında uzmanlaşmış kişilerden yedi üye. Teknik üyeler (Belediye başkanı, Çevre Şehircilik Bakanlığı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Müzeler müdürlüğü, vb) Görevleri Korunması gerekli kültür varlıklarının ve sit alanlarının tescilini yapmak Tek yapıların restorasyonuna ilişkin projeleri incelemek, karar almak Sit alanları için koruma amaçlı imar planlarını incelemek, karar almak

52 KUDEB (Koruma Uygulama Denetim Müdürlüğü) Bakım onarım izinleri, denetimler Teknik Yardım, Teknik Eğitim, Konservasyon Lab. Hizmetleri, Ahşap Atölyesi İşleri, Taş Atölyesi İşleri, Eski eser envanterinin oluşturulması Eski eser restorasyon uygulamaları

53 Restorasyon çalışmalarına destek Seminerler, eğitim programları Araştırma (Anadolu Araştırmaları) Bilgi belge merkezi, kütüphane 1900 lü yılların başında inşa edilen İstanbulluğu Konağı; Malatya ÇEKÜL Vakfı Temsilcisi Bekir Sözen in girişimleri ve Malatya Valisi Halil İbrahim Daşöz'ün desteğiyle, İl Özel İdaresi tarafından satın alınması sağlandı ve restorasyonu başlatıldı. Malatya nın merkezinde uzun yıllardır onarılmayı bekleyen İstanbulluoğlu Konağı, ÇEKÜL Vakfı gönüllüsü Y. Mimar Nüvit Bayar ın hazırladığı projeyle yeniden hayata döndürülüyor.

54 Bibliography Binan, C., Mimari Koruma Alanında Venedik Tüzüğü nden Günümüze Düşünsel Gelişmenin Uluslararası Evrim Süreci, YTÜ Yayınları, 1999, İstanbul. Bozdoğan, S., Modernimzm ve Ulusun İnşası, Metis Yayınları, İstanbul, Erder, C., Tarihi Çevre Bilinci, ODTÜ Mimarlık Fakültesi Yayınları, 1975, Ankara. ICOMOS Tüzükler, Jokilehto, J., A History of Architectural Conservation, Butterworth-Heinemann, Madran, Emre, Kültürel ve Doğal Miras Uluslararası Kurumlar ve Belgeler, TMMOB Mimarlar Odası Yayınları, İstanbul. Madran, Emre, Tanzimat tan Cumhuriyet e Kültür Varlıklarının Korunması, ODTÜ Mimarlık Fakültesi Yayınları, Ankara.

55 Internet Resources.Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu ICOMOS (International Council on Monuments and Sites) ICOM (International Council of Museums) ICCROM (International Centre for the Study of Preservation and Restoration of Cultural Property) UNESCO, UNESCO World Heritage Centre, Europa Nostra Türkiye Ofisi, Avrupa Konseyi,