Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 6, Sayı: 73, Temmuz 2018, s

Transkript

1 Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 6, Sayı: 73, Temmuz 2018, s Yayın Geliş Tarihi / Article Arrival Date Yayınlanma Tarihi / The Publication Date Öğr. Gör. Emel BULMUŞ Sinop Üniversitesi, Gerze MYO, Tekstil, Giyim Ayakkabı ve Deri Bölümü emelm@sinop.edu.tr DENİZLİ ÇARDAK SÖĞÜT KÖYÜ DÜĞÜN ADETLERİ VE GELİN GİYİMİ 1 Öz Evlilik aile bağlarının kurulmasında en büyük adımlardan biridir. Evlilik törenlerinde giyim, kuşam, örf ve adetleri; yaşanılan bölgenin konumu, coğrafi şartları, ekonomik durumu önemli ölçüde etkilemektedir Kültürel değerlerimizin bir parçası olan gelin giyimi yaşandığımız toplumun hızla gelişmesiyle teknolojinin getirdiği yeniliklerle birlikte yerini modern gelinliklere bırakmıştır. Araştırma yitirilen değerlerin yaşatılması yönüyle önemlidir. Geleneksel öğeler içeren giyim kuşam bize ait olduğu toplumla ilgili pek çok bilgi vermektedir. Araştırmanın konusunu oluşturan Söğüt köyü düğün adetleri ve gelin giyimi bulunduğu bölgede halen devam eden değerlerimizden biridir. Bunların belgelenerek kayıt altına alınarak arşivlenip gelecek nesillere aktarılması araştırmanın amacıdır. Araştırma kapsamasında Söğüt Köyü düğün adetleri köyde yaşayan kişiler tarafından görüşme tekniği ile kayıt altına alınmıştır. Yöresel gelin giyimleri arasından 2 adet entari, 1 adet don, 1 adet peştamal, 1 adet kuşak ve 1 adet takka (baş süsleme) incelenmiştir. Kıyafetlerin fotoğrafları çekilip, ölçüleri alınıp, dikiş, kumaş ve süsleme özellikleri gözlem fişleri doğrultusunda kaydedilmiştir. Bu gözlem fişlerinde, giyside kullanılan malzemeler ve renkleri, giysinin modeli, kesimi, dikimi, astarlanması ile ilgili bilgiler ve süsleme özellikleri belirlenmiştir. Doküman araştırmasında ise ikincil kaynaklar incelenmiştir. Anahtar kelimeler: Düğün Adetleri, Gelin Giyimi, Denizli, Çardak, Söğüt Köyü 1 Bu çalışma Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsünce 2010 yılında kabul edilen Yüksek Lisans Tezinden oluşturulmuştur.

2 WEDDING TRADITIONS AND BRİDE`S CLOTHING OF DENİZLİ ÇARDAK SÖGUT VILLAGE Abstract Marriage is one of the most important steps in establishing family bonds. At these marriage ceremonies; the position of the living area, geographical conditions, economic situations have an important effect on the clothes, customs, and traditions. One of our cultural values bride`s clothing evolves into more modern clothing because of the fast development of the society and the new technological developments. The study is important in the way that it helps to keep alive the lost values. Clothing that includes traditional elements gives a bunch of information related to the society it belongs. The subject of the study s Söğüt Village marriage traditions and bride`s clothing are important elements that are still going on. The aim of the study is to document them and transfer them to the next generations. The traditions of the village are recorded by the researcher by making ınterviews with the people living and having the knowledge of this tradition. Among the traditional clothes; 2 items of dresses, 1 item of lady pant, 1 item of loincloth, 1 item of the sash (belt) and 1 item of coif (head decoration) have been examined. At the end of the examination photos of the clothing are taken; fabric, sewing, decoration and lining specialties are recorded on the observation form. Coif (head decoration) is done in the same way it is done at weddings by the local people. At the end of the study, it is seen that wedding traditions are still applied at the söğüt village; the head decoration (coif) is voluntarily applied by the brides themselves at the weddings. 487 Keywords: Wedding Traditons, Brides`clothing, Denizli, Çardak, Söğüt Village 1- GİRİŞ Kültürümüzün ayrılmaz parçalarından olan geleneksel kıyafetlerimiz ait olduğu toplum hakkından bize bilgiler verir. O toplumun yaşam tarzı, gelenek ve görenekleri, ekonomik durumu inançları giydiği kıyafetlere yansımaktadır (Koca vd., 2015: 126).Geleneksel kıyafetlerimiz arasında yer alan düğünlerde gelinlerin giydiği zengin ve değişik özellik gösteren gelinliklerin Türk giyimin de önemli bir yeri vardır. Çağlar boyunca insanlar yaşamlarının özel günü olan evlilik törenlerinde özel giysiler giymişlerdir. Kadınların düğün törenlerinde giymiş olduğu bu giysiler gelinlik olarak adlandırılmıştır (Gümüş, 1996: 82). Geleneksel gelin giyimleri arasında yer alan gelinlikler günümüze kadar değişikliğe uğrayarak bugünkü şeklini almıştır. Düğünlerde giyilen gelinlik; duvak, gelin teli, gelin pabucu, gelin terliği, gelin tuvaleti ve ziynetleri ile gelinlik bir bütünlük sağlar. Eskiden olduğu gibi günümüzde de gelinlerin düğün günü giydikleri gelinlikle beraber duvak, aksesuar ve takıları yer almaktadır. Düğün törenlerinde giyilen gelinlikler şu şekilde tanımlanmaktadır:

3 Gelinlik, Gelin Entarisi: Eski toplum hayatımızda bir kadının ömrü boyunca giydiği en pahalı ve en süslü entarinin adı seklinde tanımlanmaktadır. Düğünde giyilir. Daha sonrada hatıra olarak saklanmaktadır (Koçu, 1969: 121). Gelinlik: Genç kızların evlenirken düğün törenlerinde giydikleri bölge ve yörelere göre kumaş, kesim, model, süsleme ile farklılık gösteren gelinliği tamamlayan duvak ve aksesuarlarıyla beraber özenilerek seçilen özel gün giysisidir. Yöresel gelinlikler diğer giyimlerde olduğu gibi bölge ve yörelerde kumaş, kesim, model ve süsleme yönünden farklılık göstermektedir. Ekonomik ve sosyal durum, gelenek ve görenekler gelinliğin seçimini önemli ölçüde etkilemektedir. Eskiden gelinlikler birkaç parçadan meydana gelmektedir. İşlemelerden oluşmuş iç gömleği, değerli kumaşlardan işlemeli şalvar, işlemeli entari ya da üçetek. Bunlarla beraber gelinlik takılan takılarla tamamlanır. İnce kumaştan yere kadar uzanan al duvak, dize kadar uzanan gelin teli, gümüş tepelik, süslü fes, sorguç ya da gelin tacı takılması adetlerdendi. Bunlardan başka gelinliği tamamlayan aksesuarlar arasında gümüş tokalı kemer, altın ve gümüş işlemeli ayakkabılar yer almaktadır (Anonim1, 1994: ). Bazı yörelerde gelinliğe gelin fistanı denilmektedir. Atlas, sevai, kadife, üsküfe gibi kumaşlardan yapılır. Gelin elbisesi olarak kaftan, bindallı, telli, okkalık gibi giysiler kullanılır. Bazı bölgelerde renklerin anlamlarına göre gelinlik dikilmektedir (Muratoğlu, 1995: 60). Çeşitli özellikler sergileyen Denizli gelinlikleri ilçeler ve köylerde model, kesim, kumaş ve süsleme yönünden farklılık göstermektedir. Atlas, kadife, saten, kutnu, karagöz, paralı kumaşlardan dikilmiş ya da satın alınmıştır. İşlik-şalvar, işlik-şalvar-cepken, bindallı entari, etekbluz, üçetekten oluşmuştur. Ekonomik durumu iyi olanlar pahalı kumaşlardan bindallı entarileri giymişlerdir. Bindallı entariler çoğunlukla kadife kumaştan yapılan etekleri bol ve baştan geçirilerek giyilen elbiselerdir. Bütün yüzeyi dallarla kaplı olup dival işlemelidir. Bindallı adı verilen bu giysiler yalnızca gelinlere mahsustur (Özbel, 1946: 8). Bindallı elbiseler genellikle bütün yörelerimizde bulunmakta ve yörelere göre isimlendirilmektedir. Ankara da kutu içi entari Konya da mıhlama bazı yörelerde ise bindal olarak bilinmektedir (Barışta, 1984, 11). Bindallı elbiseler önemli gün ve gecelerde giyilmektedir. Denizli de gelin elbiseleri entarilik kumaşlardan (kadife, kutnu, karagöze, paralı) dikildiği gibi hazır satın alınan entarilerde vardır. Bölgeden bölgeye entarilerde farklılıklar olabildiği gibi zaman zamanda bazı bölgelerin giyimleri diğer bölgelere örnek olduğu da görülmektedir. Fakat bütün bölgelerde iki türlü gelin elbisesi vardır. Biri gelenek ve göreneklere uygun yapılmış olan, diğeri ise İstanbul dan satın alınan veya getirtilmiş olan gelin elbiseleridir (Özbel, 1946: 7-10). Entari, üçetek, kuyruk olarak adlandırılan gelinlikler yöresel Denizli gelinlikleri arasında yer almaktadır. Denizli ili Söğüt köyü gelinlikleri geçmişten günümüze köy halkı tarafından beğenilerek giyilmektedir. Ailelerin ekonomik durumlarına göre kumaş, süsleme ve aksesuarlarda çeşitli farklılıklar göstermektedir. Gelin günü gelin şalvar ve entarisini giyer. Beline kuşağını kuşanır üstüne peştamalı bağlardı. Başına fesini takıp üzerine oyalı yemeni, onun üzerine sarı kozalı dastarı örtülür. Fesin üzerine ise altınlar ortasına baş altını dizilirdi. Boğazına gerdanlık, beşibiryerde, seksenlik altın ailelerin durumuna göre 5 bilezik, saat, küpe, yüzük takılırdı. Eskiden durumu iyi olmayan aileler düğün günü takınmak için eğreti altın bilezik alırlar düğünden sonra iade ederdi. Süslemesi ve giyimi tamamlanan gelinin beline babası tarafından kırmızı kuşak bağlanırdı. Gelin evden çıkacağı zaman gelinin başına al duvak örtülür ve gelin uğurlanırdı (Adem, 2009). 488

4 1980 yılı Söğüt Köyü Gelin Giyimi( Emel Bulmuş Fotoğraf Arşivi) Günümüzde ise batının etkisiyle değişik model ve kumaşlardan hazırlanan beyaz gelinlik ve duvağın çıkmasıysa yöresel gelinliklerimiz yavaş yavaş kaybolmaya yüz tutmuştur YÖNTEM Araştırma da Denizli Çardak ilçesi Söğüt Köyüne gidilerek alan araştırması yapılmıştır. Köyde kıyafeti olan kişiler tespit edilmiş ve görüşme yapılmıştır. Gelin kıyafetlerin incelenmesinde gözlem ve görüşme yöntemi bilgilerin yorumlanmasında ise betimsel yöntem kullanılmıştır. Düğün adetleri ise görüşme yöntemi kullanılarak kayıt altına alınmıştır. Yöresel Gelin Kıyafetleri arasından 1 adet kutnu entari, 1 adet kadife entari, 1 adet kutnu don, bir adet kuşak, 1 adet peştamal ve 1 adet başlık(takka) incelenmiştir. Kıyafetlerin fotoğrafları çekilip, ölçüleri alınıp, dikiş, kumaş ve süsleme özellikleri gözlem fişleri doğrultusunda kayıt altına alınmıştır. Bu gözlem fişlerinde, giyside kullanılan malzemeler ve renkleri, giysinin modeli, kesimi, dikimi, astarlanması ile ilgili bilgiler, süsleme belirlenmiştir. Doküman araştırmasında ise ikincil kaynaklar incelenmiştir 3- BULGULAR 3.1 Söğüt Köyü Evlenme ve Düğün Adetleri Yaşamın temel dönüm noktalarından olan evlenme, hem kadın ve erkeğin yaşamını birleştirmesi açısından bireysel; hem de aile ve akrabalık bağlarının kurulması açısından toplumsal bir olgudur. Özellikle küçük köy topluluklarında düğün köyün tamamını içine alan bir faaliyet olması nedeniyle bir bayram anlamı kazanır. Düğünler halk kültürünün birçok unsurlarını bir araya geldiği sanat şölenleridir. Gelenek ve göreneklerin yaşamasında önemli rolleri vardır (Tan, 1995: 212 ). Evlenme düğünleri toplumsal ve kutsal düzene bağlı olduğu için her çağda parlak ve şatafatlı olmuştur (Ataman, 1992: 1 ). Denizli de evlenme düğün adetleri her yörede her yörede olduğu gibi farklılıklar göstermiştir. Denizli halkının kendine özgü evlenme ve düğün adetleri vardır.

5 Evlilik kararının verilmesinden sonra yapılacak ilk iş damat adayı için eş seçimidir. Söğüt Köyünde eskiden evlenecek delikanlı evleneceği kızı kendisi seçmezdi. Eş seçimini erkeğin anne ve babası öncülüğünde yapılırdı. Önce erkeğin annesi ve yakın kadın akrabaları kız tarafına giderek kızı görürler, kız beğenildikten sonra damada gösterilir, damatta beğenirse istemeye karar verilirdi (Yıldız, 2009) Kız evine gidilerek kızı babasından istemeye dünürlük denilirdi. Oğlan evinin ileri gelen kadın ve erkekleri; anne, baba, dede, nine, amca, dayı, hala, yenge, enişte toplanarak kız evinin uygun gördüğü bir zamanda kız evine kayalığa( isteme) giderlerdi. Kız evinin büyükleri oğlan evini karşılar ve kahve ikram ederlerdi. Karşılıklı konuşmalar yapıldıktan sonra oğlan evin büyüğü kızı Allah ın emri Peygamberin kavliyle oğlana kızı isterdi. Kız evine en az 2 defa gidilirdi. Kız evi verme taraftarı ise oğlan evini araştırır soruşturur uygun görürlerse olumlu cevap verirlerdi (Adem, 2009). Günümüzde bu şekilde evlenmeye görücü usulü denilmektedir. Oğlan evinin kız evine olumlu yanıt vermesi ile oğlan evi tekrar kız evine gider karşılıklı konuşulup istekler birbirine söylenirdi. İstekler ailelerin ekonomik durumuna göre değişiklik gösterebilirdi. Kıza ne kadar altın takılacağı, kaç kat elbise alınacağı, kaç çift ayakkabı alınacağı, eşyanın ne olacağı konuşulup karara bağlanırdı. Söğüt Köyünde genelde: 5 bilezik, 5-6 beşibiryerde, seksenlik altın, saat, gerdanlık, yüzük, küpe takılırdı. Kıza takılan takılar düğün gecesi imam nikâhı sırasında mihre yazılırdı. Ailelerin ekonomik durumuna göre eşya ve mihr belirlenirdi (Yıldız, 2009). Bugün mihr geleneğini hala devam ettiren ailelere rastlanmaktadır. Kız evi oğlan evine söz verdikten sonra kız evinden oğlan evine, oğlan evinden kız evine de çeşitli hediyeler gitmektedir. Söğüt köyünde bu hediyelere torba denilmektedir. Torbalar giysi torbası ve yiyecek torbası olarak değişmektedir. Yiyecek torbası kız verildikten hemen sonra, giysi torbası ise nişan takılacağı zaman gönderilmektedir. Yiyecek torbasında: sakız, fındık, fıstık, çekirdek, lokum, şeker, bisküvi gibi yiyecekler oğlan evinden kız evine gitmektedir. Giysi torbasında ise geline: elbise, terlik, çamaşır, çorap, mendil, tarak, ayna gelinin gereksinim duyduğu eşyalar vardır. Birkaç gün sonra aynı şekilde kız evinden oğlan evine torba gönderilir. Giysi torbasında damada: pantolon, gömlek, ayakkabı, çorap, mendil, tarak erkeğin gereksinim duyduğu eşyalar vardır (Demir, 2009). Günümüzde de bu hediyeler farklı biçimlerde ihtiyaca göre ve ailelerin ekonomik durumlarına göre değişiklik göstermektedir. Torbaların karşılıklı olarak kız evinden oğlan evine getirilip götürülmesi kızın verildiğinin göstergesidir. Kız verildikten sonra ailelerin durumuna göre nişan takılır. Söğüt Köyün de bu nişana inandık nişanı denilmektedir (Daştan, 2009) Kız ve oğlandan vekillik alınarak kız evinde erkekler arasında nikâh kıyılırdı. Kız ve oğlan düğün gününe kadar birbirini görmezlerdi (Adem, 2009). Şimdi ise nikâh salonlarında büyük topluluklar karşında nikâh memurları tarafından kıyılmaktadır. Düğünden bir hafta önce oğlan evinden kız evine sandık gelir. Sandığın içinde geline alınan altınlar, eşyalar, elbise ve ayakkabılar bu sandıkta gelmektedir. Sandıkta gelen gelinin giysilerini gelinin çok yakın arkadaşları düğün günü giymektedir. Gelinin eşyalarını giyme âdetine gavudunu denilmektedir. Gelen sandık gelinin çeyiz eşyaları ile doldurulduktan sonra gelin günü oğlan evine tekrardan geri gitmektedir. Kız evinde sadığı teslim edenler oğlan evinden sandık parası almaktadırlar (Daştan, 2009). Sandık götürme âdeti eskiden olduğu gibi günümüzde de devam etmektedir. Düğünden 3-4 gün önce oğlan evinden kız evine gelinin saçına kına yakmak amacıyla gidilir. Burada kızın saçına evli bir bayan tarafından kına yakılır. Kına yakılırken kızın başına demir para koyarlar(bolluk olsun diye). Kızın yakın akrabaları kına yakarken ağıt yakarlar( kız evden ayrılacağı için). 490

6 Düğünden bir gün önce kız evinde ve oğlan evinde kına gecesi düzenlenir. Kına gecesinin yapılacağı günün sabahı erken bir vakitte oğlan evinin çatısına bayrak asılırdı. Bayrak özel olarak bayraktar tarafından kalabalık grup eşliğinde eğlencelerle toplu olarak asılır. Bayrağın asılması düğünün resmen başladığını ilan etmektir (Yıldız, 2009). Kına gecesi günü kadınlar kız evinde erkekler oğlan evine giderek eğlenirler. Kız evinde kadınları eğlendirmek amacıyla iki erkek kadın kılığına girerek eğlenceye eşlik ederlerdi. Erkeğin kadın kığlına girmesine Söğüt Köyünde gadı olmak denilirdi. Kına gecesinde bir süre eğlenildikten sonra acıklı türküler söylenerek gelin ağlatmaya çalışılırdı. Daha sonra önceden suyla yoğrulan kına bir tepsi içerisinde etrafında mumlar dizili bir şekilde ortaya getirilirdi. Kızın ayaklarına ve ellerine kına yakılırdı. Gelinin eline kına yakılırken sağ elinin avucuna altın konularak kına yakılırdı. Bu altın bereket amaçlı konulmaktadır (Âdem, 2009). Eski düğünlerde kına yakmak, mum yakmak kutsal geleneklerin devamıdır. Kına gelinin süslenmesine kutsal bir değer kazandırırdı. Bu yüzden bayramlarda, düğünlerde, özel günlerde ve törenlerde genç kızların, yeni gelinlerin, kadınların, yaşlı ninelerin ayaklarına ve ellerine kına yakmaları uğur sayılmıştır (Ataman, 1992: 7-8). Kına gecesinin olduğu gün gelinin çeyizleri kız evinde gelen misafirlere sergilenerek gösterilirdi. Söğüt Köyünde buna çeyiz serme denilmektedir (Daştan, 2009). Kına gecesinin ertesi günü hem gelin alma hem de düğün günüdür. Söğüt Köyünde eskiden düğünleri Perşembe günü yaparlardı. Günümüzde ise düğünler hafta sonu yapılmaktadır. Düğün günü düğüne gelen misafirlere yemek ikramda bulunulurdu. Yemekler yöresel yemeklerden köydeki kadınlar tarafından yapılırdı. Ailenin durumuna göre 3-4 koyun kesilirdi. Düğün günü yapılan yemekler yemek saatinden önce gelen misafirle dualarla birlikte açtırılırdı. Bu şekilde gelen misafirlere yemekler sunulmaya başlardı (Adem, 2009). Günümüzde de bu geleneği devam ettiren aileler vardır. Düğün sabahı oğlan evinde damat trası, güvey giydirme gibi törenler yapılırdı. Kız evinde ise gelinin hazırlanması söz konusudur. Kız gelinliğini giyer eski iş tabir edilen üçetek entari( yöredeki adı kuyruk) gelinlik olarak giyilirdi. Beyaz gelinliğin ortaya çıkmasıyla yöresel gelinlikler zamanla yok olmuştur. Az da olsa günümüzde bu adetlerin devam ettiği yörelerimiz ve köylerimiz vardır ( Yıldız, 2009). Gelin elbisesi giydirilir başa fes takılır, üzerine yemeni örtülür, ziynetleri takılırdı. Kızın babası gelin beline kırmızı kuşağı üç defa çözüp bağlardı. Gelinin babası ve kardeşi tarafından gelin evden çıkarılıp ata bindirilir ve uğurlanırdı (Adem, 2009) Gelin oğlan evine geldiğinde gelin ayağının altına koyun postu serilir, gelin bu postu çiğner geçer (kuzu gibi olsun diye), bir çanak buğday verilir evin etrafına dağıttırılır( bolluk bereket getirsin diye), eve gireceği kapıya yağ sürülürdü (dili yağ gibi aksın diye). Yatsı namazından sonra imam nikâhı ile damat gelinin yanına dua ile katılırdı. Düğünün ertesi günü duvak günü, yüz açımı diye adlandırılan bir takım eğlenceler yapılırdı. Bu günde yenilir, içilir, gelin şerbet dağıtırdı. Bu eğlenceler yalnızca kadınlar arasında yapılırdı bu eğlencelerde gelin gelinliğini tekrardan giyerek süslenmektedir (Daştan, 2009). Günümüzde evlenme ve düğün adetleri ailelerin ekonomik ve sosyal durumuna göre farklı şekillerde uygulanmaktadır. Eski düğün adetleri yavaş yavaş kaybolmakla beraber bazı aileler tarafından geleneksel adetlerimizin devam ettiği görülmektedir. 491

7 3.2 Söğüt Köyü Gelin Giyimi Söğüt köyün de gelin olan kızlar isteğe bağlı olarak iki farklı gelinlik giymektedir. Beyaz gelinlik olmadan önce köyde bulunan kişiler geleneksel olan gelinlikleri düğünlerde giymektedir. Bu kıyafetlerde gelinler baş süslemeleri ile dikkat çeker. Gelin olan her kıza köyde takka düğünden önce hazır edilmektedir. Beyaz gelinliğin hayatımıza girmesiyle ise geleneksel olan gelinliklere ilgi azalmıştır. Geleneksel olan gelinliği ise gelin kızın isteğine göre giyildiği görülür. Geleneksel gelin kıyafetleri şu parçalardan oluşmaktadır: Göynek: Vücudun üst kısmına giyilen kollu veya yarım kollu, yakalı giysi olarak tanımlanmaktadır. Entarinin içine giyilmektedir. (Anonim2, 2018:1) Don: Hem kadınların hem erkeklerin giydiği bol, ağlı geniş bir üst donudur. Erkek şalvarları ekseriya kumaştan, kadın şalvarları ipekli kumaştan olur ( Koçu, 1969:215). Göyneğin altına giyilir. Entari: Tek parçalı kadın giysidir. Göynek ve donun üstüne giymektedir. Kuşak: Bele sarılan uzun ve enli dokuma ya da örme kumaştır. Entari giyildikten sonra bele bağlanır. Peştamal: Bele bağlanan ve vücudun belden aşağısını örten bez olarak tanımlanmaktadır. Peştamallar el tezgâhlarında ipek ve pamuk ipliğinden dokunmaktadır. Genellikle peştamallar bordo zeminli, dikey çizgilerden oluşur (Anonim3, 2018:1). Entarinin üzerine bağlanan kuşağın üzerine, ikiye katlanarak arasından ip geçirilerek önde büzülerek arkaya bağlanır Takka: Gelin kızlara köydeki kadınların hazırladığı yöreye özgü baş süslemedir. Fes, sarı dastar, sahte altınlar, yapma çiçekler, değişik renkte ve desenlerde sifon ve yazmalar, kâğıt çığa kullanılarak köyde bulunan yaşlı kadınlar tarafından yapılmaktadır. Düğün bittikten sonra gelin kız takka başında gideceği yerlere gitmektedir. Örgü Çorap: Ayak numarasına göre 5 şiş ya da 2 şiş ile örülmektedir. 492 (Gelin Kıyafetinin önden ve arkadan görünümü)

8 Araştırma kapsamında incelenen örnekler: Örnek No: 1(Kutnu Entari) Resim No: 1 (Entari Ön ve Arka Görünüşü) Entari kırmızı, siyah, turuncu, beyaz ve sarı çizgili kutnu kumaştan çalışılmıştır. Düz bir beden üzerine V yaka uygulanmıştır. Ön ortası karşılıklı gelecek şekildedir. Ön ve arka bedende yan dikişe paralel kol altından başlayan etek ucuna kadar devam eden dikdörtgen parça çalışılmıştır. Kollar kare takma kol olup, kol ucuna desenli jarse kumaştan manşet geçirilmiştir. Entarinin boyu ayak bileklerine kadardır Entaride arka alt parçaya mor kadife ve desenli jarse kumaştan ağaç ve lale motifli aplikeler çalışılmıştır. Desenler stilize ağaç motifi ve kıvrımlar şeklinde uygulanmıştır. Etek uçları ve yırtmaç kenarları yeşil ve mavi renklerde sutaşları ile S kıvrımlar ve daire şekiller oluşturulmuştur. Giysi üzerinde ön bedende süsleme bulunmamaktadır. Entari krem renk Amerikan bezi ile duplelenerek astarlanmıştır. 493 Çizim No: 1 Entari Ön ve Arka Çizim

9 Örnek No: 2 (Kadife Entari) Resim No: 2 (Entari Ön ve Arka Görünüşü) Entari mor renk kadife ve desenli basma kumaştan çalışılmıştır. Düz bir beden üzerine V yaka uygulanmıştır. Ön ortası karşılıklı gelecek şekildedir. Ön ve arkada kalça hizasında bele paralel kesik çalışılmıştır. Kollar kare takma kol olup, kol ucuna mor renk kadife kumaştan manşet geçirilmiştir. Entarinin boyu ayak bileklerine kadardır. Entaride arka alt parça kırmızı kadife ve desenli jarse kumaştan aplike yapılarak süsleme zenginleştirilmiştir. Aplikelerin üzerleri sutaşı ile süslenmiştir. Yapılan süsleme motifi yatay olarak yerleştirilmiştir. Desenler stilize ağaç motifi ve kıvrımlar şeklinde uygulanmıştır. Etek uçları ve yırtmaç kenarları kırmızı, beyaz, sarı sutaşları ile S kıvrımlar ve daire şekiller oluşturulmuştur. Giysi üzerinde ön bedende süsleme bulunmamaktadır. Entari krem renk Amerikan bezi ile duplelenerek astarlanmıştır. 494 Çizim No:2 Entari Ön ve Arka Çizimi

10 Örnek No: 3(Don) Don mor, kırmızı, sarı siyah çizgili kutnu ve yeşil desenli pazen kumaştan çalışılmıştır. Ön ve arka don parçası aynı ölçü ve kesimde 4 parçadan oluşmaktadır. Donun ön ve arka ortası dikişlidir. Rahatlığını sağlamak amacıyla ağına desenli basma kumaştan ağ parçası yerleştirilmiştir. Paça ve beline yine aynı kumaştan parça eklenmiştir. Beli ve paçası lastiklidir. Don aynı ölçülerde krem Amerikan bezi ile astarlanmıştır. Bel ve paça kısmı desenli basma kumaştan çift kat yapılarak çevrilmiştir. Ağ dikişi elde makine dikişi ile dikilmiştir. Astar kumaşı ağ parçasının kenarına 1cm den kıvrılarak teyelle tutturulmuştur, ağ parçasının üstü astarlanmamıştır. Astar bel ve paçaya eklenen kumaşlara çırpma dikişi ile tutturularak astarlama tamamlanmıştır. 495 Resim No: 4 Don Örnek No: 4 (Peştamal) Peştamalda dikdörtgen olarak 100cm 164cm ebadında değişik renk ipliklerden dokunmuştur. 2 ucunda karşılıklı olarak iplikler püskül şeklinde bırakılmıştır. Kuşakta süsleme ve dikiş yoktur.

11 Örnek No: 5(Kuşak) Kuşak kare olarak 110 cm 110 cm ebadında renkli ipliklerden dokunmuştur. 2 ucunda karşılıklı olarak iplikler püskül şeklinde bırakılmıştır. Karşılıklı köşelerde bağlamak amacıyla ip örülmüştür. Kuşakta süsleme ve dikiş yoktur. 496 Örnek No: 6 Başlık ( Takka) Yöresel adı takka olan başlık köydeki yaşlı kadınların bir ara gelerek birlikte yaptıkları bi baş süsleme çeşitlidir. Öncelikle en alta fes konulur, fesin üstüne sarı kozalı dastar yerleştirilir. Dastarla fes birbirine dikildikten sonra üstüne fes büyüklüğünde demir ya ya plastik tas yerleştirilir. Tasın üstü renkli şifon ya da yazma ile çevrilerek fesin üstüne sabitlenerek sıkı bir şekilde dikilir. Bu işlem bittikten sonra dastarla fesin üstü tas yerleştirilen kısımlarla kırmızı renkte şifonla çevrilir ve dikilir. Bu işleme köyde boyama koymak denilir. Tasın etrafına lastik geçirilerek bağlanır. Lastik geçirilen yerlerden yapma çiçekler ön ve arka tarafı kaplayacak şekilde yerleştirilir. Tekrar tasın olduğu kısım yazma ya da sifonla kaplanır çiçek sapları görünmemesi için. Fesin olduğu ön kısma altın gatarları 4-5 sıra şeklinde dikilir. Altın dikme ve çiçek bağlama işlemi bittikten sonra tasın olduğu yerdeki lastiğe uzun erbi denilen şifonlar yere kadar uzun olacak şekilde yerleştirilerek bağlanır. Gelinin ten rengine göre ön tarafa sağa ve sola aynı renkte erbi konulur. Erbi bağlama işlemi bittikten sonra kâğıt şeklinde 60 cm uzunluğunda renk-

12 li cıgalar eklenerek işlem tamamlanır. Takka bağlama geleneği hale söğüt köyünde isteyen gelinler tarafından devam ettirilen bir gelenektir. Takkanın Ön ve Arka görünüşü SONUÇ Araştırma ya konu olan Söğüt köyü düğün adetleri köyde yapılan düğünlerde halen yer almaktadır. Gelin kıyafetleri zamanla teknolojinin getirdiği değişikliklere yenik düşmüştür. Ancak beyaz gelinliğin yanında isteyen gelin adayları takkayı (baş süslemesi) nadir de olsa devam ettirdiği görülmektedir. Köyde düğünler adetlerin gerektirdiği şekilde yapılmaktadır. Araştırma da Söğüt Köyünde bulunan gelin kıyafetlerinden 2 adet entari, 1 adet don, 1 adet kuşak, 1 adet peştamal, 1 adet takka ele alınmıştır. 497 Yapılan görüşmeler sonucunda gelin entarilerinin kutnu ve kadife kumaştan yapıldığı bilgisine ulaşılmıştır. Renklerinde ise kişilerin kendi zevklerine göre kumaş ve renk seçtiği düşünülmektedir. Kutnu kumaşın eni dar olduğu için kutnu kumaş olan entaride yanlarına dikdörtgen parça eklenmiş. Kadife olan entaride ise belden kesik yapılmıştır. Entarilerde süsleme olarak ön ve arka bedende çiçek ya da lale motifli aplikeler yapılmış etrafları sutaşı ile çevrilmiştir. Kıyafetlerin model ve süsleme özelliklerinin birbirine benzediği görülmektedir. Gelin donu incelendiğinde 4 adet aynı ölçülerde dikdörtgen parçadan oluşmaktadır. Bel ve paça farklı bir kumaştan olup büzgülüdür. Entarinin altına giyilir. Peştamal ve kuşak ise satın alınarak kullanılmıştır. Söğüt köyünde Gelin giyimi arasında en önemlisi baş süslemedir. Bas süslemesi büyüklüğü ve gösterişi ile dikkat çekicidir. Yöre de ki bilen kişilerin bir araya gelerek hazırlamasıyla oluşur. Yeni nesil gelin adaylarından isteyen olursa düğünden 1 hafta önce başlık yöredeki adı takka yapılır. Düğün bittikten sonra gelin 1hafta boyunca bunu başına takarak gideceği yerleri dolaşır. Sonuç olarak Söğüt köyü gelin kıyafetinde önce don, donun üstüne göynek, onun üstüne de entari giyilmektedir. Entarinin üstüne kuşak arkada üçgen oluşturulacak şekilde kuşanılıp, kuşağın üstüne peştamal önde büzgü oluşturacak biçimde öne bağlanmaktadır. Başa ise yöre halkı tarafından özel hazırlanan takka denilen başlık takılmaktadır.

13 KAYNAKLAR Anonim 1.(1994). Gelinlik Maddesi, Anabiritannica Genel Kültür Ansiklopedisi, Cilt: 13, İstanbul 498 Anonim 2.(2018). Erişim Tarihi: Anonim 3.(2018) Erişim Tarihi: Ataman, Yaver Sadi.(1992).Eski Türk Düğünleri, Ankara Barışta, H.Örçün.(1993). Cumhuriyet Dönemi Türk İşlemeleri Desen ve Terminolojisinden Örnekler, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Milli Folklor Araştırma Dairesi Yayınları, Maddi Kültür Dizesi: 2 Gümüş, Baysal Ümit.(1996). Gelinlik Hakkında Bilgi, Konfeksiyon Teknik Dergisi, Sayı: 29, İstanbul Koca, Emine, Koç Fatma, Kaya Özlem. (2015). Yöresel Dokumaları Güncel Tasarımlarda Yorumlamak Kargı Bezi Örneği, Asos Journal Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 3, Sayı: 9, s Koçu, E. Reşat.(1969) Türk Giyim Kuşam ve Süsleme Sözlüğü, Ankara MuratoğlU, Yurdagül., Türk Giyim Tarihi. Ankara Özbel, Kenan., El Sanatları V, Anadolu Kadın Kılıkları, Ankara Tan, Nail. (1995). Gelin ve Güveye Düğün Öncesi Akraba ve Dostları Tarafından Verilen Nasihatler, III. Milletlerarası Türk Halk Edebiyatı ve Folkloru Kongresi Bildirileri, Halk Kültürlerini Araştırma ve Geliştirme Genel Müdürlüğü Yayınları: 243, Seminer Kongre Bildirileri Dizisi: 52, Ankara

14 KAYNAK KİŞİLER Adem, Hacer.(2017). Görüşme Tarihi: Söğüt Köyü Evlenme ve Düğün Adetleri ile İlgili Görüşme, Daştan, Rabia.(2017). Söğüt Köyü Evlenme ve Düğün Adetleri ile İlgili Görüşme, Görüşme Tarihi: Demir, Dudu.(2017). Söğüt Köyü Evlenme ve Düğün Adetleri ile İlgili Görüşme, Görüşme Tarihi: Topuz, Melahat.( 2017). Söğüt Köyü Evlenme ve Düğün Adetleri ile İlgili Görüşme, Görüşme Tarihi: Yıldız, İfaket.(2017) Söğüt Köyü Evlenme ve Düğün Adetleri ile İlgili Görüşme, Görüşme Tarihi: