Zemin İyileştirme Yöntemleri

Transkript

1 Zemin İyileştirme Yöntemleri

2 Zemin iyileştirme yöntemlerinde temel amaç, mekanik araçlarla zeminin boşluk oranının azaltılması veya zemin boşluklarının çeşitli bileşimdeki karışımlarla doldurulması işlemidir. Zemin iyileştirme yöntemleri aşağıdaki amaçlarla yapılır: Zayıf zeminin taşıma kapasitesini artırmak, Toplam oturmayı azaltıp konsolidasyonu hızlandırmak, Dolgu ve şevlerin stabilitesini sağlamak, İstinat duvarlarını desteklemek Zeminin potansiyel sıvılaşma riskini azaltmak Zemin iyileştirme yöntemleri uygulandığında zeminin: Kayma mukavemeti artar, Kumlu zeminlerin sıkılığı, killi zeminlerin kıvamı iyileşir, Sıkışabilirliği azalır, Şişme ve büzülme potansiyeli düşer, Permeabilitesi azalır, Borulanmaya karşı mukavemeti artar, Sıvılaşma potansiyeli azalır.

3 SIVILAŞMAYI ÖNLEME TEKNİKLERİ: Sıvılaşmaya yatkın olan zeminlerdan kaçınmak: Sıvılaşmaya yatkın zemin özelliklerinin değerlendirilmesi ile bir değerlendirme yapmak (ö. Jeoloji, tarihçe, zemin yapısal özellikleri, zeminin durumu) Sıvılaşmaya dayanıklı yapıların inşaa edilmesi Sıvılaşmanın etkilerine dayanıklı temel elemanlarının tasarlanması- Önleme yöntemleri: vibrokompaksiyon, dinamik kompaksiyon ve vibro-taş kolon gibi.

4 Sıvılaşmaya dayanıklı temel sistemleri Amaç: Yapıyı, sıvılaşmadan doğan etkilerden korumak En yaygın önleme yöntemlerinden: Radye temel - farklı oturmalara direnecek şekilde rijit olması Derin kazıklı temeller Kazıklar sıvılaşmanın olmadığı tabakaya kadar indirilir. Sıvılaşan zeminin oluşturacağı oturmalar da dikkate alınmalıdır. Sıvılaşan zeminin taşıma gücü ihmal edilir, dikkate alınmaz.

5 Zemin İyileştirme Yöntemleri Zeminin mukavemetini, yoğunluğunu ve/veya drenaj davranışını iyileştirerek, sıvılaşma potansiyelini azaltır. Zemin iyileştirme yönteminin seçimi istenen amaca ve zemin tipine bağlı olarak değişir. Sınıflandırma: 1.Sıkılaştırma Teknikleri 2.Güçlendirme Teknikleri 3.Enjeksiyon ve Karıştırma Teknikleri 4.Drenaj Teknikleri

6 Zemin İyileştirme Yöntemleri Sıkılaştırma Vibro-kompaksiyon, vibro-yerdeğiştirme (taş kolon), derin dinamik kompaksiyon Karıştırma Enjeksiyon malzemesi ile zemin danelerini çimentolamak ve zemindeki boşlukları azaltmak jet grout, kompaksiyon enjeksiyonu, derin zemin karışımı Jet grouting erode/ mix/ replace soil with grout Permeationgrouting inject particulatesor chemical fluids (eg sodiumsilicates into soil pore space Deep Soil Mixing augur mixes cement grout with soil

7 ZEMİN İYİLEŞTİRME YÖNTEMLERİ Sıkılaştırma Teknikleri: Vibro kompaksiyon (vibroflotasyon) Dinamik kompaksiyon Patlatma Kompaksiyon enjeksiyonu

8 ZEMİN İYİLEŞTİRME YÖNTEMLERİ Güçlendirme Teknikleri: Taş kolonlar Kompaksiyon kazıkları

9 ZEMİN İYİLEŞTİRME YÖNTEMLERİ Enjeksiyon ve Karıştırma Teknikleri: Enjeksiyon Zemin karıştırma Jet enjeksiyonu (Jet grout)

10 ZEMİN İYİLEŞTİRME YÖNTEMLERİ Zemin Islahı: Uçucu kül ile stabilizasyon Isıtma/dondurma Drenaj/kurutma Kireç katkı Zemin çimentolama

11 Sıvılaşmaya karşı iyileştirme Yöntemleri Zemin sıvılaşmasının olası etkilerini azaltmak için kullanılan yöntemler farklı zemin sıkıştırma tekniklerinden meydana gelmektedir. i.titreşimli kompaksiyon (Vibro compaction/vibroflotation) ii.dinamik kompaksiyon iii.taş kolon (Titreşimli kompaksiyon ile birlikte) Bu yöntemlerin tümü zeminleri daha sıkı bir duruma getirerek, üzerlerine inşaa edilecek yapılarda sıvılaşmaya bağlı hasarları önlemektedir.

12 Vibro (Titreşimli) Kompaksiyon Derin vibroflotların kullanılması ile granüler zeminlerin sıkıştırılması (kompaksiyon) işlemidir. Doğal zeminler ve dolgu kum zeminlerde titreşimli kompaksiyon yöntemi ile 70m derine kadar sıkıştırma sağlanabilmektedir. Sıkıştırmanın şiddeti ve derecesi taşıma gücü kriterlerine bağlı olarak belirlenir. Deprem bölgelerinde yeralan zemin yapılarında sıvılaşma riski büyük ölçüde azalır. Toplam ve farklı oturmala etkilerinde azalmalar görülür.

13 Vibro (Titreşimli) Kompaksiyon Vibro kompaksiyon (veya vibroflotasyon) olarak adlandırılan bu yöntemde vibrasyon ile arzu edilen derinliğe kadar granüler zeminin yerinde sıkıştırılarak ıslah edilmesi esastır. Bu yöntemin uygulanması doğrudan ıslah edilecek zeminin tane boyu dağılımına bağlı olup, iri daneli zeminlerde uygulanmaktadır. Tipik olarak kil + silt oranı %12'den az olan granüler zeminler bu yöntemle oldukça yüksek birim hacim ağırlıklara kadar yerinde sıkıştırılabilmektedir. İnce dane oranı %20 den ve kilin de %3 den az olduğu temiz granüle zeminlerde etkili olarak uygulanır.

14 Vibro (Titreşimli) Kompaksiyon A noktasının sağında kalan tipte zeminlerin bu yöntemle sıkıştırılması için "kaba taneli" kalmaktadır. Bu tip zeminlerde vibro'nun zemin içerisinde sürülmesi için ön delgi yapılması veya çok güçlü vibro ekipmanı kullanmak gerekli olabilir. D noktasının solunda kalan tipte zeminlerin geçirgenliği vibrasyon yöntemi için yeterli olmayabilir. B ve C noktası civarında yer alan gradasyona sahip zeminlerde bu yöntem oldukça efektif olarak kullanılabilmektedir. İleride anlatıldığı üzere bu yönteme malzeme (taş) ilavesi ile taş kolon ile zemin ıslahı yapılabilmektedir.

15 Vibro kompaksiyon işlemi Kumlarda sıkışma (Vibroflotation): Sıkıştırma işleminde titreşimin neticesinde ilk olarak gevşek durumda bulunan zemin daneleri birbirleri ile teması kaybederek yüzmeye başlar ve hacimde artış olur, daha sonra titreşim etkisi geçince zemin daneleri kendi içlerinde tekrar yerleşerek ilk duruma göre daha sıkı bir duruma ulaşırlar ve neticede hacimde azalma (oturma) meydana gelir.

16 Titeşimli kompaksiyonun etkileri Bu yöntemde bir vibratör belirli bir grid ve ara mesafe ile sistematik olarak zemin içerisine düşey olarak indirilir. Vibroflotun içesinden geçtiği zemin vibrasyon etkisi altında geçici olarak sıvılaşma durumuna ulaşır ve sonrasında zemin danelerinin daha sıkı bir biçimde yerleşmesi temin edilir. Kum ve çakıl daneleri daha sıkı bir duruma ulaşırlar. Yatay efektif gerilmenin düşey efektif gerilmeye oranı önemli ölçüde artar. Çevre basıncı artar. Sıvılaşmanın önlenmesi için önemli bir parametredir. Zeminin geçirimliliği düşer. Zeminin sürtünme açısı artar. Tipik olarak, sıkıştırılmış zeminde, 5% oturma sağlanır. Zeminin rijitliği ve rijitlik modülü artar. Kara ve açık deniz uygulamaları bulunmaktadır.

17 Titreşimli sıkıştırma yönteminin adımları 1.Penetrasyon İstenen derinliğe kadar vibratör su veya hava jeti yardımı ile indirilir. 2.Kompaksiyon -Sıkıştırma Vibrasyon 50 cm'lik kademeler halinde uygulanır ve vibroflot 30cm/dak hızla yukarı çekilir. Çekme halinde vibrasyon devam eder. Sıkışan granüler zeminler vibroflotun ucuna doğru hareket eder. 3. Tamamlama Vibroflot çekilirken geride sıkılaşmış bir zemin kolonu bırakır. İşlemin sonunda sıkışma etkisi ile oturan zemin yüzeyi doldurulur ve zemin yüzeyi ayırca tamburlarla tekrar sıkıştırılır.

18 Titreşimli Kompaksiyon video

19 Vibro Kompaksiyon - Etkileyen faktörler Yöntemin zorluğu, değişen parametrelerin dar bir değişim aralığında ayarlanarak istenilen sonuca ulaşılmasıdır. Değişim gösteren bu parametrelerden bazıları: Probun tipi Uygulama aralıkların seçimi Herbir derinlikte titreşimin uygulanma süresi Su jetlerinin tipi, uyguladıkları su basıncı ve uygulama lokasyonları Prof. DeepankarChoudhury, Departmentof Civil Engineering, lit Bombay,Mumbai,lndia

20 Taş Kolon Yöntemi YASS altındaki gevşek kum zeminler deprem etkisi altında sıvılaşır. Bunun önlenmesi için uygulanan bir diğer yöntem de taş kolondur. Yöntemin üç farklı etkisi bulunmaktadır: Drenaj Gevşek kum ve çakıl zeminleri yerinde sıkılaştırmak. Çok siltli kum ve kumlu silt gibi zeminlerde sıkıştırma yapılamadığı durumlarda zemin tabakalarını güçlendirerek aynı zamanda drenaj sağlar.

21 Taş Kolon Yönteminin Titreşimle Yerleşimi (İmalatı) Taş kolonlar, değişik boyutlarda, kırılmış kaba agregalardan oluşmaktadır. Her tip zeminin güçlendirilmesinde ve granüler zeminlerin sıkılaştırılmasında kullanılan bir zemin iyileştirme yöntemidir. Zeminlerin taşıma gücünün arttırılmasında ve oturmaların azaltılmasında önemli rol oynar. Bir çok durumda, doğal zeminler üzerlerine yapılacak yapıları taşıyamamaktadır. Bu nedenle, taş kolonla zemin iyileştirme yöntemi gerekli görülebilir. Farklı boyutlardaki agregaların karışım oranları tasarım kriterleri tarafından belirlenmektedir.

22 Prof. DeepankarChoudhury, Departmentof Civil Engineering, lit Bombay,Mumbai,lndia

23 Taş kolon yönteminde ıslah edilen zeminde; Kontrollü mühendislik özelliklerine sahip geçirgenliği yüksek elemanların zemin içerisine düzenli bir grid halinde inşa edilmesi, Islah edilen tüm zemin kütlesinin deformasyon modülünün arttırılması, Islah edilen zeminin içsel sürtüne açısının ve kayma mukavemetinin arttırılması, Islah edilen zeminin sukünetteki toprak basıncı katsayısının (Ko) arttırılması, Zeminin konsolidasyon hızının arttırılarak buna bağlı zemin oturmalarının yapım sonrasındaki kısa süre içerisinde gerçekleşerek toplam zamana bağlı oturmaların azaltılması, elde edilmektedir.

24 Taş kolon uygulaması zemin koşullarına bağlı olarak başlıca birkaç farklı yöntem ile yapılabilmektedir. Bu yöntemler; Vibroflotasyon veya vibro kompaksiyon yönteminde kullanılan ekipmana benzer bir ekipman ile killi ve siltli zeminlerde taş kolonların "wet-top feed" yöntemi üstten beslemeli yöntem teşkil edilmesi, Vibroflotasyon veya vibro kompaksiyon yönteminde kullanılan ekipmana benzer bir ekipman ile taş kolonların "dry-bottom feed" yöntemi kuru tabandan beslemeli yöntem teşkil edilmesi, Uygun zemin koşullarında bir muhafaza borusu çakılarak, zemin içerisinde oluşan boşluğa taş doldurulması ve vibrasyon yöntemi ile borunun geri çekilmesi esnasında taşın sıkıştırılarak yerleştirilmesi, Taş kolon uygulaması deniz tabanında veya karada tipik olarak 60 cm ila 100 cm çaplara kadar uygulanabilmektedir.

25 Islak üstten beslemeli taş kolon yönteminde vibratör istenen derinliğe kadar su jeti yardımı ile indirilir ve bu esnada vibratör çevresinde bir boşluk yaratır. Oluşan bu boşluğa zemin yüzeyinden uygun gradasyondaki taş beslenerek, vibratörün yukarı yönde vibrasyon ile çekilmesi esnasında boşluktaki taş yanal yönde çevresindeki zemini deplase ederek sıkıştırmasını sağlar ve bu şekilde sıkıştırılmış bir taş kolon elde edilir.

26

27 Kuru tabandan beslemeli taş kolon yönteminde, (Dry-bottom feed) vibratör istenen derinliğe kadar vibrasyon ve hava jeti yardımıyla indirilir. Taş kolonun teşkili için vibratör kenarında yeralan boru aracılığı ile uygun gradasyondaki kırma taş delgi tabanına yerleştirilir. Bu yöntemde taş kolon çapı çevresindeki zeminin mukavemetine bağlı olarak değişken olabilir. Vibratör vibrasyon uygulanarak yukarı yönde çekilirken vibratör yanındaki borudan taş beslenmeye devam edilir ve böylelikle yüzeye kadar taş kolon teşkil edilir.

28

29 Taş Kolon - video '

30 Kuru taban ve Islak taban beslemeli taş kolonların kullanım alanları: Kuru tabandan beslemeli taş kolonlar, toprak baraj, yol dolgusu, havaalanı pisti, liman işletmeleri ve büyük endüstriyel yapılar gibi altyapı projelerinde başarılı bir şekilde uygulanmaktadır Sıvılaşma potansiyeli olan zeminler için çok tercih edilen bir yöntemdir. The V-Rex Vibro Stitcher Vibro taş kolon ekipmanları tam donanımlı olup, işlem parametreleri kontrol altında tutulur. İşlemin kontrol altında olması ile herhangi bir aksaklıkta müdahale edilebilir ve istenen kriterlere uygun taş kolon imalatı yapılabilir.

31 SIKILAŞTIRMA TEKNİKLERİ (a) Dinamik Kompaksiyon Zemin ıslah yöntemleri arasında suya doygun olmayan zeminlerin veya kontrolsüz dolguların, mühendislik ve mekanik özelliklerini yüksek derinliklerde iyileştirmek ve toplam ve farklı oturmaları azaltmak amacı ile dinamik sıkıştırma (dinamik kompaksiyon) metodu uygulanmaktadır. Bu zemin ıslah yönteminin gerektirdiği ana ekipmanlar, ağır mobil bir vinç ve değiştirilebilir ağırlıklardır. vinçlerin çoğu özel olarak dizayn edilmiş olup belirli ağırlıkları (çelik veya beton) proje kriterlerine göre değişken yükseklikten (10-30m) serbest düşüş ile bırakarak bir veya birkaç vuruşla zemine ıslah için gerekli enerjiyi verebilmektedir. Dinamik yüklemeden dolayı oluşan artan boşluk suyu basıncı sönümlendiğinde zeminde sıkışma meydana gelir.

32 Avantajları: Ekonomik Her türlü zemine uygulanır. Dezavantajları: Titreşimden etkilenen yapılara yakın bölgelerde uygulanamaz. Darbe Kontrol ve gözlemlerin sıkı bir şekilde yapılması lazım aksi takdirde istenmeyen zemin hareketleri gerçekleşir.

33 DİNAMİK KOMPAKSİYON Baraj, istinat duvarı, yol, havaalanı, dolgu yapımı gibi birçok inşaat yapılarında, zeminin sıkıştırılarak daha sıkı bir duruma getirilmesi gerekir. Su muhtevası değişmeden hava boşlukları azaltılarak, zemin daha sıkı bir duruma getirilir. Bu işlemin konsolidasyon ile karıştırılmaması gerekir. Amaç: (1Oturmaların azaltılması (2) Kayma mukavemetinin arttırılması (3) Permeabilitenin azaltılması

34 Dinamik Kompaksiyon Adımları: Teknik Enerji aktarım mekanizması Sıkıştırma aşamaları Uygulama hangi zeminler sıkıştırılır? Tip Zemin titreşimleri Tasarım değerlendirmeleri Teknik Vinç üzerinden ağırlık tekrarlı olarak zemine düşürülür. Ağırlık ton arasında değişir. Düşüş yüksekliği 10-40m arasında değişir.

35 Sıkılaştırma seviyesi, Uygulanan enerjiye (ağırlık ve düşüş yüksekliği), 6-30 ton ağırlık gevşek bir zemini 3-12m ye kadar sıkıştırabilir. zeminin doygunluk derecesine, ince dane oranına ve zeminin permeabilitesine bağlıdır. Sistematik olarak, diktörtgen veya üçgen dağılımda farklı uygulama safhalarında gerçekleştirilir. 1. safha, 2.safha, 3. safha şeklinde.) (b)

36 Darbenin uygulanacağı noktalar arasındaki mesafe: - Sıkıştırılacak tabaka kalınlığına - Zeminin geçirimliliğine - YASS nin yerine bağlıdır. Daha derindeki zemin tabakalarının sıkıştırılması için darbe noktaları arasındaki mesafenin fazla olması gerekir, yüzey tabakalarının sıkıştırılması için yakın açıklıklar tercih edilmelidir. 1. safha: Derindeki tabakaları sıkıştırır. 2. safha: Daha az enerji ile daha sığ tabakalar sıkıştırılır. 3. safha: Ütüleme diye de bilinir. Yüzeye en yakın tabakalar az enerji ile sıkıştırılır.

37 Enerji Aktarım Mekanizması: Enerji, aktarımı Rayleigh (yüzey dalgaları) ve cisim dalgaları (kayma ve sıkışma) şeklinde aktarılır. - Rayleigh 67% (3 to 12Hz) - Kayma dalgası 26% - Sıkıştırma dalgası 7% - Komşu yapıları bir risk oluşturmaması açısından dinamik kompaksiyon sırasında oluşan titreşimin ölçülmesi gerekir. - Titreşimler ampirik bağıntılar veya direk ölçümlerle yapılabilmektedir.(ivme ölçer, sismograf, hız ölçer, LVDT. Compacted Soil Loose Soil

38 Uygulama: Hangi zeminlerde uygulanır? Değişik tipte zeminlere uygulanabilir. Granüler zeminlerin sıkıştırılmasında kullanılır. YASS altında başka yöntemlerin uygulanmasının zor olduğu durumlarda kaba daneli zeminlerin sıkıştırılmasında kullanılır. Çöp alanları, depolama sahası, and maden atıklarında kullanılır.

39 Zemin ıslah çalışmalarının kalite kontrolü ve yöntemin performansı bir dizi kalite kontrol yöntemi ile tahkik edilmelidir. Bunlar: Zemin ıslahı öncesi ve sonrası sahanın boyuları ve planlanan yapılar dikkate alınarak farklı noktalarda sondaj yapılarak sistematik presiyometre PMT ve/veya statik penetrasyon CPT deneyleri yapılmalıdır. Seçilen alanlarda ıslah kotundan itibaren ıslah edilecek derinliğe kadar her metrede bir sistematik presiyometre deneyleri veya ıslah derinliğine kadar CPT deneyleri gerçekleştirilmelidir. Saha içerisindeki zemin koşullarının temsil edecek bir noktada test bölgesi seçilmelidir. Bu test bölgesinde, optimum sıkışma enerjisinin belirlenmesi ve her bir noktadaki darbe sayısı, düşüm yüksekliği ve uygulanacak düşüm ağırlığının belirlenmesine yönelik kabarma ve penetrasyon deneyleri gerçekleştirilmelidir. Ayrıca, zemin ıslahı öncesi ve sonrası zemin yüzeyinde Rayleigh dalga hızları ölçülerek zemin modül değerindeki artış gözlenebilir. Bu amaçla, jeofizik yöntemler kullanılabileceği gibi farklı noktalarda zemin koşullarına bağlı olarak ıslah öncesi ve sonrası sismik CPT yöntemi ile yüzey dalga hızı ölçümleri de yapılabilir.

40 Etki eden faktörler Enerji Ekipman Düşüş tokmağının boyutları Uygulama aralıkları Darbe uygulanması arasında geçen zaman Zemin koşulları

41 ENJEKSİYON VE KARIŞIM TEKNİKLERİ a)enjeksiyon Gözenek enjeksiyonu Sokulum enjeksiyonu b)karıştırma Zemin karıştırma Jet Enjeksiyonu (Jet Grout): basınçlı hava/su ve çimento enjeksiyonu Prof. DeepankarChoudhury, Departmentof Civil Engineering, lit Bombay,Mumbai,lndia

42 ENJEKSİYON VE KARIŞIM TEKNİKLERİ a) Kompaksiyon enjeksiyonu: Yavaş bir akışla su/kum/çimento karışımı zemine enjekte edilir. Enjeksiyon bir bölgede ampul oluşturarak çevre zeminin yerdeğiştirmesine sıkılaşmasına neden olur. Mevcut temel sistemlerinin iyileştirilmesinde kullanılması için uygun bir yöntemdir. b)jet Grout: basınçlı hava/su ve çimento enjeksiyonu Önceden açılmış bir sondaj kuyusu içerisinde yüksek basınç altında yatay olarak enjekte edilen çimento ile zeminin karıştırılması. Jet grout kuyunun tabanında başlar ve yüzeye doğru devam eder. Üniform zemin çimento karışımı bir kolon elde edilir. Jet grout kolonların çapları kaba daneli zeminlerde ince daneli zeminlere göre daha büyüktür. Sondaj ekipmanının delgi derinlik limitine bağlı olarak jet grout uygulamaları her türlü inorganik zeminde gerçekleştirilebilir. Prof. DeepankarChoudhury, Departmentof Civil Engineering, lit Bombay,Mumbai,lndia

43 ENJEKSİYON VE KARIŞIM TEKNİKLERİ b)jet Grout: (devam) Bu yöntemde ilk etapta zemin, öngörülen derinliğe kadar özel ataşmanlı klasik delgi makineleriyle ve genellikle rotari usulü ile çalışan veya dıştan darbeli çekiçlerle 90 mm çapında delinmektedir. Delgi sırasında kullanılan akışkanlar su, hava, gerekirse bentonit süspansiyonu veya çimento su karışımıdır. İkinci aşamada delgi tijinin ucundaki delik kapatılarak monitör denilen özel parçaya yatay olarak tesbit edilen 1.5~4.0 mm çaplı 1~4 adet püskürtme memelerinden (nozzle) 400 ~ 600 bar basınçla jetleme enjeksiyonu yapılır. Püskürtme memelerinden ortalama 250 m/sn gibi çok büyük bir hızla çıkan enjeksiyon malzemesi, taşıdığı büyük kinetik enerji dolayısıyla çevredeki zemini yırtarak karıştırır, bu sırada tijin belirli sabit bir hızla döndürülerek yukarıya çekilmesi ile homojen ve sürekli yapıda, özellikleri tamamen değiştirilmiş ve iyileştirilmiş zemin çimento karışımı (soilcrete) jet grout kolonları elde edilir. Prof. DeepankarChoudhury, Departmentof Civil Engineering, lit Bombay,Mumbai,lndia

44 GROUTING AND MIXING TECHNIQUES b)jet Grout: (devam) Jetgrout yöntemiyle kil gibi kohezyonlu veya kum, çakıl gibi kohezyonsuz ve değişik karakterde çok geniş ve farklı türdeki zeminler ıslah edilebilmektedir. Jet grout ekipmanı uyumlu bir delgi makinesi, yüksek basınç kapasiteli özel bir pompa ünitesi, mikser ünitesi ve çimento silosundan oluşmaktadır. Jetgrout delgi makinesi uygulamada projesinde öngörülen derinliğe kadar, yukarıda belirtilen yöntemlerden herhangi biri ile delgi yapabilecek ve jet grout kolon teşkil edebilecek kapasitede, tam hidrolik ve paletli olmalı, delme ve jetleme işlemlerini istenilen derinliğe kadar tij ekleyip çıkarmaya gerek kalmadan bir defada (single pass) yapabilmelidir.

45 Jet Grouting Compaction Grouting Prof. DeepankarChoudhury, Departmentof Civil Engineering, lit Bombay,Mumbai,lndia

46 DRENAJ TEKNİKLERİ Zeminlerin drenaj özellikleri arttırılarak, sıvılaşmaya karşı hazarlar azaltılabilmektedir. Zemindeki boşluk suyu serbestçe zemin içerisinden drene olabiliyorsa, dinamik etkiler altında oluşan artan boşluk suyu basınçlarının oluşum olasılığı da azalır. Bu yöntem drenajın sağlanması için çakıl, kum veya geosentetik malzemelerden drenlerin oluşturulmasını kapsamaktadır. Düşey olarak teşkil edilen çakıl/kum drenlerine, farklı açılarda olacak şekilde sentetik ince drenler oluşturulabilir. Drenaj teknikleri genellikle diğer iyileştirme yöntemlerini tamamlayıcı niteliktedir.

47 ZEMİN İYİLEŞTİRMESİNİN KONTROLÜ (a) Laboratuvar Deney Teknikleri Arazi deneyleri ile kıyaslandığında, numuneye ait gerilme, deformasyon ve çevresel durumları dikkate alarak daha doğru ve kontrol edilebilir sonuçlar sunmaktadır. Numune örselenmesi oldukça önemli bir sorun olarak karşımıza çıkar. Tek bir nokta için ölçüm imkanı sunar (b)arazi Deney Teknikleri: 1.Yerinde yapılan deneyler Zeminlerde iyileştirme yapılmadan önce sıvılaşma potansiyelinin belirlenmesi için arazi deneyleri gerçekleştirilir. (SPT, CPT, PMT) Deneyler iyileştirme yapıldıktan en az 72 saat sonra tekrarlanmalıdır. 2.Jeofizik Test Teknikleri: Çapraz kuyu and aşağı kuyu metodu, SASW gibi.