Yıl: 4, Sayı: 15, Ekim 2017, s

Transkript

1 Yıl: 4, Sayı: 15, Ekim 2017, s Gülden ÖZTÜRK SERTER 1 Emre YAMANER 2 POZİTİF PSİKOLOJİ BAĞLAMINDA ÖZNEL İYİ OLUŞ VE SPOR İLİŞKİSİ: ERGENLER ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA 3 Özet Seksenli yıllardan sonra pozitif psikolojinin gelişimi ile birlikte mutluluk konusunda yapılan çalışmalar giderek artmıştır. Diener e (1984) göre öznel iyi oluş, bireylerin yaşam doyumlarına ve olumlu-olumsuz duygulanımlarına ilişkin genel bir değerlendirmedir. Sporun insan metabolizması, sinir sistemi ve psikolojik sağlığı için önemli oranda faydasının olduğu bilinmektedir. Ancak alan yazında spor ile uğraşan ergenlerin öznel iyi oluşlarının incelendiği bir araştırmaya rastlanmamıştır. Bu çalışmanın amacı sporla uğraşan ve sporla uğraşmayan ergenlerin öznel iyi oluş düzeylerini incelemektir. Çalışmaya Çorum da yaşayan 111 kız ve 97 erkek ergen olmak üzere toplam 208 ergen dahil edilmiştir. Çalışmada Ergen Öznel İyi Oluş Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde t testi, Kruskal Wallis-H testi ve Pearson Momentler Çarpım Korelasyon analizi kullanılmıştır. Analiz sonuçlarına göre spor yapan ergenlerin öznel iyi oluşlarının spor yapmayan ergenlere göre anlamlı derecede farklı olduğu belirlenmiştir. Çalışmada aynı zamanda ergenlerin öznel iyi oluş düzeylerinin spor yapma sürelerine göre anlamlı derecede farklılaştığı belirlenmiştir. Spor yapmak ergenlerin öznel iyi oluşlarını artırmaktadır. Anahtar Sözcükler: Öznel İyi Oluş, Pozitif Psikoloji, Spor, Ergen 1 Öğr. Gör. Hitit Üniversitesi, Sungurlu MYO, Çocuk Bakımı ve Gençlik Hizmetleri Bölümü, guldenozturk@hitit.edu.tr 2 Okutman, Hitit Üniversitesi, Sungurlu MYO, Çocuk Bakımı ve Gençlik Hizmetleri Bölümü, emreyamaner@hitit.edu.tr 3 Bu çalışma 2017 tarihli 2. Uluslararası Sosyal Bilimler Sempozyumunda sözlü bildiri olarak sunulmuştur.

2 Gülden Öztürk Serter _ Emre Yamaner SUBJECTİVE WELL-BEİNG AND SPORT RELATİONSHİP İN THE CONTEXT OF POSİTİVE PSYCHOLOGY: A RESEARCH ON ADOLESCENT Abstract After eighties, studies on happiness increased with the development of positive psychology. According to Diener (1984), subjective well-being is a general assessment of the individual's life satisfaction and positive-negative effects. It is known that the sport is beneficial for human metabolism, nervous system and psychological health. However, no research has been found in the literature to examine subjective well-being of adolescents engaged in sports. The purpose of this study is to examine the subjective well-being of adolescents who are engaged in sports and do not engage in sports. A total of 208 adolescents (111 girls and 97 male teenagers) living in Çorum, participated in the study. The Adolescent Subjective Well Being Scale has been used in the study. In the analysis of the data, t test, Kruskal Wallis-H test and Pearson Moments Product Correlation analysis have been used. According to the results of analysis it was determined that the subjective well-being of the adolescents performing sports differ significantly from those who are not engaged in sports activities. In the study, it was also determined that subjective well-being levels of adolescents differed significantly compared to duration of doing sports. Doing sports increases the subjective well-being of adolescents. Keywords: Subjective Well being, Positive Psychology, Sports, Adolescent 1. GİRİŞ Mutluluğu ele almanın tarihi çok eskiye dayanır. Aristo dan günümüze kadar İnsan nasıl mutlu olur? sorusu akılları kurcalamıştır. Psikoloji açısından bakıldığında ise mutluluğu ele almanın tarihi oldukça yenidir. Seksenli yıllardan sonra pozitif psikolojinin gelişimi ile birlikte mutluluk konusunda yapılan çalışmalar giderek artmıştır (Eryılmaz, 2009). Pozitif psikoloji, bireyin yaşamda karşılaştığı olumsuz durumları (hastalık gibi) iyileştirmenin yeterli olmadığı ve sahip olduğu olumlu özellikleri (sevgi, duyarlılık, yetenek, özgünlük vb.) geliştirmenin de önemli olduğu yönündeki bir anlayışı savunmaktadır (Seligman, 2002). Bu anlayışta, bireyin eksik ya da zayıf yönlerini gidermekten çok, güçlü yönlerini geliştirmeye dönük çabalar ön plana çıkmakta ve bu yönelimin psikopatolojiyi önlemede daha etkili olacağı vurgulanmaktadır (Suldo ve Huebner, 2004). Pozitif psikolojide mutluluğun terimsel karşılığı olarak genellikle öznel iyi-oluş (subjective well-being) kavramı kullanılmaktadır. Diener ve Suh e (1997) göre öznel iyi-oluş, birbiriyle ilişkili üç unsuru kapsamaktadır: Olumlu duygulanım, olumsuz duygulanım ve yaşam doyumu. Olumlu ve olumsuz duygulanım, hoşa giden ve gitmeyen duygulardan oluşmakta iken, yaşam doyumu bireyin yaşamına ilişkin bilişsel değerlendirmelerini içermektedir (Akt. Çivitçi, 2012). Mutlu olmak, insanlar için önemli ve ulaşılmak istenen bir amaçtır(eryılmaz, 2011). İnsanlar, birçok hoş ve çok az hoş olmayan duygular hissettiklerinde, ilgi çekici aktivitelerde bulunduklarında, birçok sevinç ve çok az acı yaşadıklarında ve yaşamlarından memnun olduklarında yüksek bir öznel iyi oluş yaşamaktadırlar (Tuzgöl Dost, 2004). 414 Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı: 15, Ekim 2017, s

3 Pozitif Psikoloji Bağlamında Öznel İyi Oluş ve Spor İlişkisi: Ergenler Üzerine Bir Araştırma Son yıllarda spor etkinliklerinin öznel iyi oluş üzerindeki etkileri çok yönlü ele alınmaktadır. Etkinliklerle, bedensel zindelikle, enerji ile dolu yaşamın, olumlu duyguları besleyeceği, bireyin yaşamını doyumlu hissetmesini sağlayacağı, genel kabul gören bir düşüncedir. Bu bakımdan spor etkinliklerinin duygu durumsal yararlarının olduğu, olumlu kendilik kavramını geliştirdiği, özsaygı ve özyeterlikte artışlara neden olduğu, olumlu beden imgesini beslediği, fizyolojik ve psikolojik stresi azalttığı, hoşlanma ve eğlenme duygularını geliştirdiği belirtilmektedir. Hoşlanılan ve haz alınan etkinlik olarak spor, öznel iyi olmayı artırmakta olduğu bilinmektedir (Yetim, 2001). Bu doğrultuda ergen bireylerin spor yapmalarının öznel iyi oluşları üzerinde önemli etkisi olduğu söylenebilir. Çocukluk ile erişkinlik arasında bir geçiş dönemi olarak tanımlanan ergenlik, Latince büyüme, olgunluğa erişme (adolescence) anlamına gelen biyolojik, psikolojik ve sosyal değişimin hızlandığı ve birbirleri ile yoğun etkileşim içine girdiği bir yaşam evresini tanımlamaktadır (Aydın, 2015). Sporun ve fiziksel aktivitenin beden sağlığı üzerindeki olumlu etkilerinin yanı sıra ruh sağlığı açısından yararları da bilinmektedir. Ergenin yer aldığı aktiviteler, ergenin ortamını oluşturmada önemli birer faktördür. Araştırmalar; yapılandırılmış ortam ve programlar doğrultusunda, belli bir amaca yönelik aktivitelere katılmanın ergenin benliğinin ve kimliğinin oluşmasında olumlu etkilerinin olduğunu göstermektedir. Mathey e (1969) göre spor; bireysel ya da takım olarak, belirlenmiş kural, yer, zaman ve alanda; değişiklikleri gözlenebilen, seriler halinde gerçekleştirilen ve bir amaç doğrultusunda yapılan organize insan davranışlar olarak tanımlanabilir (Akt. Alpaslan, 2012). Ülkemizde gerçekleştirilen bir araştırmada spor etkinliklerinin çocuk ve ergenlerde davranış ve sosyal gelişim üzerine etkileri araştırılmış olup 6 15 yaş aralığında 26 kız ve 25 erkek araştırmaya dahil edilmiştir. Araştırmaya katılan çocuk ve ergenlere 2 ay aralıkla H. J. Eysenck Glenn Wilson un sosyal gelişim envanteri uygulanmış ve spor etkinliklerine katılımın sosyal gelişimleri üzerine belirgin derecede olumlu katkıda bulunduğu saptanmıştır (Er ve ark., 1999). Doğan ve arkadaşları (1994) 697 üniversite öğrencisinin aktif sosyal etkinliklere katılma oranlarını ve benlik saygısı düzeylerini belirledikleri araştırmalarında, spor yapan öğrencilerde beden imgesi değerlendirmesinin spor yapmayanlara göre daha olumlu olduğu sonucuna ulaşmışlardır. 415 Gür (1996), değişik yaş gruplarından oluşan örneklemde, ergenlerde depresyon ve benlik saygısı arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki bulmuştur. Field ve arkadaşları (2001) 89 lise öğrencisi ile gerçekleştirdikleri bir araştırmada düzenli egzersiz yapan ergenlerin annebabalarıyla daha az çatışma yaşadığını, daha az depresif belirti ve madde kullanımı tanımladıklarını ve akademik başarılarının ortalamanın üstünde olduğunu belirlemişlerdir (Field ve ark. 2001). Ülkemizde sporla ilgili birçok araştırma yapılmış olmasına; spor ve fiziksel etkinliklerle stres, kaygı ve depresyon düzeyi arasında ters orantı; benlik saygısı ve kendilik algısı ile doğru orantılı bir ilişki olduğu birçok çalışmada saptanmasına karşın alan yazında spor ile uğraşan ergenlerin öznel iyi oluşlarının incelendiği bir araştırmaya rastlanmamıştır. Bu doğrultuda bu çalışma sporla uğraşan ve sporla uğraşmayan ergenlerin öznel iyi oluş düzeylerini belirlemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı:15, Ekim 2017, s

4 Gülden Öztürk Serter _ Emre Yamaner 2. YÖNTEM Bu çalışma, Çorum ilinde, öğretim yılında Atatürk Anadolu Lisesi, Eti Anadolu Lisesi, Çorum Spor Lisesinde öğrenim gören ve yaşları arasında değişen 111 kız (53.8 %), 97 (46.2 %) erkek olmak üzere toplam 208 ortaöğretim öğrencisi üzerinde gerçekleştirilmiştir. Çalışmada Kullanılan Ölçme Araçları Bu çalışmada Eryılmaz (2009) tarafından geliştirilen Ergen Öznel İyi Oluş Ölçeği ve araştırmacılar tarafından hazırlanan Soru Bilgi Formu Kullanılmıştır. Ergen Öznel İyi Oluş Ölçeği: Ergen Öznel İyi Oluş Ölçeği Eryılmaz tarafından (2009) geliştirilmiştir. Ölçek, yaşamın çeşitli alanlarındaki doyum düzeylerini ve olumlu duygulanımı içeren maddelerden oluşmaktadır. Ölçek, dörtlü likert tipindedir ve 15 maddeden oluşmaktadır. Ergen Öznel Đyi Oluş Ölçeği, aile ilişkilerinde doyum, yaşam doyumu, olumlu duygular ve önemli kişilerle ilişkilerde doyum olmak üzere dört alt faktörden oluşmaktadır. Bu dört boyutun açıklanan varyansı 61,64 tür. Ölçeğin Cronbach Alpha iç tutarlılık katsayısı.87, Sperman Brown değeri ise.83 tür. Ölçeğin uyum geçerliliği bu çalışma grubunda da yaşam doyumu ölçeği ile değerlendirilmiştir. Yapılan analizlerin sonucunda, ölçeğin 0.47 düzeyinde uyum geçerliğine sahip olduğu sonucuna varılmıştır. Bu çalışma grubunda ölçeğin açıklanan varyansı 63,24 ve iç tutarlık katsayısı 0.91 olarak bulunmuştur. 3. VERİLERİN ANALİZİ Araştırmada elde edilen veriler bilgisayar ortamında SPSS 22 paket programı ile analiz edilmiştir. Verilerin analizinde Kruskal Wallis-H testi, t-testi ve Pearson Momentler Çarpım Korelasyon analizi kullanılmıştır. 4. BULGULAR Araştırmaya katılan öğrencilerin öznel iyi oluş düzeylerinin yaşa göre anlamlı düzeyde farklılaşıp farklılaşmadığı Kruskal Wallis-H analizi ile test edilmiştir. Tablo 1. Yaşa Göre Öznel İyi Oluş Üzerinde Uygulanan Kruskal Wallis-H Analizi Sonuçları 416 Öznel İyi Oluş Puanları Yaş N X X 2 df p Ergenlerin öznel iyi oluş puanları yaşlarına göre incelendiğinde, puanların normal dağılım göstermemesi sebebiyle Kruskal Wallis-H testi yapılmıştır. Tablo 1 incelendiğinde 13 yaş ergenlerin öznel iyi oluş ortamla puanlarının ; 14 yaş ergenlerin öznel iyi oluş ortamla puanlarının 92.96; 15 yaş ergenlerin öznel iyi oluş ortamla puanlarının112.82, 16 yaş ergenlerin öznel iyi oluş ortamla puanlarının ve 17 yaş ergenlerin öznel iyi oluş ortamla puanlarının olduğu görülmektedir. Yapılan Kruskal Wallis-H testi sonucuna göre ergenlerin yaşlarına göre öznel iyi oluş puanlarının istatistiksel Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı: 15, Ekim 2017, s

5 Pozitif Psikoloji Bağlamında Öznel İyi Oluş ve Spor İlişkisi: Ergenler Üzerine Bir Araştırma olarak anlamlı bir şekilde farklılaşmadığı belirlenmiştir. (X 2 = 6.030; p>0.05). Benzer sonuç Balcı Çelik ve Öztürk Serter (2016) tarafından gerçekleştirilen araştırmada da elde edilmiştir. Üniversite öğrencilerinin öznel iyi oluşlarının aile fonksiyonları ile ilişkisinin incelendiği araştırmada öğrencilerin öznel iyi oluş düzeylerinin yaşa göre farklılaşmadığı belirlenmiştir. Araştırmaya katılan öğrencilerin öznel iyi oluş düzeylerinin cinsiyete göre anlamlı düzeyde farklılaşıp farklılaşmadığı t-testi ile analiz edilmiştir. Tablo 2. Cinsiyete Göre Öznel İyi Oluş Üzerinde Uygulanan t-testi Sonuçları CİNSİYET N X SD f p Kız Erkek Ergenlerin öznel iyi oluş puanları cinsiyetlerine göre incelendiğinde puanlar normal dağılım gösterdiği için aralarındaki farkı tespit etmek amacıyla bağımsız gruplar t-testi yapılmıştır. Yapılan t-testi sonucuna göre ergenlerin cinsiyetlerine göre öznel iyi oluş puanlarının istatistiksel olarak anlamlı bir şekilde farklılaşmadığı görülmektedir. Erkek ergenlerin öznel iyi oluş ortalama puanlarının ( X =50.57±8.31), kız ergenlere göre ( X =50.04±6.83) daha yüksek olduğu ancak gruplar arasındaki puan farkının istatistiksel olarak anlamlı olmadığı (t= -.508; p >.05) belirlenmiştir. Benzer sonuç Eryılmaz (2011) tarafından gerçekleştirilen bir araştırmada da elde edilmiştir. Ergen öznel iyi oluşu ile olumlu gelecek beklentisi arasındaki ilişkinin incelendiği araştırmaya 233 ergen dâhil edilmiş olup ergen öznel iyi oluşunun cinsiyete göre farklaşmadığı belirlenmiştir. Diğer bir benzer sonuç Atasoy ve arkadaşları (2016) tarafından gerçekleştirilen araştırmada da elde edilmiştir. Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu öğrencilerinde öznel iyi oluşun çeşitli değişkenlere göre incelendiği araştırmada öğrencilerin öznel iyi oluş düzeylerinin cinsiyete göre farklılaşmadığı belirlenmiştir. 417 Tablo 3. Spor Yapma ve Yapmama Durumuna Göre Öznel İyi Oluş Üzerinde t-testi Sonuçları Öznel İyi oluş N X SD Spor Yapıyor Spor Yapmıyor t Testi t df p Ergenlerin spor yapma ve yapmama durumlarına göre öznel iyi oluş puanları incelendiğinde puanlar normal dağılım (p<0.05) gösterdiği için aralarındaki farkı tespit etmek amacıyla bağımsız gruplar t-testi yapılmıştır. Yapılan t-testi analizi sonuçlarına göre, spor yapan bireylerin öznel iyi oluş puanları ve spor yapmayan bireylerin öznel iyi oluş puanları ise olarak belirlenmiştir. Ergenlerin öznel iyi oluş ortalama puanlarının spor yapıp yapmama durumuna göre farklılıklaştığı görülmektedir (p<0.05). Bu bilgi doğrultusunda spor yapmanın ergenlerin öznel iyi oluş düzeylerini artırdığı söylenebilir. Benzer sonuç Yazıcı, Caz ve Tunçkol (2016) tarafından gerçekleştirilen araştırmada da elde edilmiştir. Öznel İyi oluş düzeylerinin Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı:15, Ekim 2017, s

6 Gülden Öztürk Serter _ Emre Yamaner incelendiği araştırmada spor yapan personelin öznel mutluluk düzeyi spor yapmayan personele göre daha yüksek bulunmuş olup aralarında anlamlı bir farklılık olduğu belirlenmiştir. Tablo 4. Ergenlerin Düzenli Olarak Spor Yapma Sürelerine Göre Öznel İyi Oluş Üzerinde Pearson Korelasyon Analizi Sonuçları Bireylerin spora devam süreleri Aile ile ilişkilerde doyum Olumlu duygular Yaşam doyumu Önemli diğerleri ile ilişkilerde doyum Öznel İyi oluş r=.123* r=.121* r=.219** r=.085* r=.169* *p<0.05; **p<0.01 Ergenlerin öznel iyi oluş puanları spor yapma sürelerine göre incelendiğinde puanlar normal dağılım (p<0.05) gösterdiğinden, aralarındaki ilişkiyi istatistiksel olarak ifade etmek amacıyla Pearson Korelasyon analizi yapılmıştır. Analiz sonucunda ergenlerin spor yapmaya devam süreleri arttıkça öznel iyi oluş puanları ve öznel iyi oluş ölçeği alt boyutlarından aile ile ilişkilerde doyum (r=.123;p<0.05), olumlu duygular (r=.121;p<0.05), yaşam doyumu (r=.219;p<0.01) ve önemli diğerleri ile ilişkilerde doyum (r=.085;p<0.05) puanları arasında pozitif doğrusal ilişki olduğu belirlenmiştir. Bu sonuca göre ergenlerin spora devam süresinin artması, onların öznel iyi oluşlarını, aile ile ilişkilerini, kendileri ile ilgili olumlu duygularını, yaşam doyumlarını ve önem verdikleri diğer bireylerle olan ilişkilerinin artmasını sağladığı söylenebilir. 5. TARTIŞMA ve SONUÇ Bu çalışma sporla uğraşan ve sporla uğraşmayan ergenlerin öznel iyi oluş düzeylerini belirlemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Çalışmada ergenlerin öznel iyi oluş düzeylerinin yaş ve cinsiyet değişkenine göre farklılaşmadığı belirlenmiştir. Çalışmada elde edilen bu bulguları ulusal literatürde Balcı Çelik ve Öztürk Serter (2016), Atasoy ve diğerleri (2016), Eryılmaz (2011) ve Tuzgöl- Dost (2004) tarafından gerçekleştirilen çalışmalar desteklemektedir. Çalışmamızda erkek ergenlerin öznel iyi oluş düzeylerinin kız ergenlerden daha yüksek çıkması kültürel etkiler ile açıklanabilir. Toplumumuzda erkek çocuklarına kız çocuklarından daha fazla değer verildiği görülebilmektedir. Erkek çocukların üzerinde, kız çocukları kadar kısıtlamalar bulunmamaktadır. Bu nedenle erkeklerin öznel iyi oluş düzeylerinin kız ergenlerden daha yüksek olması beklenebilir (Tuzgöl Dost, 2004). Bradburn ve Caplovitz, 1965, Gurin, Veroff ve Feld (1960) tarafından gerçekleştirilen ve öznel iyi oluş ile yaş ilişkisini inceleyen ilk çalışmalarda gençlerin yaşlılardan daha mutlu olduğu bulunmasına karşın; son yıllarda yapılan çalışmalar (Alsto ve ark., 1974; Andrews ve Withey, 1976; Cameron, 1975; Sauer, 1977) mutluluk ile yaş arasında bir ilişkinin olmadığını göstermiştir (Akt. Yetim, 2001). Çalışmada elde edilen bulgularda yaş değişkenine göre fark bulunmaması örnekleme dahil edilen yaş grupları arasındaki farkın dar olması ile açıklanabilir. Cinsiyet değişkenine göre anlamlı fark bulunmamasının nedeni kültürel etkilerden kaynaklanmış olabilir. Ayrıca günümüzde kadınlar üzerinde eskisi kadar baskı bulunmamaktadır. Günümüzde kız ergenlerin 418 Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı: 15, Ekim 2017, s

7 Pozitif Psikoloji Bağlamında Öznel İyi Oluş ve Spor İlişkisi: Ergenler Üzerine Bir Araştırma okutulması ve meslek sahibi olması yönünde toplumuz eskisine göre çok daha fazla olumlu düşünceye sahiptir. Dolayısı ile kadınlar okumakta, meslek sahibi olabilmekte ve çalışma hayatında yer alabilmektedirler. Tüm bu değişimlerden dolayı kız ergenlerin öznel iyi oluş düzeylerinin yükselerek erkeklerin öznel iyi oluş düzeyine yaklaşmış olması muhtemeldir. Dolayısıyla bu durum cinsiyet açısından anlamlı bir farklılık oluşmasının önüne geçmesine sebebiyet vermiş olabilir. Çalışmada elde edilen diğer bir bulgu da ergenlerin öznel iyi oluş düzeylerinin spor yapma ve yapmama durumuna gore farklılaştığıdır. Ulusal literatürde ergenlerin öznel iyi oluşları ile spor yapma ve yapmama durumuna gore incelendiği bir çalışmaya rastlanmazken yetişkinlerde spor yapmanın öznel mutluluğu artırdığı bulgusuna ulaşan bir çalışmaya ulaşılmıştır. Literaürde sporla uğraşmanın öznel iyi oluşu artırdığı bilgisine sıklıkla rastlanmaktadır. Ilımlı düzeyde, düzenli ve en az yirmi-otuz dakika yapılan egzersizin öznel iyi olmayı ve zihin sağlığını artırdığı gözlenmiştir. Egzersizin kendilik kavramına ve özsaygıya olumlu etkileri vardır. Egzersiz yapanların, yapmayanlara göre daha olumlu global özsaygıya sahip oldukları bulunmuştur. Sporun geleneksel stres azaltma yaklaşımları kadar sıkıntıyı, gerilimi, depresyonu ve öfkeyi azalttığı bulunmuştur. Bununla birlikte çoğu araştırmada özsaygı, kendine güven ve egzersiz parametreleri arasında anlamlı ilişki belirlenememiştir (Akt. Yetim, 2001). Sonuç olarak literatürde sıklıkla rastlanılan bilgi alışkanlık haline getirilmiş sporun öznel iyi oluşu artırmaktadır. Literatürdeki çalışmaların bazılarında spor yapma süresine göre öznel iyi oluş düzeyinin incelenmesi önerisine rastlanmaktadır. Bu doğrultuda çalışmada ergenlerin öznel iyi oluş düzeyleri spor yapma sürelerine göre incelenmiş ve ergenlerin spor yapma süreleri arttıkça öznel iyi oluş düzeylerinin arttığı belirlenmiştir. 419 Ulusal literatürde, ergen öznel iyi oluşu ile spor arasındaki ilişkilerin incelendiği çalışmaların olmadığı görülmektedir. Oysaki ergenlik, bedensel, bilişsel, toplumsal ve ahlakî açıdan çeşitli değişikliklerin yaşandığı aynı zamanda ergenin beden imgesini yeniden yapılandırdığı ve yaşam amaçlarını oluşturduğu bir dönemdir. Bu dönemde ergenin edindiği yaşam alışkanlıklarının tüm yaşamı boyunca sürdürmesi muhtemeldir. Literatürdeki veriler doğrultusunda ergenin alışkanlık ve amaç edindiği sporun öznel iyi oluş üzerindeki etkisinin incelenmesi önem taşımaktadır. Bu doğrultuda ileride gerçekleştirilecek çalışmalarda ergen öznel iyi oluşu ve spor ilişkisinin daha geniş örneklemlerde, profesyonel olarak spor yapan ergenlerde, çeşitli spor alanları ve çeşitli spor yaşantıları açısından incelenmesi önerilebilir. 6. KAYNAKLAR Alpaslan, A.H. (2012). Ergen ruh sağlığı ve spor. Kocatepe Tıp Dergisi, 13: Atasoy, M., Şahin, M., Altun, M. (2016). Türk üniversitelerinde beden eğitimi ve spor yüksekokulu öğrencilerinde öznel iyi oluşun çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. International Journal of Science Culture and Sport, 2016; 4:(SI 1): Aydın, B. (2015). Çocuk ve ergen psikolojisi. Ankara: Nobel Yayınları. Balcı Çelik, S. Öztürk Serter, G. (2016). Üniversite öğrencilerinde öznel iyi oluşun aile fonksiyonlarına göre incelenmesi. Hedefe Doğru İnsan Psikolojik Danışma ve Rehberlik. Canik Belediyesi Kültür Yayınları. Yayın No: Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı:15, Ekim 2017, s

8 Gülden Öztürk Serter _ Emre Yamaner Çivitçi, A. (2012). Üniversite öğrencilerinde genel yaşam doyumu ve psikolojik ihtiyaçlar arasındaki ilişkiler. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 21, Sayı2, 2012, Sayfa Dilmaç, B. & Bozgeyikli, H. (2009) Öğretmen adaylarının öznel iyi olma ve karar verme stillerinin incelenmesi. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi Cilt-Sayı: 11-1 Yıl: Doğan, O., Doğan, S., Çorapçıoğlu, A., ve Çelik G. (1994). Aktif ve sosyal etkinliklere katılmanın beden imgesi ve benlik saygısına etkisi. Psikiyatri Psikoloji Psikofarmakoloji (3P) Dergisi, 1994; 2:33 8. Er, G., Çamlıyer, H., Çobanoğlu, G., Er N. (1999). Spor etkinliklerinin çocuk ve ergenlerde davranış ve sosyal gelişim üzerine etkileri. BESBD 1999; 3: Eryılmaz, A. (2009) Başa çıkma stratejilerinin kişilik özellikleriyle ergen öznel iyi oluşu arasındaki aracı rolü. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara. Eryılmaz, A. (2011). Ergen öznel iyi oluşu ile olumlu gelecek beklentisi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Düşünen Adam Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi 2011;24: Eryılmaz, A. (2011) Ergenlerin öznel iyi oluşlarıyla aile ortamları arasındaki ilişki. Aile ve Toplum Dergisi Yıl:11 Cilt: 6 Sayı:21, Field T., Diego, M., Sender C.E. (2001). Exercise is positively related to adolescents relationships and academics. Adolescence 2001; 36: Gür, A. (1996). Ergenlerde depresyon ve benlik saygısı arasındaki ilişki.yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara. Myers, D.G. & Diener, E. (1995), Who is happy?, Psychological Science, 6, 1, Seligman, M. E. (2002). Positive psychology, positive prevention, and positive therapy. (In Snyder, C.R. ; S. J. Lopez) (Eds.). Handbook of Positive Psychology (pp. 3-9). New York: Oxford University Press. [Electronic version]. April 04, Suldo, S. M. & Huebner, E.S. (2004). Does life satisfaction moderate the effects of stressful life events on psychopathological behavior during adolescence? School Psychology Quarterly, 19 (2), Tuzgöl Dost, M. (2004) Üniversite öğrencilerinin öznel iyi oluş düzeyleri. Yayınlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara. Yetim, Ü. (2001) Toplumdan bireye mutluluk resimleri. İstanbul: Bağlam Yayınları. Yazıcı, Ö.F.,, Caz, Ç. ve Tunçkol, H. M. (2016). Spor genel müdürlüğü taşra teşkilatında çalışan personelin öznel mutluluk düzeyleri. International Journal of Sports, Exercise and Training Science. Cilt 2, Sayı 1, Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı: 15, Ekim 2017, s