İÇİNDEKİLER KİTLE İLETİŞİM VE İNTERNET HUKUKU FİNAL. Ücretsiz olarak salthukuk.com dan indirebilirsiniz. İyi çalışmalar dileriz.

Transkript

1 facebook.com/salthukuk twitter.com/salt_hukuk 1 İÇİNDEKİLER KİTLE İLETİŞİM VE İNTERNET HUKUKU FİNAL Ücretsiz olarak salthukuk.com dan indirebilirsiniz. İyi çalışmalar dileriz. 1

2 facebook.com/salthukuk twitter.com/salt_hukuk sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi Ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun, kapsamı itibariyle ceza hukuku, idare hukuku ve özel bağlamında düzenlemeler içerir. Bu kanun bağlamında her kanunda olduğu gibi 2.maddede tanımlar yapılmıştır. Diğer maddeleri anlamak için bu tanımların bazılarını bilmemiz gerekir. Tanımlar 5651 s. K. m.2: (1) Bu Kanunun uygulamasında; a) Bakanlık: Ulaştırma Bakanlığını, b) Başkanlık: Kurum bünyesinde bulunan Telekomünikasyon İletişim Başkanlığını, c) Başkan: Telekomünikasyon İletişim Başkanını, ç) Bilgi: Verilerin anlam kazanmış biçimini, d) Erişim: Bir internet ortamına bağlanarak kullanım olanağı kazanılmasını, e) Erişim sağlayıcı: Kullanıcılarına internet ortamına erişim olanağı sağlayan her türlü gerçek veya tüzel kişileri, f) İçerik sağlayıcı: İnternet ortamı üzerinden kullanıcılara sunulan her türlü bilgi veya veriyi üreten, değiştiren ve sağlayan gerçek veya tüzel kişileri, 2

3 facebook.com/salthukuk twitter.com/salt_hukuk 3 g) İnternet ortamı: Haberleşme ile kişisel veya kurumsal bilgisayar sistemleri dışında kalan ve kamuya açık olan internet üzerinde oluşturulan ortamı, ğ) İnternet ortamında yapılan yayın: İnternet ortamında yer alan ve içeriğine belirsiz sayıda kişilerin ulaşabileceği verileri, h) İzleme: İnternet ortamındaki verilere etki etmeksizin bilgi ve verilerin takip edilmesini, ı) Kurum: Telekomünikasyon Kurumunu, i) Toplu kullanım sağlayıcı: Kişilere belli bir yerde ve belli bir süre internet ortamı kullanım olanağı sağlayanı, j) (Değişik: 26/2/ /15 md.) Trafik bilgisi: Taraflara ilişkin IP adresi, verilen hizmetin başlama ve bitiş zamanı, yararlanılan hizmetin türü, aktarılan veri miktarı ve varsa abone kimlik bilgilerini, k) Veri: Bilgisayar tarafından üzerinde işlem yapılabilen her türlü değeri, l) Yayın: İnternet ortamında yapılan yayını, m) Yer sağlayıcı: Hizmet ve içerikleri barındıran sistemleri sağlayan veya işleten gerçek veya tüzel kişileri, n) (Ek: 6/2/ /85 md.) Birlik: Erişim Sağlayıcıları Birliğini, o) (Ek: 6/2/ /85 md.) Erişimin engellenmesi: Alan adından erişimin engellenmesi, IP adresinden erişimin engellenmesi, içeriğe (URL) erişimin engellenmesi ve benzeri yöntemler kullanılarak erişimin engellenmesini, 3

4 facebook.com/salthukuk twitter.com/salt_hukuk 4 ö) (Ek: 6/2/ /85 md.) İçeriğin yayından çıkarılması: İçerik veya yer sağlayıcılar tarafından içeriğin sunuculardan veya barındırılan içerikten çıkarılmasını, p) (Ek: 6/2/ /85 md.) URL adresi: İlgili içeriğin internette bulunduğu tam internet adresini, r) (Ek: 6/2/ /85 md.) Uyarı yöntemi: İnternet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle haklarının ihlal edildiğini iddia eden kişiler tarafından içeriğin yayından çıkarılması amacıyla öncelikle içerik sağlayıcısına, makul sürede sonuç alınamaması hâlinde yer sağlayıcısına iletişim adresleri üzerinden gerçekleştirilecek bildirim yöntemini, ifade eder. Bu derste genel itibariyle erişim sağlayıcı, yer sağlayıcı ve içerik sağlayıcı tanımları üzerinden ders işlendi ve kanun metni üzerinden gidildi. Erişim sağlayıcının yükümlülükleri m.6 da düzenlenmiştir. Erişim sağlayıcının yükümlülükleri MADDE 6- (1) Erişim sağlayıcı; a) Herhangi bir kullanıcısının yayınladığı hukuka aykırı içerikten, bu Kanun hükümlerine uygun olarak haberdar edilmesi halinde ( )(1) erişimi engellemekle, b) Sağladığı hizmetlere ilişkin, yönetmelikte belirtilen trafik bilgilerini altı aydan az ve iki yıldan fazla olmamak üzere 4

5 facebook.com/salthukuk twitter.com/salt_hukuk 5 yönetmelikte belirlenecek süre kadar saklamakla ve bu bilgilerin doğruluğunu, bütünlüğünü ve gizliliğini sağlamakla, c) Faaliyetine son vereceği tarihten en az üç ay önce durumu Kuruma, içerik sağlayıcılarına ve müşterilerine bildirmek ve trafik bilgilerine ilişkin kayıtları yönetmelikte belirtilen esas ve usûllere uygun olarak Kuruma teslim etmekle, ç) (Ek: 6/2/ /89 md.) Erişimi engelleme kararı verilen yayınlarla ilgili olarak alternatif erişim yollarını engelleyici tedbirleri almakla, d) (Ek: 6/2/ /89 md.) Başkanlığın talep ettiği bilgileri talep edilen şekilde Başkanlığa teslim etmekle ve Başkanlıkça bildirilen tedbirleri almakla, yükümlüdür. (2) Erişim sağlayıcı, kendisi aracılığıyla erişilen bilgilerin içeriklerinin hukuka aykırı olup olmadıklarını ve sorumluluğu gerektirip gerektirmediğini kontrol etmekle yükümlü değildir. (3) Birinci fıkranın (b), (c), (ç) ve (d) bentlerinde yer alan yükümlülüklerden birini yerine getirmeyen erişim sağlayıcısına Başkanlık tarafından onbin Yeni Türk Lirasından ellibin Yeni Türk Lirasına kadar idarî para cezası verilir. Erişim sağlayıcı: İnternet toplu kullanım sağlayıcılarına ve abone olan kullanıcılarına internet ortamına erişim olanağı sağlayan işletmeciler ile gerçek veya tüzel kişileri ifade eder. (TTNet, Turkcell, Smile, KabloNet vb.) Ülkemizde insanlar bilgisayarlarını internete bağlamak için farklı, telefonları için farklı, 5

6 facebook.com/salthukuk twitter.com/salt_hukuk 6 tabletleri için farklı, evleri ve işyerleri için farklı farklı erişim sağlayıcılardan hizmet alabilmektedir. İnternet serbest bir şekilde kullanıldığından erişim sağlayıcının içerik ile ilgili sorumluluğu yoktur. İnternetin serbest şekilde kullanılması Avrupa Adalet Divanı tarafından sınırlandırılması gündeme gelmiştir, daha doğrusu internetin güvenliğinin sağlanması için filtreleme söz konusu olmuştur. Ancak bunun maliyeti çok yüksektir. Bu yüzden uygulamaya girmemiştir. Borçlar Kanunu kapsamında haksız fiil sorumluluğu internetten kaynaklanan durumlar bağlamında tartışılabilir. Ancak erişim sağlayıcının bu kusur kapsamına tamamen dahil edilmesi, erişim sağlayıcının tanımı bağlamında mümkün değildir. Erişim sağlayıcının sorumluluğu, erişim sağlayıcıya bunu düzelt dendiğinde, hukuka aykırılıktan erişim sağlayıcının haberi olduğunda söz konusu olabilir. Erişim sağlayıcıları bakımından değinilmesi gereken bir nokta da Erişim Sağlayıcıları Birliği dir. Erişim Sağlayıcıları Birliği MADDE 6/A- (Ek: 6/2/ /90 md.) 6

7 facebook.com/salthukuk twitter.com/salt_hukuk 7 (1) Bu Kanunun 8 inci maddesi kapsamı dışındaki erişimin engellenmesi kararlarının uygulanmasını sağlamak üzere Erişim Sağlayıcıları Birliği kurulmuştur. (2) Birlik özel hukuk tüzel kişiliğini haizdir. Birliğin merkezi Ankara dır. (3) Birliğin çalışma usul ve esasları Kurum tarafından onaylanacak Tüzükle belirlenir. Tüzük değişiklikleri de Kurumun onayına tabidir. (4) Birlik, Tüzüğünün Kurum tarafından incelenerek uygun bulunmasını müteakip faaliyete başlar. (5) Birlik, 5/11/2008 tarihli ve 5809 sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu kapsamında yetkilendirilen tüm internet servis sağlayıcıları ile internet erişim hizmeti veren diğer işletmecilerin katılmasıyla oluşan ve koordinasyonu sağlayan bir kuruluştur. (6) Bu Kanunun 8 inci maddesi kapsamı dışındaki erişimin engellenmesi kararları erişim sağlayıcılar tarafından yerine getirilir. Kararların uygulanması amacıyla gerekli her türlü donanım ve yazılım erişim sağlayıcıların kendileri tarafından sağlanır. (7) Bu Kanunun 8 inci maddesi kapsamı dışındaki erişimin engellenmesi kararları gereği için Birliğe gönderilir. Bu kapsamda Birliğe yapılan tebligat erişim sağlayıcılara yapılmış sayılır. (8) Birlik, kendisine gönderilen mevzuata uygun olmadığını düşündüğü kararlara itiraz edebilir. (9) Birliğin gelirleri, üyeleri tarafından ödenecek ücretlerden oluşur. Alınacak ücretler, Birliğin giderlerini karşılayacak miktarda belirlenir. Bir üyenin ödeyeceği ücret, üyelerin tamamının net satış 7

8 facebook.com/salthukuk twitter.com/salt_hukuk 8 tutarı toplamı içindeki o üyenin net satışı oranında belirlenir. Üyelerin ödeme dönemleri, yeni katılan üyelerin ne zamandan itibaren ödemeye başlayacağı ve ödemelere ilişkin diğer hususlar Birlik Tüzüğünde belirlenir. Süresinde ödenmeyen ücretler Birlikçe kanuni faizi ile birlikte tahsil edilir. (10) Birliğe üye olmayan internet servis sağlayıcıları faaliyette bulunamaz. Yer sağlayıcı: hizmet ve içerikleri barındıran sistemleri sağlayan veya işleten gerçek veya tüzel kişiler. İngilizcedeki karşılığı olan "(web) hosting-provider" teriminden çevrilen bu ifade kanunun ilgili devlet kurumlarınca uygulanması esnasında son derece geniş yorumlanmakta ve kullanıcı içeriği ile oluşan siteler diyebileceğimiz siteler de (web 2.0 = "user generated content") yer sağlayıcı olarak değerlendiriliyor. Örneğin Facebook, Youtube, Twitter vb. birer yer sağlayıcıdır. İçeriklerine herkesin erişebildiği küçük bir forum sitesinin toplam 45 üyesi için o forum sitesi de yer sağlayıcıdır, ayda toplam 1000 kişinin ziyaret ettiği Wordpress Blogu için alınan site barındırma hizmetini sunan kurum da, Ekşi Sözlük de, CNNTurk.com'un barındırıldığı veri merkezi de. Yer sağlayıcının yükümlülükleri m.5 te düzenlenmiştir. 8

9 facebook.com/salthukuk twitter.com/salt_hukuk 9 Yer sağlayıcının yükümlülükleri MADDE 5- (1) Yer sağlayıcı, yer sağladığı içeriği kontrol etmek veya hukuka aykırı bir faaliyetin söz konusu olup olmadığını araştırmakla yükümlü değildir. (2) (Değişik: 6/2/ /88 md.) Yer sağlayıcı, yer sağladığı hukuka aykırı içeriği bu Kanunun 8 inci ve 9 uncu maddelerine göre haberdar edilmesi hâlinde yayından çıkarmakla yükümlüdür. (3) (Ek: 6/2/ /88 md.) Yer sağlayıcı, yer sağladığı hizmetlere ilişkin trafik bilgilerini bir yıldan az ve iki yıldan fazla olmamak üzere yönetmelikte belirlenecek süre kadar saklamakla ve bu bilgilerin doğruluğunu, bütünlüğünü ve gizliliğini sağlamakla yükümlüdür. (4) (Ek: 6/2/ /88 md.) Yer sağlayıcılar, yönetmelikle belirlenecek usul ve esaslar çerçevesinde yaptıkları işin niteliğine göre sınıflandırılabilir ve hak ve yükümlülükleri itibarıyla farklılaştırılabilirler. (5) (Ek: 6/2/ /88 md.) Yer sağlayıcı, Başkanlığın talep ettiği bilgileri talep edilen şekilde Başkanlığa teslim etmekle ve Başkanlıkça bildirilen tedbirleri almakla yükümlüdür. (6) (Ek: 6/2/ /88 md.) Yer sağlayıcılık bildiriminde bulunmayan veya bu Kanundaki yükümlülüklerini yerine getirmeyen yer sağlayıcı hakkında Başkanlık tarafından on bin Türk Lirasından yüz bin Türk Lirasına kadar idari para cezası verilir sayılı kanunda madde 8 ve 9 uygulamada önemli maddelerdir. Madde 8 daha çok ceza hukuku 9

10 facebook.com/salthukuk twitter.com/salt_hukuk 10 boyutundadır, madde 9 ise kişilik hakkı bağlamında düzenlenmiştir. Bu maddeleri mevzuat.org sitesinden 5651 sayılı kanuna bakarak okumanız tavsiye edilir Bilirkişi dosyasında uyarlama olay(özet) *Davacı ABD de faaliyetlerini yürüten bilişim sektöründe hizmet veren bir şahıs. Orada ve isimli alan adlarını 1996 yılında kendi adına tescil ettirmiş yılına kadar düzenli olarak ödemiş. *Ancak davalılar M ve K nın hukuka aykırı yollarla(hacking)alan adlarını ele geçirmişler. Davacı bunlara karşı WIPO nezdinde birçok girişimde bulunmuş. FBI Boston Bürosuna başvurarak soruşturma başlatmış, ayrıca İstanbul CBS da soruşturma açılmış, ancak adresler bulunmadığından ve zamanaşımından dolayı takipsizlik kararı verilmiştir. *Davacı şimdi alan adlarını geri almak istiyor. *Davalılardan K, alan adını diğer davalı M ile kendisine ait olan, isimli alan adıyla takas ederek aldığını, işlemde bir sorun 10

11 facebook.com/salthukuk twitter.com/salt_hukuk 11 olmadığını, kendisinin iyiniyetli olduğunu iddia etmektedir. *Diğer davalı A ise alan adını diğer davalı M den 2003 yılında yasal olarak edindiğini, kendisinin iyiniyetli 3.kişi olduğunu ve alan adını satan kişinin alan adını nasıl ele geçirdiğini araştırma imkânının ve zorunluluğunun olmadığını belirtmiştir. Hukuki durum nedir? Uyuşmazlık örnekleri: Örnek A *A şirketinin ticaret unvanı ve/veya markası(park Tasarım) vardır dan beri bu kullanılmaktadır. Ancak bu ibare ticaret unvanı olarak tescilli, ne var ki marka olarak tescilli değildir. Diğer taraftan adresini almış ve kullanmaktadır. *B şirketinin ise başka bir markası vardır(soylu Group). Bunu kullanmaktadır. Ancak aynı zamanda internet alan adını almış ve kullanmaktadır. *Davacı A, marka ve unvanla iltibas yaratıldığını ve ortada haksız rekabet olduğu iddiasındadır. 11

12 facebook.com/salthukuk twitter.com/salt_hukuk 12 *Soru: A şirketi B şirketinin bu web sitesini bu alan adı altında işletmesini engelleyebilir mi? (Yargıtay 11.HD , E.2009/7216 K.2011/176) Derste bu olay ile ilgili tartışma yapıldı. Bunlar hocanın bilirkişilik yaptığı olaylardan esinlenerek yapılmıştır. *Davalının iddiası: Bu zaten jenerik bir kavramdır. O nedenle davacının tekelinde olamaz. *Ancak somut olayda davalının bu ismi kullanmasına dayanak olacak ve eşit ya da daha eski nitelik bir hukuki pozisyon yoktur. *Bu nedenle iki alan adı karşı karşıya gelmektedir. Bu örnekte iki alt seçenek yapılabilir. Önce A alan adını almış olsun(1); önce B alan adı almış olsun(2). *İlk seçenekte acaba şöyle denilebilir mi? Alan adı üzerindeki hak mutlaktır. Bu nedenle kim önce aldıysa ona bırakalım? Yoksa bu sadece (temelde bir alt pozisyonu olsa bile), sadece tescil kurumuna bir talep hakkı verir niteliktedir? *Somut olayda mahkeme çözümü: A daha önce internet alan adını almış ve B nin bu alana adını kullanması davacının unvanı ile iltibas yaratacak 12

13 facebook.com/salthukuk twitter.com/salt_hukuk 13 niteliktedir. Bu nedenle bu kullanımın durdurulmasına ve yasaklanmasına karar verilmiştir. Yargıtay da bunu onamıştır. Alan Adı İnternet, tek bir elden bütünsel olarak idari, ekonomik, teknik olarak yönetilmez. Belgeli alan adları *av, dr, bel, edu, pol, gov, k.12 ve tsk dir. Belgesiz alan adları *com, name, tv, biz, net, web, gen, info, tel, bbs dir. Belgesiz alan adlarına yönelik ilk gelen alır kuralı geçerlidir. *Hoca belgeli ve belgesiz alan adlarının işleyişi sınavda soru geldiğini söyledi. Bu bağlamda İnternet Alan Adları Yönetmeliğini incelemek gerekir. Aşağıdaki yönetmelik maddeler, derste incelendi. Başvurulabilecek alan adları MADDE 6 (1) Başvuruda bulunulabilmesi için bir alan adının a kısmının; a) Yalnız harfler (a-z), rakamlar (0-9) ve tire (-) işaretinden oluşması, 13

14 facebook.com/salthukuk twitter.com/salt_hukuk 14 b) En az iki en fazla altmışüç karakter uzunluğunda olması, c) Tire (-) işareti ile başlamaması ve/veya bitmemesi, ç) Yalnızca üçüncü ve dördüncü karakterlerin birlikte tire (-) olmaması, d) Başkasına tahsisli olmaması, e) Tahsise kapalı adlar listesinde yer almaması gerekmektedir. Alan adı tahsisi MADDE 8 (1) Alan adı tahsisleri belgeli veya belgesiz olarak iki yöntemle yapılır. (2) Belgesiz alan adı tahsisi ilk gelen ilk alır kuralının geçerli olduğu tahsislerdir. İlk gelenin tespitinde, alan adı başvurusunun TRABİS e ulaştığı zaman kaydı esas alınır. (3) Belgeli alan adı tahsisi, ilgili bilgi ve/veya belgelerin başvuru sahibi tarafından KK ya verilmesini ve bu bilgi ve/veya belgelerin TRABİS e ulaştırılmasını müteakip yapılan tahsislerdir. Belgeli olarak tahsis edilecek alan adları bu Yönetmeliğin ekinde düzenlenmiştir. (4) KK ların, TRABİS üzerinden başvuru işlemlerini tam ve doğru olarak tamamladıkları ve ücretini ödedikleri alan adları, başvuru sahiplerine tahsis edilir. (5) Alan adı bir defada en az bir en fazla beş yıl süre için tahsis edilir. Kayıt kuruluşu MADDE 16 (1) Kurum, KK ların taşıması gereken nitelikleri, uyması gereken kuralları ve diğer hususları tespit eder ve bunları 14

15 facebook.com/salthukuk twitter.com/salt_hukuk 15 internet sitesinden ve gerek olduğu hallerde diğer uygun araçlarla kamuoyuna duyurur. (2) KK olmak isteyen taraflar Kurum a başvuruda bulunurlar. Kurum tarafından gerekli şartları taşıdığı tespit edilen taraflara KK olarak faaliyette bulunabilmelerini teminen faaliyet belgesi düzenlenir ALAN ADININ HUKUKİ NİTELİĞİ TEMELİNDE BAŞKA BİR HUKUKİ POZİSYON VAR TEMELİNDE BİR HUKUKİ POZİSYON YOK VARSA BU ÇERÇEVEDE ÖRNEĞİN: MARKA KULLANMAYLA ZAMANLA MARKA OLMASI(MUTLAK HAKKA DÖNÜŞEBİLİR) BURADA MUTLAK HAK NİTELEMESİ YAPILABİLİR SALT ALAN ADI(KİŞİSEL HAK) Uyuşmazlık örnekleri: Örnek B *A şirketi ticaret unvanının ayırt edici unsuru mavi proje 15

16 facebook.com/salthukuk twitter.com/salt_hukuk 16 *B şirketi alan adını almış. *Seçenek 1: B nin bir markası var mavi proje *Seçenek 2: B nin herhangi bir temel hukuki pozisyonu yok. *Olayın bir değişik versiyonu Yargıtay 11. HD tarih 2007/1677 E.2008/4071 K.sayılı kararına konu olmuştur. Bu kararda özelikle internet özel alan adlarının eski TTK m.56 vd. anlamında işaret, tanıtma vasıtası olup olmadığı da tartışılmıştır. Hatta dava sırasında adının ODTÜ tarafından iptal edilmiş olmasına rağmen hak kaybının tespiti yönünde karar verilmiştir. Uyuşmazlık örnekleri: Örnek C(alan adının marka olarak alınması) *A şirketinin bir alan adı var *B şirketi kardeş ibaresini kendine unvan ve marka yapıp tescil etmiştir. Yahut kendisine örneğin kardeselektrik.com alan adının alıyor. Hukuki durum nedir? 16

17 facebook.com/salthukuk twitter.com/salt_hukuk 17 *Olayın biraz değişik versiyonunda(a nın unvanı ve markasının da olduğu versiyonunda) mahkeme kardeş ibaresini ayırt edici unsur olarak görmüş ve müşteri alanının çakışması nedeniyle davacıyı haklı görmüş, yani davalının eyleminin haksız rekabet yarattığına karar vermiştir. *Olayda çok açık olmamakla birlikte söz konusu alan adının önce davacı adına kayıtlı olması, sonra davalı tarafça aynı ibarenin(kardeş) alan adı olarak kullanılması söz konusudur. (11. HD /678, 2010/677) Alan adı kapsamında Marka KHK nın 9.maddesinin e bendi bizi ilgilendirmektedir. İşareti kullanan kişinin, işaretin kullanımına ilişkin hakkı veya meşru bir bağlantısı olmaması koşuluyla, işaretin aynı veya benzerinin internet ortamında ticari etki yaratacak biçimde, alan adı, yönlendirici kod, anahtar sözcük veya benzeri biçimlerde kullanılması. Markanın sahibine sağladığı haklar, üçüncü kişilere karşı marka tescilinin yayın tarihi itibarıyla hüküm ifade eder. Marka tescil başvurusunun bültende yayınlanmasından sonra gerçekleşen ve marka tescilinin ilan edilmesi halinde yasaklanması söz konusu olabilecek fiiller nedeniyle başvuru sahibi, tazminat davası açmaya yetkilidir. Mahkeme, öne sürülen iddiaların geçerliliğine ilişkin olarak tescilin yayınlanmasından önce karar veremez. 17

18 facebook.com/salthukuk twitter.com/salt_hukuk 18 Alan adı bakımından söylenmesi gereken, dünyada her alan adından bir tane olduğudur. Marka tescil edildikten sonra kullanılmak zorundadır. Yukarıdaki maddede geçen yönlendirici kod, arama motorunun kıstas olarak aldığı sözcükler ve kavramları ifade eder Kişinin tek başına kitap veya dergi basabilmesi pek mümkün değildir. Dolayısıyla mutlaka bir matbaacıya, kişiye matbaacı diyebilmemiz için de onun bir eseri basarak çoğaltmak gibi bir teknik altyapıya, donanıma sahip olması gerekir. Bu noktada Matbaacılık Kanunu karşımıza çıkar. Bizde bu kanunun ilk düzenlemesi 1.Meşrtiyetin öncesine tekabül eder. Çünkü o dönemde özellikle gazetecilik faaliyeti yaygınlaşmıştır ve bu gazeteleri kimin bastığı sorusu gündeme gelmiştir. Matbaacılık Kanunu bir impressum yükümlülüğüne yer vermiştir. Matbaacılık faaliyeti izne tabi bir faaliyet değildir, ancak bir bildirim gerekir. Yani matbaacılık faaliyeti yapması gereken kişi mutlaka ilgili kamu otoritesine başvurmalıdır. Matbaacılık faaliyetini gerçekleştiren kişi tabidir. Tabi, matbaayı tebliğ etmelidir. Bunun iki sebebi vardır: 18

19 facebook.com/salthukuk twitter.com/salt_hukuk 19 - Eserlerin havuzda toplanabilmesi(milli arşiv) - Denetim mekanizması oluşturulması Matbaacılık faaliyeti için üç temel kanun söz konusudur. Bunlar Matbaacılık Kanunu, Basık Kanunu, Derleme Eserler ile ilgili kanundur. Basılan tüm dergi, kitap vs. gönderilmek zorundadır. Zira savcılık bunları inceler ve bir suç olup olmadığını araştırır. Basın savcılığının bu anlamda yaptığı denetim şekli denetimdir. Bunun yanında Genelkurmay B. Hukuk müşavirleri ise gazeteleri denetler. Yapılan denetim soncunda eğer bir hukuka aykırılık söz konusu ise eser müsadere edilir. Matbaa araçlarının müsadere edilmesi söz konusu değildir. Burada internet sitesinin tümüne erişimin sağlanmasının engellenmesi değil, sadece hukuka aykırı içeriğe erişimin engellenmesine benzer bir durum söz konusudur. Nitekim basın ve ifade özgürlüğü bağlamında bu bir gerekliliktir. Eğer bir eser dolayısıyla tüm basım faaliyetlerini durdurursanız ölçüsüz bir yaptırım uygulamış olursunuz. Matbaacılık ile ilgili olarak bu temel bilgileri bilmemiz yeterlidir. 19

20 facebook.com/salthukuk twitter.com/salt_hukuk 20 Basın Kanunu kapsamında tanımlar ve özel hukuk boyutu vize öncesi işlenmişti. Şimdi bu kısmın ceza hukuku boyutu üzerinde durmak gerekir. Basın Kanunu kapsamında yine ikinci maddede tanımlar kısmı mevcuttur. Burada basılmış eser, süresine göre ve bölgesine göre eserlerin tanımlarının bilinmesi gerekir. Tanımlar Basın K. m.2: Bu Kanunun uygulanmasında; a) Basılmış eser: Yayımlanmak üzere her türlü basım araçları ile basılan veya diğer araçlarla çoğaltılan yazı, resim ve benzeri eserler ile haber ajansı yayınlarını, b) Yayım: Basılmış eserin herhangi bir şekilde kamuya sunulmasını, c) Süreli yayın: Belli aralıklarla yayımlanan gazete, dergi gibi basılmış eserler ile haber ajansları yayınlarını, d) Yaygın süreli yayın: Tek bir basın-yayın kuruluşu tarafından aynı isimle basılan ve her coğrafi bölgede en az bir ilde olmak üzere, ülkenin en az yüzde yetmişinde yayımlanan süreli yayın ile haber ajanslarının yayınlarını, e) Bölgesel süreli yayın: Tek bir basın-yayın kuruluşu tarafından basılan ve en az üç komşu ilde veya en az bir coğrafi bölgede yayımlanan süreli yayını, 20

21 facebook.com/salthukuk twitter.com/salt_hukuk 21 f) Yerel süreli yayın: Tek bir yerleşim biriminde yayımlanan süreli yayınlar ile haftada bir veya daha uzun aralıklarla yayımlanan yaygın ve bölgesel yayınları, g) Yayın türü: Süreli yayınların yaygın, bölgesel ve yerel yayın türlerinden hangisinin kapsamında olduğunu, h) Süresiz yayın: Belli aralıklarla yayımlanmayan kitap, armağan gibi basılmış eserleri, ı) Eser sahibi: Süreli veya süresiz yayının içeriğini oluşturan yazıyı veya haberi yazanı, çevireni veya resmi ya da karikatürü yapanı, j) Yayımcı: Bir eseri basılmış eser durumuna getirip yayımlayan gerçek veya tüzel kişiyi, k) Basımcı: Bir eseri basım araçları ile basan veya diğer araçlarla çoğaltan gerçek veya tüzel kişiyi, l) Tüzel kişi temsilcisi: Yayın sahibi veya yayımcının tüzel kişi olması halinde bu tüzel kişiliğin yetkili organı tarafından, yöneticiler arasından belirlenen gerçek kişiyi veya kamu kurum ve kuruluşlarınca belirlenen gerçek kişiyi, İfade eder. Her süreli yayının bir maliki olmalıdır. Maliki olmalıdır ki ortaya bir suç çıktığında sorumluluk bakımından bir belirsizlik oluşmasın. Süreli yayının sahibi m.6 da belirtilmiştir. Süreli yayın sahibi 21

22 facebook.com/salthukuk twitter.com/salt_hukuk 22 Basın K. m.6: Gerçek ve tüzel kişiler ile kamu kurum ve kuruluşları süreli yayın sahibi olabilirler. Süreli yayın sahibinin onsekiz yaşından küçük veya kısıtlı olması halinde kanunî temsilcisi, tüzel kişi olması halinde ise tüzel kişi temsilcisi hakkında da 5 inci maddenin ikinci fıkrasında belirtilen şartlar aranır. Süreli yayınlar çıkarıldığında ilgili yere bildirim yapılması gerektiğinden bahsedilmişti. Bu bildirim Basın Kanununda beyanname olarak düzenlenmiştir. Beyanname verilmesi Basın K. m.7: Süreli yayınların çıkarılması için, kaydedilmek üzere yönetim yerinin bulunduğu yer Cumhuriyet Başsavcılığına bir beyanname verilmesi yeterlidir. Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından düzenlenen kayıtlar alenidir. Kayıt için verilen ve yayın sahibi, sahibin küçük veya tüzel kişi olması halinde temsilcisi ile sorumlu müdür tarafından imzalanan beyannamede yayının adı ve mahiyeti, hangi aralıklarla yayımlanacağı, yönetim yeri, sahibinin, varsa temsilcisinin, sorumlu müdürün ad ve adresleri ile yayının türü gösterilir. Beyannameye, 5 inci ve 6 ncı maddelerde yazılı şartların varlığını gösteren belgeler ile yayın sahibi tüzel kişi ise tüzüğünün veya ana sözleşmesinin veya vakıf senedinin bir sureti eklenir. Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından beyanname ve eklerinin teslim edildiğini gösteren bir alındı belgesi verilir. 22

23 facebook.com/salthukuk twitter.com/salt_hukuk 23 Süreli yayın sahibinin beyanname verdiği tarihten itibaren bir sene içinde süreli yayın yayımlanmaz veya yayımlandıktan sonra yayıma üç yıl müddetle ara verilirse beyanname hükümsüz kalır ve sağladığı hak ortadan kalkar Ceza sorumluluğu bakımından sorumlu müdür önem arz etmektedir. Sorumlu müdür Basın Kanununda düzenlenmiştir. Ayrıca sorumlu müdürün sorumluluğu da burada belirtilmiştir. Sorumlu müdür Madde 5- Her süreli yayının bir sorumlu müdürü bulunur. Sorumlu müdür, birden fazla ise her birinin sorumlu olduğu bölüm belirtilir. Sorumlu müdür olabilmek için; a) Onsekiz yaşını bitirmiş olmak, b) Türkiye'de yerleşim yeri sahibi olmak ve devamlı oturmak, c) En az ortaöğretim veya dengi bir eğitim kurumundan mezun olmak, d) Kısıtlı veya kamu hizmetlerinden yasaklı olmamak, e) Yüz kızartıcı suçlardan mahkûm olmamak, f) T.C. vatandaşı olmayanlar için karşılıklılık koşulu aramak, 23

24 facebook.com/salthukuk twitter.com/salt_hukuk 24 Gerekir. Sorumlu müdürün Türkiye Büyük Millet Meclisi üyesi olması halinde sorumlu müdürlüğü üstlenmek üzere müdür yardımcısı tayin edilir. Sorumlu müdür için bu Kanunda yer alan hükümler, sorumluluğu üstlenen yardımcı için de geçerlidir. Cevap ve düzeltme hakkı iki durumda söz konusudur. Birincisi süreli yayında içeriğin kişinin şeref ve saygınlığına aykırılık oluşturması, ikincisi ise süreli yayının içeriğinin gerçeğe aykırı olmasıdır. Cevap ve düzeltme hakkı isteyen kişi sorumlu müdüre başvurur. Düzeltme ve cevap Basın K m.14: Süreli yayınlarda kişilerin şeref ve haysiyetini ihlâl edici veya kişilerle ilgili gerçeğe aykırı yayım yapılması halinde, bundan zarar gören kişinin yayım tarihinden itibaren iki ay içinde göndereceği suç unsuru içermeyen, üçüncü kişilerin hukuken korunan menfaatlerine aykırı olmayan düzeltme ve cevap yazısını; sorumlu müdür hiçbir düzeltme ve ekleme yapmaksızın, günlük süreli yayınlarda yazıyı aldığı tarihten itibaren en geç üç gün içinde, diğer süreli yayınlarda yazıyı aldığı tarihten itibaren üç günden sonraki ilk nüshada, ilgili yayının yer aldığı sayfa ve sütunlarda, aynı puntolarla ve aynı şekilde yayımlamak zorundadır. Düzeltme ve cevapta, buna neden olan eser belirtilir. Düzeltme ve cevap, ilgili yazıdan uzun olamaz. Düzeltme ve cevaba neden olan eserin yirmi satırdan az yazı veya resim veya karikatür olması hallerinde düzeltme ve cevap otuz satırı geçemez. 24

25 facebook.com/salthukuk twitter.com/salt_hukuk 25 Süreli yayının birden fazla yerde basılması halinde, düzeltme ve cevap yazısı, düzeltme ve cevap hakkının kullanılmasına sebebiyet veren eserin yayımlandığı bütün baskılarda yayımlanır. Düzeltme ve cevabın birinci fıkrada belirlenen süreler içinde yayımlanmaması halinde yayım için tanınan sürenin bitiminden itibaren, birinci fıkra hükümlerine aykırı şekilde yayımlanması halinde ise yayım tarihinden itibaren onbeş gün içinde cevap ve düzeltme talep eden kişi, bulunduğu yer sulh ceza hâkiminden yayımın yapılmasına veya bu Kanun hükümlerine uygun olarak yapılmasına karar verilmesini isteyebilir. Sulh ceza hâkimi bu istemi üç gün içerisinde, duruşma yapmaksızın, karara bağlar. Sulh ceza hâkiminin kararına karşı acele itiraz yoluna gidilebilir. Yetkili makam üç gün içinde itirazı inceleyerek karar verir. Yetkili makamın kararı kesindir.8839 Düzeltme ve cevabın yayımlanmasına hâkim tarafından karar verilmesi halinde, birinci fıkradaki süreler, sulh ceza hâkiminin kararına itiraz edilmemişse kararın kesinleştiği tarihten, itiraz edilmişse yetkili makamın kararının tebliği tarihinden itibaren başlar. Düzeltme ve cevap hakkın İçeriğinde suç içeriği bulunması halinde bir basın nüshasının tamamına elkoyması söz konusu olabilir. İçerik sağlayıcı herkes olabilir. Basın Kanunu m.8 vd. erişimin engellenmesin,, düzenlemiştir. Buna göre koruma tedbirleri adli organ tarafından verilir. Önleyici faaliyet idari bir eylemdir. 25

26 facebook.com/salthukuk twitter.com/salt_hukuk Basın suçları bağlamında soruşturma evresinde sulh ceza hâkiminin verdiği karara karşı itiraz yoluna başvurulabilir. TİB kararına adli yargıda değil, idari yargıda başvurulur. 2014Te erişimin engellenmesi ile ilgili olarak önemli değişiklikler yapılmıştır. Basın K. m.9 ve m.10 a göre hakkı ihlal edilen kişinin başvurusu üzerine harekete geçilir. 9 ve 10.madde özel hayatın gizliliğini ihlal bakımından ortaya çıkan durumlardır. Bir içeriğin sulh ceza hakimi tarafından engellenmesi kararı 4 saat içinde uygulanmalıdır, içerik sağlayıcı kendiliğinden, hukuka aykırı içeriği kaldırmakla yükümlüdür. Basın K. m.9/a doğrudan TİB e başvuruyu düzenlemiştir. Özel hayatın gizliliği nedeniyle içeriğe erişimin engellenmesi MADDE 9/A- (Ek: 6/2/ /94 md.) (1) İnternet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle özel hayatının gizliliğinin ihlal edildiğini iddia eden kişiler, Başkanlığa doğrudan başvurarak içeriğe erişimin engellenmesi tedbirinin uygulanmasını isteyebilir. 26

27 facebook.com/salthukuk twitter.com/salt_hukuk 27 (2) Yapılan bu istekte; hakkın ihlaline neden olan yayının tam adresi (URL), hangi açılardan hakkın ihlal edildiğine ilişkin açıklama ve kimlik bilgilerini ispatlayacak bilgilere yer verilir. Bu bilgilerde eksiklik olması hâlinde talep işleme konulmaz. (3) Başkanlık, kendisine gelen bu talebi uygulanmak üzere derhâl Birliğe bildirir, erişim sağlayıcılar bu tedbir talebini derhâl, en geç dört saat içinde yerine getirir. (4) Erişimin engellenmesi, özel hayatın gizliliğini ihlal eden yayın, kısım, bölüm, resim, video ile ilgili olarak (URL şeklinde) içeriğe erişimin engellenmesi yoluyla uygulanır. (5) Erişimin engellenmesini talep eden kişiler, internet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle özel hayatın gizliliğinin ihlal edildiğinden bahisle erişimin engellenmesi talebini talepte bulunduğu saatten itibaren yirmi dört saat içinde sulh ceza hâkiminin kararına sunar. Hâkim, internet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle özel hayatın gizliliğinin ihlal edilip edilmediğini değerlendirerek vereceği kararını en geç kırk sekiz saat içinde açıklar ve doğrudan Başkanlığa gönderir; aksi hâlde, erişimin engellenmesi tedbiri kendiliğinden kalkar. (6) Hâkim tarafından verilen bu karara karşı Başkanlık tarafından 5271 sayılı Kanun hükümlerine göre itiraz yoluna gidilebilir. (7) Erişimin engellenmesine konu içeriğin yayından çıkarılmış olması durumunda hâkim kararı kendiliğinden hükümsüz kalır. (8) Özel hayatın gizliliğinin ihlaline bağlı olarak gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde doğrudan Başkanın emri üzerine erişimin 27