MTS 3004 ARKEOLOJİK PROSPEKSİYON

Transkript

1 MTS 3004 ARKEOLOJİK PROSPEKSİYON JEOFİZİK YÖNTEMLER MANYETİK YÖNTEM DOÇ. DR. MERİÇ AZİZ BERGE DEÜ JEOFİZİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

2 ARKEOLOJİK PROSPEKSİYON Hava fotoğrafları ve uydu görüntüleri Jeofizik araştırmalar Konum belirleme (GPS) Coğrafik Bilgi Sistemleri (GIS) Termal algılama Jeokimyasal araştırmalar MTS ARKEOLOJİK PROSPEKSİYON

3 ARKEOLOJİK PROSPEKSİYON JEOFİZİK YÖNTEMLER Elektrik özdirenç Manyetik Yer radarı Elektromanyetik (toprak iletkenliği, VLF) Sismik kırılma ve yansıma Mikrogravite Doğal gerilim (SP) Yapay uçlanma (IP) Radyometrik MTS ARKEOLOJİK PROSPEKSİYON

4 MANYETİK YÖNTEM Manyetik çalışmalar yer manyetik alanının yönünü ve büyüklüğünü ölçer. Yeryüzündeki manyetik alan, yerküre çekirdeğinin oluşturduğu yer manyetik alanına (YMA), yüzey kayaçlarının manyetik mineral içeriğine ve kalıcı manyetizasyonuna bağlıdır. Kullanım Alanları Metal objelerin yerleri: Boru, Kablo, Askeri mühimmat. Yüzeye yakın haritalama: Arkeolojik alanlar, örtülü maden yatakları, volkanik sokulumlar Maden Araştırmaları: Metal içeren büyük sülfitler yatakların tanımlanması Jeolojik Ana Kayanın Haritalaması: Özellikle tortul örtüsü altındaki fayların ve jeolojik sınırları tanımlanması Hidrokarbon Çalışmaları: Petrol ve Doğal Gaz alanlarının saptanması Tektonik Çalışmaları: Kabuk çalışmaları Bölgesel jeolojik araştırmalar

5 MANYETİK YÖNTEM Manyetik ölçümün amacı, yerkürenin manyetik alanında ortaya çıkan ve tabandaki kayaçların manyetik özelliklerinden kaynaklanan anomalilere dayalı olarak yeraltı jeolojisini incelemektir. Kayaç oluşturan minerallerin çoğu etkin bir şekilde manyetik olmasa bile, belirli kayaç türleri önemli düzeyde manyetik anomaliler ortaya çıkabilecek düzeyde manyetik mineraller içerebilmektedir. Benzer şekilde, insan yapımı demir içeren nesneler de manyetik anomaliler yaratabilirler. Coulomb Kanunu (1785) İki manyetik kutup arasındaki itme veya çekme kuvveti, F 1 q q r μ : Manyetik geçirgenlik, q 1 ve q 2 : Kutup şiddeti r : Uzaklık

6 Manyetik Potansiyel (W): Kutup şiddeti +p olan bir manyetik kutbun kendisinden r kadar uzaklıkta bulunan bir O noktasındaki potansiyeli, MANYETİK YÖNTEM W p r Manyetik Alan (H): Kutup şiddeti p olan bir kutbun kendisinden r uzaklığındaki bir P noktasında meydana getireceği alan H F M W r Manyetik İndüksiyon (B) : Birim alanındaki akı yoğunluğudur. Birimi c.g.s sisteminde Gauss dur. Manyetik yöntemde Gaussun yüzde biri olan Gamma (γ) kullanılır. Uluslararası birim sistemine göre ise manyetik indüksiyonun birimi Tesla dır. Mıknatıslanma Şiddeti (J): Bir çubuk mıknatısın mıknatıslanma şiddeti, J, birim hacim başına düşen manyetik momenttir. J M V 1 P r 2 Manyetik Duyarlılık (süseptibilite) (k): Cisimlerin mıknatıslanmaya karşı gösterdiği duyarlılıktır. Bir cisimde oluşan mıknatıslanma şiddetinin, cismi etkileyen manyetik alan şiddetine oranıdır. k J H

7 Oersted : c.g.s. sisteminde manyetik alan şiddetinin birimidir. Bir Oersted, bir birim manyetik kutba bir dyn lik bir kuvvet uygulayan alan şiddetidir. Gauss ( Γ) : c.g.s. sisteminde manyetik indükleme ya da akı yoğunluğu birimidir. Bir gauss cm 2 başına düşen bir maxwell dir Tesla (T) : Manyetik akı yoğunluğunun SI (uluslararası birim sistemi) birimidir. Gamma (g) : 10-5 gauss a eşittir MANYETİK YÖNTEM 1 T = 1 Wb/m 2 = 1 kg sn -2 A -1 = = 10 4 Gauss 1 g = 10-5 gauss = 10-9 T = 1 nt YER MANYETİK ALANI

8 MANYETİK YÖNTEM TOPLAM YER MANYETİK ALANI

9 MANYETİK YÖNTEM KAYAÇLARDA KALICI MIKNATISLANMA TÜRLERİ 1. İndüksiyonla Mıknatıslanma : uygulanan manyetik alana paraleldir ve şiddeti bu alan şiddeti ile orantılıdır. 2. Kalıcı Mıknatıslanma : uygulanan manyetik histerizis in bir özelliğidir ve birbirinden farklı birçok olayların sonucu olarak hep birlikte ya da ayrı ayrı kazanabilir. Uygulanan dış manyetik alan kaldırıldığında kayaç içerisindeki mıknatıslanmaya Doğal Kalıcı Mıknatıslanma ya da Paleomanyetizma denir. 2.a. İzotermal Kalıcı Mıknatıslanma (IRM): Oda sıcaklığındaki bir manyetik alan içine konan ve sonra oradan alınan bir kayaç parçası, alan şiddetinin minerallerdeki koersitif kuvvetinden daha fazla olması koşulu ile kazanılan mıknatıslanma türüdür. 2.b. Viskoz Kalıcı Mıknatıslanma(VRM): Bir kayaç izotermal kalıcı mıknatıslanmaya yeter şiddette olmayan bir alan içinde uzun süre kalırsa alanın doğrultusunda mıknatıslanma kazanır. 2.c. Isıl Kalıcı Mıknatıslanma (TRM): En önemli kalıcı mıknatıslanma türüdür. Bir kayaç yerin manyetik alanı içinde soğurken Curie sıcaklığında ve altında kendiliğinden kalıcı mıknatıslanma kazanmaya başlar. 2.d. Tortul Kalıcı Mıknatıslanma (SRM): Bir yerde depolanma sırasında tortul kayaçlardaki manyetik mineraller bulunabilir. Bu depolanma sırasında demiroksit taneleri yer manyetik alan doğrultusunda mıknatıslama kazanırlar. 2.e. Kimyasal Kalıcı Mıknatıslanma (CRM): Sedimanların mıknatıslanmaları, bunlar kayaç haline geldikten sonra olan kimyasal değişimlerle ilgilidir. 2.f. Ters Yönde Kalıcı Mıknatıslanma:

10 MANYETİK ÖLÇÜM ALETLERİ 1. Schmidt Manyetometresi: En eski manyetometre etüdleri bu tip aletlerle yapılmıştır. Bir çift çubuk mıknatısın takılı olduğu küçük blok altında bulunan üçgen şeklinde bir prizma yine kuvarstan yapılmış bir yatak üzerine oturtulmuştur. Bir ayar vidası ile manyetik moment ve ağırlığın momenti denge haline getirilir. Bu tarz araçlar, hassas bir tesviye ve kararlı bir platform gerektirmekteydiler ve bu yüzden de okumalar zaman alcı ve sadece karasal alanlarla sınırlıydı.elektrik enerjisine gerek olmayan bir ölçüm cihazıdır. 2. Fluxgate Manyetometresi: 1940 lı yıllardan beri yeni jenerasyon araçlar geliştirilmeye başlanmıştır. Bunlar anlık okumalar yapabilmekte ve manyetik ölçümleri karada, denizde ve havada yapabilecek şekilde sadece basit bir yönlendirme gerektirmekteydiler. alet, yüksek seviyede geçirgenliğe sahip birbiri ile aynı iki adet ferromanyetik çekirdek kullanmaktadır, bu sayede jeomanyetik alan, yeterli oranda saturasyon değerine sahip bir mıknatıslanma ortaya çıkarır. Benzer birincil ve ikincil sarmallar, çekirdek etrafında zıt yönlerde sarılmıştır Hz arasında bir alternatif akım birincil sarmaldan geçmekte ve alternatif (dalgalı) manyetik alan oluşturmaktadır. Çekirdeklerdeki dalgalı manyetik alan ikincil sarmallarda dalgalı bir voltaj yaratmakta ve bu voltaj manyetik alan en hızlı değişimi gösterdiğinde maksimum olmaktadır. ikincil bobinlerin kombine çıktısı artık sıfır değildir fakat bir dizi voltaj sinyalinden ibarettirler. Bunların büyüklükleri harici alan bileşeni genliği ile orantılıdır. Manyetik alanın toplam şiddeti ya da bileşenleri ölçülebilir. Duyarlılığı ±1 gammadır.

11 MANYETİK ÖLÇÜM ALETLERİ 3. Proton Manyetometresi: Yerde yapılan manyetik ölçümlerde en yaygın kullanılan aletlerden biridir. Hidrojen atomunun çekirdeği olan protonun kendiliğinden manyetik momentleri alan doğrultusunda sıralanırlar. Protonlar kendi eksenleri etrafında hızlı spin hareketleri yaparlar. Protonları bir alan doğrultusunda sıralayabilmek için akım verilerek oluşturulan manyetik alan akım kesilerek kesilerek protonlar yer manyetik alanı etrafında spin hareketi yaparlar. Yer manyetik alanın sadece toplam şiddetini ölçer. En önemli avantajı kullanım kolaylığı ve güvenilirliğidir gammalık duyarlılığı vardır. 4. Optik Pompalamalı Manyetometre: Optik pompalamalı veya alkali buhar manyetometresi diğer türlere nazaran oldukça yüksek hassasiyete sahiptir. Bu aletler belirli bir dalga boyundaki ışıkla güç kazanan sezyum, rubidyum veya potasyum gibi buharlaştırılmış alkali bir metal içeren cam bir hücreden oluşmaktadırlar. Bu alkali atomlarda 1. ve 2. enerji seviyelerinde valans elektronları mevcuttur. Güç verici ışığın dalga boyu 2. seviyedeki elektronları daha üst 3. seviyeye çıkartacak şekilde seçilir. Bu işleme polarizasyon adı verilmektedir. 3. seviyedeki elektronlar kararsızdır ve kendiliğinden 1. ve 2. seviyeye geri ayrışırlar. Bu işlem tekrarlandığında, 1. seviye tümüyle dolarken 2. seviye daha az dolar. Bu süreç, optik pompalama olarak bilinir ve hücrenin ışık emmesinin durduğu bir aşamaya neden olur ve donuk bir halden şeffaf bir hale geçer.

12 MANYETİK YÖNTEM Manyetik Yöntem: Arkeolojik alanlar, yaygın olarak yanma, metalik yığışımlar ve önemli oranlarda manyetik duyarlılık değişimleri içerdiğinden, manyetik yaygın olarak kullanılan bir yöntem durumuna gelmiştir. Ayrıca hızlı ve duyarlı ölçüm alabilen gradyometrelerin gelişmesi, geniş ölçekli aramacılıkta manyetiği birinci sıraya yerleştirmiştir. Manyetik gradyometreler Yaygın olarak iki tip gradyometre kullanılmaktadır; Fluxgate tipi gradyometre: Genelde 0.1 nt düzeyinde duyarlılığa ve iki fluxgate sensörüne sahiptir. Bunlar ölçüm öncesinde K-G ile D-B yönlü ayar anahtarları ile sensörler arasındaki fark en az olacak biçimde doğru ölçüm düzeyine ayarlanırlar. Sezyum tipi gradyometre: Birçok arkeolojik alan, özellikle de orta Avrupa da bulunan alanlar, daha düşük genliklerde manyetik anomalilere sahiptir. Bu olgu, verilerin pt düzeyinde duyarlılıkta toplanma zorunluluğunu oluşturmuştur. MTS ARKEOLOJİK PROSPEKSİYON

13 ARKEOLOJİK PROSPEKSİYON MANYETİK YÖNTEM MTS ARKEOLOJİK PROSPEKSİYON

14 MTS ARKEOLOJİK PROSPEKSİYON ARKEOLOJİK PROSPEKSİYON MANYETİK YÖNTEM Arkeolojik alanlar insan etkinliği nedeniyle genelde yüksek ve düşük manyetik duyarlılığa sahip alanlar oluşur. Bu alanlar yüksek duyarlıklı manyetik cihazlar yardımıyla ölçülür. Yanmaya uğramış alanlar (ocak, fırın vb), kilin yanmasıyla oluşan ürünlerin yığışımı (seramik, tuğla, kiremit) gibi ısıl kalıcı manyetizma içeren bölgeler bu yöntem yardımıyla kolayca belirlenir. Geniş ölçekli manyetik araştırmalar elde edilen görüntüler, eğer gömülü arkeolojik yapılar yüzeye çok yakın konumda bulunuyorlarsa, oldukça iyi yerleşim planlarının elde edilmesini sağlar.

15 MTS ARKEOLOJİK PROSPEKSİYON MANYETİK YÖNTEM İlk manyetik inceleme ise, proton manyetometrelerinin gelişiminden sonra 1957 yılında Kuzey Amerika da Belshe tarafından uygulanandır. Bu çalışmayı Oxford üniversitesinden Aitken vd. (1958) nin yaptığı çalışma izler. Bu tarihlerden sonra değişik ülkelerde birçok araştırıcı bu sonuçlardan etkilenerek, bu iki yöntemi değişik arkeolojik alanlarda deneyerek, ilginç sonuçlar elde etmişler ve ilk araştırma gruplarının temellerini atmışlardır (Drahor, 1998). Arkeolojik alanlarda yaygın olarak karşılaşılan çömlek, tuğla, keramik ve kiremit yığışımları, yanma çukurları, manyetik özelliğe sahip kayaçlardan oluşan yapı temelleri, demirli metal yığışımları, depolama çukurlarında ve organik ortamda oluşan bazı bakteri türlerinin demiri indirgemesi nedeniyle yeryüzünde ölçülebilir bir manyetik alan değişimi ortaya çıkmaktadır. Ayrıca arkeolojik yerleşimlerde toprağın manyetik duyarlığındaki değişimlerde önem taşımaktadır ve ölçülebilir özellikteki bu değişimler yoluyla manyetik duyarlık değişim haritaları oluşturularak, gömülü arkeolojik nesneler belirlenebilir. Manyetik yöntemler yardımıyla arkeolojik alanlarda gömülü duvarlar, yollar, yapı girişleri ve temelleri, yanma bölgeleri, ocaklar, fırınlar, çöplük ve mezarlık alanlar gibi birçok yapısal birim kolayca saptanabilmektedir (Drahor, 1999).

16 Manyetik yöntem yardımıyla yer manyetik alanının bileşenleri (düşey, yatay ve toplam) ya da yer manyetik alanının şiddetindeki değişimler ölçülür. Bu değişiklikler yardımıyla mıknatıslanmış cisim ile mıknatıslanmamış cisim birbirinden ayrılabilir. Yöntem duyarlık yoğunluğuna (indüklenmiş manyetizasyon değişimlerinden dolayı) ve ısıl kalıcı (thermoremanent) ya da viskoz mıknatıslanmanın varlığına duyarlıdır. Kalıcı manyetizasyonun arkeolojik nesnelerin belirlenmesindeki etkisi hemen hemen yokken, ısıl kalıcı manyetizasyon bu nesnelerin belirlenmesindeki en önemli etkendir. Böylece arkeolojik alanlarda oldukça yoğun biçimde bulunan keramik, hammaddesi olan kilin ısıtılması ve soğuması sırasında manyetik bir özellik kazanır. MTS ARKEOLOJİK PROSPEKSİYON MANYETİK YÖNTEM Arkeolojik alanlarda manyetik duyarlık üzerine ilk çalışmalar Le Borgne (1955) tarafından yapılmıştır. Le Borgne bu çalışmalarda yüzeysel toprakların, yüksek ısı altında oluşmuş metamorfik ya da volkanik kayaçlar dışında, genelde ana kayadan daha yüksek bir manyetik duyarlılığa sahip olduğunu saptamıştır. Ayrıca, Le Borgne ateşin etkisiyle hematitin (Fe 2 O 3 ) manyetite (Fe 3 O 4 ) dönüşmesini ve bu dönüşümden sonra manyetitin yeniden oksidasyona uğrayarak maghemit (Fe 2 O 3 ) durumunu aldığını bulmuştur. Daha sonra Mullins (1977), doğal iklimsel etkilerin oksidasyon olgusunda rol oynadığını saptamıştır. Ottow (1981) ise, bakterilerinde hematiti indirgediğini bulmuştur. Oksidasyon olgusunda bu üç saptamanın içinde en yüksek yüzdeye yanma olayı sahiptir.

17 MANYETİK YÖNTEM Arkeolojik amaçlı jeofizik çalışmalarda en önemli öğe topraktır ve toprağın fiziksel özelliklerindeki değişimler jeofizik yöntemlerin başarısını sağlayan ya da engelleyen önemli bir etkendir. Toprağın doğasındaki değişiklikler, özellikle de demir oksit miktarına bağlı olarak ortaya çıkan değişim, toprağın manyetik özellik kazanmasına ve böylece manyetometre ölçümleri yoluyla belirlenebilmelerine olanak sağlamaktadır. Özellikle arkeolojik alanlarda insan yerleşimi nedeniyle ortaya çıkan toprağın bu tür oksit yoğunlukları açısından artması, manyetik yöntemin arkeolojik alan belirlemesinde temel yöntemlerden biri olmasını sağlamıştır. Arkeolojik alan aramalarında gömülü çukur ve hendeklerin manyetik yöntemler yoluyla belirlenebilmesinin geçmişi oldukça eskidir (Aitken, 1961) ve ana toprağın içine kazılan hendek ve çukurların daha sonra dolmasıyla ortaya çıkan manyetik duyarlık değişimi ortamın normal manyetik duyarlık değişimlerinden farklı olmaktadır. Arkeolojik alanlar çukurlar, ocaklar, fırınlar, keramikler ve benzeri yanma olgusuna uğrayan birçok özelliği içinde barındırır. Bu tür yerler belirli bir manyetik alana sahip olduklarından manyetik prospeksiyon için büyük önem taşır. Bunlar manyetik alanlarını genelde insan etkinlikleri sonucundaki ısıl işlemlerle kazanırlar ve ısıl kalıcı bir manyetizasyona sahiptirler. MTS ARKEOLOJİK PROSPEKSİYON

18 MANYETİK YÖNTEM Çukur, hendek, duvar, yol, boşluk, demir gibi yapı ve malzemeler arkeolojik alanlarda yaygın olarak görülürler. Bu yapı ve maddeler içerdikleri farklı manyetik duyarlık değerleri ya da ısıl bir işlem sonucu kazandıkları ısıl kalıcı manyetizasyon nedeniyle manyetik yöntem kullanılarak belirlenebilir bir özellik kazanırlar. Çukur, hendek ve boşluk gibi yapılar öncelikle ana toprak üzerine kazılarak oluşturulurlar ve içerdikleri jeolojik özelliklere bağlı olarak belirli bir manyetik duyarlık değerine sahiptirler. Daha sonra bu tür yapılar insan eliyle ya da doğal koşullarla dolar ya da doldurulur. Dolan bu tür yerler, doldukları malzemenin özelliklerine bağlı olarak farklı bir manyetik duyarlılığa sahip olacaklardır. Özellikle arkeolojik alanlarda çöplerin atıldığı çukurlar ve benzeri yerler içerdikleri organik maddeler nedeniyle, sonradan bozuşmaya uğrayarak güçlü bir manyetik özellik kazanabilirler ve böylece belirlenebilir duruma gelirler. Çukur ve benzeri yapılar üzerinde yapılan deneysel ve alan çalışmaları dar olmasına karşın, daha derine açılmış çukurların geniş, ama sığ derinlikte bulunanlara göre daha güçlü anomaliler ürettiğini ortaya koymuştur (Aitken, 1974). Manyetik dipoller arasındaki uzaklıklar değiştiğinden, derin olan daha uzun kutuplar arası uzaklığa sahipken, diğeri tersi bir özellik göstermektedir. Bu durum manyetik anomalinin gücünü etkileyen bir durumdur. MTS ARKEOLOJİK PROSPEKSİYON

19 MANYETİK YÖNTEM İki farklı çukur türü ve manyetik kutuplanma ile oluşan magnetlerin konumu yardımıyla çukur şekillerinin manyetik alan oluşumuna etkisi (Aitken 1974 den düzenlenmiştir). MTS ARKEOLOJİK PROSPEKSİYON

20 MTS ARKEOLOJİK PROSPEKSİYON MANYETİK YÖNTEM Bir binanın gömülü duvarları üzerindeki bir hat boyunca elde edilmiş bir manyetik anomaliler. Manyetik değişimler 10 ile 30 m arasındadır. Manyetik özelliği olmayan toprak, tuğla ve kiremit kırıkları içermektedir. Duvarlar kazılmamış olup, binanın yaklaşık uzunluğu manyetik ölçümlere göre saptanmıştır. Manyetik veri Macaristan Alsoheteny deki bir Roma kalesinden elde edilmiştir.(pattantyus-a.m., 1986 dan alınmıştır).

21 ARKEOLOJİK PROSPEKSİYON MANYETİK YÖNTEMDE ÖLÇÜMLER FM36 Fluxgate Gradyometresi

22 ARKEOLOJİK PROSPEKSİYON MANYETİK YÖNTEMDE ÖLÇÜMLER MTS ARKEOLOJİK PROSPEKSİYON

23 ARKEOLOJİK PROSPEKSİYON MANYETİK YÖNTEMDE ÖLÇÜMLER MTS ARKEOLOJİK PROSPEKSİYON

24 Acemhöyük AS alanı alt alıcı (yükseklik: 60 cm) toplam manyetik alan verisinin ters-süzgeçleme sonucu elde edilen görüntüsü ve alandaki arkeolojik yapıların biçimleri ve konumları (Drahor ve Kaya, 2000 den düzenlenmiştir). MANYETİK YÖNTEM

25 MTS ARKEOLOJİK PROSPEKSİYON MANYETİK YÖNTEM Roma villası manyetik (İngiltere) Celtic tümülüs manyetik (İngiltere)

26 MTS ARKEOLOJİK PROSPEKSİYON MANYETİK YÖNTEM Orta Avrupa da bir neolitik yerleşmenin manyetik gradyometre görüntüsü ve bir bölümünün kazı sonuçları.

27 MANYETİK YÖNTEM İngiltere de bir neolitik yerleşmenin manyetik gradyometre görüntüsü ve bir bölümünün kazı sonrası durumu.

28 MANYETİK YÖNTEM (a) Sardis yukarı teras alan 55 den elde edilen gri-ton manyetik gradyometre görüntüsü. Beyaz daire ve siyah elipsler alanın kuzey ve kuzeydoğusundaki ana yapı izlerini göstermektedir. (b) Alçak-geçiş süzgeçlemesinden geçirilmiş verilerin gri-ton gradyometre görüntüsü (Gaussian pencere genişliği 5x5) ( Drahor, 2006b den alınmıştır). MTS ARKEOLOJİK PROSPEKSİYON

29 MANYETİK YÖNTEM Kerkenez manyetik çalışmaları (Türkiye)

30 MTS ARKEOLOJİK PROSPEKSİYON MANYETİK YÖNTEM Kerkenez manyetik çalışmaları (Türkiye)

31 MTS ARKEOLOJİK PROSPEKSİYON MANYETİK YÖNTEM Kerkenez manyetik çalışmaları (Türkiye)

32 MANYETİK YÖNTEM Burgaz-Datça manyetik (Türkiye)

33 MANYETİK YÖNTEM Roma IV. Lejyon-Zeugma manyetik (Türkiye)

34 MANYETİK YÖNTEM Gümüşhane-Kelkit Satala manyetik (Türkiye)

35 MANYETİK YÖNTEM Romanya daki bir Roma Lejyon kalesinin renklendirilmiş manyetik gradyometre görüntüsü.

36 MTS ARKEOLOJİK PROSPEKSİYON MANYETİK YÖNTEM İngiltere de bir Roma lejyonunun manyetik gradyometre görüntüsü.

37 MANYETİK YÖNTEM Bir Roma lejyonunun manyetik gradyometre görüntüsü.

38 MANYETİK YÖNTEM

39 MANYETİK YÖNTEM MTS ARKEOLOJİK PROSPEKSİYON

40 MANYETİK YÖNTEM İzmir- Ayavoukla Kilisesi (Türkiye)

41 MANYETİK YÖNTEM Jeofizik yöntemler yardımıyla yapılan arkeolojik alan aramacılığında manyetik yöntem verdiği olumlu sonuçlar ve hızlılığı nedeniyle, günümüzde oldukça sık kullanılmaktadır. Özellikle arkeolojik alanlarda yaygın olarak rastlanan yangın tabakalarının ya da yanmaya uğramış yapıların belirlenmesinde duyarlı sonuçlar üretmektedir ve böylece bu tür zonların belirlenmesine olanak sağlamaktadır. Ayrıca mıknatıslanabilir metalik nesnelere olan duyarlılığı, arama hedeflerini genişletmektedir. Yöntemin en önemli özelliklerinden biri de, toprakta ve içindeki kayaç ya da arkeolojik nesneler arasındaki manyetik duyarlık değişimlerine karşı duyarlı olmasıdır. Böylece ortamdaki manyetik duyarlık değişimlerinden kaynaklanan manyetik belirtiler, duyarlı cihazlar yardımıyla belirlenebilmekte ve böylece oldukça küçük genliklere sahip manyetik anomali üreten (birkaç nt civarında) arkeolojik hedefler bile kolayca saptanabilmektedir. Özellikle yöntem bu özelliğinden yararlanılarak, Orta Avrupa da yaygın olarak kullanılmakta ve birçok arkeolojik yerleşim hakkında ayrıntılı veriler elde edilebilmektedir. Yöntem doğrudan derinlik bilgisini vermese de, geniş ölçekli alanların kısa süre içinde görüntülendirilmesine olanak sağlamaktadır ve bu özelliğiyle de yüzeye yakın biçimde bulunan arkeolojik hedeflerin kolayca belirlenebilmesine olanak sağlamaktadır. Ancak, diğer jeofizik yöntemlerde de olduğu gibi, bu yönteminde karşılaşacağı bazı olumsuz sonuçlar bulunmaktadır ve bu tür durumlarda yöntemin yapıları belirleme yeteneği azalmaktadır. Bu nedenle, arkeolojik aramalarda birbirini oldukça iyi tamamlayan manyetik, elektrik özdirenç ve yer radarı gibi yöntemleri birlikte kullanmanın büyük yararları olacaktır.