Şiddet Uygulamaya Yatkın Hasta ve Yakınına Yaklaşım. Dr.Umut KARASU BALIKESİR DH

Transkript

1 Şiddet Uygulamaya Yatkın Hasta ve Yakınına Yaklaşım Dr.Umut KARASU BALIKESİR DH

2 Şiddet Kendine, bir başkasına, grup ya da topluluğa yönelik olarak yaralama, ölüm, ruhsal zedelenme, Sakatlık oluşturacak biçimde Fiziksel zorlama, güç kullanımı Tehdit toluyla ya da bizzat uygulanan amaçlı (DSÖ)

3 Şiddet Bir egemenlik ilişkisi Egemen olma biçimi Kendine özgü yeni biçimler edinen bir süreç (fiziksel den ruhsal a)

4 Saldırganlık? Korunma, yaşama ve üreme gibi canlılık eylemlerinin tehdit altında kalması durumunda ortaya çıkan fizyolojik değişiklik Kuşların kendi yaşam alanlarına başka bir kuş girdiğinde ötüşlerinin değişmesi Aç bir aslanın yavru ceylanı parçalaması İki erkek geyiğin dişi geyik için birbirini boynuzlaması

5 ÖFKE ve SALDIRGANLIK

6 Öfke Bireyin bir tehlikeyle ya da engellenmeyle karşılaştığında yaşadığı çaresizliğin, güçsüzlüğün, yetersizliğin yarattığı kaygıdan kurtulmak amacıyla hoşnutsuzluktan, kızgınlık ve şiddete kadar değişebilen bir duygudur

7 Öfke Özenle dikkate alınması gereken bir "işaretçi" Anlaşılma ve uygun tedavi edilme isteğini belirten bir "sinyal" Korkularını ve diğer duygularını ifade edecek sözcüklerin yokluğunda yaşanan bir "duygu"

8 Öfke (1) Bireyin kendisinden (2) karşısındaki birey(ler)in onda oluşturduğu duygulardan (3) dış etkilerden kaynaklanabilir

9 Kendisinden kaynaklanan nedenler Duyguları bastırma ve biriktirme Duygularla başa çıkamama Yanlış algılama ve yorumlama Öfkeyi kontrol edememe Dikkat ve bellek bozuklukları

10 Öfke yaratan durumlar Engellenme Hayal kırıklığı Korku Çaresizlik

11 Öfke yaratan durumlar Mental hastalıklar Şizofreni Mani İmpuls kontrol bozukluğu Madde bağımlılığı Kafa travması Epilepsi Kişilik bozuklukları

12 Öfke yaratan durumlar Diğer insanların davranışları Aşağılanma, suçlanma ve hakaret Engellenme Tehdit Önemsenmeme-ciddiye alınmama

13 Hastanedeki tetikleyiciler Ortamın özellikleri Yakın durma, çok yaklaşma Dokunulma Bağırma Mahremiyeti bozan uygulamalar

14 Hastanedeki tetikleyiciler Dinlenilmeme Tartışma Poliklinik-servis disiplininin olmaması

15 Doktor ne zaman şiddetle karşılaşıyor? Ölüm haberi verirken, Hak kazanımı beklentisi hayal kırıklığıyla sonuçlandığında, Benim hastam daha acil! Tedavi talepleri haklı ya da haksız karşılanmadığında; İlaç raporu, başkasının üzerine ilaç yazımı, ilaç tercihi vb. Saatinde muayene olamadığında?!! Sevk edildiğinde, işi hemen hallolmuyorsa,

16 Kimler en sık şiddete uğrar? Şiddet uygulayıcı sıklıkla ERKEK, mağduru ise KADINDIR. 25 yaş altında daha sık maruziyet

17 Genel bir profil çizilecek olursa genç, küçük fiziksel yapıya sahip, anksiyöz görünümlü bayanlar şiddete daha fazla maruz kalmaktadır. Meslek gruplarına göre incelendiğinde hemşirelerin daha sık şiddete uğradığı, ikinci sıklıkta ise pratisyen hekimlerin daha sonra da uzman hekimlerin ve diğer personelin olduğu gösterilmiştir.

18 Acil servisler, acil müdahale gerektiren vakaların, yaralanmaların, riski yüksek hastaların kısacası hayat ile ölüm arasındaki çizginin yüksek gerilimle yaşandığı yerlerdir. Bu nedenle hem acil çalışanları hem hasta ve hasta sahipleri için stresli mekânlardır. Endişeli hasta ve yakınları tetkik ve konsültasyonlar nedeni ile tedavinin uzamasını geç müdahale olarak algılayabilir. Bu nedenle de sağlık çalışanı sorumlu tutulabilir ve hasta yakını saldırganlaşma eğilimi gösterebilir.

19 Şiddete eğilimli kişilerin özellikleri incelendiğinde; bu kişiler genellikle otuz yaş altı, erkek, düşük sosyoekonomik düzeye sahip, yasal veya yasal olmayan sebeplerle silah bulundurabilen, otorite ile sorunları olup daha önce yasal sorunlar yaşayan veya tutuklanma öyküsü olan kişilerdir. Bu kişilerin çoğunluğunun alkol ya da madde kullanımı öyküleri vardır.

20 Yapılan çalışmalarda fiziksel saldırı öncesinde bir prodromal dönemin olduğu belirtilmektedir. Bu dönemde anksiyete ve gerginlikte artış, ses yükseltme, postür değişikliği, kuşkulu bakışlar, artmış fiziksel aktivite ve yerinde duramama gibi belirtiler olabilmektedir. Bazen de çok sessiz duran bir kişi aniden patlama tarzında tepki verebilmektedir.

21 Risk yönetimi Şiddetin önlenmesi Hastanın altta yatan mesajı Beni durdurun Tedavi ekibinin mesajı Yapmana izin vermeyeceğiz Sana yardım etmek istiyoruz Ancak başkalarına zarar vermene izin veremeyiz

22 Öfkeyi azaltma önlemleri Hastaların bekleme zamanını azaltma Önlük/ üniforma giyme Uyaranları azaltma Bilgilendirme Personelin davranışlarının tutarlı olması Güvenliği sağlama Kapıları açık tutma Güvenliğin yakında olması İki çıkış kapısı

23 Saldırganlık potansiyeli olan bir olgunun değerlendirilmesi Güvenlik personelinden hastanın üzerini aramasını ve silah varsa uzaklaştırmasını isteyin. Güvenlik personelini ya oda içinde ya da hemen çıkışta kapı önünde bekletin. Eğer mümkünse iki çıkışı olan bir muayene odası kullanın. Odada hastanın bir saldırı aracı olarak kullanabileceği olası aletleri (tepsi, sıcak içecek, bistüri, makas, elektrik kablosu) ve kişisel aksesuarı (stetoskop, kayış, askı. vb. ) dışarı çıkartın. Asla personelin ve diğer hastaların güvenliğini pazarlık konusu yapmayın ve bu konuda ödün vermeyin. Eğer boğmak amacı ile boğazınızı sıkarsa karotidlerinizi korumak için çenenizi kullanın. Eğer sizi ısırır ise eliniz ile burnunu sıkın nefes almak için ağzını açmak zorunda kalsın. Eğer bir silah ile tehdit varsa korkunuzu belli etmemeye çalışın. Asla tartışmayın, bağırmayın ve sözlü yakınmayın. Başarılı olacağınızdan emin değilseniz koşarak kaçmayın. Mümkün olduğu kadar yumuşak ve alttan alarak yatıştırıcı konuşun. İnsani bir ilişki kurmaya çalışın.

24 Akut müdahale Sakin ve güvenli bir klinik yaklaşım önemli Güvenlik elemanı bulundurma Dikkatli, özenli bir dil ile yaklaşım Yönelim sağlayıcı sorular (adınız nedir?) Durumu hızla tartma(madde, psikoz,???) Acil girişime karar verme

25 Akut müdahale Saldırganlık durumundan hemen yardım isteyin (Beyaz kod) Görüşme odasında güvenli bir yer seçin (kapıya yakın) Kendinizi korumak için azami çaba gösterin Hasta öfkelendiğinde sıkıntı veren konu üzerine sakinleştirici bir tonda konuşun

26 Yaklaşım.. Güvenli mesafede durun Soğukkanlı, güven verici, sakin ilgili bir ses tonu ile konuşun Basit sorular sorun, kışkırtıcı olmaktan kaçının Kısa öz ve yalın konuşun Korkak olarak adlandırılmaktan korkmayın

27 Yaklaşım.. Seçenek sunma (ümit verme, ikram vs.) Göz teması, Bakışlarda özen Olabildiğince kısa ve net bir şekilde konuşmak Hastayla tek kişinin konuşması

28 Yaklaşım Çevredeki aktiviteyi ve konuşmaları azaltmak Hastanın dikkatini başka bir şeye yönlendirmek Zaman zaman hastaya güven verici sözler söylemek Seni öfkeli görüyorum Kızmış olmalısın gibi ifadelerle hastayı anladığınızı hissettirmek Kendi duygularınızın farkında olmak Hastanın duygu ve düşüncelerini anlamaya çalışmak

29 Saldırganlığa müdahale Göz ilişkisi kurmak, ancak tehdit edici tarzda, uzun süre bakmamak Kapıyı açık bırakmak Köşeye sıkıştırmamak/sıkışmamak Hastanın eleştirilerini olumlu karşılamak Odada silah olarak kullanılabilecek eşyayı hastadan uzaklaştırmak

30 Saldırganlığa müdahale Kolları çaprazlamamak Sabırlı davranmak Hastayla tartışmamak Hastanın tam karşısında durmama Durumu kontrol altında tutmak

31 Saldırganlığa müdahale Yeterli insan gücü sağlama (4 kişi) Birlikte odaya girme, profesyonelce davranma Lider yönetimi Plan yapma, herkesin ne yapacağını belirleme Hastayla iletişime geçme Niye tespitin gerektiğini hastaya anlatma

32 Saldırganlığa müdahale Gerektiğinde güç kullanma Zamanı geldiğinde sürpriz bir hareketle, hızlı bir şekilde hastayı tespit etme Her bir ekstremiteyi bir kişinin tutması (bilek, diz, dirsek)

33 Saldırganlığa müdahale Yüzüstü pozisyonda uzun süre tutmamak Hastanın nefes almasını sağlamak Bir bileğini başının üstünden, diğerini yandan bağlamak Hasta sakinleşmiş görünse bile tespiti çözmemek Hemşirenin müdahalesi için yardımcı olmak

34 Medikal müdahale Ciddi bir tehdit ya da mental hastalık sözkonusu ise medikasyona başvurun 5-10 mg haloperidol i.m. Clopixol akufaz amp Diğer