DR. MEHMET OKTAY ONARAN

Transkript

1 HOŞGELDİNİZ

2

3 DR. MEHMET OKTAY ONARAN Eğitim Durumu : 1974 British Museum Insects Galeri, Kelebek Sistematik Çalışması İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Haydarpaşa Lisesi İş Tecrübesi : Sivas Gemerek Sızır Kasabası, Hükümet Tabibi Hava Kuvvetleri Ahlatlıbel Radar Mevzi Komutanlığı Sağlık Kısım Amiri Bursa Devlet Hastanesi Acil Servis Sorumlusu Bakırköy Devlet Hastahanesi Başhekim Yardımcısı Mimarsinan Sağlık Ocağı Sorumlu Hekim İstanbul 112 Acil Hekimliği İlgilenilen Alanlar: Lepidoptera, Yüzme, Doğa Gezileri, Dalış, Tarih

4 Üye Olunan Kuruluş ve Dernekler : Amerikan Lepidopterist Society Life Member Açılan Kelebek Sergileri: Alkent 2000 Sitesi Sosyal Tesisler Boyner Caddebostan Kültür Merkezi Astoria AVM Türk Böbrek Vakfı Yararına Ataköy Sheraton Hotel Atatürk Havalimanı TAV Galeri

5

6

7 Kelebek Bilimi (Lepidopteroloji) Böcekler alemi sınıflandırmasında kelebekler Omurgasızlar sınıfında Pulkanatlılar (Lepidoptera) olarak adlandırılmıştır. Pul kanatlılar aşkın türüyle en büyük ikinci böcek takımıdır.

8 Kelebekler İnsana Neyi 1-Özgürlüğü. Hatırlatır 2-Çocukluğu, masumiyeti, temizliği 3-Güzellik ve zarafeti 4-Az bulunurluğu ve çabuk yok oluşu Kısaca varoluşu ve yok oluşu yani gerçek yaşamı dramatik bir şekilde bizlere hatırlatırlar. Bu yüzden kelebekler entelektüel insan ruhu için çok önemlidir.

9 Kelebeklerin Doğal Zincirde Yerleri Kelebekler birçok beslenme zincirinin önemli halkalarından birini oluşturur. Hemen hemen her türün yumurta ve tırtıl evresi örümcekler kurbağalar kuşlar gibi çok çeşitli hayvanların beslenme gereksinimini karşılar. Pul kanatlıların bitkilerin tozlaşmasında büyük önemi vardır.

10 KELEBEĞİN YAŞAM EVRELERİ Kelebekler, metamorfoz adı verilen ve dört safhadan oluşan başkalaşım süreci içinde gelişir ve çoğalırlar: Yumurta, Larva, Pupa ve Ergin kelebek evreleri.bu siklus türe göre 2 ay ile 4 sene arasında değişir.oysa biz uçan kelebekleri tanırız fakat bu gördüğümüz kelebeklerin en son safhasıdır.bu yüzden kelebeklerin kısa ömür süreleri bu ergin safha için geçerlidir.

11 Dişi kelebek, yumurtalarını bitkilerin gövde veya yaprakları üzerine bırakır. Boyları 1-2 mm. Civarındaki yumurtaların renk ve biçimleri, her kelebek türüne göre değişir. Bırakılan yumurta sayısı ise ortalama arasındadır.bu yumurtaları birer birer ve bir bölge içinde aynı türden birçok bitki üzerine bırakır. Her kelebek türünün tercih ettiği bitki birbirinden farklıdır. Bir yumurtanın normal koşullarda olgunlaşıp çatlama süresi 6-14 gündür. Yumurta Evresi

12

13 LARVA EVRESİ Yumurtalar çatlayınca içlerinden 2-3 mm. Boyunda tırtıllar çıkar ve böylece kelebeğin larva dönemi başlar.üzerinde bulundukları bitkinin yapraklarını yiyerek beslenir. Her kelebek türünün larvası birbirinden farklı biçim ve göz alıcı renklerdedir. Larvalar genelde 10 halkadan, ve 3 ü önde, 5 tanesi arkada olmak üzere 8 çift bacaktan oluşur. Larvalar erişkin boya ulaşıncaya kadar 5-6 defa deri ve renk değiştirirler. Kelebeklerin larva süreleri 3-6 haftadır.

14

15 Pupa Evresi Larva evresini tamamlamış olan tırtıl, bitkiyi terkeder; ağaç gövdeleri, taş aralıkları veya evlerin içlerine girerek emin bir yerde pupa evresine geçer. Bazı türler (Nymphalidae familyası) başaşağı, bazılarıysa (Pieridae türleri) gövdelerinden ince bir ağ iplikle kendilerini bağlayıp dikine olarak tutunurlar. Pupaların hakim renkleri genellikle çevre ile uyum sağlayacak biçimde kahverengi veya yeşil tonlarıdır. Böylelikle mükemmel bir kamuflaj sağlanmış olur. Pupa süresi gündür. Pupa evresinin son 2-3 gününde kabuk şeffaflaşır, kelebeğin renk ve desenleri görülür hale gelir.

16

17

18 Olumsuz Çevre Koşulları Ve Kelebekler Bilindiği üzere son yıl içinde oluşan olumsuz çevre koşullarından en hızlı ve en olumsuz şekilde etkilenen canlılar kelebeklerdir. Kirlenen hava su ve toprak tırtırların besin zincirini kırar, kitleler halinde kelebek türlerinin yok olmasına neden olur. Bunca olumlu etkisi olan bu canlıların göz göre göre insan eliyle bu şekilde yok edilmesi duyarlı Lepidopteristler i(pulkanatlı bilimcileri) tedirgin etmiştir ve bir dizi acil önlemeler almaya itmiştir.

19 Kelebeklerin Yok Olmaması İçin Alınan Önlemler 2 Başlık Altında Özetlenir 1-Yaşam alanlarını koruma altına alınması. 2-Azalan türleri yapay ortamda hızlı bir şekilde üretilip doğaya salınması.

20 1- Yaşam alanlarının koruma altına alınması larva yumurta ve ergin kelebeklere zarar verecek etkenleri ortadan kaldırmak. 2-Yapay şartlarda üretim ve doğaya salma bizler için önemli olan ve büyük fedakarlıklar sonucu başarıya ulaşmış bir projedir. Şöyle ki bir ergin kelebeğin dişisi ortalama 100 yumurta yapmakta bu yüz yumurtadan ancak 4-5 kelebek oluşup uçmaktadır.yumurtaların %95 i doğal selectiona uğramaktadır.ama yapay şartlarda dişilerden alınan 100 yumurtadan %95 i kelebek olarak elde edilebilmektedir. Bununda %20 si tekrar doğaya salınarak popülasyonun çoğalması sağlanmaktır.

21 Son yıl içinde uygulanan bu etkili önlemler sonucunda kelebeklerin doğal popülasyonunda belirgin bir artış sağlanmış ex pupa yöntemiyle elde edilmiş bir çok değerli türlerin çoğalmasına katkıda bulunulmuştur.

22

23 Kral kelebeğin göçü Kuzey Amerika'dan yola çıkıp yaklaşık iki ayda 2000 km yol alarak Meksika'nın 3000 metre yüksekliğindeki ormanlarına göç. Turuncu-siyah renkleri ve 10cm'ye ulaşan kanat açıklıklarıyla kelebekler arasında en görkemli görüntüye sahip bu tür, her yıl istisnasız bu uzun yolculuğa çıkıyor ve günde ortalama 80km yol alıyor.bu göçün sebebi kesin olarak bilinmese de bilim adamlarının araştırmaları üzerine kelebeklerin,güneş'in konumuna ve manyetik alan çizgilerine duyarlı oldukları görülüyor.

24

25

26 Kelebeklerde Üreme Yeni uçamaya başlayan dişi kelebek feromon adı verilen kuvvetli bir koku salgılar, bir anda birkaç km. çapında bir alana yayılan bu koku, çok kısa zamanda erkek kelebeği kendine çeker. Çiftleşme işlemi havada veya bir yere konarak gerçekleşir. Abdomenin sonundaki üreme organları uç uca gelecek biçimde birleşirler. Bu sırada erkeğin kanatları, dişininkiler arasında kalır ve çiftleşme pozisyonu dakika kadar sürer. Erkek kelebekler de feromon salgılar, ancak bu yakındaki dişiyi uyarmağa yarar. Kelebekler kokuyu ve sesleri antenleri vasıtasıyla algılar.

27

28 Kelebeklerin Anatomisi Kelebekler; baş, göğüs, karın; göğsün altında üç çift bacak, gövdenin üstüne bağlı üst ve alt olmak üzere iki çift kanat ve başın üzerinde bir çift antenden oluşur. Göğüs ve karın sık ince tüyler, kanatlar ise yan yana sıralanmış küçük pullarla kaplıdır ve kelebeğe rengini veren de bu pullardır. Bu nedenle böcekler alemi sınıflandırmasında kelebekler Omurgasızlar sınıfında Pulkanatlılar (Lepidoptera) olarak adlandırılmıştır.

29 Kelebeklerde Beslenme Kelebeklerin ağız yapısı spiral şeklindeki dilden (emme hortumu) ibarettir; beslenirken uzar ve sonra katlanıp ağıza yerleşirler. Kelebekler genelde çiçek nektarı, meyve gibi organik maddeler ve minerallerle beslenir. Bu sebeple çürümüş organizmalar, idrar veya dışkı gibi maddeler üzerine konabilirler. Kelebekler suyun bulunduğu yerlerde çokça görülebilir, ancak bunun nedeni daha çok, yumuşamış topraktaki mineralleri emmek içindir.

30

31 ÜLKEMİZİN BAŞLICA KELEBEK TÜRLERİ 1. PARNASSIUS APOLLO 13 Endemik alttürü ile dünyanın en fazla alt çeşitlilik gösteren ülkesi Türkiyedir

32

33 2. Archon Apollinus 10dan fazla alttürü ile ülkemize has bir kelebek alttürü olup Büyük bir doğal zengilliğimizdir. 3. Papillo Alexenor - Kırlangıç kuyruk kelebek türlerinin en değerlisi 4. Papillo Machaon

34 5. Iphiclides podalirius 6. Alloncastria cerisi 7. Parnassius Nordmanni Thomai

35 8. Colias Kelebekleri Dünyanın en önemli Colias türleri ülkemizde bulunmaktadır.

36 Dünya Kelebek Türlerinden Koleksiyon Örnekleri

37 Koleksiyon Örneklerim

38 Kafkas Apollosu (Parnassius nordmanni)

39 Bu görülmesi çok zor kelebeğin de hücresinde iki siyah beneği vardır fakat apollodaki ön kanat beneklerinden yoksundur.temmuz ortası ağustos ortası arasında uçar.endemik olan alttür p.nordmanni thomai sadece Kaçkar dağları 3600 m de uçar diğer alttür P. nordmanni nordmanni ise Ardahan da ılgar dağında yaşar.kafkas apollosu, apolloyla aynı aileden gelse de boyutu uçuş yüksekliği ve kanatlarında ki kırmızı beneklerin köşeli oluşuyla apollo dan ayrılır.

40 Koleksiyon Örneklerim

41 Yalancı Apollo(Archon apollinus)

42

43 Kelebek koleksiyonu için gerekli araçlar 1.Germe tahtası 2.Kelebek iğnesi 3.Kelebek filesi

44 Koleksiyonum dan

45

46

47

48 Colias Türleri

49 Colias Türleri

50

51

52

53

54

55

56

57

58

59

60

61

62

63

64

65

66

67

68

69

70

71

72

73

74

75

76

77

78

79