ALTIN BEŞİK / ALTIN BEŞİK

Transkript

1 ALTIN BEŞİK / ALTIN BEŞİK Bir bar eken, bir yok eken, kadim zamande bir kempir bilen çal bar eken. Ularnin ikki kızi ve esreb algen bir oğli bar eken. Ayler, yıller ötibdi, kızler hem oğil bala hem ulğayeveribdi. Künlerden bir küni kempir bilen çal otirib maslahet kılışib: "Oğlimiz belağetde yetib kaldi, üylentirsekmiken?" deb baş katirişibdi. Keyin oğillerini aldilerige çakirib: - Oğlim, endi seni yasin ulğaydi -on sekkizge kirdin. Biz seni üylentirsek değen edik. Mene şu şeherdegi kimnift kızini şefte alib bereylik? -deb sorabdiler. Yiğit öylemey-netmey: - Men siznift mene şu kette kızinizni alemen, deb cevab beribdi. Kempir bilem çal "Bu kandak bolar eken?" deb baş katirişibdi. Ekesinin sözini eşitgen ape-sinil hem öylenib kalişibdi. Şundan keyin bala hedeb "Dede, men siznift kette kıziftizni alamen", -deb kıstayveribdi. Ape-sinil ekesinin fe'li yaman ekenligini bilib, gepni bir cayge koyib, üyden kaçibdiler. Yol yüribdiler, mol yüribdiler-de, Bir varmış, bir yokmuş. Evvel zaman içinde bir yaşlı kadın ile yaşlı adam varmış. Onların iki kızı ve üzerine titredikleri bir oğlu varmış. Aylar, yıllar geçmiş, kızlar da oğlan da büyümüşler. Günlerden bir gün yaşlı kadın ile yaşlı adam sohbet edip: "Oğlumuz belagatta olgunlaştı, evlendirsek mi ki?" diye kafa yormuşlar. Sonra oğullarını yanlarına çağırıp: - Oğlum, şimdi senin yaşın büyüdü, on sekize gir din. Biz seni evlendirsek diyorduk. İşte şu şehirde kimin kızını sana alıverelim? diye sormuşlar. Oğlan düşünmeden, etmeden: - Ben sizin şu büyük kızınızı alacağım, diye cevap vermiş. Yaşlı kadın ile yaşlı adam "Bu nasıl olur?" diye akılları almamış. Ağabeylerinin sözünü işiten abla, kar deş de şaşırıp kalmışlar. Bundan sonra oğlan ikiye bir "Baba, ben sizin büyük kızınızı alacağım" diye zorluyormuş. Abla, kardeş ağabeylerinin kötü niyetli olduğunu anlayıp, söz-

2 bir cayge yetibdiler. Şu yerde kiçik singlisinift suv içkisi kelibdi. Nerirakde bir kette havuz bar eken. Kızçe yüğürib barib suv içemen değende, apasi: - İçme, kiyik bolim kalesen! -deb kıçkıribdi. Keyin uler yana yolge tüşibdiler. Ükesi: - Heliği cayde bir pay kavuşim kalibdi, -debdi. Apesi: - Bar, derrav alib kel, lekin haligi suvden içme! - deb teyinleb yüberibdi. Ükesi apasinin gepige kirmey, kavuzdegi suveden içibdi-de, kiyik bolib ka libdi. İkki pay kavuşini ikki şah kılib, apasinin aldige kelibdi. apasi kattık hafe bolib, ükesini kayibdi, yığlabdi, lekin fayda bermebdi. apasi nailac sifilisini yetekleb yolge tüşibdi. Bir tağnifı etegide akib turgen çeşme boyide otirib dem alişibdi. Ükesi çeşme boyide otleb yüribdi, apasi bir tasnifi üstide munli koşıkler aytibb otıraveribdi. Bir vakt haligi otirgen taşi yarilib, kette kız tasnifi içige kirib gayip bolib ketibdi. Ükesi bir vakt karasa, apasi yok. Yığlab-yığlab bapesini kıdirişge tüşibdi. Kıdirib tağlerni aylanibdi, her bir tasni sinçikleb karab köribdi. Karasa, haligi apasi otirgen taşran arasiden bir tutam saç çıkıb turgen emiş. "Apamni taş yutibdi" deb yana kattıkrak yığlabdi, küyinib: Açıl-açıl, taşey, Men sene yoldaşey Bir apam bar, köreyin, Diydarige töyeyin. Açılgeysen, açıl, Açılsen hem açıl, Açılmesefi hem açıl, Açıl deymen, açıl...- deb koşık aytib tasni tırmaleb yığlayveribdi. Birden tasnifi içiden apasinin: Açıl, taşım, açıl, Açılsen hem açıl. Desende bir sinlim bar, Diydarige etme zar, Men ükemni köreyin, Diydarige töyeyin...- deb aytaytgen koşığnifi avazi kelibdi. Şu vakt birden taş tesirleb yarilib ketibdi-de, apasi tasnifi arasiden çıkıb kelibdi. - Sen menin sözimge kirmey, havuzdegi suv den içdifi-de, mene kiyik bolib kaldifi. Sene öpke kılıb, çıkmay değen edim, lekin sene için açıdi, -deb ükesini başleb yana yolge tüşibdi. Yürib-yürib leşip evden kaçmıştır. Yol yürüdüler, yürüyünce bol yürüdüler ve bir yere ulaştılar. Burada küçük kızın su içesi geldi. Uzakta bir büyük havuz varmış. Kızcağız varıp su içeyim, derken ablası: -İçme, geyik olup kalırsın, diye bağırmış. Sonra onlar yine yola düşmüşler. Küçük kız: - Omda bir ayakkabım kalmış, demiş. Ablası: -Git, hemen alıp gel. Lâkin o sudan içme, diye tembihlemiş. Küçük kız ablasının sözünü tutmayıp havuzdaki sudan içmiş ve geyik olmuş. İki ayakkabısını iki boynuz yapıp ablasının yanına gelmiş. Ablası çok üzülüp, kardeşine dövünüp, ağlamış. Lâkin fayda etmemiş. Ablası çaresiz kardeşini yedekleyip yola düşmüş. Bir dağın eteğinde akan çeşme kenarında oturup dinlenmişler. Kardeşi çeşme kenarında otluyormuş, ablası bir taşın üstünde yanık türküler söylüyormuş. Bir zaman sonra, oturduğu bu taş yarılmış, büyük kız taşın içine girip, kaybolup gitmiş. Küçük kız baksa ki, ablası yok. Ağlaya ağlaya ablasını aramaya girişmiş. Arayarak dağları dolaşmış, her taşı inceden inceye aramış. Baksa ki, ablasının oturduğu taşın arasında bir tutam saç duruyormuş. "Ablamı taş yutmuş" diye yine iyice ağlamış, yana yakıla: Açıl, açıl taş hey, Ben sana yoldaş hey Bir ablam var göreyim, Yüzüne doyayım. Açılacaksan açıl, Açılırsan da açıl, Açılmasan da açıl, Açıl diyorum, açıl... diye türkü çağırıp, taşı tırmalayıp ağlıyormuş. Birden taşın içinden ablasının: Açıl taşım, açıl, Açılırsan da açıl. İçinde bir kız kardeşim var. Yüzünü mahzun etme Ben kardeşimi göreyim Yüzüne doyayım. diye söylediği türkünün yankısı gelmiş. O zaman birden taş etkilenip, yarılıp gitmiş ve ablası taşın içinden çıkıp gelmiş. -Sen benim sözünü tutmayıp, havuzdaki sudan içtin, bak geyik olup kaldın. Sana öfkelenip çıkmayayım, demiştim. Lâkin sana içim acıdı, diye kız kardeşini alıp

3 başka bir padşanin yürtige teyibdiler. Şu yurtde bir kempirnikide turib. Künlerden bir kün şu yurtnifi padşahi ötib kete turib, kızni körib kalib, unge aşık bolibdi. Padşah kempirnikige savçi yübaribdi, kız hem razilik beribdi. Padşah toy-tamaşe kilib, kette kızni hatinlikke alibdi. Aradan bir kanca vaktler ötibdi. Künlerden bir kün padşah avge çikib ketibdi. Padşanin kette ha tini kiçik hatinige: - Yürin, bakka çıkamiz, havuz boyide otiremiz, debdi-de, kızni başlab alib barib, havuzge iterib yü baribdi. Ükesi kiyik buni körib turgen eken. Padşah av avleb kelgenden keyin yeni algen hatmin üyige kiribdi. Karasa, hatini üyide otiribdi. Şunday bolişinin sebebi; kette hatini bir çörini kiçik hatini suretige kiritib, kiyimlerini kiydirib, yasatib koygen eken. Padşah buni sezmebdi. Padşah her gel kiçik hatininin aldige kelgende, ayak kiyimini yeçib ayağini hatinige ukalatar eken. şunda kiyik ükesi: "Bu paççemnifi ayakleri, bu apamnin ayakleri, deb aylanib yürer eken. Bu gel u "Bu paççemnifi ayakleri, bu çörinin ayakleri" deb kıçıkra beribdi. Padşah hayran bolib hatiniden: - -Nime geç özi? -debe sorabdi. Hatin gepni başka yakka bürib yübariş üçün: - Menin şu künlerde cüda kiyik göşti yeğim keleyapti, mene şu kiyikni hazir soyib beresiz! -deb turib alibdi. Bu sözlerni eşitgen kiyik-kız yügürib havuznifi boyige baribdide: Pıçaklerni kayrediler, Tamğimge tirediler, Hazir meni soyadiler, Kayda bolsefi, yetiş tezrak, Nime desen, şu boleyin. Appa senden örgileyin, Ölmey turib bir köreyin, Diydarine bir töyeyin, Canim appam, yetiş tezrak...- deb çmkırıb yığlayveribdi. Şu vakt havuznifi içiden apasinift avazi eşitilibdi: Özim derya içinde, Saçim derya taşınde. Altın beşik kaşimde, Hasen-Hüsen kaşimde, Can ükecan, yığlame, Yürek-bağrin dağlame Ölemen, deb çağlame Ölemen, deb çağlame, Tez paççenge haber ber... tekrar yola düşmüş. Yürüye yürüye bir padişahın yurduna varmışlar. Bu yurtta bir yaşlı kadının evinde kalmışlar. Günlerden bir gün bu yurdun padişahı geçerken, kızı görüp ona âşık olmuş. Padişah yaşlı kadının evine dünürcü göndermiş, kız da kabul etmiş. Padişah düğün dernek kurup, büyük kızı hatunluğa almış. Aradan bir süre geçmiş. Günlerden bir gün padişah ava çıkmış. Padişahın büyük hatunu, küçük hatununa: -Haydi, bağa gidelim, havuzun yanında oturalım, demiş ve kızı çekip götürüp, havuza itelemiş. Kız kardeşi geyik bunu görüyormuş. Padişah avdan geldikten sonra yeni aldığı hatununun evine girmiş. Baksa, hatunu evde oturuyormuş. Böyle olmasının sebebi, büyük hatunun evine girmiş. Baksa, hatunu evde oturuyormuş. Böyle olmasının sebebi, büyük hatunu bir cariyeyi küçük hatununun suretine sokup, giyeceklerini giydirip süslemiş. Padişah bunu sezmemiş. Padişah her zaman küçük hatununun yanına geldiğinde ayağını çıkarıp, ayağını hatununa ovdururmuş. O zaman geyik olan kız kardeşi bu eniştemin ayakları, bu ablamın ayakları diye dolanır dururmuş. Şimdi o "Bu eniştemin ayaklan, bu cariyenin ayaklan" diye hıçkınvermiş. Padişah şaşınp hatunundan: -Bu sözün aslı ne? diye sormuş. Hatun lafı çevirmek içim - Benim bu günlerde çok geyik eti yiyesim geliyor. Aha şu geyiği hazır öldüresiniz! diye ısrar etmiş. Bu sözleri işiten geyik kız koşup havuzun başına varmış da: Bıçaklan bilediler, Damarıma dirediler Şimdi beni kesecekler, Nerde isen yetiş tezden. Ne dersen, o olayım, Abla sana kurban olayım. Ölmeden bir göreyim, Yüzüne bir doyayım. Canım ablam, yetiş tezden... diye hıçkırarak ağlayıvermiş. O zaman havuzun içinden ablasının sesi işitilmiş: Kendim ırmak içinde, Saçım ırmak dışında, Altın beşik karşımda, Hasan-Hüseyin karşımda, Can kardeşim ağlama, Yüreğini dağlama, Öleceğim diye çağlama, Tez eniştene haber ver...

4 Şahnin veziri şu vakt havuznin boyide turgen eken, hemme geplerni eşitib alibdi-de, derrav bölgen geplerinin hemmesini padşahge aytib beribdi. Padşah ademlerni yığib, havuznin suvini kuritibdi. Karasalar, padşahnin kiçik hatini ikki beşikde Hasen-Hüsen oğillerini tebretib belleleb otirgen emiş. Padşah hatinini körib cüda süyünib ketibdi, kuçakleb öpibdi, balalerini süyibdi. Keyin çöri hatinini atnin dümige bağleb, tikenzarden çaptiribdi. Kette hatinini hem öldiribdi. Kiçik hatminin ataanalerini aldırtiribdi. Şu yerde bir uluğ hekim bar eken. Şunı aldırtirib, ha tininin ükesini devaletişge beribdi. hekim kiyikni zem-zem suvi değen bur suvge çömiltirgen eken, kız derrav öz suretige kiribdi. Undan keyin padşah yurtge cer çakırtirib, kırk keçe - kırk kündüz toy-tamaşa kılıb, murad-maksadige yetibdi. ("Altın Beşik", b.) Şahın veziri o vakit havuzun yanında duruyormuş, bütün laflan işitmiş ve hemen olan lafların hepsini padişaha söylemiş. Padişah adamlarını toplayıp suyunu çektirmiş. Baksalar ki, padişahın küçük hatunu iki yanında iki beşikte oğullan Hasan ile Hüseyin'i sallayıp duruyormuş. Padişah hatununu görüp, son derece sevinmiş, kucaklayıp öpmüş, çocuklannı sevmiş. Sonra cariye hatununu atın kuyruğuna bağlayıp dikenlikte koşturmuş. Büyük hatununu da öldürtmüş. Bu yurtta bir büyük hekim varmış. Onu getirtip hatununun kardeşini iyileştirmeye girişmiş. Hekim, sonraki zemzem suyu denen bir suya daldırmış, kız derhal kendi suretine dönmüş. Ondan sonra padişah yurtta tellal bağırtıp, kırk gece kırk gündüz düğün dernek yapıp muradına ermiş. ("Altın Beşik", s )

5