Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 62, Aralık 2017, s

Transkript

1 Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 62, Aralık 2017, s Yayın Geliş Tarihi / Article Arrival Date Yayınlanma Tarihi / The Publication Date Doç. Dr. Kadir PEPE Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu, Spor Yöneticiliği Bölümü Eğitmen. İ. Kubilay TÜRKAY Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu GENÇ BİREYLERDE SPORA KATILIM VE BU BİREYLERDE SPORA KATILIMI ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN İNÇELENMESİ Öz Bu araştırma da genç bireylerin spora katılımı ve katılımında etkili olan faktörlerin belirlenmesi amaçlanmıştır.araştırmanın evrenini, Selçuk, Mehmet Akif Ersoy ve Gazi üniversitelerinde okuyan öğrenciler, örneklem grubunu ise tesadüfi örneklem yöntemiyle seçilmiş 307 Kadın, 374 Erkek olmak üzere toplam 681 öğrenci oluşturmaktadır.araştırmada veriler yazılı kaynaklardan ve anket yöntemiyle elde edilmiştir. Amaca dönük bir anket geliştirilmiştir. Anketin anlaşıla bilirliği, kapsam geçerliği ve güvenirliği sağlanmıştır. Anketin Cronbach Alpha güvenirlik katsayısı 0,82 bulunmuştur.elde edilen verilere istatistik olarak, frekans, %, Crosstab ve faklılıkların tespiti için Chi-Square tests işlemleri yapılmıştır. Farklılıkların tespitinde 0,05 anlamlılık düzeyi olarak kabul edilmiştir.elde edilen verilerin değerlendirmesi sonucunda, katılımcıların büyük çoğunluğunun spor yaptığı, spor dallarına katılımda, ailenin, arkadaş çevresinin, ve öğretmenlerin, spor dallarının tanıtımının,ekonomik düzeyin, fizyolojik yapının, çevresel imkanların,spor politikasının, bireylerin doğup büyüdüğü sosyal ve coğrafik çevrenin etkili olduğu tespit edilmiştir.cinsiyetler arası görüşlerde de 0,05 manidarlık düzeyinde anlamlı farklılıklar bulunmaktadır.

2 Sonuç;Bireylerin spor dallarına yönelmelerinde genel olarak, cinsiyet, aile, arkadaş, ekonomik, fizyolojik, sosyo-kültürel ve coğrafi faktörlerinin etkili olduğunu söyleyebiliriz. Anahtar kelimeler: Genç birey, Spora katılım, Etkileyen faktör INVESTIGATION OF THE FACTORS PARTICIPATING IN SPORT IN YOUNG PEOPLE AND THEIR FACTORS AFFECTING SPORT PARTI- CIPATION IN THESE INDIVIDUALS Abstract In this study, it was aimed to determine the factors that affect young people 's participation and participation in the spore.the study's universe consists of 681 students, including Selcuk, Mehmet Akif Ersoy, and Gazi Universities, and the sample group consists of 307 female and 374 male students. In the study, data were obtained from written sources and by questionnaire method. A questionnaire was developed aiming at it. The clarity, coverage and reliability of the questionnaire are provided. The Cronbach Alpha reliability coefficient of the questionnaire was found to be 0.82.Chi-Square tests were performed to determine frequency,%, crosstab and differences. It was accepted as a significance level of 0.05 in the determination of differences.as a result of the evaluation of the obtained data, it was determined that the social and geographical environment where the majority of the participants sports, sports participation, family, friends, teachers, promotion of sports branches, economic level, physiological state, environmental possibilities, sports policy have an influence in participation to the sports. Significant differences also exist between sexes by level of GİRİŞ Conclusion;We can say that family, friends, economic, physiological, sociocultural and geographical influences are effective in directing individuals to sports branches. Keywords: Young individual, Participation in sport, Affecting factor Günümüz teknoloji çağında sporun bireylerin, fizyolojik, sosyolojik, psikolojik, bilişsel ve duyusal özelliklerinin gelişiminde sağladığı katkıları anlaşılmış ve bu doğrultuda her gecen gün önemi artmıştır. Bu açıdan spor bireylerin yaşamlarının her safhasında önemli bir yer teşkil etmektedir. Spor kavramının tanımına baktığımızda, özde aynı olmakla birlikte bilim insanlarının bakış açılarına göre farklı biçimlerde tanımladıkları görülmektedir. Yetim(2005) sporu, ekonomik, sosyal ve kültürel kalkınmanın temel faktörleri olan bireylerin, fizyolojik ve psikolojik yapısını geliştirmek, kişiliğin oluşumunu karakter özelliklerinin gelişimini sağlamak, bilgi, beceri ve yetenek kazandırarak topluma uyumunu kolaylaştırmak; kişiler, toplumlar ve uluslararası dayanışma, kurallara göre rekabet ölçüleri içerisinde mücadele etme, heyecan duyma, yarışma ve yarışmada üstün gelme faaliyetleri olarak tanımlarken, Erkal(1998) Sosyolojik açıdan ele alarak spor, ferdin doğal çevresini insani çevre haline getirirken elde ettiği kabiliyetleri geliştiren, belirli kurallar altında araçlı veya araçsız, bireysel veya toplu olarak serbest zaman faaliyeti kap-

3 samı içinde veya mesleki uğraş olarak yaptığı, sosyalleştirici, toplumla bütünleştirici, ruh ve fiziği geliştiren, rekabetçi, dayanışmacı ve kültürel bir olgu olarak tanımlamaktadır. Toplumlarda, bireyler sporu, eğitsel, sağlık, performans ve rekreasyon amaçlı yapmakta ve katılmaktadırlar. Bireylerin spora katılımını sağlayan ve yönlendiren bir takım etmenler bulunmaktadır. Bireyler sosyo-kültürel ve ekonomik yapıları ile doğup büyüdüğü çevre şartlarına göre yaşamlarını sürdürmeye çalışmakta ve bu unsurlar paralelinde yaşamlarına şekil vermektedir. Toplumların sahip oldukları bu farklı sosyal çevreleri, toplumlarda sosyal tabakalara neden olmaktadır. Toplumsal tabaka toplumsal açıdan birbirine çok yakın ya da birbiriyle aynı durumda bulunan bireylerin oluşturdukları bütüne toplumsal tabaka denir. Toplumlarda oluşan bu sosyal tabakalar, bireylerin spora katılımlarında etkili olmaktadır. Sosyal çevre; aile, yakın çevre, okul-iş çevresi ve toplum kitle iletişiminden oluşur ve etkilenir. Sosyal çevreyi oluşturan şartları, fiziksel, toplumsal ve kültürel öğelere ayırabiliriz(kılcıgil,1998). Ailelerin sporla ilgili olması çocuğun spora katılımında, hatta sporun toplumun çoğunluğunca yapılmasında olumlu bir etkendir(öztürk, 1998). Spora ilgi duyan anne ve babaların çocuklarını da spor yapmaya teşvik ettiklerini, anne ve babanın eğitim düzeyi yükseldikçe çocuğu da spor yapmaya teşvik ettiklerini tespit etmişlerdir (Amman ve ark. 2000). Günümüz toplumlarında spora yönelmede medyanın gücü azımsanmayacak kadar önemlidir. Medya; İnsanları hayatları boyunca ve çoğu zaman farkında olmadan yoğun bir şekilde etkileyen önemli bir kitle iletişim aracıdır (Karaküçük ve Yenel 1997). Evinde televizyonu başında dünya kupasında gol atan bir futbolcuyu izleyen bir çocuk, ailesine o yıldızın adı yazılı formayı satın aldırarak, sokakta arkadaşlarıyla futbol maçı yaparken hayalini kurduğu bir yıldızı oynamaktadır. Bunu yapabilecek olan güç medyadan başkası değildir(özsoy, 2008). 62 Bu araştırmada günümüzde genç bireylerin, spora katılımları ve katılımlarını etkileyen unsurların belirlenmesi ve belirlenen problemler doğrultusunda çözüm önerilerinin sunulması amaçlanmıştır. MATERYAL VE METOD Bu araştırma da genç bireylerin spora katılımı ve katılımında etkili olan faktörlerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın evreni, Selçuk, Mehmet Akif Ersoy ve Gazi Üniversiteleri merkez yerleşkelerinde okuyan öğrenciler, örneklem grubunu ise tesadüfî örneklem yöntemiyle seçilmiş 307 Kadın, 374 Erkek olmak üzere toplam 681 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmada veriler yazılı kaynaklardan ve anket yöntemiyle elde edilmiştir. Amaca dönük bir anket geliştirilmiştir. Ankette toplam 12 soru önermesi bulunmaktadır. Bunlardan 4 ü bireyleri tanımaya yönelik, 8 i bireylerin spora katılımını etkileyen faktörlere yöneliktir. Anketin anlaşıla bilirliği, kapsam geçerliği ve güvenirliği sağlanmıştır. Anketin Cronbach Alpha güvenirlik katsayısı 0,82 bulunmuştur. Bir araştırma için geliştiren anketlerin güvenirliğinin hesaplanması için çok sayıda yöntem bulunmaktadır. Bunlardan en çok kullanılan Alfa modeli (Cronbachs Alpha Coefficient) modeli olarak açıklanabilir (Lorlu,2015).Cronbachs Alpha sayısı 0-1 arasında bir değerdir; ölçeklerde yer alan k adet maddenin varyansları toplamının, genel varyansa oranlaması ile bulunan bir ağırlıklı standart değişimin ortalamasıdır(özdamar,2002). Alpha

4 katsayısı da ankette bulunan maddelerin iç tutarlığının bir ölçüsüdür. Anketler örneklem gurubuna tesadüfi örneklem yöntemiyle birebir görüşülerek doldurturulmuştur. Elde edilen anket verileri, istatistik işlem için bilgisayar ortamına aktarılmış ve uygun istatistik programda, frekans(%),crosstabs ve farklılıkların tespiti için Chi-Square (X 2 ) test işlemleri uygulanmıştır. Değişkenler arası farklılıkların tespitinde 0,05 güven aralığı olarak kabul edilmiştir. Her bir soru önermesine verilen cevaplara göre de yorumlar yapılmıştır. BULGULAR Tablo 1.Katılımcıların Demografik Özellikleri Değişkenler N( Dağılım) %( Dağılım) Cinsiyet Yaş Dağılımı İkamet yerleri Kadın ,1 Erkek ,9 Toplam , , , ,4 Total ,4 Cevapsız 4,6 Total ,0 İl ,0 İlçe ,0 Kasaba 61 9,0 Köy 43 6,3 Total ,3 Cevapsız 25 3,7 Total ,0 63 Tablo 1 de katılımcıların demografik özellikleri sorgulanmaktadır. Bu sorguya göre araştırmaya toplam 681 birey katılmıştır. Bunlardan % 54,8 i erkek,%45,1 i kadındır. Yaş dağılımlarının,%34,1 i 20-21,%28,9 u 22-23,%20 si ve % 16,4 ü yaşlarında oldukları, ikamet yerlerinin ise,%48 i illerde,%33 ü ilçelerde, diğerlerinin de kasaba ve köylerde oturdukları görülmektedir. Tablo 2. Katılımcıların Spor Yapma Dağılımları Değişkenler Evet Hayır Toplam Kadın ,9% Erkek ,6% Toplam ,0% ,1% 27 7,4% ,0% X 2 = 71,671 P=,000, P<0,05 Tablo 2 de katılımcıların spor yapma durumları sorgulanmıştır. Bu sorguya göre verdikleri cevaplara baktığımızda,%81 i evet spor yapıyorum, %19 u ise hayır spor yapmıyorum cevabını verdikleri görülmektedir. Cinsiyet değişkenine göre verilen cevaplara baktığımızda ise, karşılaştırmalı X 2, analiz değerinin 71,671, P=,000 olarak bulunmuştur. Bu değerde istatistiksel olarak oldukça anlamlıdır(p<0,05).

5 Tablo 3. Katılımcıların Sizi Spor Dalına Kim Yönlendirdi Sorusuna Yönelik Verdikleri Cevap Dağılımı Değişkenler Ailem Arkadaşlarım Öğretmenim Toplam X 2 = Kadın 79 40,1% Erkek ,1% Total ,1% 21,700 P=,000, P<0,05* 43 21,8% ,0% ,0% 75 38,1% 74 22,0% ,9% Tablo 3 de katılımcıları spor dallarına kimin yönlendirdiği sorgusu sorgulanmıştır. Bu sorguya göre,%40,1 i ailem,%32 si arkadaşım,%27,9 u öğretmenim cevabını verdikleri görülmektedir. Cinsiyet değişkenine göre verilen cevaba baktığımızda ise, verilen cevapların karşılaştırmalı istatistiksel analizinde X 2, değeri 21,700,P=,000 bulunmuştur. Bu değerde istatistiksel olarak oldukça anlamlıdır(p<0,05). Tablo 4.Katılımcıların Bireylerin Spora Katılımını Etkileyen Faktörlere Yönelik Verdikleri Cevap Dağılımları Değişkenler Pek çok Çok Az Hiç Toplam 4-1.Spor dallarının medyada tanıtımı Kadın 69 22,7% Erkek 99 26,7% Toplam ,9% X 2 = 11,491 P=,009, P<0,05* 82 27,0% ,3% ,9% ,7% ,4% ,0% 14 4,6% 28 7,5% 42 6,2% Bireyin doğup, büyüdüğü çevre X 2 = Pek çok Çok Az Hiç Toplam Kadın ,1% 35,6% 35,6% 9,6% Erkek 97 26,2% Toplam ,0% 17,783 P=,000 P<0,05* ,4% ,4% ,6% ,2% 14 3,8% 43 6,4% Bireylerin fiziksel yapısının uygunluğu Kadın 72 23,5% Erkek ,0% Toplam ,4% Pek Çok Çok Az Hiç Toplam ,4% ,2% ,7% 75 24,5% 86 23,2% ,8% 14 4,6% 13 3,5% 27 4,0%

6 X 2 = 17,783 P=,000, P>0, Bireylerin sahip oldukları sosyal ve ekonomik durumları X 2 = Kadın ,2% Erkek Pek Çok Çok Az Hiç Toplam ,0% Toplam ,8% 4,010 P=,260, P>0, ,6% ,4% ,6% 83 27,3% 98 26,5% ,9% 27 8,9% 19 5,1% 46 6,8% Ülkelerin spor politikası X 2 = Kadın 85 28,1% Erkek ,0% Toplam ,3% 8,867 P=,031, P<0,05* Pek çok Çok Az Hiç Toplam 80 26,5% ,5% ,8% ,4% ,7% ,8% 36 11,9% 25 6,8% 61 9,1% Eğitim kurumlarında spora önem verilmesi Kadın 96 31,5% Erek ,8% Toplam ,5% X 2 = 13,754 P=,003, P<0,05* 4-7.Yerel yönetimlerde spora önem verilmesi Pek Çok Çok Az Hiç Toplam 67 22,0% 99 26,7% ,6% ,4% 87 23,5% ,3% 31 10,2% 41 11,1% 72 10,7% Pek çok Çok Az Hiç Toplam Kadın ,6% 27,0% 35,9% 8,6% Erkek ,5% Toplam ,3% X 2 = 6,043 P=,110, P>0, ,4% ,4% ,6% ,9% 24 6,5% 50 7,4% Tablo 4 de katılımcıların bireylerin spora katılımlarında etkili olan faktörlere yönelik görüşleri sorgulanmaktadır. Bu sorgulardan Spor dallarının medyada tanıtımı önermesine ilişkin verdikleri cevap dağılımına baktığımızda,%39 u az, %29,9 u çok,%24,9 u pek çok cevabını verdikleri görülmektedir. Cinsiyet değişkenine göre verilen cevaplara baktığımızda ise, karşılaştırmalı X 2, analiz değerinin 11,491, P=,009 olduğu görülmektedir(tablo 4-1).Bu değerde istatistiksel olarak anlamlıdır(p<0,05).

7 Katılımcıların, bireylerin doğup büyüdüğü çevrenin bireylerin spora katılımında etkisine yönelik verdikleri cevaplara baktığımızda, %39,4 ü çok,%31,2 si az,%23 ü pek çok ve %6,4 ü hiç cevabını verdikleri görülmektedir. Cinsiyet değişkenine göre verilen cevapları irdelediğimizde ise, verilen cevapların karşılaştırmalı X 2, analiz değerinin 17,783, P=,000 olduğu görülmektedir(tablo.4-2) Bu değerde istatistiksel olarak oldukça anlamlıdır(p<0,05). Katılımcıların bireylerin fizyolojik özelliklerinin spora katılımda etkili olduğu görüşüne yönelik verdikleri cevaba baktığımızda,%46,7 si çok, %25,4 si pek çok,%23,8 az,%4 ü hiç cevabını verdikleri görülmektedir. Cinsiyet değişkenine göre verilen cevapları irdelediğimizde ise, karşılaştırmalı istatistiksek analizde X 2, 17,783, P=,000 olarak bulunmuştur(tablo.4-3).bu değerde istatistiksel olarak anlamlıdır (P<0,05). Katılımcıların bireylerin sahip oldukları ekonomik durumlarının spora katılımda etkili olduğu görüşüne yönelik verdikleri cevapları irdelediğimizde,%35,8 i pek çok,%30,6 sı çok,%26,9 u az, %6,8 i hiç cevabını verdikleri görülmektedir. Cinsiyetler arası verilen cevapların karşılaştırmalı analiz sonucuna baktığımızda ise, X 2, değerinin, 4,010, P=,260, olduğu görülmektedir(tablo 4-4). Bu değerde istatistiksel olarak anlamlı değildir(p>0,05). Katılımcıların ülkenin spor politikası bireylerin spora katılımını etkilemektedir sorusuna verdikleri cevap dağılımlarına baktığımızda, %30,8 az, %30,3 ü pek çok, %29,8 çok,%9,1 i hiç cevabını verdikleri görülmektedir. Cinsiyet değişkenine göre verdikleri cevapların karşılaştırmalı istatistiksel analizinde, X 2 değeri 8,867, P=,031 olarak bulunmuştur(tablo.4-5) Bu değerde istatistiksel olarak anlamlıdır(p<0,05). 66 Katılımcıların, eğitim kurumlarında spora önem verilmesinin bireylerin spora katılımındaki etkisi konusunda verdikleri cevapları irdelediğimizde, % 35,5 i pek çok,% 29,3 ü az,%24,6 sı çok, %10,7 si hiç cevabını verdikleri görülmektedir. Cinsiyet değişkenine göre verilen cevaplara baktığımızda ise, karşılaştırmalı istatistiksel analizde X 2 değerinin 13,754, P=,003 olduğu görülmektedir(tablo.4-6). Bu değerde istatistiksel olarak anlamlıdır(p<0,05). Katılımcıların, yerel yönetimlerde ve idarelerde spora önem verilmesinin bireylerin spora katılımındaki etkilisine yönelik verdikleri cevapları irdelediğimizde, toplamda verdikleri cevapların,%31,9 u az, %31,3 ü pek çok,%29,4 ü çok,%7,4 ü hiç olduğu görülmektedir. Cinsiyet değişkenine göre verilen cevaplara baktığımızda ise, karşılaştırmalı istatistiksel analizde X 2, değeri 6,043 P=,110, olarak bulunmuştur(tablo.4-7). Bu değerde istatistiksel olarak anlamlı değildir(p>0,05). TARTIŞMA VE SONUÇ Bireylerin spora katılımları ve katılımlarını etkileyen faktörlerin belirlenmesine yönelik yapılan araştırmaya toplam 681 birey katılmıştır. Bunların, % 54,8 i erkek,%45,1 i kadındır. Yaş dağılımlarının,%34,1 i 20-21,%28,9 u 22-23,%20 si ve % 16,4 ü yaşlarında oldukları, ikamet yerlerinin ise,%48 i illerde,%33 ü ilçelerde, diğerlerinin de kasaba ve köylerde oturdukları görülmektedir(tablo 1). Elde edilen verilere göre araştırmaya katılan bireylerin yaş otalamalarının yaşları olduğunu ve genelinin il ve ilçelerde ikamet ettiklerini söyleyebiliriz. Katılımcıların spor yapma durumlarına baktığımızda, %81 i evet spor yapıyorum, %19 u ise hayır spor yapmıyorum cevabını verdikleri görülmektedir. Cinsiyet değişkenine göre verilen cevaplara baktığımızda ise, karşılaştırmalı X 2, analiz değerinin 71,671, P=,000 olarak bulunmuştur(tablo 2). Bu değerde istatistiksel olarak oldukça anlamlıdır(p<0,05). Elde edilen verile-

8 re göre katılımcıların genelinin spor yaptığını, cinsiyet değişkeninde ise, erkeklerin %92,6 sı kadınların,%66,9 unun spor yaptığı görülmektedir. Bu sonuca göre erkeklerin kadınlara göre daha çok spora katıldıklarını ve cinsiyetin spora katılımda etkili olduğunu söyleyebiliriz. Mota ve Esculcas(2002), Sallis ve ark (1999) un spora yönelimde cinsiyet farklılıklarının etkili olduğu görüşleri araştırma bulgularımızla paralellik göstermektedir. Katılımcıların spor dallarına kimin yönlendirdiğine ilişkin verdikleri cevaplara baktığımızda, %40,1 i ailem,%32 si arkadaşım,%27,9 u öğretmenim cevabını verdikleri görülmektedir. Cinsiyet değişkenine göre verilen cevapların karşılaştırmalı istatistiksel analizinde ise X 2, değeri 21,700,P=,000 bulunmuştur(tablo 3). Bu değerde istatistiksel olarak oldukça anlamlıdır(p<0,05). Tablo ayrıntılı irdelendiğinde katılımcıları genelde aile ve arkadaş çevresinin spora yönlendirdiğini, cinsiyet değişkeninde ise, erkekleri daha çok, aile ve arkadaş çevresi yönlendirirken, kadınları aile ve öğretmeninin yönlendirdiğini söyleyebiliriz.(white ve Duda,1994),(Bayraktar ve Sunay,2007), (Alibaz ve ark, 2006) yapmış oldukları araştırmalarda bireylerin spora katılımlarında ailelerin ve öğretmenlerin etkili olduğu görüşleri ile (Söyler ve Karahüseyinoğlu,2017) kadınların spora katılımında beden algılarının etkisi konulu araştırmalarındaki, kadınların eşlerinin ve çevrelerinin, kendilerine yönelik beden algılarının spor yapmalarında etkili olduğu sonucu araştırma bulgumuzla paralellik göstermektedir. Katılımcıların bireylerin spor dallarına katılımında, spor dallarının medyada tanıtımının etkisine ilişkin verdikleri cevap dağılımına baktığımızda,%39 u az, %29,9 u çok,%24,9 u pek çok cevabını verdikleri görülmektedir. Cinsiyet değişkenine göre verilen cevaplara baktığımızda ise, karşılaştırmalı X 2, analiz değerinin 11,491, P=,009 olduğu görülmektedir(tablo 4-1). Bu değerde istatistiksel olarak anlamlıdır(p<0,05).elde edilen veriler sonucunda, spor dallarına katılımda medyanın etkisine ilişkin görüşlerin az, çok ve pek çok seçeneklerinde orantısal bir dağılım gösterdiği, cinsiyet değişkeninde ise, erkek katılımcılar, kadınlara göre medyanın etkisinin fazla olduğu görüşünde olduklarını söyleyebiliriz. Kitle iletişim araçları ve özellikle televizyon, ailenin ve çocukların boş zaman, spor programları, sosyal ve kültürel etkileri dolayısıyla en önemli sosyalleştirme kurumlarından biridir(batmaz,1995).spor medyası, sporu tüm insanlara yaymaktadır. Dünyanın bir köşesinde yapılan bir müsabaka, önemine göre tüm dünyaya haber ve görüntü olarak ulaşmaktadır. Bu haber ve görüntülere konu olan sporcular, spor medyasının yükselttiği bir yıldız olabilmektedir. Bu sporcuları seyreden milyonlarca kişi, kendilerini onların yerine koyarak onlar gibi olma düşüncesiyle spora yönelmektedir(özsoy, 2008). Bu görüşler araştırma bulgumuzu destekler niteliktedir. Yani spor medyası bireylerin spora yönelmelerinde etkili bir araçtır. Ayrıca spor medyası, bireylerin pasif seyirci olarak spora katılımını sağlamaktadır. Kitle iletişim araçlarında teknolojik yeniliklerin kullanılması, spor alanına da yansımıştır. Spor olayları, etkin medyalarla kısa sürede ülkede ve dünyada yaşayan insanlara ulaşmakta ve spora pasif katılım büyük boyutlara ulaşmaktadır (Mirzeoğlu, 2003). Katılımcıların, bireylerin doğup büyüdüğü çevrenin bireylerin spora katılımında etkisine yönelik verdikleri cevaplara baktığımızda, %39,4 ü çok,%31,2 si az,%23 ü pek çok ve %6,4 ü hiç cevabını verdikleri görülmektedir. Cinsiyet değişkenine göre verilen cevapları irdelediğimizde ise, verilen cevapların karşılaştırmalı X 2, analiz değerinin 17,783, P=,000 olduğu görülmektedir(tablo.4-2). Bu değerde istatistiksel olarak oldukça anlamlıdır(p<0,05). Elde edilen verilere göre, bireylerin doğup büyüdüğü çevrenin spora katılımındaki etkisi konusunda, erkek katılımcıların, çok ve pek çok seçeneklerinde yoğunlaşırken, kadınların, çok ve az seçeneklerinde yoğunlaştıkları görülmektedir. Bu sonuca göre bireylerin doğup büyüdüğü çevre faktörlerinin spora katılımlarında etkili olduğunu ve erkek katılımcıların kadınlara göre bu görüşe daha fazla katıldıklarını söyleyebiliriz. Bireylerin doğup büyüdüğü çevreyi bilim insanları genel olarak, fiziksel coğrafik, sosyal ve ekonomik çevre olarak gruplandırmaktadırlar. (Fişek 1989), (Ka- 67

9 le,1994), (Kuter, 2003), (Binbaşıoğlu, 1987) bireylerin doğup büyüdüğü çevrenin, onların spora katılımında etkili olduğu görüşleri araştırma bulgumuzla paralellik göstermektedir. (Erkal,1998)deniz ve su sporlarının kıyı şeridinde, dağ sporlarının da buna olanak sağlayan doğa şartlarında yapılabildiği bir gerçektir, (Seraslan, 1990) farklı gelir gruplarına mensup kişi ve ailelerin yöneldikleri spor dalları da farklılık göstermektedir. Bulgu ve görüşleri araştırma bulgumuzla örtüşmektedir. Ayrıca bireylerin doğup büyüdüğü coğrafik ve sosyal çevrenin spora yöneliminde ve başarısında etkili olduğu bulgusunu spor dallarından, genel olarak uzun mesafe koşucularının Kenya da Rift vadisinin Nandi vilayetinden çıkması, buz hokeycilerinin, buz hokeyini icat eden Kanadalıların yarışmalarda üstünlüğü kaptırmamaları, Brezilya da futbolun diğer ülkelerden önde gelmesi, Ralli deyince buzlu yollarda her zaman pratik yapan Finlilerin, Güreşte her daim karakucak ve yağlı güreşlerle antrenmanlı olan Türklerin, Teniste İspanyolların, yüzmede Avustralyalıların, Masa tenisinde Çinlilerin akla gelmesi araştırma bulgumuzu destekler niteliktedir. Katılımcıların bireylerin fizyolojik özelliklerinin spora katılımdaki etkisine yönelik verdikleri cevaplara baktığımızda,%46,7 si çok, %25,4 si pek çok,%23,8 az,%4 ü hiç cevabını verdikleri görülmektedir. Cinsiyet değişkenine göre verilen cevapları irdelediğimizde ise, karşılaştırmalı istatistiksek analizde X 2, 17,783, P=,000 olarak bulunmuştur(tablo 4-3).Bu değerde istatistiksel olarak anlamlıdır (P<0,05). Elde edilen veriler doğrultusunda, verilen cevaplara göre katılımcıların çoğunluğu fiziksel özelliklerin spora katılımda etkili olduğu görüşünde oldukları, cinsiyetler arası verilen cevaplarda ise erkek katılımcıların, kadınlara göre daha fazla katıldıkları görülmektedir. Bu veriler neticesinde bireylerin sahip oldukları fiziksel özellikleri spora katılımda etkili olduğunu söyleyebiliriz. Günümüzde spor bilimcileri, okullarda beden eğitimi ve spor öğretmenleri, kulüplerde ve gençlik hizmetleri ve spor il müdürlüklerinde antrenörler, bireyleri sahip oldukları fiziksel özelliklerine uygun olan spor dallarına yönlendirmektedirler. Bireyler sahip oldukları fizyolojik yapılarına göre spor dalları seçmekte ve yapmaktadırlar. Fizyolojik olarak süratli ve kuvvetli olmayan bir birey sürat ve kuvvet gerektiren bir spor dalına yönelmesi ve başarılı olması beklenemez. 68 Katılımcıların bireylerin sahip oldukları sosyal ve ekonomik durumlarının spora katılımda etkili olduğu görüşüne yönelik verdikleri cevapları irdelediğimizde,%35,8 i pek çok,%30,6 sı çok,%26,9 u az, %6,8 i hiç cevabını verdikleri görülmektedir. Cinsiyetler arası verilen cevapların karşılaştırmalı analiz sonucuna baktığımızda ise, X 2, değerinin, 4,010, P=,260, olduğu görülmektedir (Tablo 4-4) Bu değerde istatistiksel olarak anlamlı değildir(p>0,05). Yani bireylerin sahip olduğu sosyal ve ekonomik durumun, bireylerin spora yönelmesinde etkisi konusunda cinsiyetler arasında görüş ayrılığı bulunmamaktadır. Tablo ayrıntılı irdelendiğinde katılımcıların genelinin sosyal ve ekonomik durumun spora yönelmede etkili olduğu görüşünde oldukları görülmektedir. Bu sonuca göre bireylerin sahip oldukları sosyo-ekonomik durumları, onların spora yönelmelerinde etkisinin olduğunu söyleyebiliriz. (Renson,1976) Belçika da yetişkinler arasında spor uğraşının ülkenin sınıf yapısıyla doğrudan ilişkisi vardır. Özellikle kayak, golf, tenis ve eskrim branşları ile ilgili olanlar yüksek sosyal tabakalardan oluşmaktadır. Bunun yanında, jimnastik, atletizm, judo, boks, futbol ve hentbol düşük sosyal tabakada daha popülerdir görüşü, spora yönelmede sosyo-ekonomik yapının spora katılımda etkili olduğunu göstermekte ve araştırma bulgusuyla örtüşmektedir. Katılımcıların ülkenin spor politikası bireylerin spora katılımını etkilemektedir sorusuna verdikleri cevap dağılımlarına baktığımızda, %30,8 az, %30,3 ü pek çok, %29,8 çok,%9,1 i hiç cevabını verdikleri görülmektedir. Cinsiyet değişkenine göre verdikleri cevapların karşılaş-

10 tırmalı istatistiksel analizinde, X 2 değeri 8,867, P=,031 olarak bulunmuştur(tablo 4-5). Bu değerde istatistiksel olarak anlamlıdır(p<0,05). Elde edilen verilere göre katılımcıların geneli ülkelerin spor politikasının spora katılımda etkili olduğu ve cinsiyet değişkeninde ise, erkek katılımcıların kadınlara göre daha çok katıldıkları görülmektedir. Bu verilere göre ülkelerin spor politikaları bireylerin spora katılımında etkili olduğunu söyleyebiliriz. Ülkelerin her alanda olduğu gibi bir spor politikasının olması gerekmektedir. Bu politikaları doğrultusunda yapılan spor tesisleri ve spor eğitimi yatırımları bireylerin spora katılımını etkileyecektir. Katılımcıların, eğitim kurumlarında spora önem verilmesinin bireylerin spora katılımındaki etkisi konusunda verdikleri cevapları irdelediğimizde, % 35,5 i pek çok,% 29,3 ü az,%24,6 sı çok, %10,7 si hiç cevabını verdikleri görülmektedir. Cinsiyet değişkenine göre verilen cevaplara baktığımızda ise, karşılaştırmalı istatistiksel analizde X 2 değerinin 13,754, P=,003 olarak bulunmuştur(tablo 4-6). Bu değerde istatistiksel olarak anlamlıdır(p<0,05). Elde edilen verilere göre katılımcılar genel olarak eğitim kurumlarında spora önem verilmesinin, spora katılımda etkili olduğu, cinsiyet değişkeninde ise erkeklerin kadınlara göre daha çok katıldıkları görülmektedir. Bu veriler sonucunda eğitim kurumlarında spora önem verilmesinin bireylerin spora katılımında etkili olduğunu söyleyebiliriz. Okullar öğrencilerin hazır örgütlenmiş halde bulunduğu kurumlardır. Bu okullar, bireylerin her yaş gurubuna hitap etmektedir. Birçok öğrenci beden eğitimi ve spor aktivitelerine bu okullarda başlamakta ve birçok spor dallarını da okullarında tanımakta ve uygulamaktadırlar. Dolayısıyla okullarında tanıdıkları ve uygulamasını yaptıkları spor dallarını da okul sonrası devam ettirmektedirler. Katılımcıların, yerel yönetimlerde ve idarelerde spora önem verilmesinin bireylerin spora katılımındaki etkilisine yönelik verdikleri cevapların,%31,9 u az, %31,3 ü pek çok,%29,4 ü çok,%7,4 ü hiç olduğu görülmektedir. Cinsiyet değişkenine göre verilen cevaplara baktığımızda ise, karşılaştırmalı istatistiksel analizde X 2, değeri 6,043 P=,110, olarak bulunmuştur(tablo 4-7). Bu değerde istatistiksel olarak anlamlı değildir(p>0,05).yani cinsiyetler arası görüşte istatistiksel olarak anlamlı görüş ayrılığı yoktur. Tablo ayrıntılı irdelendiğinde katılımcıların görüşlerinin pek çok ve çok seçeneğinde yoğunlaştığı görülmektedir. Bu veriler doğrultusunda yerel yönetimlerin ve idarelerin spora önem vermelerinin bireylerin spora katılımında etkili olduğunu söyleyebiliriz. Yerel yönetimlerden öncelikle belediyelerin ve diğer kurum ve kuruluşların önem verdikleri spor dalları halk tarafından benimsenmekte ve o spor dallarına yönelim ve katılım artmaktadır. Elde edilen tüm veriler sonucunda, katılımcıların genelinin spor yaptığını, ancak erkeklerin kadınlara göre daha çok spor yaptıklarını, spor yapmaya ailelerin ve arkadaşlarının yönlendirdiğini, spora katılımda fiziksel özelliklerinin, sosyal ve ekonomik yapının, doğup büyüdükleri çevrenin, ülkenin spor politikasının, eğitim kurumlarının, yerel yönetimlerin ve spor medyasının etkili olduğunu söyleyebiliriz. 69 Öneriler; Bir devlet politikası olarak toplumun her kesiminin cinsiyet ayrımı yapmadan spora yönelmelerine yönelik projeler yapılmalı ve uygulanmalıdır. Tüm aileler, Beden Eğitimi ve Spor öğretmenleri, Antrenörler ve Spor bilimcileri bireyleri spora yönlendirmeli ve teşvik etmelidir. Her kademe okulda öğrencilere beden eğitimi ve spor etkinlikleri yaptırılmalı ve beden eğitimi ve spor kültürü benimsetilmeli.

11 Yerel yönetimler sorumlu olduğu yerlerde halkın spor aktiviteleri yapabileceği yer ve mekânlar yapmalı ve spor eğitmenleri görevlendirmeli. Spor aktiviteleri yazılı ve görsel medyada tanıtılmalı ve bireylere fiziksel, sosyal, psikolojik ve bilişsel yönden sağladığı katkılar anlatılmalı Bölgelerin ve illerin coğrafik şartlarına, sosyal ve ekonomik durumlarına göre öncelikli spor dalları belirlenmeli ve bireylerin yapmak istediği spor dallarına yönelik alt yapı imkânları hazırlanmalı Yapılmış olan bu çalışma ülke geneline uygulanmalı, olumlu ve olumsuz yönler belirlenerek yeni çalışmalar yapılmalı. KAYNAKLAR Amman, M.T.; İkizler, H.C.; Karagözoğlu, C.;(2000), Sporda Sosyal Bilimler, Alfa Yayınevi, İstanbul Alibaz, A; Gündüz, N; Sentuna, M,(2006), Türkiye de Üst Düzey Taekwondo, Karate ve Kick- Boks Sporcularının Bu Spor Branşına Yönelmelerine Teşvik Eden Unsurlar, Yapma Nedenleri ve Geleceğe Yönelik Beklentileri, Ankara Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksek Okulu Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, Cilt:4, Sayı.3, Ankara. Batmaz, V.; Aksoy, A.;(1995),Türkiye de Televizyon ve Aile, T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu, Ankara. 70 Bayraktar, B; Sunay, H,(2007), Türkiye de Elit Bayan ve Erkek Voleybolcuların Spora Başlamasına Etki Eden Unsurlar ve Spordan Beklentileri Ankara Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksek Okulu Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, Cilt:1, Sayı.1, Ankara. Binbaşıoğlu, C,(1987), Eğitim Psikolojisi. 6. Baskı, s. 2-3, Ankara. Erkal, M.E.; Ayan, D.; Güven, Ö.;(1998), Sosyolojik Açıdan Spor, Der Yayınları, İstanbul. Fişek, K, (1989), Spor Yönetimi, A.Ü.S.B.F. Yayın no: 445,s. 84, Ankara. Kale, R (1994), Toplum ve Olimpik Başarı, Türkiye ve Olimpiyat Sempozyumu,249, İstanbul. Karaküçük, S; Yenel, F, (1997),Türk Sporunun Gelişmesi ve Topluma Yaygınlaştırılması Bakımından Basının Etkinliği, Gazi Üniversitesi. Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu Dergisi, 2,Ankara. Kılcıgil, E, (1998),Sosyal Çevre-Spor İlişkileri, Teori ve Elit Sporculara İlişkin Bir Uygulama, Bağırgan Yayınevi, Ankara Kuter, M., KUTER, ÖZTÜRK, F. (2003). Sporun Toplumsal Boyutu-Spor Kültürü, / bilim.com Lorlu, F,(2015),Örneklerle Veri Analizi SPSS Uygulamalı, Detay Yayıncılık, Ankara. Mirzeoğlu, N,(2003), Spor Bilimlerine Giriş, Bağırgan Yayınevi, Ankara. Mota, J; Esculcas, C,(2002), Leisure-Time Physical Activity Behavior: Structured and Unstructured Choices

12 According to Sex, Age, and Level of Physical Activity. International Journal of Behavioral Medicine, 9(2), Özdamar, K, (2002), Paket programlar ile istatistiksel veri analizi. Kaan Yayınları, 4. Baskı, Eskişehir. Öztürk, F, (1998), Toplumsal Boyutlarıyla Spor, Bağırgan Yayınevi, Ankara. Özsoy, S,(2008),Yazılı Spor Medyasında Okur Beklentileri. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 31, Renson, R, (1976), Social Status Symbolism of Sport Stratification, Hermes, s.435. Sallis, J.F; Alcaraz, J.E; Mckenzie, T.L; Hovell, M.F,(1999), Predictors of Change in Children s Physical Activity over 20 Months. Variations by Gender and Level of Adiposity, American Journal of Preventative Medicine, 16, Seraslan, M. Z,(1990), Spor Pazarlaması Sporun Kitlelere Yaygınlaştırılmasında Pazarlama Tekniklerinden Yararlanma (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul. Yavuz Söyler, D; Karahüseyinoğlu, M.F,(2017), Kadınların Spora Katılımında Beden Algılarının Etkisi Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 53, Eylül 2017, s Yetim, A,(2005), Sosyoloji ve Spor, Morpa Yayınları, Ankara. White, S.A; Duda, J.L,(1994), The Relationship of Gender, Level of Sport Involvement, and Participation Motivation to Task and Ego Orientation. International Journal of Sport Psychology, 25, 4-18.