Erdoğan TOZOĞLU 1 Gökhan BAYRAKTAR 2 Bilal CİNGÖZ 3 Hüseyin YURTTAŞ 4 AKRAN DESTEĞİ DÜZEYİNE SPORUN VE FARKLI DEĞİŞKENLERİN ETKİSİ 5

Transkript

1 Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 3, Sayı: 9, Mart 2015, s Erdoğan TOZOĞLU 1 Gökhan BAYRAKTAR 2 Bilal CİNGÖZ 3 Hüseyin YURTTAŞ 4 AKRAN DESTEĞİ DÜZEYİNE SPORUN VE FARKLI DEĞİŞKENLERİN ETKİSİ 5 Özet Toplumda ki aynı yaş gurubundaki bireylerin, laşma ve dayanışma olgusunun yüksek olabilmesi, bireylerin birbirlerine olan destek düzeyleri ile ilişkilidir. Çalışmanın amacı; üniversitede öğrenim görmekte olan öğrencilerin akran desteği alma düzeyini etkileyebilecek değişkenlerin belirlenmesi ve akran desteğinin sosyal yaşam başarılarına etkisini tespit etmek amacıyla yapılmıştır. Bu çalışma; Atatürk Üniversitesinin farklı fakültelerinde öğrenim görmekte olan 288 kadın ve 386 erkek olmak üzere toplam 674 öğrenci üzerinde yapılmıştır. Veri toplamak amacı ile Çalışkan ve Çınar (2012) tarafından geliştirilen akran desteği ölçeği kullanılmıştır (4). Verilerin analizinde frekans dağılımı, t testi ve anowa varyans analizi teknikleri uygulanmıştır. Grupların görüşleri arasındaki fark P:0,05 anlam düzeyi dikkate alınarak yorumlanmıştır Elde edilen bulgulara göre; Öğrencilerin cinsiyet, yaş, ikamet ettikleri yer, öğrenim görmekte oldukları bölüm, spor yapma durumları, spor türü ve spor yapma süresi acısından incelendiğinde akran desteği alt ölçeklerinden aldıkları puan ortalamaları arasında anlamlı farklılık olduğu bulunmuştur. Spor yapan öğrencilerin akran desteği düzeyinin, spor yapmayan öğrencilerden yüksek olduğu gözlenmiştir. Öneri olarak, üniversiteler de öğrencilerin sportif etkinliklere katılımları desteklenerek; öğrencinin sosyalleşmesi, laşma, dayanışma ve akran desteği alma düzeylerinin artırılabileceği düşünülmektedir. 1 Atatürk Üniversitesi, Beden Eğitimi ve Spor ABD., etozoglu@hotmail.com 2 Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi, Beden Eğitimi ve Spor ABD., 3 Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi, Beden Eğitimi ve Spor ABD., 4 Atatürk Üniversitesi, Beden Eğitimi ve Spor ABD., Uluslararası Spor Bilimleri Kongresinde Sözel Olarak Sunulmuştur. (7-9 Kasım 2014) Konya

2 58 Anahtar Kelimeler: Akran, Akran Desteği, Spor, Sosyal Yaşam. THE EFFECT OF SPORT AND DIFFERENT FACTORS TO PEER SUPPORT LEVEL Abstract The phenomenon of solidarity and cooperation height of individuals who are in the same age group in the society is associated with the level of support to eahc other. The aim of study; this study has been done to designate the factors that can affect the peer support level among students who are studying at universities and to determine the effect of peer support to their social life success. This study has been done on 288 women and 386 men, and totally 674 students, who are studying in different faculties at Atatürk university. In order to collect data peer support scale which is developed by Çınar and Çalışkan (2012) was used (4). In the analyzing of data frequency dispersion, t test and the techniques of anowa variance analyze were used. The differences of of opinions between groups was interpreted considering the P:0,05 understanding level. According to the results obtained there ae meaningfuldifferences amonng sudents average scores which they took from the peer support sub-scale score when it is examined in terms of students age, gender, place of residence, faculty that they study in, situation of doing sport, sport type and sport duration. The peer support level of students who are doing sport has been observed higher than the other students who don t. As a suggestion, it is thought that the level of taking peer support of students and socialization, cooperation, solidarity among them can be increased supporting students to participate in sporting activitis. Keywords: Peer, Peer Support, Sport, Social Life. GİRİŞ VE AMAÇ Akran; din dil ırk ayrımı yapılmaksızın aynı yasta ortak amaçlar çerçevesinde birbirlerine sosyal ve psikolojik iletişimdeki bireyler topluluğudur. Akran desteği ise toplumda yetişen genç neslin birbirlerine sosyal kültürel ekonomik ve psikolojik yönden katkı sağlaması açısından önem arz etmektedir. Akranların birbirlerine desteklerinin olumlu ve yüksek olması, okuryazar sayısının artması, kötü alışkanlıkların azalması, spora karsı tutumlarının pozitif olması ve milli bilincin yüksek olması gibi değerlerin olumlu yönde artması bakımından önem arz etmektedir. Sandtrock (2012) Akran; yaşı, olgunluk seviyeleri aynı olan bireylerdir (19). Akran ilişkileri, aynı yaşta ya da gelişim, olgunluk düzeyinde olan; benzer geçmiş, değer, yaşantı, yasam tarzı ve sosyal bağlamı paylasan kişiler arasında karşılıklılık ve devamlılık gösteren etkileşimlerin bütünüdür (12). Aynı yaş grubunun birbirini etkileme oranı yetişkinlerden daha fazladır (17). Akran grubu birey için toplumsallaşma aracıdır. Bireylere aynı zamanda yeni pek çok deneyimden geçen, benzer geçmişi paylaşan başkaları ile etkileşme olanakları sağlar. Gözlemleri ile yaşıtları ile geçinmeyi öğrenir. Kendi beceri ve yetenekleri ile eşit

3 59 konumdakilerin beceri ve yetenekleri arasında karşılaştırmalar yapabilirler. Yeni norm ve değerleri yetişkinlere aktarır ( 11,5). Akranın, ergen için birçok anlamı bulunmaktadır. Akran ilişkilerinin hem sosyal destek hem de deneyim açısından önemli olduğunu vurgulamak gerekmekte ve bu ilişkiler yetişkinlikte dünya görüşünün şekillenmesine katkıda bulunabilmektedirler (1). İnal'a göre spor; insanın ruhi, zihni ve fiziki niteliklerinin bulunduğu kapasitesinin gerektirdiği verim gücüne ulaştırabilmesi için rekabet olmaksızın yaptığı araçlı veya araçsız faaliyetlerdir (14). Spor; belirli kurallar altında, araçlı veya araçsız, bireysel veya toplu olarak, boş zamanlarında veya meslek olarak yaptığı sosyalleştirici, toplumla bütünleştirici, ruhsal ve fiziksel gelişimini etkileyen rekabetçi, dayanışmacı ve kültürel bir olgudur (9). Spor bireyin kişiliğinin oluşumunda ve sosyalleşme sürecinde etkili olan bir faktördür. Bu nedenle bireyin sosyal uyumunu sağlamakta, ruhsal ve bedensel gelişimini olumlu açıdan güvence altına almaktadır. Spor yapmak yalnızca bedensel uğraş olmayıp, bununla birlikte sosyalleşme sosyal çevresiyle uyumlu olma sürecidir (18,16,10,15). Doğan( 2004) Sporun bireyler ve toplumlar üzerinde ruhsal-toplumsal etkileri vardır. Bu etkiler; sevmeyi, hakkını aramayı ve hak yememeyi, paylaşmayı, yarışmayı, kurallara uymayı, kazanma ve kaybetmeyi kabullenmeyi, ilkel dürtülerin toplumun kabul ettiği biçimlerde anlatım bulmasını, yeni toplumsal ortamlara katılmayı, yeni arkadaşlar edinmeyi, haz duymayı kapsar. Haz alma hem spor yapanlarda, hem de izleyicilerde görülür (8). Başka bir tanıma göre, spor iç ve dış faktörlerle motive edilmiş bireylerin karmaşık becerilerinin kullanımını veya fiziksel çabayı gerektiren, kurumsallaştırılmış rekabete dayalı aktivitelerdir (2). Çalışmanın amacı; üniversitede öğrenim görmekte olan öğrencilerin akran desteği alma düzeyini etkileyebilecek değişkenlerin belirlenmesi ve akran desteğinin sosyal yaşam başarılarına etkisini tespit etmek amacıyla yapılmıştır. Bir kişi veya grubun bir takım spesifik fizik egzersizlerinin üst düzeyde değerlendirdiği, yarışma amaçlı etkinliktir. Bu etkinliğin sonucu, rekor, rekabet, rakibini veya kendini aşmaktır (13). Materyal ve Metod Bu çalışmanın amacı; üniversite öğrencilerinin akran desteği düzeylerini belirlenmesi ve farklı değişkenlerle arasındaki ilişkiyi incelemektir. Araştırmaya, Atatürk Üniversitesi nin farklı fakülte ve bölümlerinde öğrenim gören 288 kadın ve 386 erkek olmak üzere toplam 674 üniversite öğrencisi gönüllü olarak katılmıştır. Akran desteği ölçeği Çalışkan ve Çınar (2012) tarafından geliştirilmiştir. Akran desteği ölçeği likert tipi, 4 dereceli olarak hazırlanmış olup, 17 madde ve 3 alt boyuttan oluşmaktadır. Maddelerin 9 u Fiziksel, 4'ü akademik, 4 ü de duygusal alt ölçeklerinden oluşmaktadır. (Fiziksel 1,2,3,4,5,6,7,12 ve 13, Akademik 8,9,10,17 Duygusal 11,14,15,16). Maddelere verilen tepkiler "Katılmıyorum", "Kısmen Katılmıyorum", Katılıyorum" ve "Tamamen Katılıyorum" şeklinde derecelendirilmiştir. Bütün maddelerde "Katılmıyorum " yanıtı 1, " Kısmen Katılmıyorum " yanıtı 2 Katılıyorum " yanıtı 3, "

4 60 Tamamen Katılıyorum yanıtı 4 puan almaktadır. Ölçeğin tüm maddeleri olumludur ve ölçeğin tamamı için en düşük puan 17, en yüksek puan 68 dir. Ölçekten alınan yüksek puan, üniversite öğrencilerinin akran desteği düzeylerinin olumlu olduğunu göstermektedir (4). Akran Desteği Ölçeğinin iç tutarlılığı Cronbach Alpha katsayısı hesaplanarak bulunmuştur. Güvenirlik katsayıları fiziksel alt ölçeği için. 89, akademik alt ölçeği için. 77, duygusal alt ölçeği için. 81, ölçeğin tamamı için. 93 olarak bulunmuştur. Yapılan hesaplama sonucunda larak belirlenmiştir. Bu değer ölçeğin oldukça yüksek bir iç tutarlılığa sahip olduğunu göstermektedir (4). Akran desteği 674 üniversite öğrencisinden toplanan veriler doğrultusunda geçerlik ve güvenirlik analizine bakılmıştır. Buna göre envanterin bu çalışma için Cronbach Alpha iç tutarlılık kat sayısı hesaplanmış ve Fiziksel alt ölçeğinde, 85, akademik alt ölçeğinde 85, duygusal alt ölçeğinde 75 olarak bulunmuş ve genel toplamda Alpha değeri, 91 olarak hesaplanmıştır. Verilerin analizinde SPSS 16 paket programı kullanılmış, demografik özellikleri belirlemede frekans dağılımları analizi yapılmıştır. Bağımsız değişkenlerde iki farklı grubun karşılaştırılmasında t testi, ikiden fazla bağımsız değişkenlerin karşılaştırılmasında anova varyans analizi testi uygulanmıştır. Öğrenci görüşleri arasındaki fark P 0.05 anlamlılık düzeyi dikkate alınarak yorumlanmıştır. Bulgular Bu bölümde araştırmada elde edilen bulgular ve bulgulara ilişkin yorumlar yer almaktadır. Tablo 1'de araştırmaya katılan üniversite öğrencilerinin demografik özellikleri ve Tablo 2'de spor yapma durumlarına ait frekans dağılımları sunulmaktadır. Çalışmada, akran düzeyi alt ölçeklerinden elde edilen değerler ile cinsiyet, spor yapma durumu ve spor türü değişkenlerinin karşılaştırılması için t testi kullanılmış ve istatistiksel sonuçlar Tablo 3, 4 ve 5'de verilmiştir. Akran düzeyi alt ölçeklerinden elde edilen değerlerle yaş, ikamet edilen yer, öğrenim gördüğü bölüm, haftalık spor yapma süresi değişkenlerinin karşılaştırılması için anova varyans analizi testi kullanılmış ve istatistiksel sonuçları Tablo 6, 7, 8 ve 9 da verilmiştir. Tablo 1: Demografik Özellikler DEMOGRAFİK ÖZELLİKLER DEĞİŞKEN Sayı (N) Yüzde (%) Kadın ,7 Cinsiyet Erkek ,3 Toplam ,0 20 ve altı ,7 Yaş ,1 26 ve üstü 42 6,2 300 TL Altı 48 7,1 Ailenin gelir düzeyi 301 TL-700 TL Arası ,7 701 TL-1100 TL Arası , TL ve üzeri ,9 Aile yapısı Çekirdek aile ,5 Geniş aile ,1 Parçalanmış aile 16 2,4 Devlet yurdu ,3 Kalmakta olduğu yer Özel yurt ,4 Ailemle ,8 Arkadaşlarımla evde ,6 Öğrenim Görmekte Olduğu Bölüm Beden eğitimi ve spor ,9

5 61 Tablo 2: Spor Yapma Durumları Eğitim fakültesi ,8 Mimarlık fakültesi ,5 Mühendislik fakültesi 74 11,0 Sağlık bilimleri 66 9,8 SPOR YAPMA DURUMLARI DEĞİŞKEN Sayı (N) Spor yapıyor musunuz? Hangi sporu yapıyorsunuz? Haftada kaç gün yapıyorsunuz? Kaç yıldır spor yapıyorsunuz? Spor Yapma Nedeniniz? Yüzde (%) Evet ,0 Hayır ,0 Toplam ,0 Takım sporu ,0 Bireysel spor ,0 Spor yapmıyorum ,0 1 gün 85 12,6 2 gün ,9 3 gün ,6 4 ve üzeri ,9 Yapmıyorum ,0 1 yıl ve altı 63 9,3 2-3 yıl arası 74 11,0 4-5 yıl arası 62 9,2 6 yıl ve üzeri ,5 Yapmıyorum ,0 Seviyorum ,0 Sağlık ,4 Maddi kazanç 27 4,0 Fiziksel 58 8,6 Yapmıyorum ,0 Tablo 3: Kadın ve Erkek Bireylerin Akran Desteği Alt Ölçeklerinden Aldıkları Puanların Ortalamaları ve Standart Sapmaları ile Ortalamalar Arası Farkların t Değerleri Cinsiyet N X Ss t p Fiziksel Kadın ,68 5,69-1,613,107 Erkek ,39 5,65 Akademik Kadın 288 9,29 2,83-3,183,002 Duygusal Erkek ,01 3,02 Kadın 288 9,62 2,90 Erkek ,37 2,90-3,330,001 Tablo 3 incelendiğinde, kadın ve erkek üniversite öğrencilerinin akran düzeyi alt ölçeklerinden aldıkları puan ortalamaları arasında, P.0.05 düzeyinde anlamlı farklılık olduğu, erkek bireylerin akademik ve duygusal alt ölçeklerinden aldıkları puan ortalamalarının kadın bireylerin aldıkları puan ortalamalarından yüksek olduğu görülmektedir. Fiziksel alt ölçeği puan ortalamaları arasında ise P.0.05 düzeyinde düzeyin de anlamlı farklılık olmadığı görülmektedir. Tablo 4: Spor Yapma Durumuna Göre Bireylerin Akran Desteği Alt Ölçeklerinden Aldıkları Puanların Ortalamaları ve Standart Sapmaları ile Ortalamalar Arası Farkların t Değerleri Spor yapıyor musunuz? N X Ss t p

6 62 Fiziksel Akademik Duygusal Evet ,18 5,92 Hayır ,88 5,10 Evet 465 9,67 3,13 Hayır 209 9,77 2,56 Evet ,12 3,05 Hayır 209 9,90 2,63,661 -,435,533,509,956,340 Tablo 4 incelendiğinde, spor yapan ve spor yapmayan üniversite öğrencilerinin akran düzeyi alt ölçeklerinden aldıkları puan ortalamaları arasında, P.0.05 düzeyinde anlamlı farklılık olmadığı görülmektedir. Tablo 5: Takım Sporu ve Bireysel Spor Yapan Bireylerin Akran Desteği Ölçeğinden Aldıkları Puanların Ortalamaları ve Standart Sapmaları ile Ortalamalar Arası Farkların t Değerleri Hangi sporu N X Ss t p yapıyorsunuz? Takım sporu ,63 6,17 Fiziksel -2,663,010 Bireysel spor ,08 5,38 Akademik Takım sporu 290 9,20 3,12,000-4,266 Bireysel spor ,45 2,99 Duygusal Takım sporu 290 9,93 3,06-1,774,078 Bireysel spor ,44 3,01 Tablo 5 incelendiğinde, takım sporu ve bireysel spor yapan üniversite öğrencilerinin akran düzeyi alt ölçeklerinden aldıkları puan ortalamaları arasında, fiziksel ve akademik alt ölçeklerinde P.0.05 düzeyinde anlamlı farklılık olduğu, bireysel spor yapan bireylerin fiziksel ve akademik alt ölçek puan ortalamaları, takım sporu yapan bireylerin aldıkları puan ortalamalarından yüksek olduğu görülmektedir. Buna karşın duygusal alt ölçeğinde takım sporu ve bireysel spor yapan bireyler arasında P.0.05 düzeyinde anlamlı farklılık olmadığı görülmektedir. Tablo 6: Farklı Yaş Grubundaki Bireylerin Akran Desteği Ölçeğinden Aldıkları Puanların Ortalamaları ve Standart Sapmaları Yaşınız? N X Ss F P 20 ve altı ,67 5,43 Fiziksel ,32 5,90 26 ve üstü 42 24,80 3,83 9,752,000 3>1,2 Toplam ,08 5,68 Akademik Duygusal 20 ve altı ,12 2, ,34 3,09 26 ve üstü 42 10,04 3,13 Toplam 674 9,70 2,96 20 ve altı ,13 2, ,88 3,06 26 ve üstü 42 11,00 2,93 Toplam ,05 2,92 5,704,001 2<1,3 2,878,020 3>1,2 Tablo 6 incelendiğinde farklı yaş gurubundaki üniversite öğrencilerinin akran düzeyi alt ölçeklerinden aldıkları puan ortalamaları arasında, fiziksel ve duygusal alt ölçeklerinde P.0.05 düzeyinde anlamlı farklılık olduğu, 26 yaş ve üstü yaş gurubunun aldığı puan ortalamasının diğer yaş guruplarından yüksek olduğu görülmüştür. Buna karşın akademik alt ölçeğinde, yaş arası gurubunun aldığı puan ortalaması diğer yaş guruplarına göre düşük olduğu görülmektedir.

7 63 Tablo 7: Kaldıkları Yer ile Akran Desteği Ölçeğinden Aldıkları Puanların Ortalamaları ve Standart Sapmaları Kaldığınız Yer N X Ss F P Devlet yurdu ,45 5,30 Özel yurt ,37 5,02 Fiziksel Ailemle ,24 5,38 1,659,114 Arkadaşlarımla evde ,45 6,52 Toplam ,08 5,68 Akademik Duygusal Devlet yurdu 204 9,89 2,69 Özel yurt ,17 2,64 Ailemle 140 9,50 3,08 Arkadaşlarımla evde 206 9,37 3,28 Toplam 674 9,70 2,96 Devlet yurdu ,25 2,94 Özel yurt ,06 2,51 Ailemle ,14 2,79 Arkadaşlarımla evde 206 9,796 3,21 Toplam ,05 2,92 2,719,012 2>1,3,4 1,267,074 Tablo 7 incelendiğinde akademik alt ölçeğinde P.0.05 düzeyinde anlamlı farklılık olduğu, özel yurtta kalan üniversite öğrencilerinin puan ortalamasının, devlet yurdunda, ailesi ile ve arkadaşları ile kalan öğrencilerin aldığı puan ortalamasından yüksek olduğu görülmektedir. Buna karşın fiziksel ve duygusal alt ölçeklerinin puan ortalamalarında P.0.05 düzeyinde anlamlı farklılık olmadığı görülmüştür. Tablo 8: Farklı Bölümlerde Öğrenim Gören Bireylerin Akran Desteği Ölçeğinden Aldıkları Puanların Ortalamaları ve Standart Sapmaları Hangi bölümde öğrenim görmektesiniz? N X Ss F P Beden Eğitimi ve Spor ,24 6,07 Eğitim Fakültesi ,97 5,68 Fiziksel Mimarlık Fakültesi ,44 5,12 Mühendislik Fakültesi 74 21,64 5,79 4,79,000 5>1,2,3,4 Sağlık Bilimleri 66 24,60 4,91 Toplam ,08 5,68 Beden Eğitimi ve Spor 208 9,230 3,28 Eğitim Fakültesi 154 9,66 3,05 Akademik Mimarlık Fakültesi 172 9,90 2,73 Mühendislik Fakültesi 74 10,51 2,73 3,00,001 4>1,2,3,5 Sağlık Bilimleri 66 9,87 2,29 Toplam 674 9,70 2,96 Beden Eğitimi ve Spor 208 9,90 3,08 Eğitim Fakültesi ,02 3,13 Mimarlık Fakültesi 172 9,98 2,65 Duygusal Mühendislik Fakültesi 74 10,35 3,03,660,184 Sağlık Bilimleri 66 10,45 2,45 Toplam ,05 2,92

8 64 Tablo 8 incelendiğinde farklı bölümlerde öğrenim gören üniversite öğrencilerinin akran düzeyi alt ölçeklerinden aldıkları puan ortalamaları arasında fiziksel ve akademik alt ölçeğinde P.0.05 düzeyinde anlamlı farklılık olduğu görülmektedir. Fiziksel alt ölçeğinde sağlık bilimleri fakültesinde öğrenim gören bireylerin puan ortalamaları, diğer bölümlerde öğrenim gören bireylerden yüksek olduğu, buna karşın akademik alt ölçeğinde ise mühendislik fakültesinde öğrenim gören bireylerin puan ortalamaları, diğer bölümlerde öğrenim gören bireylerden yüksek olduğu görülmüştür. Duygusal alt ölçeğinde P.0.05 düzeyinde anlamlı farklılıkların olmadığı görülmektedir. Tablo 9: Kaç Yıldır Spor Yapıyorsunuz Sorusuna Cevap Veren Bireylerin Akran Desteği Ölçeğinden Aldıkları Puanların Ortalamaları ve Standart Sapmaları Fiziksel Akademik Duygusal Kaç Yıldır Spor Yapıyor N X Ss F P 1 yıl ve altı 63 23,84 6, yıl arası 74 22,40 4, yıl arası 62 21,41 4,60 6 yıl ve üzeri ,90 6,42 1,921,105 Yapmıyorum ,88 5,10 Toplam ,08 5,68 1 yıl ve altı 63 9,76 3, yıl arası 74 9,62 3, yıl arası 62 8,77 2,35 6 yıl ve üzeri 266 9,87 3,26 1,813,124 Yapmıyorum 209 9,77 2,56 Toplam 674 9,70 2,96 1 yıl ve altı 63 10,63 3, yıl arası 74 10,35 2, yıl arası 62 8,64 2,26 6 yıl ve üzeri ,28 3,18 5,074,000 3<1,2,4 Yapmıyorum 209 9,90 2,63 Toplam ,05 2,92 Tablo 9 incelendiğinde kaç yıldır spor yapıyorsunuz sorusuna cevap veren üniversite öğrencilerinin akran düzeyi alt ölçeklerinden aldıkları puan ortalamaları arasında duygusal alt ölçeğinde ölçeğinde P.0.05 düzeyinde anlamlı farklılık olduğu, 4-5 yıl arası spor yapan bireylerin puan ortalamaları, 1 yıl ve altı, 2-3 yıl arası, 6 yıl ve üzeri spor yapan ve spor yapmayan bireylerden düşük olduğu görülmüştür. Fiziksel ve akademik alt ölçeklerinde P.0.05 düzeyinde anlamlı farklılıkların olmadığı görülmektedir. Tartışma Sonuç Çalışmanın amacı doğrultusunda üniversite öğrencilerinin spor yapma alışkanlıkları ve demografik özellikleri ile akran desteği düzeyleri arasındaki ilişki incelenmiştir. Yapılan analizler sonucunda çalışmaya katılan kadın ve erkek üniversite öğrencilerinin akran desteği alt ölçeklerinden aldıkları puanlarının ortalamaları ve standart sapmaları ile ortalamalar arası farkların t değerlerine bakıldığında, üniversite öğrencilerinin cinsiyetleri ile akran desteği alt ölçeklerinden aldıkları puanların ortalamaları arasında p:0.05 anlamlılık düzeyine göre istatistiksel olarak anlamlı farlılık olmadığı bulunmuştur Çırpan ın sağlık hizmetleri meslek yüksekokulu öğrencilerinde akran desteği ile akademik başarı arasındaki

9 65 ilişkinin değerlendirilmesi sürecinin incelendiği araştırmada cinsiyetler arasında anlamlı bir farklılık bulunamamıştır(6). Çorbacı nın Altı yas çocuklarında sosyal yeterliğin, akran statüsünün, sosyal bilgi isleme sürecinin incelendiği araştırmada çocukların akran grubuna giriş, akranlar tarafından kışkırtılma durumlarında verdikleri tepkiler ile cinsiyetleri arasında anlamlı bir farklılık bulunmamıştır(7). Türk ün akran arabuluculuk eğitiminin lise öğrencilerinin arabuluculuk becerilerine etkisinin incelenmesi adlı çalışmasında da, akran arabuluculuğunun cinsiyet dağılımına göre etkisinin olmadığını belirtmiş (20). Bu çalışmalar çalışmamızda çıkan sonucu desteklemektedir. Bu bulgulara cinsiyet ile akran desteği arasında farklılık olmadığı söylenilebilir. Spor yapma durumlarına göre üniversite öğrencilerinin akran düzeyi alt ölçeklerinden aldıkları puan ortalamaları arasında, P.0.05 düzeyinde anlamlı farklılık olmadığı görülmektedir. Takım sporu ve bireysel spor yapan üniversite öğrencilerinin akran düzeyi alt ölçeklerinden aldıkları puan ortalamaları arasında, fiziksel ve akademik alt ölçeklerinde P.0.05 düzeyinde anlamlı farklılık olduğu, bireysel spor yapan bireylerin fiziksel ve akademik alt ölçek puan ortalamaları, takım sporu yapan bireylerin aldıkları puan ortalamalarından yüksek olduğu görülmektedir. Buna karşın duygusal alt ölçeğinde takım sporu ve bireysel spor yapan bireyler arasında anlamlı farklılık olmadığı görülmektedir. Farklı yaş gurubundaki üniversite öğrencilerinin akran düzeyi alt ölçeklerinden aldıkları puan ortalamaları arasında, fiziksel ve duygusal alt ölçeklerinde P.0.05 düzeyinde anlamlı farklılık olduğu,26 yaş ve üstü yaş gurubunun puan ortalamasının diğer yaş guruplarından yüksek olduğu görülmüştür. Bunun nedenini belli bir olgunluğa ulaşmış bireylerin egolarından kurtulmuş insancıl davranış özellikleri daha ön plana cıkmış olması olarak değerlendirilebilir. Buna karşın akademik alt ölçeğinde, yaş arası gurubunun puan ortalamasının diğer yaş guruplarına göre düşük olduğu görülmektedir. Farklı yerlerde kalan üniversite öğrencilerinin akademik alt ölçeğinde P.0.05 düzeyinde anlamlı farklılık olduğu, özel yurtta kalan üniversite öğrencilerinin puan ortalaması, devlet yurdunda, ailesi ile ve arkadaşları ile kalan bireylerden yüksek olduğu görülmektedir. Buna karşın fiziksel ve duygusal alt ölçeklerinin puan ortalamalarında P.0.05 düzeyinde anlamlı farklılık olmadığı görülmüştür. Çırpan ın yapmış olduğu sağlık hizmetleri meslek yüksekokulu öğrencilerinde akran desteği ile akademik başarı arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi sürecinin incelendiği araştırmada ve çalışkan ve çınar ın öğrencilerin sınıf ortamı ve uygulama alanlarında birbirleriyle laşma durumlarının değerlendirilmesi adlı çalışmasında, ikamet edilen yere göre akran desteği ölçeği alt boyutları ve toplam puanları incelendiğinde; fiziksel, akademik, duygusal ve ölçek toplam puanları açısından istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmadığı görülmüştür (6). Çalışmamızda farklı bölümlerde öğrenim Gören üniversite öğrencilerinin akran düzeyi alt ölçeklerinden aldıkları puan ortalamaları arasında fiziksel ve akademik alt ölçeğinde P.0.05 düzeyinde anlamlı farklılık olduğu görülmektedir. Fiziksel alt ölçeğinde Sağlık bilimleri fakültesinde öğrenim gören bireylerin puan ortalamaları, diğer bölümlerde öğrenim gören bireylerden yüksek olduğu, buna karşın akademik alt ölçeğinde ise Mühendislik fakültesinde öğrenim gören bireylerin puan ortalamaları, diğer bölümlerde öğrenim gören bireylerden yüksek olduğu görülmüştür. Duygusal alt ölçeğinde P.0.05 düzeyinde anlamlı farklılıkların olmadığı görülmektedir. Buna karşın Çalışkan ve Çınar ın Öğrencilerin sınıf ortamı ve uygulama alanlarında birbirleriyle laşma

10 66 durumlarının değerlendirilmesi adlı çalışmasında çalışmasın da da Akran Destek Ölçek puanları farklı bulunmadı (3). Haftalık spor yapma süresi farklı olan üniversite öğrencilerinin akran düzeyi alt ölçeklerinden aldıkları puan ortalamaları arasında duygusal alt ölçeğinde ölçeğinde P.0.05 düzeyinde anlamlı farklılık olduğu, 4-5 yıl arası spor yapan bireylerin puan ortalamaları, 1 yıl ve altı, 2-3 yıl arası, 6 yıl ve üzeri spor yapan ve spor yapmayan bireylerden düşük olduğu görülmüştür. Fiziksel ve akademik alt ölçeklerinde P.0.05 düzeyinde anlamlı farklılıkların olmadığı görülmektedir. KAYNAKLAR 1. BAYHAN P., & IŞITAN S., (2010). Ergenlik Döneminde İlişkiler, Akran ve Romantik İlişkilere Genel Bakış, Aile ve Toplum Eğitim Kültür ve Araştırma Dergisi, 11 (5): COAKLEY 1986, akt. YETİM A., (2006). Sosyoloji ve Spor, Morpa Kültür Yayınları, Ltd. Ş. İstanbul. 3. ÇALIŞKAN T., ÇINAR S., (2010). Akran Desteği: Öğrencilerin Sınıf Ortamı Ve Uygulama Alanlarında Birbirleriyle laşma Durumlarının Değerlendirilmesi, Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, Sempozyum Özel Sayısı: ÇALIŞKAN T., & ÇINAR S., (2012). Akran Desteği, Geçerlilik Güvenirlik Çalışması, MÜSBED, 2, ÇELEN H.N., (2007). Ergenlik ve Genç Yetişkinlik, Bir Dönüşüm Süreci, 1.Basım, Papatya Yayıncılık Eğitim, İstanbul, s ÇIRPAN F.K., (2013). Türkiye Cumhuriyeti Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, s ÇORBACI, O.A., (2008). 6 Yas Çocuklarında Sosyal Yeterliliğin, Akranı ilişkilerinin ve Sosyal Bilgi isleme Sürecinin Değerlendirilmesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. 8. DOĞAN O., (2004). Spor Psikolojisi Ders Kitabı, Cumhuriyet Üniversitesi Yayınları, Sivas, 1: ERKAL M., (1982). Sosyolojik Açıdan Spor, Filiz Kitabevi, İstanbul. 10. FİŞEK K., (1980). Türkiye'de ve Dünyada Spor Yönetimi, S.B.F. Basın Yayın Yüksek Okulu, Ankara, sayfa GANDER MJ., & GARDİNER HW., (2004). Child and Adolescent Development, Çocuk ve Ergen Gelişimi, 5th ed, Çeviren: Çelebi N., Dönmez A., Onur B., İmge Kitabevi, Ankara, s GÜLAY, H., (2009). Okul Öncesi Dönemde Akran İlişkileri, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Balıkesir. 13. GÜNSEL A.M., (2004). Beden Eğitimi ve Uygulamaları, Anı Yayıncılık, Ankara. 14. İNAL A.N., (1998). Beden Eğitimi ve Spor Bilimine Giriş, Selçuk Üniversitesi Basımevi KARASÜLEYMANOGLU A., (1989). Yeni Boyutlarıyla Spor, 2. Baskı, Engin Yayınlar, Ankara, s MARRİS M.W and ROSS., (1976). Quines book of olympic records, Bamdam books, Newyork. s. 17.

11 NAZLI S., (2008). Kapsamlı Gelişimsel Rehberlik Programları, 3. Baskı, Savaş Yayınevi, Ankara, s ÖZTÜRK Ü., (1983). Orta Dereceli Okullarda Beden Eğitimi, 2. Baskı, Kayı yayıncılık, İstanbul, s SANDTROCK JW., (2012). Adolescence. Ergenlik. 14th ed, Çeviren: Siyez D.M., (Ed.), Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Tic. Ltd. Şti., Ankara, s TÜRK F., (2013). Akran Arabuluculuk Eğitiminin Lise Öğrencilerinin Arabuluculuk Becerilerine Etkisinin İncelenmesi, T.C. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Programı Doktora Tezi, İzmir