Kent kültürüne yönelik yayınların genellikle kitap, dergi ve kültürel-sanatsal etkinlikler etrafında

Transkript

1

2 TARİHSEL SÜREÇTE KOCAELİ KENT YAŞAMINDA SPOR YAYINLARI Giriş Levent ATALI* Sercan KARABACAK** Kent kültürüne yönelik yayınların genellikle kitap, dergi ve kültürel-sanatsal etkinlikler etrafında tartışıldığı ve üretildiği görülmektedir. Spor alanı da bu alanlardan biri olarak kent yaşamında yer almaktadır. Spor literatüründe bir yaşam biçimi olarak tanımlanan spor, spor felsefesi, spor edebiyatı ve spor bilimi gibi alanlarda yaşamın her alanına etki eden bir güce sahiptir. Çoğu zaman spor kültürü kendi içerisinde yapıldığı alana göre adlandırılmaktadır. Spor, kent yaşamının her alanında yaşanmışlarla yerini bulmuş, tarihsel bir deneyim ve kültür alanı oluşturmuştur. Kent yaşamında spor, kitapları, dergileri ve diğer basılı materyalleri ile var olmuş ve hatta diğer birçok alandan daha çok yayın üretir hale gelmiştir. Ülkelerin gelişmişlik düzeyi, farklı yöntem ve biçimlerde gerçekleştirilen bilginin yayınlandığı ortamlardaki fikir ürünlerinde gizlidir. 1 Matbaanın Avrupa da kullanılmasından yaklaşık 300 yıl sonra ülkemize girmesi nedeniyle yayıncılık çalışmalarında diğer batılı ülkelere nazaran büyük bir gecikme yaşanmıştır. Bu nedenle ülkemizde yayıncılıkla ilgili yasal düzenlemeler 19. Yüzyılın ortalarında başlamıştır. Cumhuriyetin ilanı sonrası yayıncılıkla ilgili çalışmalara hız verilmiş ve çeşitli kanunlar çıkarılmıştır. 2 Kocaeli ilinde ilk matbaa 1860 larda Akmeşe de kurulmuş ve daha çok dini yayın ve evraklar basmıştır. Kocaeli nin ilk gazetesi Kocaeli adı ile çıkmış ve 1933 e kadar yayın hayatını sürdürmüştür. Daha sonra 1921 de Türkyolu gazetesi, 1923 de Hürfikir gazetesi, 1938 de Körfez gazetesi,1939 da Marmara gazetesi, 1948 de Hürsöz gazetesi, 1951 de Bizimşehir gazetesi ve 1968 yılında Sesim Dergisi gibi Kocaeli ilinde yayınlanan bu basılı yayınlarda spor ile ilgili haberlere yer verilmiştir. Kocaeli tarihinde, özellikle kent yaşamında yer edinmiş ve 1954 tarihinde yayınlanmaya başlayan Seka Postası özellikle Seka Kağıtspor ile ilgili yayınlara yer vermesiyle yazılı spor literatürü için önemli bir kaynak olarak tarihte yer almıştır. 3 Tarihsel süreçte Kocaeli kent yaşamında spor ile ilgili yayınlara bakmamız gerektiğinde ilk önce Kocaeli deki spor tarihini genel olarak ortaya koymamız gerekmektedir Kocaeli il yıllığında Kocaeli de spor, yıllarında futbol ile başlamış ve İzmit teki Fransız mektebi talebelerinden Ferit ve Süreyya Beylerin öncülüğü ile bir futbol takımı kurulmuş ve talebelerin spor yapmaları sağlanmıştır diye belirtilmiştir yılında İzmit Sultaniyesi futbol takımı kurularak faaliyete geçmiştir. Ayrıca mektepler dışında İttihat Spor Kulübü İzmit te * Doç. Dr. Kocaeli Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi ** Kocaeli Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı 2047

3 Levent ATALI Sercan KARABACAK kurulan ilk sivil spor kulübüdür. Daha sonra İttihat Sporun ikiye ayrılması ile 1932 yılında İdmanyurdu, 1935 yılında da Akyeşil kulüpleri kurularak futbolla beraber çeşitli spor branşlarında faaliyet göstermişlerdir. 4 Kocaeli spor tarihinde yer almış spor kulüpleri, etkinlikler ve müsabakalar kent hafızasında yer edinmiştir. Sarıoğlu (2015) çalışmasında Kocaeli nin arkeolojik, endüstriyel ve Osmanlı öncesinden cumhuriyet dönemine taşınan sosyo-kültürel mirası bünyesinde barındıran kentlerden birisi olduğunu ve kent tarihi araştırmacılarına eşsiz malzemeler sunduğunu belirtmiştir. 5 Oral (2006) Kocaeli nin spor kültüründen mahrum kalmış bir il olmadığını ve 1912 yıllarında Kocaelili gençlerin spor kulübü kurduklarını, futbolla beraber sporun bütün dallarında faaliyetlerde bulunduklarını belirtmiştir. Ayrıca Oral (2006), spor tarihi açısından tarihi kökleri görmek ve kendi tarihine sahip çıkma konusunda ne yazık ki bu güne kadar kayda değer bir çalışma yapılmadığını belirtmiştir. 7 Bireyin yaşadığı toplumu tanımasında spor alanı da önem arz etmektedir. Spor içerisinde yaşanmışlar kent yaşamının bir parçasıdır. Karabulut a (2013) göre birey kendisini, yaşadığı toplumu ve yaşamış olduğu çevreyi tanımaya ihtiyaç duyar. 6 Sporda bu alanlardan biridir. Bu çalışmada amaç tarihsel süreçte Kocaeli kent yaşamında yer bulan spor yayınlarının çeşitliliğini ve içeriklerini ortaya koymaktır. Bu amaç doğrultusunda Kocaeli özelinde baskısı yapılan kitap, dergi, bülten gibi basılı yayınların spor ile ilgili olanları incelenmiştir. Tablo-1. Kocaeli Kent Yaşamında Spor Yayınları KİTAP Yayın Adı Ölçüleri (Cm) Yayıncı Sayfa Yayına Başlama Yazar Hergeleci İbrahim 20,5-15 Ahmet Halit Kitabevi M. Sami Karayel Kuruluşundan Bugüne Kocaelispor Sesim Ofset Nasut Kayalı Sportif Uğraş 20-13,5 Sesim Ofset Levent Atalı Kürşad Sertbaş Kocaeli nin Spor Tarihi Spor Kültürü 20-13,5 Er Meydanı Sekapark Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Yayınları Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Yayınları Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Yayınları Levent Atalı Yavuz Taşkıran Komisyon Kağıtspor Akademi Eğitim Kitapçığı 15,5-18 Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Yayınları Turgay Biçer Çağ Deviren Ahmet Taşçı 13,5-19,5 Zinde Yayıncılık Erdoğan Özdemir 2048

4 Tarihsel Süreçte Kocaeli Kent Yaşamında Spor Yayınları Tablo-1 de belirtilen kitaplar araştırmacı tarafından kurumsal ve bireysel kütüphanelerden elde edilerek aşağıda içerikleri sunulmuştur. Hergeleci İbrahim Kartepe Sarımeşe bölgesinde adına yarışmalar düzenlenen ilimizin güreşçilerinden olan Hergeleci İbrahim in güreş hayatından bahseden, M. Sami Karayel tarafından kaleme alınmış Kocaeli spor tarihi için nadir eserlerden biridir. Kuruluşundan Bugüne Kocaelispor adlı yayın kent sporunda uzun yıllardır görev yapan, özellikle Kocaelispor un ilk yıllarında kulüp yapısı içerisinde görev almış Nasut Kayalı tarafından kaleme alınmıştır. Kitap içerik olarak Nasut Kayalı nın spor alanına yönelik bir özgeçmişini içermekte ve bu özgeçmiş içerisinde Kocaelispor tarihini anlatmaktadır. Sportif Uğraş şu an Kocaeli Üniversitesinde akademisyen olarak görev yapmakta olan Levent Atalı ve Kürşad Sertbaş tarafından yılları arasında yerel basında yayınlanan yazarların köşe yazılarından oluşmaktadır. İçerik olarak şu başlıklar yer almaktadır. Anayasa ve Spor Çocuk ve Spor Mesleğim Spor Sportif Kültür Spor Yönetiminde Kariyer Sahaları Sportif Bilinç Spor Okulları ve Fair Play Kocaeli nin Spor Tarihi Kocaeli Büyükşehir Belediyesi tarafından yayınlanan yerel spor tarihimizin, yeni nesillere aktarılması ve spor kültürü ile kentlilik bilincimizin gelişmesine katkı sağlamayı amaçlayan bir eserdir. Kitap içerik olarak yerel spor tarihine değinmekte ve özellikle kent sporunda yer almış olay ve kişileri anlatmaktadır. Ayrıca belirtilen tarih aralığında spor ile ilgili zengin fotoğraf içeriğine sahiptir. Spor Kültürü Kocaeli Büyükşehir Belediyesi tarafından yayınlanmıştır. Prof. Dr. Yavuz Taşkıran tarafından 10 yıllık bir zaman diliminde yerel gazetelerde yer almış köşe yazılarının derlenmesiyle oluşturulmuş bir yayındır. Kitap içeriğinde yer alan başlıklar şu şekildedir. Ailede Spor Araştırmaların Spora Katkısı Çevre ve Spor Eğitim ve Spor Okul, Kulüp İşbirliği Sporda Bilgi ve Teknoloji Spor ve Kültür İlşkisi 2049

5 Levent ATALI Sercan KARABACAK Er Meydanı Sekapark Kocaeli Büyükşehir Belediyesi tarafından her yıl düzenlenen Sekapark Altın Kemer Yağlı Güreşleri ile ilgili bilgi, fotoğraf ve sonuçları içermektedir. Kağıtspor Akademi Eğitim Kitapçığı Prof.Dr. Turgay Biçer tarafından hazırlanmış olan yayın, Kağıtspor bünyesindeki yönetici, antrenör ve sporcular için hazırlanmıştır. İçerik olarak sportif başarı ve davranış ile ilgili konuları içermektedir. Çağ Deviren Ahmet Taşçı Erdoğan Özdemir tarafından kaleme alınan ve içerik olarak büyük başarılar elde etmiş Türkiye Başpehlivanı Ahmet Taşçı nın hayatını anlatan bir yayındır. Tablo-2. Kocaeli Kent Yaşamında Spor Yayınları DERGİ ve BÜLTEN Yayın Adı Ölçüleri(Cm) Sayfa Yayına Başlama Maşukiyespor Spor Tek Forza Darıca Gençlerbirliği 29,5-10, Akademik Spor 29, Yelken Fora 33, Paten Dünyası Kocaeli nde Spor 30-21, Amatörce Fortyone 29-20, Kağıtspor İzmit Tenis Kulübü ? Tablo-2 de belirtilen dergiler ve bültenler araştırmacı tarafından kurumsal ve bireysel kütüphanelerden elde edilerek aşağıda içerikleri sunulmuştur. Maşukiyespor Maşukiyespor un 50.yılı münasebeti ile 2002 yılında bir sefere mahsus yayınlanmıştır. İçerik olarak kulüp tarihi, fotoğraflar ve Maşukiye nin tanıtımı gibi bilgilere yer verilmiştir. Spor Tek süreli bir yayın olarak 2004 tarihinde yayın hayatına başlamıştır. İçerik olarak Gebze ve Darıca bölgelerine yönelik ağırlıklı olarak futbol olmak üzere amatör spor branşları haberlerine yer vermiştir. Forza Kocaelisporlular Derneği tarafından Kocaelispor özelinde çıkarılmış bir yayındır. İçerik olarak Kocaelispor ile ilgili haberler, ligin durumu, futbolcu ve antrenörlerle ilgili röportaj ve Kocaeli spor tarihinden bahsedilmiştir. 2050

6 Tarihsel Süreçte Kocaeli Kent Yaşamında Spor Yayınları Darıca Gençlerbirliği 2006 yılında Darıca Gençlerbirliği spor kulübünün resmi dergisi olarak yayın hayatına başlamıştır. İçerik olarak Darıca Gençlerbirliği ile ilgili haber, röportaj, lig durumu ve kulüple ilgili çeşitli bilgilere yer verilmiştir. Akademik Spor Kocaeli Üniversitesinde eğitim gören öğrenciler tarafından hazırlanan ve 2007 yılında yayın hayatına başlayan bir dergidir. İçerik olarak spor alanına yönelik eğitim, psikoloji, sponsorluk, egzersiz, sağlık ve performans gibi konuları içermekte ve ayrıca spor haberlerine yer vermektedir. Yelken Fora İzmit Yelken Kulübünün aylık yayın bülteni olarak 2007 yılında yayınlanmaya başlamıştır. Yelken Fora bülteni içerik olarak yelken sporu ile ilgili haberleri ve kulüp üyelerinin bir araya geldiği etkinlikleri içermektedir. Paten Dünyası Kocaeli ilinde yayın hayatına başlamış ağırlıklı olarak buz sporları haberlerine yer vermesinin yanı sıra ilimizin buz sporları ile ilgili yönetici, antrenör ve sporcuları hakkında haber ve bilgilere yer vermiştir. Kocaeli nde Spor Kocaeli nin spor ve taraftar dergisi olarak 2008 tarihinde yerel süreli yayın olarak yayın hayatına başlamıştır. Ağırlıklı olarak Kocaelispor, futbol haberlerine yer vermesinin yanı sıra, ilin amatör spor branşları ile ilgili haberler de dergi içeriğinde yer almaktadır. Amatörce Kocaeli Amatör Spor Kulüpleri Federasyonu tarafından çıkarılan dergi, ilin amatör spor branşları ile ilgili haberlere yer vermekte ve dergi içeriğinde spor eğitimi, sağlık ve spor tarihi konularına da değinilmektedir. Fortyone ağırlıklı olarak kent sporu ile ilgili haberlere yer veren bir dergidir. Sportif röportajlara ve Kocaelispor a da önem vermiştir. Kağıtspor Kağıtspor kulübü tarafından özellikle Kağıtsporun kendi sportif branşları ile ilgili haberleri kent ile buluşturmak üzere yayın hayatına başlamış bir dergidir. Ayrıca kulüp bünyesinde yönetici, antrenör ve sporcunun birbiri ile ilişkisini geliştirmek ve bilgilendirmek amaçlanmıştır. İzmit Tenis Kulübü İzmit Tenis Kulübü tarafından kulübün resmi bülteni olarak yayın hayatına başlamıştır. Kent sosyal yaşamı, tenis sporu ve üyeleri ile ilgili haber ve etkinliklere yer vermiştir. Tablo-3. Kocaeli Kent Yaşamında Spor Yayınları TOPLANTI YAYINLARI Yayın Adı Ölçüleri (cm) Yayıncı Sayfa Yayına Başlama 2. Raket Sporları Sempozyumu 16,5-24 Kocaeli Üniversitesi-KBB Raket Sporları Sempozyumu 29,5-21 Kocaeli Üniversitesi-KBB Sualtı Sporları ve Bilimleri Toplantısı 29-20,5 Kocaeli Üniversitesi Kocaeli Spor Şurası 29,5-21 İzmit Belediyesi

7 Levent ATALI Sercan KARABACAK Tablo-3 te belirtilen toplantı yayınları adından da anlaşılacağı üzere ilgili alanda akademik veya alana özel bilgilere yer veren yayınlardan oluşmaktadır. Yukarıda tablolar ile gösterilen ve açıklamaları yapılan yayınlardan başka kurumların ve kulüplerin dönemsel olarak yayınladığı broşürler, faaliyet raporları, rehberler, tanıtım kitapçıkları ve tanıtım yayınları da yer almaktadır. Örnek olarak Kağıtspor Faaliyet Kitapçığı, Altın Kiraz Dostluk Futbol Turnuvası Tanıtım Kitapçığı, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Spor Proje Kitapçığı ve Kocaeli Doğa Yürüyüş Parkurları Kitapçığı söylenebilir. Sonuç Sonuç olarak tarihsel süreçte kent yaşamında, spor ile ilgili farklı türde yayınlar üretilmiş ve spor kültürüne yönelik bir yazılı alan oluştuğu görülmüştür. Kitap boyutunda spor yayınlarının ağırlıklı olarak futbol ve güreş ile ilgili olduğu görülmüştür. Kocaeli ilinin farklı branşlardaki spor tarihini ve kültürünü ortaya koyan yayın eksikliği dikkat çekmektedir. Dergiler boyutunda ise spor kulüplerinin bünyesinde çıkarılan dergi ve bültenler olduğu görülmüştür. Ayrıca Kocaelispor ile ilgili dergilerin yer aldığı tespit edilmiş fakat dergilerin sürekliliği sağlanamamıştır. Kitap, dergi ve bilimsel toplantılarla ilgili yayınların yanında spor ile ilgili literatüre tarihsel süreçte Kocaeli il yıllıklarında, gazetelerde, farklı alanlarda yazılan kitapların bölümlerinde ve dergilerde de yer verilmiştir. Spor yayınlarının farklı spor branşlarında çeşitlenmesi ve tarihsel süreçte yaşananları aktarması boyutu ile ayrıca önem kazandığı görülmektedir. Spor dergilerinin sportif alanda sosyal hayatı ve ilişkileri gündeme taşıması, spor kitaplarının bilginin gelişen serüvenini aktarması ile dikkat çektiği bilinmektedir. Bu yönleri ile yerelde spor yayınları önem kazanmakta ve diğer farklı yönleri ile araştırılması gerekliliği ortaya çıkmaktadır. KAYNAKÇA 1. Özdemirci, F., Çelenkoğlu, A., Köseoğlu, S., Düzgün, A., Erdem, İ., Buğuçam, M. Ve diğerleri. (1998). Derleme sorunları ve bibliyografik kontrol komisyon raporu. Dördüncü ulusal yayın kongresi komisyon raporları içinde (ss ). Ankara: Kültür Bakanlığı. (Aktaran Buket, Candan, Türkiye de Cumhuriyet Döneminde Yayıncılık Ve Kütüphaneciliğin Gelişiminde Telif Hakkı Ve Derleme Yasalarının Etkileri, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara, 2010.) 2. Buket, Candan, Türkiye de Cumhuriyet Döneminde Yayıncılık Ve Kütüphaneciliğin Gelişiminde Telif Hakkı Ve Derleme Yasalarının Etkileri, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara, Bayram, Çağlar, Kocaeli deki Yerel Gazetelerin Tarihsel Ve Teknolojik Gelişimi, Basılmamış Doktora Tezi, Kocaeli,

8 Tarihsel Süreçte Kocaeli Kent Yaşamında Spor Yayınları 4. Cumhuriyetin 50. Yılında Kocaeli, 1973 il yıllığı, Kocaeli, Sarıoğlu, Mehmet. Mehmet Ali Kağıtçı Ve Seka nın Kocaeli ne Katkıları. S.1459, Uluslararası Gazi Akça Koca Ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu, Kocaeli, Kenan, Karabulut, Yerel Topluluğun Bilgiye Ulaşmasında Halk Kütüphanelerine Erişebilirliğin Rolü: Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Halk Kütüphanesi Örneği, Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul, Atilla Oral, Kocaeli de Spor Kulüpleri, Özgür Kocaeli Gazetesi Pazar Eki, 18 Haziran

9 Levent ATALI Sercan KARABACAK 2054

10 Tarihsel Süreçte Kocaeli Kent Yaşamında Spor Yayınları 2055