KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ ELEKTRONİK VE HABERLEŞME MÜHENDİSLİĞİ ELEKTRONİK LAB 1 DERSİ ORTAK EMETÖRLÜ YÜKSELTEÇ DENEYİ

Transkript

1 KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ ELEKTRONİK VE HABERLEŞME MÜHENDİSLİĞİ ELEKTRONİK LAB 1 DERSİ ORTAK EMETÖRLÜ YÜKSELTEÇ DENEYİ Amaç: Bu deneyde, uygulamada kullanılan yükselteçlerin %90 ı olan ortak emetörlü yükselteç devresi yer almaktadır. Bu deneyde ortak emetörlü yükselteçlerin çalışma prensibinin anlaşılması, DC ve AC analizlerinin pratikte yapılarak teorik değerlerle karşılaştırılması, giriş ve çıkış dirençlerinin hesabının yapılması amaçlanmıştır. Malzemeler: - Breadboard, bağlantı için zil telleri ve krokodiller, - BC237 npn transistör, - 1 adet 87 kω direnç, - 1 adet 9.1 kω direnç, - 1 adet 3.3 kω direnç, - 1 adet 8.2 kω direnç, - 1 adet 100 Ω direnç, - 2 adet 1 kω direnç - 1 adet 10 kω potansiyometre, - 1 adet 1 nf kapasite, - 2 adet 10 µf kapasite, - 1 adet 470 µf kapasite, Ön Hazırlık: Not : Verilen listede yazılmamış olma ihtimaline karşı deneye gelmeden tüm devrelerin devre elemanlarının kontrol edilmesi gerekmektedir. a) BC237 nün deneyde ve raporda yapacağınız teorik hesaplarda kullanabileceğinizi düşündüğünüz katalog bilgilerini araştırınız. b) Deneyde kullanılacak olan ortak emetörlü devrenin CE kondansatörü devrede ve değil iken durumlarında / gerilim kazancını, Ri giriş direncini ve Ro çıkış direncini teorik olarak hesaplayınız. Hesaplamalarınızı adım adım gösteriniz.

2 Elektronik Laboratuvarı Ortak Emetörlü Kuvvetlendirici Deneyi Raporu Numara: Adı Soyadı: Grup Numarası: 1. Transistor ün hfe sini avometre yardımı ile ölçerek kaydediniz. hfe= + 15V R1 87kohm Rc 8.2kohm C2 C1 10uF BC237 10uF R2 9.1kohm RE1 100ohm Ry 3.3kohm Cy 1nF RE2 1kohm CE 470uF Ri Ro Şekil 1. Ortak emetörlü yükselteç 2. CE devrede varken CE devrede yokken VB(V) VC(V) VE(V) VCE(V) (V) VB(V) VC(V) VE(V) VCE(V) V0(V) Ölçüm Hesap Şekil 1 de verilen devreyi kurunuz. Devreye giriş işareti uygulamadan önce CE kondansatörü devrede ve değilken VB, VC, VE VCE ve V0 gerilimlerini ölçüp yukarıdaki tabloya kaydediniz. Ölçtüğünüz değerler ile ön hazırlıkta yaptığınız teorik hesaplamalarınızı karşılaştırıp yorumlayınız.

3 3. CE kondansatörü devrede bağlı iken; CE kondansatörü devrede bağlı değilken; Devrenin girişine uygulanmak üzere sinyal üretecinden frekansı 5 khz, maksimum genliği 20 mv olan bir sinüs işareti ayarlayınız. Osiloskopta uygun Time/Div ve lt/div ayarları yapılarak, CE kondansatörü devrede bağlı iken çıkış gerilimini ve giriş geriliminin osiloskopta aynı anda gözleyip yukarıdaki boş grafiklere çiziniz. Aynı işlemi CE kondansatörünü devreden çıkarıp tekrarlayınız. Ölçümlerinizden yararlanarak / gerilim kazancını hesaplayınız ve faz farkı olup olmadığını yazınız. Devrenin ortak emetörlü olarak çalışıp çalışmadığını yorumlayınız ve teorik hesaplamalar ile karşılaştırınız.

4 4.Giriş direncinin elde edilmesi 10 K R 50% Şekil 1 deki kesikli çizgi içindeki devre (C1 kondansatörü dahil) Ry Şekil 2. Giriş direnci hesabı Ri Ölçülen Teorik olarak hesaplanan Şekil 2 deki düzeneği kurunuz(blok olarak verilen devre Şekil 1 deki kesikli çizgi içindeki devredir). CE kondansatörü devredeyken R potunu devreye 0Ω olarak bağlayınız. Girişten frekansı 5kHz, genliği 20mV olan sinüs işareti uygulayınız. Çıkış gerilimini(v0) osiloskopta gözleyip gerilim seviyesini kaydediniz. Giriş gerilimini çıkışta bozulma ve kırpılma olmayan bir işaret elde edene kadar attırınız. Giriş gerilimini sabit tutup R potunu attırarak çıkış gerilimini yarıya düşürünüz. R potunu devreden çıkarıp direncini ölçüp yukarıdaki tabloya kaydediniz. Bu değer yükseltecin giriş direnci Ri ye eşittir.

5 5.Çıkış direncinin elde edilmesi Şekil 1 deki kesikli çizgi içindeki devre (C1 kondansatö rü dahil) R 10K 50% 1K Şekil 3. Çıkış direnci hesabı Ro Ölçülen Teorik olarak hesaplanan Şekil 3 deki düzeneği kurunuz(blok olarak verilen devre Şekil 1 deki kesikli çizgi içindeki devredir) ve devrenin çıkışında yük direnci yokken girişten frekansı 5kHz, genliği 20mV olan sinüs işareti uygulayınız. Çıkış gerilimini(v0) osiloskopta gözleyiniz. Giriş gerilimini çıkışta bozulma ve kırpılma olmayan bir işaret elde edene kadar attırıp gerilim seviyesini kaydediniz. Şekil 3 de gösterildiği gibi, R potu 0Ω iken çıkışa 1kΩ seri direnç bağlayınız. Çıkış gerilimini ölçtüğünüz gerilim seviyesinin yarısı olana kadar arttırınız. R potunu devreden çıkarıp direncini ölçüp kaydediniz. Rpot+1KΩ yükseltecin çıkış direnci RO a eşittir.