BURSA MÜZESİ NDEKİ BİR GREKÇE YAZIT: YEDİ BÜYÜK BİLGE DEN ÖĞÜTLER

Transkript

1 BURSA MÜZESİ NDEKİ BİR GREKÇE YAZIT: YEDİ BÜYÜK BİLGE DEN ÖĞÜTLER Protagoras adlı dialogunda Platon, (Sokrates öncesi dönemde yetişmiş) en büyük Yedi Bilge yi ( Hepta Sophoi ) şöyle sıralar: Miletos lu Thales, Mytilene li (Midilli) Pittakos, Priene li (Güllübahçe/Söke) Bias, Atina lı Solon, Lindos lu (Rodos) Kleoboulos, Khenai lı (Sparta ya da Girit?) Myson ve Sparta lı Khilon. Öte yandan, İ.S. 3. yüzyılda yaşamış olan filozof Laerte li (Kilikia) Diogenes de, Ünlü Filozofların Yaşamları, Fikirleri ve Vecizeleri adlı eserinde Yedi Bilge nin adlarını sayarken, Platon dan farklı olarak, Myson un yerine Korinthos lu Periandros u koyar (Myson u Yedi Bilge arasında gösteren tek kaynak Platon olup, Diogenes in İ.Ö. 6. ve 5. yüzyıllarda yaşamış olan 1 / 5

2 filozoflardan oluşan listesi genel bir tasvip görmüştür). Kyzikos (Erdek) ve civarında yaptığı araştırmaları ile tanınan Hasluck adlı bir araştırmacı, 1901 yılında Miletopolis de (Kirmasti = Mustafakemalpaşa) bulup yaklaşık İ.Ö. 300 yılına tarihlediği bir Grekçe yazıt parçası yayınladı. İki sütun halindeki bu yazıtta, her biri alt alta yazılmış 50 den fazla vecize ya da öğüt yer almaktaydı. Hasluck bu yazıtı yayınlarken herhangi bir çeviri ya da yoruma yer vermemiş, bunların birer aphorism olduklarını ama hangi amaçla yazıldıklarının anlaşılabilmesi için yeni buluntulara gerek olduğunu belirtmişti. Şimdi Bursa Müzesi'nde yer alan bu Miletopolis yazıtındaki vecizeler şunlardı: 1 Dostlarına yardım et. 2 / 5

3 2 Öfkeni kontrol et. 3 Haksızlıklardan uzak dur. 4 Kutsal şeylere saygılı ol. 5 Zevklerini abartma. 6 Kaderi(ni) kabullen. 7 Tanrının takdirine saygı duy. 8 Yeminli/küfürlü konuşma. 9 Dost olmaktan zevk al. 10 Eğitime önem ver. 11 Onurlu olmaya özen göster. 12 İyiliği/cesareti takdir et. 13 Doğru olan şeyleri yap. 3 / 5

4 14 İyiliğe karşılık ver. 15 Dostlarına karşı kibar ol. 16 Düşmanlarına karşı dikkatli ol. 17 Aile bireylerini dindar yetiştir. 18 Beladan uzak dur. 19 Tarafsız ol. 20 Sahip olduklarını koru. 21 Dostuna karşı iyi ol. 22 Zorbalığa tenezzül etme. 23 "Hayırlı şeyleri" konuş. 24 Birşey isteyene karşı merhametli ol. 4 / 5

5 Oğullarına İşini Herkesle Kendinle Karına Kibar Sorulanları İşlediğin yarım ol. hakim suçlardan barışık iyi bırakma. eğitim zamanında ol. ol. ol. ver Şerefinle Gözüne Dostluğu Kanundan Adalet Birliği Kimseye koru. dağıt. sahip uygun küçümseme. mücadele yana ol. akıl davran. pişmanlık ver. et. cevapla. 42 Sırları Güçlüden iyi koru. kork. duy. 43 Zamana güven (Sabırlı ol) (Aşırı) Kutsallığa Düşmanını Hakkın Kudretinle Yaşlılığı Gerektiği Az İyimser Yalandan konumaya Zevklerden olanı olmaya kabullen. kadar utan. saygılı öğünme. sakinleştir. al. çalış. konuş. ol. uzak dur Ancak (Hypothekai altında, okutulan filozof, daha yazdığı Antoloji sine kez verilere görünmüyordu. [Miletopolis Sosiades in Öte yararlanılarak Bilge öğütlerini tarafından Yedi Husumetten İnanarak Haklı Anlaşmaya Hasluck ı İ.Ö. kazançla 6. tōn yüzyıldan sadık yapma. kaçın. nin Louis birkaç Klearkhos un didaktik izleyen Hepta mal-mülk eserden kal. bazı Sophōn) Bizans ın edin. Bunlar Herkesin bu vecizeleri Delphoi daki araştırmacılar alıntılar Apollon çöküşüne olduğunu tapınağındaki bu (1453) sözlerin Pek 1495 almıştı. sonra yılında Stobaeus Kuşkusuz Aldus (İ.S. Manutius bu 5.? yüzyıl) adındaki özellikle adındaki biri Bizans tarafından bir ileri Makedonia lı sürdüler. kadar devrinde «Yedi bir Venedik te Yunan sütun Çünkü yüzlerce Bilge nin 147 üzerinde dünyasında adet yayınlanmıştı. Sosiades eserde Buyrukları 1966 birkaç öğütlerine yandan, kutsal Bilge Robert yılında, vecizenin yaşlı rağmen tanıdığı Delphoi daki onları yazdırılmıştı. Pythia yazıtındaki kopya adamların yine tarafından Bactria da tamamlanmaktadır]. ilişkin şiiri: hiçbir yazılı çevirileri kopyaladı büyük Miletopolis etmeyi ilk bilim olan, Apollon bilgece vecizelerden maddi Bu 1968 düşünürlerin (Afganistan) şöyledir: ihmal çok adamı İ.Ö. yazıtında yazılmış yılında kanıta tapınağında öğütleri dikkatlice önemliydi; ettiği 3. bu yüzyıla 13 ulaşılmıştı. yayınlanan sözleri sözlerdir, vecizelerin kazı adak kısmen tanesi yapan çünkü ait bizzat diye bir Stobaeus da okunabilen ya Ünlü stel bu Delphoi arkeologlar, görerek şiir (dikit) Miletopolis te eskiçağ kökenli kopyalayan bazı onun kaidesi bulunmamaktadır. üzerinde tarihi sözler sağında olduklarına buldular. yapılmış ve diğer Klearkhos epigrafi 4 korunabilmiş satırlık vecizeyi görüp kaynaklardan yerel inanmış adındaki ders Bunlar uzmanı yazıt, bir kopyalamış adındaki öğrenciler eklentilerdir. almış Ama kitabı Grekçe Yedi olan Prof. bir tüm ve olarak biri» ilk nin şiir için bu adı ve Ve Ki Yedi Çocukluğunda Bir anıtına Peripatetik sayıda ilk filozoflar buradan zamanlar buradaki Bilge nin gençliğinde orta yaşlanınca ölürken yaşta aydınlatsınlar bu Kineas kedersiz. uysal bazı kaidenin adil, mantıklı, iradeli, öğütleri: tapınağına ol; üzerine daha yazdırdı dikilmiş uzakları. onları Klearkhos un adındaki üzerinde nasihatın papyrusun bulunduğunu diğer entelletüel kitap diktiren öğütleri eserlerinde okulunun yazdığı değildi. Klearkhos yer almaktaydı. bilinen bunlardan öğrencilerinden Örneğin, İ.Ö Herakleitos filozof, zaten Bu yüzyıllarda taşı biri söz kuşkusuz Bactria daki olan ama etmekteydiler. (Platon un Soli yaşamıştı şimdi Delphoi da kökenli Kineas kayıp verdiği (Kıbrıs) olan yazılmış adındaki L. Robert e taşta bilgiye Klearkhos la olan bir da, göre) kahramanın kuşkusuz 7 Tanrının Erdemli Zamanı Tanrılara Ebeveynlerine Yasaya bir yer itaat kişiye tutumlu peşinden üst tapın. araştırmacı, Yedi alan Bactria da kısmında et. itaat saygılı saptamıştı. ve kullan. Bilge nin git. o et. güne ol. yazdırdığı Atina öğütlerinden kadar Bu Üniversitesi ndeki papyrusta bir yazıtın öğrenci bir yayınından yer grup alan alıştırma «Yedi İ.Ö. olduklarını öğütler 3. birkaç Bilge nin yüzyıla levhası şunlardı: yıl kanıtladı. ait sonra olarak Öğütleri» Mısır (1980), Dahası, nitelenen kökenli öğütleri şeklinde Aristoteles in Sokrates A.N. aynı Oikonomides, bir 8 görüp papyrus Yedi adet kişiydi. mezar bir gibi okuyan Bilge n başlık Çok 8 Miletopolis Öngörülü Adalete ol. Backtria eğ. yazıtları ile Atina Üniversitesi ndeki papyrus bize, Yedi Bilge nin bu Sophoi )antik hypothekai ) azından oradan Yedi nin Antoloji sinde epigraphik/papyrolojik KISA H. ilişkin Malay Stobaeus un devir Bilge yer maddi Afganistan a İ.Ö. alan147 boyunca 6. kanıt yüzyılda ünlü adet olmaları elden kadar buluntu vecizesinin Delphoi daki ele uzanan bakımından dolaşan sayesinde büyük üçte Apollon vecizelerine birinden son doğrulanmış coğrafi derece tapınağının fazlası, ( bölgeye önemlidir. olmaktadır. yukarıda bir sütununa yayıldıklarını Bunlar sözünü bize, yazdırılmış göstermiştir. ettiğimiz bu vecizelerin olduklarını üç Böylece, (Hepta L. Robert, KAYNAKÇA: CRAI (Comptes Classical rendus Bulletin des 63, séances 1987, de l Académie des inscr. et belles en ve A.N. F.W. G.H.R. S.E. Porter, Oikonomides, Hasluck, Horsley, Handbook The New Journal Zeitschrift Documents of Classical of Hellenic für Papyrologie Illustrating Rhetoric Studies in Early und 27, the Epigraphik Christianity 1901, Hellenistic 62f. 37, Period 4 (1987), 1980, (1997), letters) 1968, 5 / 5