ÖABT. SORU BANKASI Tamamı Çözümlü FEN BİLİMLERİ. FEN ve TEKNOLOJİ KİMYA KPSS Eğitimde

Transkript

1 ÖABT FEN BİLİMLERİ KPSS 2016 Pegem Akademi Sınav Komisyonu; 2015 KPSS ye Pegem Yayınları ile hazırlanan adayların, 40'ın üzerinde soruyu kolaylıkla çözebildiğini açıkladı. FEN ve TEKNOLOJİ KİMYA SORU BANKASI Tamamı Çözümlü Eğitimde 29. yıl

2 KOMİSYON ÖABT Fen Bilimleri/ Fen ve Teknoloji Öğretmenliği Soru Bankası (Kimya) ISBN Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti.ne aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz. 2. Baskı: 2016, Ankara Proje-Yayın: Aylin Doğan Türkçe Redaksiyon: Aylin Doğan Dizgi-Grafik Tasarım: Hilal Sultan Coşkun Kapak Tasarımı: Gürsel AVCI Baskı: Vadi Grup Ciltevi A.Ş. İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 2284 Sokak No:105 Yenimahalle/ANKARA ( ) Yayıncı Sertifika No: Matbaa Sertifika No: İletişim Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA Yayınevi: Yayınevi Belgeç: Dağıtım: Dağıtım Belgeç: Hazırlık Kursları: İnternet: E-ileti: pegem@pegem.net

3 ÖN SÖZ Sevgili Öğretmen Adayları, Bu kitap, Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) Fen Bilimleri/Fen ve Teknoloji Öğretmenliği Alan Bilgisi Testi kapsamındaki soruları çözmek için gerekli bilgi, beceri ve teknikleri edinmeniz ve soruları kolaylıkla çözebilmeniz amacıyla farklı soru çeşitleri ile kendinizi geliştirmeniz sürecinde siz değerli öğretmen adaylarımıza kılavuzluk etmek için hazırlanmıştır. Kitabın hazırlık aşamasında, sınav kapsamındaki temel alanlarda kapsamlı alanyazın taraması yapılmış, bu kitabın gerek ÖABT de gerekse gelecekteki meslek hayatınızda ihtiyacınızı maksimum derecede karşılayacak şekilde ve ÖABT de çıkan ve çıkacak sorularla paralel sorular içerecek nitelikte olması hedeflenmiştir. 20 bölümden oluşan kitabımızda, her biri ayrı konu başlığı altında 63 Testten oluşan 1062 soru bulunmaktadır. Detaylı, güncel ve anlaşılır bir dilde yazılan çözümlü anlatımları ve açıklamaları ile bu özgün sorular ÖABT de çıkacak sorularla konu ve tarz itibarıyla bire bir örtüşmektedir. Ayrıca kitabımızda, Testlerin karışık değil de konu başlıklarıyla ayrı ayrı verilmiş olması, hangi konuda eksikliğiniz olduğunu görmenizi ve konu anlatımlı kitabımıza başvurarak bu eksikliklerinizi tamamlamanızı sağlayacak ve size yol gösterecektir. Yoğun bir araştırma ve çalışma süreci ile hazırlanmış olan bu kitapla ilgili görüşlerinizi ve önerilerinizi bizimle aracılığı ile paylaşabilirsiniz. Geleceğimizi güvenle emanet ettiğimiz siz değerli öğretmenlerimizin hizmet öncesi ve hizmet içi eğitimlerinde katkıda bulunabilmek ümidiyle Başarılar

4 İÇİNDEKİLER ALAN BİLGİSİ MADDENİN ÖZELLİKLERİ VE ÖLÇÜMÜ Test Çözümler...6 Test Çözümler ATOMLARIN ELEKTRON YAPISI - MOLEKÜLLER VE İYONLAR Test Çözümler...17 Test Çözümler...21 Test Çözümler...25 Test Çözümler...29 Test Çözümler...33 Test Çözümler...37 PERİYODİK ÇİZELGE Test Çözümler...43 Test Çözümler...48 Test Çözümler...52 Test Çözümler...57 ELEMENTLER KİMYASI Test Çözümler...63 Test Çözümler...67 Test Çözümler...71 KİMYASAL TÜRLER ARASI ETKİLEŞİMLER Test Çözümler...77 Test Çözümler...81 Test Çözümler...85

5 vi GAZLAR, KATILAR VE SIVILAR Test Çözümler...91 Test Çözümler...96 Test Çözümler Test Çözümler ÇÖZELTİLER VE FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ Test Çözümler Test Çözümler Test Çözümler TERMOKİMYA Test Çözümler Test Çözümler Test Çözümler Test Çözümler KİMYASAL KİNETİK Test Çözümler Test Çözümler Test Çözümler KİMYASAL DENGE Test Çözümler Test Çözümler Test Çözümler ASİTLER VE BAZLAR Test Çözümler...189

6 vii Test Çözümler Test Çözümler Test Çözümler Test Çözümler ÇÖZÜNÜRLÜK DENGESİ Test Çözümler Test Çözümler Test Çözümler REDOKS TEPKİMELERİ VE ELEKTROKİMYA Test Çözümler Test Çözümler Test Çözümler Test Çözümler ORGANİK KİMYAYA GİRİŞ Test Çözümler Test Çözümler Test Çözümler Test Çözümler ORGANİK BİLEŞİK SINIFLARI Test Çözümler Test Çözümler Test Çözümler Test Çözümler Test Çözümler...295

7 viii ORGANİK REAKSİYON MEKANİZMALARI VE SPEKTROSKOPİ Test Çözümler Test Çözümler STEREOKİMYA Test Çözümler KOORDİNASYON KİMYASI Test Çözümler ÇEKİRDEK KİMYASI Test Çözümler Test Çözümler TARAMA SORULARI Test Çözümler CEVAP ANAHTARI...357

8 ALAN EĞİTİMİ

9 BİLİMSEL YÖNTEM, BİLİMSEL BİLGİ VE KİMYA EĞİTİMİ

10 365 TEST Lise öğrencisi olan Merve, ilgisini çeken bir kimya konusu üzerine laboratuvarda araştırma yapmak için öğretmeninden izin isterken bu alanda araştırmayı yapabilmek için hangi kurumlardan izin alması gerektiğini sormuştur. Öğretmeni, bilimin herkese açık olduğunu, araştırma yapmak isteyen herkesin özgürce, kimseden izin almadan çalışmalarını yapabileceğini belirtmiştir. Merve nin öğretmeni bilimin hangi özelliğini vurgulamıştır? A) Süreklilik B) Çeşitlilik C) Yenilik D) Nesnellik E) Birikimsellik 5. I. Eleştirel düşünme becerisi gelişmiştir. II. Bilimde genel olarak kabul edilen teorileri kullanma kabiliyetine sahiptir. III. Tüm alanlarda yayımlanmış bilimsel araştırmaları takip eder. Bilim okuryazarı bireyler için aşağıdakilerden hangisi veya hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III yy. İngiltere sinde kilisenin onaylamadığı mekanik bilimlerin tartışılması yasaktı. Newton ve Boyle gibi bilim insanları, bilimin üretme sürecindeki devamlılığı sürdürme adına bu anlayışla mücadele etmiş ve bilimin kesintiye uğramasına engel olmaya çalışmışlardır. Newton ve Boyle, bilimin hangi özelliğini hayata geçirmek için uğraş vermişlerdir? A) Ayıklanma B) Çeşitlilik C) Süreklilik D) Yenilik E) Gerçeklik 3. Aşağıdaki özelliklerden hangisi bilimsel bilginin özellikleri arasında yer almaz? A) Toplumdan topluma farklılık gösterir. B) Uygulanabilir olmalıdır. C) Değişebilme ve yenilenebilmeye açık olmalıdır. D) Akıl ve mantık ilkelerini kullanır. E) Olgusaldır. 6. I. Verilere dayanarak hipotezin kurulması II. Hipotezin sınanması III. Değerlendirme ve sonuç çıkarma IV. Verilerin toplanması V. Problemin belirlenmesi VI. Hipotezle ilgili olan diğer gözlenebilir olayları test etmede yardımcı olabilecek durumları belirleme Yukarıda genel olarak uygulanan bilimsel yöntem basamakları karışık bir şekilde verilmiştir. Doğru sıralama aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) IV V VI II I III B) V I IV VI II III C) V IV I VI II III D) I V IV VI III II E) IV V I II VI III yüzyıldan itibaren birçok bilim insanının keşfettikleri kanunlar, hiçbir zaman değişmez ve her koşulda etkili gibi gözükmekteydi. İlerleyen yıllarda sözü edilen kanun ve teorilerin bazı koşullarda yetersiz kaldığı tespit edilerek ya tamamen değiştirilmek zorunda kalınmış ya da eksikleri ve hataları düzeltilmeye çalışılmıştır. Bu süreç bize bilimin doğasıyla ilgili hangi durumu ortaya koymaktadır? A) Bilimsel bilginin akıl ve mantık ürünü olması B) Bilimsel bilginin sosyal ve kültürel yapısı C) Bilimsel bilginin sübjektif olması D) Bilimsel bilginin teori kökenli olması E) Bilimsel bilginin değişebilir doğası 7. Aşağıdaki gözlem sonuçlarına bakılarak yapılan gözlem türü değerlendirmeleri hangi seçenekte doğru verilmiştir? Nicel Gözlem Nitel Gözlem A) Masanın uzun olması Masanın boyunun 65 cm olması B) Havanın sıcak olması Hava sıcaklığının 12 C olması C) Derslerin zor olması Not ortalamasının 24 olması D) Kitabın 2,5 kg olması Kitabın ağır olması E) Arabanın hızlı olması Arabanın tehlikeli kullanılması

11 Tuzun suda çözünmesinin sıcaklıkla ilişkisini incelemek amacıyla yapılan bir deneyde, çeşitli sıcaklıklarda eşit hacimde su içerisinde çözünebilen tuz miktarı kaydedilmektedir. Bu deneyde bağımlı ve bağımsız değişkenler aşağıdaki seçeneklerin hangisinde doğru olarak verilmiştir? Bağımlı Değişken Bağımsız Değişken A) Su miktarı Sıcaklık B) Sıcaklık Çözünen Tuz miktarı C) Çözünen tuz miktarı Sıcaklık D) Sıcaklık Su miktarı E) Çözünen tuz miktarı Su miktarı 11. I. Gözlem ve araştırma, bilim insanlarına problem ve soruların çözümünde, teorik bakış açısının oluşması için rehberlik eder. II. Bilim, uygulandığı toplum ve kültür tarafından etkilenen bir insan aktivitesidir. III. Bilim ve bilimsel bilgi doğanın gözlenmesine dayalıdır. IV. Bilim, gözlemler sonucu elde edilen verilerin sayılara dökülmesi ile oluşur. Bilimin doğası ile ilgili yukarıda verilen cümlelerden hangileri doğrudur? A) I, III ve IV B) II, III ve IV C) I, II ve III D) I ve IV E) III ve IV 9. Problemin çözümüne ilişkin oluşturulan hipotez, gözlem ve deneylerle sürekli olarak desteklenir ve bilim dünyasında doğruluğu kabul edilirse teori hâlini alır. Aşağıdaki seçeneklerden hangisi teorilerin özellikleri arasında sayılamaz? A) Verileri anlamlandırmaya yarar. B) Zamanla değişebilir. C) Konu ile ilgili kavramları ve bunlar arasındaki ilişkileri içerir. D) Söz konusu konuya nasıl bakılacağını gösterir. E) Gerçek teoriler çürütülemez. 12. Bilim herkese açık olup bilimle uğraşmak için herhangi bir kişiden ya da kurumdan izin almasına gerek yoktur. diyen bir kişi bilimin hangi özelliğinden bahsetmektedir? A) Çeşitlilik B) Süreklilik C) Ayıklanma D Yenilik E) Özgürlük 13. Bireyin, sadece bilimsel kavramları sözlük anlamı olarak kullanması değil, konuşurken ve okurken de bilimsel kavramlardan yararlanması hangi bilim okuryazarlığı kapsamına girer? A) Gerçek B) Kültürel C) Sosyal D) Fonksiyonel E) Edebi 10. I. Sorgulama II. Eleştirel düşünme III. İletişim kurabilme IV. Olasılıklı düşünme Bilimsel yöntemin öğrencilere kazandırılması öğrencilerin yukarıdaki yeteneklerinin hangilerinin gelişimine neden olur? A) I, II ve III B) I, III ve IV C) II ve IV D) III ve IV E) I, II ve IV 14. I. Problemin çözümü şüpheye yer bırakmayacak ölçüde kesin olmalı II. Probleme ilişkin verilere ters düşmemeli III. Yeni tahminlere açık olmalı Kimya öğretiminde geçerli bir hipotez için yukarıdaki önermelerden hangisi veya hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III

12 Bilimsel bilginin geçerliği ve kesinliği her an, isteyen herkes tarafından denetlenebilir. Bu denetim sürecinde, yanlış olduğu anlaşılan bilgiler kendiliğinden yenileriyle değiştirilir. Yukarıdaki cümlede bilimin hangi özelliğinden bahsedilmektedir? A Süreklilik B) Çeşitlilik C) Yenilik D) Ayıklanma E) Seçicilik 18. Bilim ile ilgili aşağıdaki cümlelerden hangisi yanlıştır? A) Doğruluğu herkesçe kabul edilmiş yöntemler içerir. B) Ön yargılardan tamamen uzak olmalıdır. C) Bilim insanlarının sübjektifliği bilime zenginlik kazandırır. D) Yaratıcı düşünce yeni fikirler için vazgeçilmezdir. E) Bilim, uygulandığı toplum ve kültürden etkilenir. 16. Murat: Doğadaki olgunun algılanan ya da gözlenen ilişkilerinin tanımlanmasıdır. Serap: Doğal olgular arasındaki ilişkinin mekaniksel açıklamalarından sonuç çıkarmadır. Yukarıda Murat ve Serap ın sözünü ettiği kavramlar aşağıdaki hangi seçenekte sırasıyla doğru olarak verilmiştir? A) Kuram - Hipotez B) Yasa - Hipotez C) Kanun - Teori D) Teori - Kanun E) Hipotez - Prensip 19. Aşağıdakilerden hangisi bilimsel bilginin özellikleri arasında sayılamaz? A) Akıl ve mantık ilkelerini kullanır. B) Uygulanabilir olmalıdır. C) Olgusaldır. D) Faydalı olmalıdır. E) Tekrarlanabilme özelliğine sahiptir. 17. Bilimsel bilginin bir özelliği de, insanın hayalindeki ve doğadaki olayların mantıklı nedenlerini araştırması ile ortaya çıkmasıdır. Bu açıdan ele alındığında bilim insanının hangi özelliği ön plana çıkmaktadır? A) Eleştirel bakış açısı B) Yaratıcılık C) Çalışkanlık D) Dürüstlük E) Kararlılık 20. Aşağıdakilerden hangisi, Ulusal Fen Eğitimi Standartlarına (NRC, National Researh Council, 1996; National Science Education Standarts) göre bilim okuryazarı bireylerin özellikleri arasında sayılamaz? A) Problem çözme becerisine sahip olma B) Bilimsel süreç becerilerine sahip olma C) FTTÇ ilişkisini algılayabilme D) Her türlü teknolojik gelişime açık olma E) Karar verme becerisi gelişmiş olma

13 368 ÇÖZÜMLER 1. Bilimin çeşitlilik özelliğine göre bilim herkese açıktır, herhangi bir kişiden ya da kurumdan izin almaya gerek yoktur. Yani, bilimsel çalışma hiç kimsenin tekelinde değildir. İsteyen herkes (kişi ya da kurum) bilimsel çalışma yapabilir. Bilimsel çalışma için dil, din, ırk, ülke sınırlaması da yoktur. Cevap B 2. Bilimsel bilgi üretme sürecinde devamlılık vardır, hiçbir zaman durmaz. Dinler, krallar, imparatorlar bilimsel çalışmaları yasaklamış bile olsalar, bilgi üretimi hiç durmamıştır; bundan sonra da durmayacaktır. 6. Doğruluğu herkesçe kabul edilmiş tek bir bilimsel yöntem olmamasına karşın genel olarak uygulanan bilimsel yöntem basamakları şöyledir: Problemin belirlenmesi Problem ile ilgili verilerin toplanması Verilere dayanarak hipotezin kurulması Hipotezle ilgili olan diğer gözlenebilir olayları test etmede yardımcı olabilecek durumları belirleme Hipotezin sınanması Değerlendirme ve sonuç çıkarma: Hipotezleri kabul etme, red etme veya değiştirme Cevap C Cevap C 7. Kitabın ağırlığının ölçülerek sayılara dökülmesi nicel bir gözlem, kitabın ağır olduğunun ifade edilmesi ise nitel bir gözlemdir. Cevap D 3. Bilimsel bilginin özellikleri; uygulanabilir olması, değişikliklere ve yeniliklere açık olması, akıl ve mantık ilkelerinin kullanılması ve olgusal olmasıdır. Cevap A 8. Yapılan deneyde suda çözülen tuz miktarı sıcaklığa bağlıdır. Sıcaklık ise tuz miktarından bağımsız bir şekilde değişmektedir. Cevap C 4. Bilimsel bilgi yeni gözlemler ve var olan gözlemlerin yeniden yorumlanması ile değişebilir. Bilimsel bilgi güvenilir ve uzun süreli olmasına rağmen tam doğru ya da kesin değildir. Bu bilginin içerdiği gerçekler, teoriler ve kanunlar yeni kanıtlarla yeniden yorumlanıp değişebilir. Cevap E 9. Hiçbir teori yanlışlığı kanıtlanamaz değildir. Bilimin doğasında yanlışlanabilirlik ilkesi önemli yer tutmaktadır. Cevap E 5. Ulusal Fen Eğitimi Standartlarına (NRC, National Research Council, 1996; National Science Education Standards) göre bilim okuryazarı bireylerde; eleştirel düşünme becerisi gelişmiş kavramları bilen ve kavrayan, bilimde genel olarak kabul edilen teorileri kullanma kabiliyetine sahip olabilme özelliği bulunmalıdır. Cevap C 10. Bilimsel yöntemin öğrencilerin eğitiminde uygulanması öğrencilere sorgulama, eleştirel düşünme ve olasılıklı düşünme yeteneklerini kazandırır. Ayrıca bireyler arasında olumlu davranışlar gelişmesini de sağlar. Cevap E

14 IV. öncülde yer alan önerme yanlıştır. Çünkü bilim sadece gözlemler sonucu elde edilen verilerin sayılara dökülmesi ile oluşmaz. Cevap C 16. Teoriler ve kanunlar bilimsel bilgiden farklıdır. Kanunlar; doğadaki olgunun algılanan ya da gözlenen ilişkilerinin tanımlanmasıdır. Teori ise doğal olgular arasındaki ilişkinin mekaniksel açıklamalarından sonuç çıkarımlarıdır. Cevap C 12. Bilim herkese açıktır, herhangi bir kişiden ya da kurumdan izin almaya gerek yoktur. Yani, bilimsel çalışma hiç kimsenin tekelinde değildir. İsteyen herkes (kişi ya da kurum) bilimsel çalışma yapabilir. Bilimsel çalışma için dil, din, ırk, ülke sınırlaması da yoktur. Burada bilimin çeşitlilik özelliğinden bahsedilmektedir. Cevap A 17. Yaratıcılık, alan yazında problem çözme becerisi olarak görülmekle beraber; gerçekte yaratıcı performansı, problemi fark etmeyi, farklı düşünmeyi ve çözüm geliştirmeyi gerektirmektedir. Özellikle de problemi fark edebilme, yaratıcı süreçte son derece önemli rol oynamaktadır. Birey açısından yaratıcılık, bireyin mevcut bilgilerinden yeni bilgiler üreterek yeni bileşenlere erişmesi, yaratıcı ürünler üretmesi anlamı taşımaktadır. Cevap B 13. Bireyin sadece sözlük anlamı olarak bilimdeki kavramları yerinde kullanması değil, bireyin konuşabilmesi, okuyabilmesi ve anlamlı, fakat teknik dışı metinler yazabilmesidir. Diğer formdan farkı, ilkinin pasif, bu formun ise aktif olmasıdır. Cevap D 18. Bazı durumlarda bilim insanları arasında belirli problemlerin çözümünde veya araştırılmasında farklı yöntemler izlenebilir. Bu farklılık, yapılan çalışmaların bilimselliğine gölge düşürmez. Aksine çeşitliliği artırır. Cevap A 14. Hipotez, bir önermedir, bir tahmindir. Kesin olması düşünülemez. Cevap D 19. Bilimsel bilginin faydalı olma gibi bir kaygısı bulunmamaktadır. Bilimin en önemli motivasyon kaynağı meraktır. Elde edilen bilgiler daha sonra faydalı uygulamalara kapı açabilir. Cevap D 15. Bilimsel bilginin geçerliği ve kesinliği her an, isteyen herkes tarafından denetlenebilir. Zaman içerisinde yanlış olduğu anlaşılan bilgiler kendiliğinden ayıklanır; yanlış bilgilerin yerine yenisi konulur. Burada bilimin ayıklanma özelliğinden bahsedilmektedir. Cevap D 20. Diğer seçeneklerdeki özellikler Ulusal Fen Eğitimi Standartları arasında bulunmakla birlikte D seçeneğinde bulunan Her türlü teknolojik gelişime açık olma özelliği bu standartların arasında bulunmamaktadır. Cevap D

15 370 TEST I. Çeşitlilik II. Süreklilik III. Ayıklama Yukarıda verilenlerden hangisi veya hangileri çağdaş bilim özelliklerindendir? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 6. Denenmeye, doğru ya da yanlışlığı açısından kanıtlanmaya muhtaç olan genelleme veya önermelerdir. Yukarıda ifade edilen özellik bilimsel açıklamanın ögelerinden hangisine aittir? A) Hipotez B) Olgu C) Teori D) Kanun E) Kavram 2. Aşağıdakilerden hangisi bilimsel bilginin özelliklerinden değildir? A) Evrenseldir. B) Uygulanabilirdir. C) Olgusaldır. D) Değişmezdir. E) Nesneldir. 3. I. Bilimsel bilginin doğası deneye dayalıdır. II. Bilimsel bilgi teori kökenlidir. III. Bilimsel bilgi kesin bilgidir. Bilimsel bilgi ile ilgili yukarıda verilenlerden hangisi veya hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 4. Bilim insanlarının aynı verilerle aynı yöntemle çalışmalarına rağmen farklı sonuçlar elde etmesi bilimsel bilginin hangi özelliğini ifade etmektedir? A) Olgusal B) Sübjektiflik C) Evrensellik D) Tekrarlanabilirlik E) Değişebilirlik 7. I. Probleme çözüm önermelidir. II. Deney ve gözlemlere açık olmalıdır. III. Literatüre uygun olmalıdır. Yukarıdakilerden hangisi veya hangileri hipotezin özelliklerindendir? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 8. Periyodik cetvelde 120 ye yakın element olduğu bilinmektedir. Yaklaşık olarak 100 element yeryüzünde, geriye kalanlar ise laboratuvar ortamında elde edilmiştir. Bunlara ilave olarak bilimsel çalışmalar sonucunda yeni elementler bulunabilir. Dersinde yukarıdaki ifadeleri kullanan bir öğretmen, bilimsel bilginin hangi özelliğinden bahsetmektedir? A) Doğrulanabilme B) Uygulanabilirlik C) Değişebilme ve kendini yenileyebilme D) Tekrarlanma E) Evrensellik 5. I. Zaman içinde değişir, farklılaşır, yetersiz görülerek ortadan kaldırılabilir. II. Tüm dünyada kabul edilen kurallardır. III. Gözlenen olaylar arasındaki ilişkiyi betimleyici örneklerdir. Yukarıdakilerden hangisi veya hangileri teorilerin özelliklerinden değildir? A) Yalnız I B) I ve II C) Yalnız II D) II ve III E) I, II ve III 9. Periyodik tabloda bütün elementler sembollerle ifade edilir. ifadesi ile bilimsel bilginin hangi özelliğine vurgu yapılmıştır? A) Doğrulanabilme B) Uygulanabilirlik C) Değişebilme ve kendini yenileyebilme D) Tekrarlanma E) Evrensellik

16 I. Bilimsel bilgi olgusal temellidir. II. Bilim ve kültür etkileşim hâlindedir. III. Yasalar ve teoriler farklı türden bilgilerdir. Yukarıda verilen ifadelerden hangisi veya hangileri bilimin doğası boyutlarındandır? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 14. Doymuş bir şeker çözeltisinde sıcaklık şeker kristali oluşum hızını nasıl etkiler? araştırma sorusu ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru değildir? A) Sıcaklık bağımsız değişkendir. B) Bir hipotez test eder. C) Sadece bağımsız değişken içerir. D) Şeker etkilenen maddedir. E) Doymuş çözeltide geçerlidir. 11. Osman Öğretmen dersinde "Kimyasal değişim maddenin kimliğinde meydana gelen değişmedir." diyerek sınıfa getirdiği bir mumu yakarak kimyasal değişim ile ilgili bir etkinlik yapmıştır. Osman Öğretmen'in derste yaptığı bu etkinlik bilimsel bilginin hangi özelliğiyle ilgilidir? A) Uygulanabilirlik B) Evrensellik C) Nesnellik D) Olgusallık E) Tekrarlanabilirlik 15. Sabun köpüğü sıcak havada mı yoksa soğuk havada mı daha uzun dayanır? merak eden bir öğrencinin araştırma sorusuyla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? A) Bir hipotez test eder. B) Nitel gözleme dayanır. C) Sadece bağımsız değişken içerir. D) Kontrol grubu içerir. E) Deney grubu içerir. 12. Sudaki sertliğin nelere bağlı olduğunu ve sudaki sertliğin neden istenmeyen bir özellik olduğunu sorarak problem durumuna yönelik öğrencilerin bildiklerini ortaya koymalarını ve problemi tanımalarını sağlayan öğretmenin bir sonraki basamakta öğrencilerinden beklentisi ne olur? A) Problemin hissedilmesi ve belirlenmesi B) Problemin tanımlanması ve sınırlandırılması C) Problem durumuyla ilgili bilgilerin toplanması D) Problemin çözümü için hipotezler kurma E) Hipotezleri test ederek problemi çözme 16. Aşağıdakilerden hangisi kinetik teori için doğru bir açıklamadır? A) İdeal gaz yasasının işleyişini açıklar. B) Kinetik hipotezin ispatlanmasıyla kinetik teori oluşmuştur. C) Kinetik teori ispatlanıp kanun oluncaya kadar çok güvenilir değildir. D) Kinetik teori kesin bir açıklamadır. E) Kinetik teori gözleme dayanır. 13. Evimizdeki çeşme suyunun ph ı kaçtır? diye merak eden bir öğrencinin araştırma sorusuyla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? A) Bir hipotez test eder. B) Sadece bağımlı değişken içerir. C) Sadece bağımsız değişken içerir. D) Kontrol grubu içerir. E) Nitel gözleme dayanır. 17. Aşağıdakilerden hangisi, kinetik teori kapsamında bir ifadedir? A) Bütün maddeler taneciklerden oluşur. B) Bir maddenin katı hâlinde taneciklerin kinetik enerjisi en azdır. C) Bir maddenin katı hâlinde tanecikler arası çekim kuvveti en fazladır. D) Kapalı bir kapta sıkıştırılan gazın basıncı artar. E) Su ısıtıldığı zaman verilen ısı enerjisi taneciklerin kinetik enerjisini artırır.

17 3 TEST Sıcaklık ( C) 4. I. 3, C x y z II Yukarıdaki sayıların bulundurduğu anlamlı rakam sayısı aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? (I) (II) Isı (joule) A) 1 3 B) 3 5 Eşit kütleli x, y ve z maddelerinin özdeş ısıtıcılarla eşit sürede ısıtılmasına ait ısı-sıcaklık grafiği yukarıda verilmiştir. x, y ve z maddelerinin öz ısıları arasındaki sıralama hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir? C) 1 2 D) 4 5 E) 3 2 A) x > y > z B) x > z > y C) y > x > z D) z > y > x E) z > x > y 2. SI birim sisteminde madde miktarının birimi aşağıdakilerden hangisinde doğru simge ile gösterilmiştir? A) m B) K C) mol D) cd E) o C 5. A 2,050 B 0, Helyum 445F de kaynayan ve en düşük kaynama noktasına sahip elementtir. Buna göre Helyumun kaynama sıcaklığı kaç Kelvindir? A) 8,15 B) 16,30 C) 26,60 D) 53,20 E) 106,4 Sayılarının bulundurduğu anlamlı rakam sayısı aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? (A) (B) A) 2 3 B) 4 3 C) 4 2 D) 2 2 E) 3 6

18 sayısının, I. 7: 10 3 II. 7,0 : 10 3 III. 7,000 : 10 3 gösterimlerindeki anlamlı rakam sayısı aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? 8. 2T C X (s) m gram X (s) T C X (s) 2m gram Y (s) I II III A) B) C) D) E) T C V hacmi 2T C V hacmi Yukarıda verilen kaplar üzerine aynı sıvılardan sıcaklıkları farklı olacak şekilde eklenmektedir. Eklenen sular V hacminde olduğuna göre; I II Öz kütle Öz kütle X X Y Hacim Y Hacim III Hacim X Y Kütle Grafiklerinden hangileri doğru olur? A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 7. Aşağıdakilerden hangisi maddenin kapasite özelliği değildir? A) Eylemsizlik B) Kütle C) Yoğunluk D) Hacim E) Tanecikli yapı 9. 85, 683 4, , 1 0, 024 I II toplama ve çıkarma işlemlerinde sonuçlar aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? (I) (II) A) 87,8 4,075 B) 87,783 4,07465 C) 87,7 4,07 D) 87 4 E) 87,78 4,07465

19 5 10. Bir dikdörtgenin uzun kenarı 8,16 m kısa kenarı 5,1437 m'dir. Buna göre bu dikdörtgenin alanı kaç tane anlamlı rakam içerir? A) 7 B) 6 C) 5 D) 4 E) Sıcaklık 11. 1,0 0,5 Buhar basıncı (atm) X Y Z kaynama anı t 1 t 2 t 3 Sıcaklık ( C) Zaman X sıvısına ait sıcaklık-zaman grafiği yukarıda verilmiştir. Buna göre I. X bir elementtir. II. X bir bileşiktir. III. X tek tür tanecik içerir. ifadelerinden hangileri kesinlikle doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) I, II ve III Yukarıda saf X, Y ve Z sıvılarının buhar basınçlarının sıcaklıkla değişimi verilmiştir. Buna göre aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Aynı ortamda uçuculuğu en fazla olan X'tir. B) Aynı ortamda kaynama noktaları Z > Y > X'tir. C) Aynı ortamda kaynama anında buhar basınçları X = Y = Z'dir. D) X'in dış basıncı azaltılarak t 2 C'de kaynaması sağlanabilir. E) X alkol, Y saf su olabilir o C'deki su örneği 0 o C'ye kadar soğutulursa; I. Kinetik enerji, II. Moleküller arası uzaklık, III. Yoğunluk niceliklerinden hangilerinde azalma gözlenir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 14. Ayrımsal damıtma yöntemiyle ayırma işleminde bileşenlerin, I. yoğunluk, II. kaynama noktası, III. çözünürlük niceliklerinden hangilerinin farklı olmasından yararlanılır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III

20 6 ÇÖZÜMLER 1. Sıcaklık ( C) 5. A = 4 tane B = 3 tane (0,00240) x y Cevap B + 25 z Isı (joule) Q = m c Δt bağıntısına göre maddelerin kütleleri eşit olduğuna göre + sıcaklığına kadar aldıkları ısı miktarlarından öz ısıları karşılaştırılabilir. Öz ısı ile c doğru orantılı olduğuna göre Q z > Q y > Q x ise c z > c y > c x 'tir. Cevap D 6. 7: 103 & 1 tane 7,0 : 103 & 2 tane 7,000 : 103 & 4 tane Cevap A 2. SI birim sisteminde madde miktarının birimi mol'dür. Cevap C 7. Yoğunluk ayırt edici özelliklerden olup şiddet özelliğidir. Cevap C 3. t( o 5 C) = 6 t( F) 32@ 9 5 = @ 9 = 265oCdir '. Buna göre He'nin KN = , 15 = 8, 15 Kdir '. Cevap A 4. I.de 4 tane II.de ise 5 tane anlamlı rakam vardır. Cevap D 8. X (s) bulunduğu kaba daha sıcak bir sıvı eklenmesi ile hacim artışı kütle artışından fazla alacaktır. Öz kütle azalacaktır. Y (s) bulunduğu kaba daha soğuk sıvı eklendiği için hacim küçülmesi meydana gelir ve öz kütle artar. (I. grafik yanlış) 1 Öz hacim = ise ikinci grafik doğrudur. d Eklenen sıvılar aynı sıcaklıkta olsaydı kütle ve hacim birlikte paralel artış gösterirdi ancak sıcaklıkları farklı olduğu için X'in hacim artışı kütle artışından fazla, Y'nin ise hacim artışı kütle artışından daha azdır. (III. grafik yanlış) Cevap A

21 7 9. Toplama ve çıkarma sonucu, ondalık basamak sayısı en az olan nicelikteki ile aynı sayıda ondalık basamakla ifade edilir. 85, 683 4, , 0024, 87, 783 4, ABBC ABB BC.. tek basamaklı üç basamaklı olacak şekilde olacak şekilde yuvarlanır. yuvarlanır. 87,8 olur. 4,075 olur o 'de yoğunluk en fazladır. Sıcaklık 0 o C'ye düşerse yoğunluk azalır. Moleküller arası uzaklık artar. Kinetik enerji azalır. Cevap D Cevap A 10. Çarpma işleminde sonuç kesinliği en az bilinen nicelikteki kadar anlamlı rakam içerir. 8,16 x 5,1437 & S üç anlamlý rakam ABBBC beþ anlamlý rakam işleminde sonuç 3 anlamlı rakam içermelidir. Cevap E 13. Sıcaklık-zaman grafiğinde sıcaklığın sabit kaldığı zaman aralığında madde hâl değiştirmektedir ve bu grafik saf bir maddeye aittir. Saf maddeler elementler ve bileşiklerdir. Soruda kesin doğru ifadesi yer aldığı için verilen grafik element ya da bileşiğe ait olabilir. Ancak elementler de bileşikler de tek tür tanecik içeren saf maddelerdir. Cevap C 11. Uçuculuk kaynama noktası ile ters orantılıdır. Verilen üç sıvının 1 atm basınç altında kaynama sıcaklığı en küçük olan X'tir. Uçuculuğu en fazla, moleküller arası çekim kuvveti en küçük olan X'tir. Kaynama şartı sıvı buhar basıncının dış basınca eşit olduğu andır. Bu nedenle aynı ortamda kaynama sırasında buhar basınçları birbirine eşittir. Dış basıncın azaltılması kaynama noktasını düşüreceği için X daha düşük sıcaklıkta kaynar. Cevap D 14. Ayrımsal damıtma sıvıların kaynama noktası farkından yararlanarak ayırma yöntemidir. Cevap B

22 8 TEST I II. 0, III. 0, anlamlı rakam sayısı Yukarıdakilerden hangilerinde anlamlı rakam sayısı doğru olarak verilmiştir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) I, II ve III 4. Sabit basınç ve sıcaklıkta madde miktarı ile doğru orantılı olarak değişir. Maddenin kapasite özelliğidir. Yukarıda bazı nitelikleri verilen özellik aşağıdakilerden hangisidir? A) Özkütle B) Kaynama noktası C) Kütle D) Genleşme Katsayısı E) Erime ısısı 2. I. Yağlı boyanın kuruması II. Odun parçasının talaş hâline getirilmesi III. Havadaki SO 3 gazının asit yağmuru oluşturması IV. Bakır telin elektrik akımını iletmesi olaylarından hangilerinde kimyasal değişim meydana gelir? A) I ve III B) I, III ve IV C) II ve IV D) Yalnız III E) I, II ve III 5. XO (g) ve X 2(g) maddeleriyle ilgili, I. Homojen olma, II. Arı madde olma, III. Moleküler yapılı olma niceliklerinden hangileri ortaktır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 3. özkütle I II III IV kütle X maddesine ait kütle - özkütle grafiği yukarıda verilmiştir. Buna göre aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) I'de sıcaklık azalmıştır. B) II'de sıcaklık sabittir. C) III'te sıcaklık artmıştır. D) IV'te maddenin kinetik enerjisi sabittir. E) II'de potansiyel enerji sabittir. 6. Polar ve saf X, Y ve Z maddelerinin 1 atmosfer basınçta erime ve kaynama noktaları şu şekildedir. Madde Erime Noktası Kaynama Noktası X Y Z Buna göre aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) -10 C'de X ve Y süzülerek ayrılabilir. B) X, Y ve Z katı hâllerinden 20 C ısıtılırsa Y hâl değiştirmez. C) Ayrımsal damıtma ile Y - Z karışımı ayrılmaz. D) 140 C sıcaklıkta buhar basıncı en yüksek olan X'tir. E) Y'nin sıvı olduğu sıcaklık aralığında Z'nin sıvı veya gaz fazı bulunabilir.

23 9 7. Aşağıdaki ayırma yöntemlerinden hangilerinde bileşenlerin tanecik boyutu farkından yararlanılır? 9. Basınç (atm) A) Ayrımsal damıtma B) Kristallendirme P k a b C) Diyaliz d D) Ekstraksiyon c E) Dekantasyon T k Sıcaklık ( o C) Arı X maddesine ait basınç-sıcaklık grafiğine göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) a noktasında katıdır. B) Üzerindeki basınç arttıkça erime noktası düşer. C) d noktasında buhardır, basınçla sıvılaştırılabilir. D) b noktasındaki fiziksel hâlinin belli bir şekli yoktur. E) c noktasından yeterince soğutulursa kırağılaşma gözlenir. 8. Özkütle a b 10. H 2 O(gaz) M BOŞ T 1 T 2 Sıcaklık ( o C) Yukarıda X katısına ait özkütle-sıcaklık grafiği gösterilmiştir. Buna göre, I. X'in normal erime sıcaklığı T 1 o C'dir. II. X maddesi eridiğinde hacmi artan bir maddedir. III. a - b aralığında X tanecikleri arasındaki uzaklık azalmıştır. IV. T 2 sıcaklığındaki X tanecikleri, T 1 sıcaklığındakine göre daha düzensizdir. yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur? A) II ve IV B) I, II ve IV C) II, III ve IV D) I ve IV E) I ve III 25 o H 2 O (Sıvı) yalıtılmış kap Şekildeki yalıtılmış sistemde buharı ile dengede H 2 O sıvısı bulunmaktadır. M musluğu açılıp yeniden denge kurulduğunda; I. Sıcaklık, II. Birim hacimdeki H 2 O (g) sayısı, III. Suyun buhar basıncı niceliklerinden hangilerinde değişme gözlenir? (Kapta yeterince su bulunmaktadır) A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III

24 Arı Sıvı Buharlaşma ısısı (Kkal/mol) G 400 K 700 N 300 Arı G, K, N sıvılarının aynı koşullardaki buharlaşma ısılarına göre, I. En uçucu K sıvısıdır. II. Moleküller arasındaki çekim kuvvetleri K > G > N'dir. III. Aynı sıcaklıkta denge buhar basıncı en düşük olan N sıvısıdır. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III o C'de 10 g buz ile +25 o C'deki 34 gram su ısıca yalıtılmış bir kapta karıştırılıyor. Buna göre sistemin son hâli için aşağıdakilerden hangisi doğrudur? (C buz = 0,5 cal/g o C, C su = 1 cal/g o C, L buz = 80 cal/g) A) 0 o C'de su-buz karışımıdır. B) 0 o C'de yalnızca sudur. C) 0 o C'nin üzerinde sudur. D) 0 o C'de tamamen buzdur. E) 0 o C'nin altındadır.

25 11 ÇÖZÜMLER anlamlı rakam S 0, anlamlı rakam S 0, anlamlı rakam S Cevap D 4. Kapasite özelliği kütle, hacim, eylemsizlik, tanecikli yapıdır. Cevap C 5. XO bileşik X 2 elementtir. 2. Kuruma olayları normalde fizikseldir ancak yağlı boya ve betonun kuruması kimyasaldır. Çünkü bunlar havadaki CO 2 gazı ile tepkime vererek donarlar. SO 3 gazının asit yağmuru oluşturması kimyasaldır. Homojendirler, arı maddedirler, moleküllerden oluşurlar. Cevap E Cevap A 3. I. Kütle artarken özkütle arttığına göre hacim azalmalı, sıcaklık azalmalıdır. II. Kütle artarken özkütle sabit kaldığına göre sıcaklık sabittir. III. Kütle azalırken özkütle de azaldığına göre hacim artmalı sıcaklık artmalıdır. IV. Kütle sabit iken özkütlenin azalmasının nedeni sıcaklığın artmasıdır. Sıcaklık artışı kinetik enerjiyi artırır. II'de sıcaklık sabit ve hâl değişimi olmadığı için potansiyel enerji sabittir. Cevap D 6. Verilen üç madde de polar olduğuna göre birbiri içinde çözünür ve süzülerek ayrılamaz. Ayrımsal damıtma yöntemi kaynama noktaları farkı fazla olan sıvıları ayırmada kullanılır. Y ve Z'nin kaynama noktası çok yakın olduğu için ayrımsal damıtma yöntemi ile ayrılamaz. Aynı sıcaklıkta kaynama noktası en düşük olanın buhar basıncı en fazladır. Bu nedenle X'in buhar basıncı en yüksektir. Her üçünün de katı olduğu hâlden 20 C ısıtılırsa Y hâl değiştirmez. Y maddesi 30 C'de eriyip 120 C'de kaynadığına göre bu sıcaklık aralığında Z'nin sıvı veya gaz fazı bulunabilir. Cevap A

26 12 7. Ayrımsal damıtma = Kaynama noktası Kristallendirme = Çözünürlük Diyaliz = Tanecik boyutu Ekstraksiyon = Çözünürlük Dekantasyon = Yoğunluk 10. Sıvılar buharlaşırken etraftan ısı alır. Kap yalıtılmış olduğu için sıcaklık düşer. Buna bağlı olarak birim hacimdeki H 2 O gaz sayısı ve buhar basıncı azalır. Cevap E Cevap C 11. Buharlaşma ısısı kaynama noktası ile doğru, buhar basıncı ile ters orantılıdır. Buna göre KN K > G > N şeklindedir. N en uçucu sıvıdır. Moleküller arası çekim kuvvetleri K > G > N şeklindedir. Buhar basıncı en düşük olan K sıvısıdır. Cevap B 8. X maddesi T o 1 C'de erimektedir. Basınç belli olmadığı için T 1 için normal erime noktası ifadesi kullanılmaz. X katısı erirken yoğunluğu küçülüyor. Bu nedenle erirken hacmi artmıştır. a b aralığında X erimektedir. Sıcaklık artarsa düzensizlik artar. Cevap A 12. o C 25 Qv = 34: 1: 25 1 = Qa = 10: 80 2 = Qa = 10: 0, 5: 10 1 = d noktası kiritik sıcaklığın üstünde olduğu için madde gaz hâlindedir. Kritik sıcaklığın altında buhardır. Cevap C Qv = Qa + Qa Y 1 ABBBBBB 1 2 C verilen ısı alınan ısı görüldüğü gibi 25 o C'deki su 0 o C'ye gelirken verdiği ısı 10 o C'deki buzun tamamen erimesi için gerekli ısıya eşittir. Son durumda 0 o C'de yalnız su vardır. Cevap B