Ambalaj Yönetiminde Kaynak Azaltma, Önleme ve Sürdürülebilirlik & Ambalaj Atığı Yönetiminde Önleme

Transkript

1 Ambalaj Yönetiminde Kaynak Azaltma, Önleme ve Sürdürülebilirlik & Ambalaj Atığı Yönetiminde Önleme Hazırlayan ve Sunan: Aslıhan Arıkan Genel Sekreter Vekili İş Geliştirme & Uluslararası İlişkiler Koordinatörü Ambalaj Sanayicileri Derneği Mevzuatlar Kapsamında Ambalaj Atıkları Yönetimi, 9 Ekim 2012, İstanbul

2 İçerik Ambalaj ve Ambalaj Algısı Sürdürülebilirlik Kaynak Azaltma ve Önleme, Örnekler Ambalaj Atıklarının Azaltılması, İstatistikler

3 Ambalaj TS EN ye göre Ambalaj; Hammaddeden işlenmiş ürüne kadar, üreticiden kullanıcı veya tüketiciye kadar, ürünün bir arada tutulması, korunması, yüklenip-boşaltılması, sevk edilmesi ve tanıtılması için kullanılan herhangi bir yapıdaki herhangi bir malzemeden yapılmış bütün ürünler* olarak tarif edilmektedir. * Bu Tanım Hazırlanırken, AB Ambalaj ve Ambalaj Atıkları Direktifi 94/62/EC deki Ambalaj tanımından yararlanılmıştır.

4 Ambalaj tasarımında uzmanlaşmış bir tasarımcı olan İlhan Bilge ambalajı kısaca 3 S formülü ile ifade ediyor Ambalaj ürünü Sürdürülebilir şekilde Sarar Saklar Satar Biz bu ifadeyi doğal kaynakların sınırlılığını düşünerek biraz daha genişletip ona bir S daha ekledik.

5 Değer yaratma zinciri boyunca Ambalaj AMBALAJ AMBALAJ MALZEMESİ DOLUM HAMMADDE DEPOLAMA GERİ DÖNÜŞÜM DAĞITIM TÜKETİM

6 Ambalaj ticarette stratejik bir araçtır

7 Ambalaj sektörü sınaî ve zirai ürünlerin pazarlanmasına olanak sağlamaktadır.

8 Ambalajlar %70 oranında gıda ve içecek, sağlık bakım, kozmetik temizlik maddeleri diğer tüketim malları Sektörlerinde kullanılmaktadır Diğer % 30, endüstriyel alandaki ihtiyaçları karşılamaktadır. Diğer % 30, endüstriyel alandaki ihtiyaçları karşılamaktadır.

9 Ambalaj Algısı Günümüz ekonomisinde yanıt bekleyen önemli bir soru var: Sürdürülebilir toplumsal refah için önceliği neye vermeliyiz?

10 Ekonomik gelişme için daha fazla tüketim modeline mi?

11 Yoksa Kaynakların korunmasına mı?

12 Çözüm bekleyen bir sorun Birkaç gramlık ambalajlama malzemesine önemli bir çevre sorunu olarak bakılırken, Birkaç kilogram çürümüş domates önemsenmemektedir.

13 Ambalaj Algısı Ambalajın kullanıldıktan sonraki gözümüze çarpan görüntüsü, onun en önemli işlevinin algılanmasını engellemektedir. Bu işlev ürünün korunması işlevidir. Ürünler çürüme / bozulmalara karşı uygun ambalajlar ile korunursa aslında daha az ürün kaybı ve bunun doğal sonucu daha az ambalaj kullanılmış olacaktır.

14 Ambalajsız ürün risklere karşı korunmasızdır

15 Doğru ambalaj ile daha çok insan için daha iyi bir yaşam sağlamak hedeflenmelidir. 15

16 Ambalajın yaşantımıza önemli katkıları var Ambalaj; Ürünleri korur, Raf ömrünü uzatır, Gıdaların uygun miktarlarda tüketimini sağlar, Porsiyone eder, Gıda atıklarını azaltır, CO 2 salınımını azaltır.

17 Gıdalar için Değer Zinciri Boyunca Enerji Tüketimi, Kaynak: Incpen

18 Tüketirken Kullandığımız Enerji Kaynak: Incpen %12 Gıda Sağlama Zinciri(Üretim, i şleme v.b.) Gıda Ambalajı %1 %2 %3 Gazete, Dergi ve Aydınlanma Isınma Yılda bir kez uçak kullanımı (Londra- Capetown tek yön) Araç kullanımı (ort.50 km/day) Seri %21 %26 %35

19 Ambalajlardaki gelişmeler de bu yeni yaşam ve tüketim biçimlerine uyum sağlamaktadır. İstediğin Herhangi bir yerde Herhangi bir zamanda Tüketim Kaynak: Tetra Pak AB

20 Küresel pazarlarda ambalajda yeni yönelimler

21 Küresel pazarlarda ambalajda yeni yönelimler Geri dönüşüm/geri kazanım kolaylığı - % 46 Tekrar kullanılabilirlik - % 27 Ağırlık azaltma - % 10 Karbon salınımı - % 5 SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK

22 Saran, Saklayan, Satan 3 +1 S Ambalajlar bu vazgeçilemez görevlerini Çevre ve Doğal Kaynakların korunması bağlamında sürdürülebilir şekilde başarmak zorundadırlar.

23 Sürdürülebilirlik Tüketiciler; Yeniden kullanılabilir ürünler Enerji kullanımında tasarruf Şirketler; Enerji maliyetini düşürmek Yeni ürünler tasarlamak ve geliştirmek + Ambalaj üreticisi; Tüketicilerin çevre dostu ambalaj kavramını doğru anlayabilmelerini sağlamak.

24 Sürdürülebilirlik: Kaynağı azaltarak ÖNLEME En az malzeme kullanmak Daha küçük ambalaj Kuzey & Güney Amerika - Nabisco 110 Cal bisküvi ambalajı %20 daha ufak karton ambalajında Türkiye Danone karton ambalajından vazgeçti Ağırlık azaltmak İngiltere - %7 daha az cam kullanarak CO2 emisyon oranı %7 azaltıldı. Yeniden doldurarak kullanmak İngiltere yeniden dolum yapmak üzere 150 gr lık fleksibıl ambalaj

25 Sürdürülebilirlik: Alternatif malzemeler ABD Coca-Cola PlantBottle, plastik ve bitkisel esaslı hammaddelerin karıştırılmasıyla üretilmiş ve 2009 da ticarileşmiş bir ambalaj. ABD Heinz ketçap şişesi - PlantBottle Fransa - Volvic su şişesi - %20 bitkisel esaslı malzeme 2010 da ticarileşti. Danone Actimel biyoplastik şişe 2011 de piyasaya girdi.

26 Hem Üreticiler Hem de Tüketiciler Açısından Anlaşılması Zor Konular.. Biyobozunur (biodegradable) Biyo-esaslı (bio-based) Bozunabilir (degradable)..

27 Biyo-esaslı ama Biyolojik Olarak Parçalanamayan ancak Geri Dönüştürülebilir Coca Cola PlantBottle - geri dönüştürülebilir Bitkisel esaslı şişe geri dönüştürülebilir

28 Biyo-esaslı ve Biyolojik Olarak Parçalanabilen Kompostlanabilir PepsiCo Sun Chips kompostlanabilir Türkiye - Sezersan Ambalaj şeker ambalajları - kompostlanabilir

29 Biyo-esaslı değil ama Biyolojik Olarak Parçalanabilen Kompostlanabilir BASF EcoFlex film kompostlanabilir

30 Bozunabilir Ambalaj Malzemeleri Bozunabilir Ambalaj Malzemeleri (Biyolojik Olarak Parçalanmaya Yönelik Standardın gereğini yerine getiremiyorlar) Katkı ve Proses Desteği ile Bozunabilir Özellik Kazandırılmış, Petrol vb. Kaynaklardan Elde Edilen Plastikler (Bozunabilir PE, Bozunabilir PP, Bozunabilir PET)

31 Kaynak Azaltma ve Ambalaj Atıklarını Önleme Yasal durum Direktifler Yönetmelik Standart Fiili durum İstatistikler Ambalaj Üreticilerinin ağırlık azaltma çalışmaları Örnekler

32 AB Ambalaj ve Ambalaj Atıkları Direktifi Temel Şartlar Ek II Ambalaj Minimum hacim ve ağırlıkta olacak Bertarafı sırasında çevreye en az zararı verecek, İçeriğindeki tehlikeli madde en aza indirilecek şekilde tasarlanmalı ve üretilmelidir.

33 Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği Genel İlkeler Madde 5 / (j) Ambalajın fonksiyonunu bozmayacak, gerekli sağlık, temizlik ve güvenlik düzeyini olumsuz etkilemeyecek şekilde Ambalajların yapısındaki ağır metal içeriklerinin ve birim ağırlıklarının, en aza indirilmesi esastır. AB ülkelerinde olduğu gibi üretim esnasında birim ambalaj ağırlığının azaltılması suretiyle daha sonra oluşacak Ambalaj Atığını önleme genel ilkelere alınmış olup, daha da önem kazanmıştır.

34 ÖLÇÜM YÖNTEMİ CEN Standardı TS EN Kaynak Azaltarak Önleme Standardı kaynağı azaltma ile önleme (ambalajın ağırlığını ve/veya hacmini azaltma) kalitatif önleme (ambalajdaki zehirli ve tehlikeli madde içeriğini azaltma)

35 TS EN Kritik alan tespit edilir. Ürünü koruma fonksiyonu, Ambalaj üretimi, Ambalajlama/dolum süreci, Lojistik (taşıma, depolama ve yükleme-boşaltma dahil), Ürünü sunma ve pazarlama, Kullanıcı/tüketici kabulü, Bilgilendirme, Güvenlik, Mevzuat, Diğer hususlar.

36 TS EN Ağır Metallerin ölçüm metodu da bu standartta yer alır. Çevreye zararlı olan maddelerin kül, emisyon ve sızıntılarda minimum miktarda bulunmasını sağlamak amacıyla bu maddelerin ambalajda ya da ambalaj bileşeninde sadece gereken minimum miktarda kullanıldığı da kanıtlanmalıdır.

37 Kaynak Azaltma Kaynak azaltma tahminimizce tüm ambalaj üreten şirketler tarafından dikkatli bir şekilde takip edilen ve uygulanan bir unsurdur, çünkü şart konulmasaydı da şirket menfaati söz konusudur.

38 Kaynak Azaltma Daha az hammadde kullanımı ile daha az enerji tüketimi Ekonomiye doğrudan katkı Taşıma sırasında daha az akaryakıt kullanımı Çevreye daha az gaz salınımı Daha düşük fiyatlı ürünlerin piyasaya sürülmesi Tüketicinin alım gücüne pozitif etki

39 Örnekler 1970 yılından beri bazı ambalajlardaki ağırlık azaltma oranları %20 %55 %64 %45 %67 39

40 Cam Şişe Ağırlık (gram/şişe) Tek Kullanımlık C. Cola Şişelerinde Ağırlık Azaltma Çalışmaları Kaynak: ACS 215 gr gr Yıl

41 PET Şişe Ağırlık (gram/şişe) ,5 L PET Su Şişelerinde Ağırlık Azaltma Çalışmaları Kaynak: Artenius Turkpet 16,5 22,5 gr 15,5 13,5 12,1 10,5 gr ,9 12,9 11, Yıl

42 Alüminyum Kutu Ağırlık (gram/kutu) ml Alüminyum İçecek Kutularında Ağırlık Azaltma Çalışmaları Kaynak: Rexam ,6 gr 15,4 13, ,21 14,91 13,04 12,7 gr Yıl

43 Çelik Konserve Kutusu Ağırlık (gram/kutu) ml Çelik Kutuda Ağırlık Azaltma Çalışmaları Kaynak: ArcelorMittal 103,3 gr 96 87,5 77,5 gr Yıl

44 HDPE 62 gr 52 gr 1 palet 576 adet 1 palet 720 adet Ambalaj malzemesinden yıllık 114,5 ton tasarruf sağlanmıştır. Her bir paletteki yük %25 azaltılmıştır Lojistik hacmi %20 azalmıştır Taşıma için 1 yılda 100 kamyon seferi daha az yapılmaktadır. Toplam tasarruf 10 gr Kaynak: Henkel

45 AB Atık Direktifi 2008/98/EC Kasım 2008 tarihinde yayınlandı. AB nin bir geri dönüşüm toplumu olması hedeflendi. Avrupa Komisyonu Ocak 2011 de Atıkların Önlenmesi ve Geri Dönüştürülmesi konulu raporunu yayınladı.

46 DİREKTİF Atık Yönetimi Hiyerarşisi Madde 4 Parlamentonun ısrarı ile genel kabul gören beş basamaklı atık hiyerarşisi; 1. önleme/azaltma, 2. tekrar kullanım, 3. geri dönüşüm, 4. geri kazanım, 5. bertaraf resmi hale getirildi. Bir esneklik sağlanarak, gerektiğinde hayat döngüsü kavramı kullanılarak bu hiyerarşide duruma göre değişiklik yapılabileceği hükmü de direktifte yer aldı. Böylece atık yönetiminin bütünsel bakış açısı içinde değerlendirilmesi gereği resmiyet kazanmış oldu.

47 DİREKTİF - Atık önleme/azaltma hedefleri Madde 9 Hedeflerin 2020 yılı baz alınmak sureti ile 2014 yıl sonuna kadar belirlenmesi, Komisyonun 2011 yıl sonuna kadar atık üretimi ve atık önleme/azaltma için kapsam belirlenmesi için rapor hazırlaması, Ürünler için eko dizayn (tasarım) politikasını teşvik edecek tedbirler önermesi kararlaştırıldı.

48 Avrupa Komisyonu 2011 Atık Raporu

49 Avrupa Komisyonu 2011 Atık Raporu Ortalama Atık Üretimi (X1000 ton) 2,95 milyar ,6 milyar 2006 x1000 ton EU-27 EU-15 EU-12 Üye ülke birlikleri

50 Avrupa Komisyonu 2011 Atık Raporu Diğer (Kimyasal ve tıbbi atıklar ile karışık ve sıradan malzemeler) 5% Kül ve cüruf atıkları 5% Atık türleri EU-27, 2006 Genel atıklar 2% Evsel veya benzer atıklar 7% Hayvansal ve bitkisel atık 8% Mineral ve katılaşmış atıklar (kül ve cüruf atıkları hariç) 62% Atılmış/Iskarta araçgereç atığı 1% Geri dönüştürülebilir atık 10%

51 Avrupa Komisyonu 2011 Atık Raporu yılları arası % değişimler Ülkeler bazında yılları arası kişi başına belediye atığı üretimi % değişimleri AB Çevre Ajansına göre; Ambalaj atıkları üretilen toplam atığın %3 ünü oluşturmaktadır. Atık üretimi GSMH ile ilintilidir. Bulgaristan, Slovenya gibi ülkelerde geliri düşen halk, atık üretmemiştir Üye Ülkeler

52 AB de Ambalaj Atığı Önleme Çalışmaları

53 AB de Ambalaj Atığı Önleme Çalışmaları 2012 sonuna kadar Plastik Poşetlerin azaltılmasına yönelik seçenekler resmiyet kazanacak sonuna kadar Ulusal Atık Önleme Programları hazırlanacak. Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu (EPR) kapsamında önleme çalışmaları detaylandırılacak.

54 EPR Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu ve ÖNLEME Yeni ambalajların tasarlanması Ambalajda optimizasyon çalışmaları Tüm bu çalışmaların Maliyetlerinin karşılanması

55 Sonuç Toplum Tüketicilerin beklentilerini karşılar. Koruma Güvenlik Taşıma Bilgi verme Kullandığından daha fazla kaynak tasarrufu sağlar. Çevre Ambalaj Ekonomi Ürünün piyasaya sürülmesini sağlar. Geri kazanımı gelir getirir.

56 Dinlediğiniz ve gösterdiğiniz sabır için Teşekkür ederim. Aslıhan Arıkan