Akademik Performans Değerlendirmesinde Gri İlişkisel Analiz Yöntemi

Transkript

1 Akademik Performans Değerlendirmesinde Gri İlişkisel Analiz Yöntemi Ümran ŞENGÜL 1, Ahmet Bilal ŞENGÜL 2 Özet Akademik performans, bir akademisyenin farklı kriterleri, bir arada göz önüne alınarak belirlenen değeridir. Akademisyenin, akademik performansını ölçmek için çeşitli kriterler dikkate alınır. Çalışmada, Literatürden bu kriterler tespit edilmiştir. Kriter ağırlıklarının belirlenmesinde Entropi yöntemi kullanılmıştır. Akademisyenlerin performans sıralaması için ise Gri İlişkisel Analiz Yöntemi kullanılmıştır. Gri ilişki analizi 1982 de Deng tarafından Gri Sistem Teorisinin bir parçası olarak önerilmiştir. Bu teori belirsiz, zayıf ve tamamlanmamış bilgi olduğunda yarar sağlayan bir yöntemdir. Çoklu faktörler ve değişkenler arasında karmaşık ilişkiler çözmek için uygun bir yöntemdir. Çalışmada Türkiye de faaliyet gösteren bir üniversitenin, Akademik Veri Sisteminden, literatürden belirlenen kriterlerin değerleri dikkate alınarak, akademisyenlerin performans sıralaması Gri İlişkisel Analiz yöntemi kullanılarak yapılmaya çalışılmıştır. Literatürde yapılan diğer çalışmalarla karşılaştırma yapılmış ve sonuçlar tartışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Gri İlişkisel Analiz, Entropi, Akademik Performans Gray Relational Analysıs Method in Academic Performance Evaluation Abstract Academic performance is the value determined by considering one academic's different criteria together. Various criteria are taken into consideration for the academicians to measure their academic performance. In the study, these criteria were determined in the literature. Entropy method is used when the criteria weights are determined. Gray relational analysis method was used for performance ranking of academicians. Gray relational analysis was proposed by Deng in 1982 as part of the Gray System Theory. This theory is useful when there is uncertain, weak and incomplete information. It is an appropriate method to solve complex relation between multiple factors and variables. In the study, the performance ranking of academicians was tried to be done by using the Gray Relational Analysis method, taking into account the values of the criteria determined in the literature from the Academic Data System of a university operating in Turkey. Comparisons were made with other studies in the literature and the results are discussed. Keywords: Gray Relational Analysis, Entropy, Academic Performance 1 Doç.Dr., Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, um.ab@hotmail.com 2 Dr., Makine Mühendisi, absengul@yahoo.com nd International Congress on Political, Economic and Social Studies (ICPESS), Nov. 2017

2 Akademik Performans Değerlendirmesinde Gri İlişkisel Analiz Yöntemi ı GİRİŞ Bilimin üretildiği ve birçok alanda eğitim veren üniversiteler, ülkede bulunan sanayi potansiyelini en yüksek ve verimli kullanıma ulaştırarak teknoloji ve bilimin ışığında ülkenin ekonomik güç ve bağımsızlığını elde etmede büyük rol oynarlar. Üniversitelerde verilen bilgilerin çağdaş olabilmesi, üniversitelerin yenilenebilmesi, güncelleşebilmesi, değişime açık olabilmesi gerekir. Bunun içinde eğitim-öğretim programlarının hedeflerinin, bu hedeflere ulaşmak için kullandığı yöntemlerin, girdilerinin ve çıktıların belli aralıklarla gözden geçirildiği bir performans ölçüm sistemine ihtiyaç vardır. Çağdaş üniversiteler, üst düzeyde bilimsel araştırma yapan, bilim üreten ve bunu serbestçe yayabilen, üst düzeyde eğitim ve öğretim yapan bilim ve aynı zamanda eğitim kurumlarıdır. Üniversitelerde kalite, ne görkemli binalara, ne çok sayıda öğrencilere, ne pahalı aletlerle donatılmış laboratuvarlara bağlıdır. Üniversitelerde en önemli unsur nitelikli bilim adamıdır. Özellikle, nitelikli bilim adamı vasfıyla, öğretici, eğitici heyecanını birleştirebilen, aslında belki sayıları sınırlı olan öğretim üyelerinin ve araştırıcılarının varlığı, bir üniversiteyi, nitelikli ve ön planda üniversite haline getirebilmektedir (TÜBA, 1995). Akademisyenlerin performansları; bilimsel dergilerde yaptıkları makaleler, kongrelerde sunulan bildiriler, bir patentle sonuçlanan çalışmalar, bir buluşla ya da teknolojiyle, getirdiği bir yenilikle sonuçlanan araştırmalar, kitaplar, kitap bölümleri vb. yaptığı bir çok araştırmaya puan verilerek ölçülmekte ve akademik atamalarda kullanılmaktadır. Yapılan bu çalışmaların bir çoğunun ticari değeri olmayıp, eğiticilik yönü ağır basan bilimsel çalışmalardır. Bilime katkısı olan bu çalışmaları değerlendirmek için çoğunlukla uluslararası indekslerce taranan dergilerden aldığı atıf sayısına bakılır. Araştırıcının yayınlarına yapılan toplam atıf sayısının toplam yayın sayısına oranı olan bireysel etki parametresi, niteliksel değerlendirmede kullanılan en önemli ölçüttür (Kaptanoğlu, 2004:5) Akademik performansı ölçmek için, belirlenen kriterler ve bu kriterlerin ağırlıklarının belirlenmesi ve akademisyenlerin bunlara göre belirlenmesi çok önemli bir konudur. Nitekim ülkemizde, 2016 yılından itibaren Akademik Teşvik Yönetmeliği ile akademik performansı yüksek olan akademisyenlere teşvik ödemesi yapılmaktadır. Akademik Teşvik Yönetmeliği ve Üniversitelerin Akademik atama kriterleri, akademisyenlerin çalışmalarına çeşitli ağırlık değerleri vererek puanlandırmaktadır. Araştırmacının akademik performansını belirlemek, çeşitli kriterler altında seçenekler arasında en iyisini seçmek ve seçenekleri ağırlıklandırmak olarak dikkate alındığında bir Çok Kriterli Karar Alma problemidir. Çok kriterli karar 3 nd International Congress on Political, Economic and Social Studies (ICPESS), Nov

3 Ü. ŞENGÜL ve A. B. ŞENGÜL problemleri, birden fazla kriterin optimize edilerek, alternatiflerin sıralandığı, yani en iyi alternatifin belirlendiği problemlerdir. Bu çalışmada Akademik Performansı ölçmek için literatürden, Akademik teşvik yönetmeliğinden ve üniversitelerin atama kriterlerinden faydalanarak kriterler belirlenmiş, kriterlerin karşılaştırılması ve ağırlık verilebilmesi için, uzman hocaların görüşleri alınması için anket yapılmıştır. Kriter ağırlıkları belirlendikten sonra Gri İlişkisel Analiz Yöntemi ile üç tane akademisyenin performansı karşılaştırılmıştır. 1. Literatür Araştırması Üniversitelerde Akademik performansın değerlendirilmesi için yapılan çalışmalar özetle şunlardır; Kaptanoğlu ve Özok (2006) akademik performans değerlendirmesi için Bulanık AHP yöntemini kullanmışlardır. Bagherzadeh Asl Miyandoab (2011) bir mühendislik fakültesi bölümler arasında akademik performansı ölçmek için, TOPSIS yöntemini kullanmıştır. Çürüksulu (2015) akademik performans ölçümlerini dünya üniversiteleri sıralama sistemleri açısından incelemiştir. Doğan (2017) akademik performans odaklı uluslararası üniversite sıralama sistemlerini, genel sıralamalar ve ölçütlere göre değerlendirmiştir. Saaludin vd (2017) akademik atamalarda kullanılmak üzere, akademisyenleri çeşitli kriterlere göre AHP yöntemi kullanarak sıralamışlardır. Nisel and Nisel (2013) Türkiye deki üniversiteleri akademik performansa göre sıralamak için VIKOR yöntemini kullanmışlardır. Torağay ve Arıkan (2015), Gazi Üniversitesi Mühendislik Fakültesindeki bölümleri akademik performans açısından TOPSIS yöntemi kullanarak sıralamışlardır. 2. Çok Kriterli Karar Verme Karar verme, karar vericilerin tercih ve değerlendirmelerine dayanarak seçenekleri tanımlama ve seçme aşamasıdır. Karar verici bilimsel anlamda karar verirken; problemi tanımlar, gereksinimleri belirler, hedefleri tanımlar, alternatifleri belirler, kriterleri tanımlar, bir karar verme yöntemini seçer, alternatifleri kriterlere göre değerlendirir ve duyarlılık analizleri yaparak sonuçları değerlendirir. Çok kriterli karar problemleri, birden fazla kriterin optimize edilerek, alternatiflerin sıralandığı, yani en iyi alternatifin belirlendiği problemlerdir. Çok kriterli karar vermede nihai karar, kriterler arası ve kriterle içi karşılaştırmalara dayanır. Kriterler arası karşılaştırmada kriterler birbiriyle kıyaslanır, sıralamaya konulur. Kriterler içi kıyaslamada ise, belirli bir kriter esas alındığında, hangi alternatifin o kriter açısından daha cazip olduğu tespit edilir. Sonuçta alternatifler önem sırasına göre sıralandırılır (Aktaş vd., 2015:181). Yani birbiriyle çatışabilen birden fazla nd International Congress on Political, Economic and Social Studies (ICPESS), Nov. 2017

4 Akademik Performans Değerlendirmesinde Gri İlişkisel Analiz Yöntemi ı kriter ve alternatifin eş zamanlı olarak ele alınıp karar verilmesi durumu Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) olarak adlandırılır (Tütek v.d., 2012: ). Literatürde, Analitik Hiyerarşi (AHP) Yöntemi, Gri İlişkisel Analiz (GİA) yöntemi, Analitik Ağ Süreci, VIKOR, TOPSIS, ELECTRE, MOORA vb., bir çok ÇKKV yöntemi geliştirilmiştir. Çalışmada akademik performans değerlendirmesi kriter ağırlıklarını belirlemek için Entropi yöntemi kullanıldı ve akademisyen sıralaması içinde GİA yöntemi kullanılmıştır. 3. Entropi Yöntemi Entropi yöntemi alt kriter ağırlığını hesaplamak için kullanılır. Shannon (1948), Entropi kavramını, bilginin içerisindeki belirsizliğin ölçülmesi olarak tanımlamıştır. Yani Entropi kavramı, ilgilenilen bir olaya ilişkin maksimum belirsizlik ya da minimum belirliliği açıklamada kullanılan etkin bir yöntemdir. Entropi yönteminin adımları aşağıda verildiği gibidir (Shannon, 1948:10-14) Adım 1: Karar matrisinin Normalizasyonu i: alternatif değeri j: kriter değeri r ij = x ij j 1 x ij (1) r ij = Normalize edilmiş değer Adım 2: Entropi değerlerinin hesaplanması K: Entropi katsayısı r ij = Normalize edilmiş değer e j =Entropi değeri m e j = k j=1 r ij ln (r ij ) (2) Adım 3: Ağırlık değerlerinin hesaplanması w j : Ağırlık değeri e j =Entropi değeri 4. Gri İlişkisel Analiz w j = 1 e j m 1 (1 e j ) (3) 3 nd International Congress on Political, Economic and Social Studies (ICPESS), Nov

5 Ü. ŞENGÜL ve A. B. ŞENGÜL Gri İlişkisel Analiz (GİA), Gri Sistem Teorisi kullanılarak geliştirilmiştir. Gri sistem teorisi 1982 yılında Julong Deng tarafından, eksik veya bilinmeyen bilgi grilik olarak değerlendirilip, iki sistem arasındaki zamanla meydana gelen ikili değişiminin ölçümü gir ilişki olarak adlandırılmıştır. GİA özellikle örneklemin küçük olduğu ve örneklem dağılımının bilinmediği durumlarda değişkenleri gruplandırmada tercih edilen bir yöntemdir. GRİ İlişkisel Analiz adımları aşağıdaki gibidir (Wu, 2002:210) Adım 1 Veri setinin hazırlanması ve karar matrislerinin oluşturulması, Karar problemine ait, karşılaştırmaya konu olacak m adet faktör serisi belirlenir. x i (x i (j),, x i (n)), i = 1,2,3, m j = 1,2,3, n (4) Karar Matrisi x 1 (1)x 1 (2) x 1 (n) X = [ ] (5) x m (1)x m (2) x m (n) Adım 2 Referans serisinin ve karşılaştırma matrisinin oluşturulması Karar probleminde faktörleri kıyaslamak üzere belirlenecek referans seri, x 0 = (x 0 (j)) j = 1,2,3,, n (6) Burada x 0 (j), j. kriterin normalize değerler içindeki en büyük değerini göstermektedir. Referans seri bir önceki adımda oluşturulan karar matrisine ilk satır eklenerek karşılaştırma matrisine dönüştürülür Adım 3: Normalizasyon işlemi ve Normalizasyon matrisinin oluşturulması Serilerdeki veri değerleri farklı birimlere ve büyüklüklere sahip olduğundan hepsinin aynı birime dönüştürülmesi işlemine normalizasyon denilmektedir. Normalizasyon yapılarak serilerin karşılaştırılabilir seviyelere getirilmesi işlemi gri teoride gri ilişkisel oluşum olarak ifade edilmektedir. Normalizasyon işlemi verinin anlam olarak kullanım amacına göre farklılık göstermektedir. Bundan dolayı üç farklı duruma göre normalizasyon işlemleri aşağıda verilmiştir. Fayda durumu: veri değerlerinin büyük olması amaca olumlu katkı sağlayacaksa normalizasyon işlemi; nd International Congress on Political, Economic and Social Studies (ICPESS), Nov. 2017

6 Akademik Performans Değerlendirmesinde Gri İlişkisel Analiz Yöntemi ı x i = max j x i(j) min x i (j) j x i (j) min x i (j) j (7) Maliyet durumu: veri değerlerinin küçük olması amaca olumlu katkı sağlayacaksa normalizasyon işlemi; x i = max j max x i (j) x i (j) j x i (j) min x i (j) j (8) Optimal durumu: veri değerleri belirlenen optimal değere göre normalizasyon işlemi yapılacaksa; x i = x i (j) x 0b(j) max x i (j) x 0b (j) j (9) Adım 4: Mutlak değer tablosunun oluşturulması: 0i = x 0 (j) x i (j) (10) Adım 5: Gri ilişkisel katsayı matrisinin oluşturulması γ 0i (j) = min+ζ max 0i (j)+ζ max (11) max = max i max 0i (j) (12) j min = min min 0i (j) (13) i j ζ parametre, zıtlık kontrol sayısıdır. Çalışmada 0,5 olarak alınmıştır. Adım 6: Gri ilişkisel derecelerin hesaplanması n Γ 0i = 1 [w n j=1 i(j). γ 0i (j)] (14) Burada w i (j), kriter ağırlıklarını göstermektedir. Çalışmada kriter ağırlıkları Entropi yöntemi ile belirlenmiştir. 5. Uygulama Çalışmada akademik performans kriterleri alanda yapılan çalışmalar incelendiğinde kriterleri en kapsayıcı şekilde ele alan Kaptanoğlu ve Özok (2006) çalışması dikkate alınarak kriterler belirlenmiştir. Kriterler ve alt kriterleri aşağıda verildiği gibidir. 3 nd International Congress on Political, Economic and Social Studies (ICPESS), Nov

7 Ü. ŞENGÜL ve A. B. ŞENGÜL 1) Hizmet 1.1. Üniversitedeki görev süresi (H1) 1.2. İdari görevler (H2) 1.3. Meslek dernek vb. çalışmaları (H3) 2) Araştırma 2.1. Kitapları (A1) Yabancı dilde kitapları (A11) Kitap Çevirileri (A12) Türkçe Kitapları (A13) 2.2. Alanında öğrenci ders notları (A2) 2.3. Makaleleri (A3) Uluslararası citation indexe giren dergilerde (A31) Uluslararası diğer dergilerde (A32) Ulusal hakemli dergilerde (A33) Ulusal diğer dergilerde (A34) 2.4. Bildirileri (A4) Ulusal (A41) Tam metin (A411) Özet (A412) Poster (A413) Uluslararası (A42) Tam metin (A421) Özet (A422) Poster (A423) 2.5. Basılmış bilimsel raporları (A5) 2.6. Dergi kurulu üyelikleri/hakemlikleri (A6) 2.7. Bilimsel toplantı düzenleme (A7) nd International Congress on Political, Economic and Social Studies (ICPESS), Nov. 2017

8 Akademik Performans Değerlendirmesinde Gri İlişkisel Analiz Yöntemi ı 2.8. Patentleri, ödülleri (A8) 2.9. Araştırma projesi yürütücülükleri (A9) Yarışma jürisi üyelikleri (A10) Uluslararası atıf sayısı (A11) 3) Eğitim 3.1. Verdiği dersler (E1) 3.2. Doçentlik, doktora jüri üyelikleri (E2) 3.3. Yönettiği tezler (E3) 3.4. Öğrenci değerlendirmesi (E4) Yukarda 3 temel başlık altındaki kriterlerin önem derecelerinin belirlenmesi için 3 uzmandan bilgi alınmıştır. Daha sonra karar matrisi oluşturulurken her bir karar vericiden elde edilen verilerin geometrik ortalaması alınarak karar matrisi oluşturulmuştur. Ve entropi yöntemi aşamaları uygulanarak her bir kriterin ağırlık değeri hesaplanmıştır. Sonuçlar Tablo 1 de verildiği gibidir. 3 nd International Congress on Political, Economic and Social Studies (ICPESS), Nov

9 Ü. ŞENGÜL ve A. B. ŞENGÜL Tablo 1: Kriterlerin Uzman Görüşlerine Göre Entropi yöntemine göre kriter ağırlıkları H A E H1 H2 H3-0,368-0,299-0,347-0,365-0,368-0,358-0,347-0,360-0,363-0,366-0,347-0,358-0,368-0,367-0,362-0,347-0,368-0,363 TOPLAM -1,082-1,026-1,072 TOPLAM -1,078-1,082-1,079 ej 0,985 0,934 0,976 ej 0,981 0,985 0,982 1-ej 0,015 0,066 0,024 1-ej 0,019 0,015 0,018 wj 0,142 0,625 0,233 wj 0,369 0,288 0,344 A1 A2 A3 A4 A5 A6 A7 A8 A9 A10 A11-0,367-0,322-0,331-0,367-0,347-0,368-0,358-0,347-0,361-0,347-0,367-0,322-0,367-0,351-0,355-0,347-0,347-0,358-0,299-0,367-0,347-0,267-0,367-0,367-0,319-0,368-0,347-0,368-0,363-0,366-0,361-0,347-0,338 toplam -1,055-1,055-1,001-1,090-1,040-1,082-1,079-1,011-1,089-1,040-0,972 ej 0,960 0,960 0,911 0,992 0,946 0,985 0,982 0,921 0,991 0,946 0,884 1-ej 0,040 0,040 0,089 0,008 0,054 0,015 0,018 0,079 0,009 0,054 0,116 wj 0,077 0,077 0,171 0,015 0,103 0,029 0,034 0,153 0,017 0,103 0,222 A11 A12 A13 A31 A32 A33 A34 A41 A42-0,278-0,347-0,347-0,197-0,288-0,320-0,347-0,356-0,347-0,363-0,347-0,347-0,299-0,338-0,278-0,347-0,367-0,230-0,363-0,347-0,347-0,363-0,299-0,358-0,347-0,366-0,367 toplam -1,004-1,040-1,040 toplam -0,859-0,925-0,956-1,040 TOPLAM -1,089-0,943 ej 0,914 0,946 0,946 ej 0,782 0,842 0,870 0,946 ej 0,992 0,859 1-ej 0,086 0,054 0,054 1-ej 0,218 0,158 0,130 0,054 1-eJ 0,008 0,141 wj 0,445 0,278 0,278 wj 0,390 0,282 0,232 0,096 Wj 0,057 0,943 A411 A412 A413 A421 A422 A423 E1 E2 E3 E4-0,353-0,367-0,358-0,353-0,367-0,358-0,363-0,368-0,363-0,365-0,342-0,322-0,363-0,342-0,322-0,363-0,363-0,197-0,363-0,362-0,358-0,367-0,358-0,358-0,367-0,358-0,368-0,333-0,368-0,368 toplam -1,053-1,055-1,079 toplam -1,053-1,055-1,079 toplam -1,093-0,898-1,095-1,096 ej 0,958 0,960 0,982 ej 0,958 0,960 0,982 ej 0,995 0,818 0,997 0,997 1-ej 0,042 0,040 0,018 1-ej 0,042 0,040 0,018 1-ej 0,005 0,182 0,003 0,003 wj 0,419 0,401 0,180 wj 0,419 0,401 0,180 wj 0,027 0,941 0,018 0,014 Entropi yönteminde (1), (2) ve (3 ) nolu formülller kullanılarak kriterlerin nihai ağırlık değerleri elde edilmiştir. Tablo 1 incelenirse; Hizmet, araştırma ve eğitim kriterleri arasında, kriter ağırlıklarına göre sırasıyla, araştırma, eğitim ve hizmet kriteri gelmektedir. Hizmet kriterinin alt kriterlerinden, üniversitedeki görev süresi birinci sırada olmak üzere diğerleri sırasıyla meslek dernek çalışmaları ve idari görevleridir. Araştırma kriterinde ise ağırlıklar sırasıyla; uluslararası atıf sayısı, makale, patent ve ödülleri, basılmış bilimsel raporları, yarışma jüri üyelikleri, kitapları, alanında öğrenci ders kitapları, bilimsel toplantı düzenlme, dergi kurulu üyelikleri/hakemlikleri, Araştırma proje yürütücülükleri ve bildirileri olrak sıralanmıştır. Kitaplar kriteri altında; sırasıyla; yabancı dilde kitap, türkçe kitap ve kitap çevirileri yer almıştır. Makaleler kriteri altında sırasıyla; uluslararası citation index e giren dergilerde, uluslararası diğer dergilerde, ulusal hakemli dergilerde, ve ulusal diğer dergilerde olarak sıralanmıştır. Bildirilerde; sırasıyla, uluslararası ve ulusal alanda yapılmış olma. Uluslararası veya ulusal alanda yapılan bildirilerin türleri açısından ağırlık sıralaması; tam metin, özet ve poster şeklinde olmuştur. Eğitim alanında ağırlık sıralaması ise; doçentlik/doktora jüri üyelikleri, verdiği dersler, yönettiği tezle ve öğrenci değerlendirmesi olarak sıralanmıştır nd International Congress on Political, Economic and Social Studies (ICPESS), Nov. 2017

10 Akademik Performans Değerlendirmesinde Gri İlişkisel Analiz Yöntemi ı Ağırlık değerlerine bakıldığında, bir çok üniversitedeki atama kriterlerinde kullanılan ağırlık değerlerinden bazıları ile benzer sonuçlar çıkmıştır Gri İlişkisel Analiz Yönteminin Uygulanması Entropi yönetiminde bulunan kriter ağırlıkları dikkate alınarak, ve Gri İlişkisel Analiz Yöntemi kullanılarak 3 akademisyenin Akademik Performans sıralaması yapılmıştır. Normalizasyon işleminde tüm kriterlerin en iyi durumları önemli olduğundan, (7), (8) ve (9) nolu formüllerden (7) nolu olan kullanılmıştır. Adım 1:Veri Setinin ve Karar Matrisinin Oluşturulması Gri ilişkisel analiz için karar matrisleri oluşturulmuştur. Daha sonra Adım 1 e göre işlem yapılmıştır. Adım 1, sonucunda yapılan işlemler Tablo 2 de verildiği gibidir. Tablo 2: Karar vericilere göre oluşturulan karar matrisleri A41 A42 A411 A412 A413 A421 A422 A423 A31 A32 A33 A34 AL1 0,293 0,293 5,723 0,723 0,133 5,723 0,723 0,133 0,629 0,374 0,572 0,042 AL2 0,151 0,151 2,862 0,361 0,199 2,862 0,361 0,199 5,029 0,561 0,143 0,083 AL3 0,207 0,207 3,434 0,723 0,133 3,434 0,723 0,133 2,514 1,496 0,286 0,042 MAX 0,293 0,293 5,723 0,723 0,199 5,723 0,723 0,199 5,029 1,496 0,572 0,083 MİN 0,151 0,151 2,862 0,361 0,133 2,862 0,361 0,133 0,629 0,374 0,143 0,042 A1 A2 A3 A4 A5 A6 A7 A8 A9 A10 A11 A11 A12 A13 AL1 0,234 0,022 0,122 0,500 0,092 0,106 0,104 0,786 0,293 0,015 3,193 0,693 0,144 0,470 AL2 0,210 0,043 0,167 0,167 0,183 0,071 0,104 0,262 0,391 0,031 1,228 2,079 0,072 0,235 AL3 0,210 0,043 0,149 0,226 0,092 0,106 0,156 0,524 0,293 0,015 4,912 2,079 0,072 0,235 MAX 0,234 0,043 0,167 0,500 0,183 0,106 0,156 0,786 0,391 0,031 4,912 2,079 0,144 0,470 MİN 0,210 0,022 0,122 0,167 0,092 0,071 0,104 0,262 0,293 0,015 1,228 0,693 0,072 0,235 H A E H1 H2 H3 E1 E2 E3 E4 AL1 0,257 0,051 0,146 11,054 0,473 0,801 3,358 1,102 2,111 6,204 AL2 0,132 0,059 0,083 8,843 0,315 0,801 3,358 0,220 2,111 5,817 AL3 0,251 0,058 0,250 6,632 0,473 1,201 4,197 1,543 2,533 6,980 MAX 0,257 0,059 0,250 11,054 0,473 1,201 4,197 1,543 2,533 6,980 MİN 0,132 0,051 0,083 6,632 0,315 0,801 3,358 0,220 2,111 5,817 Adım 2,3 ve 4: Normalizasyon Matrisinin ve Referans Serisinin Oluşturulması, Mutlak Değer Tablosunun Oluşturulması ve Gri İlişkisel Katsayı Matrisinin Oluşturulması Normalizasyon işleminde tüm kriterlerin en iyi durumları önemli olduğundan, (7), (8) ve (9) nolu formüllerden (7) nolu olan kullanılmıştır. Daha sonra, (10) ve (11) nolu formüller kullanılarak gri ilişkisel derece (Kriterlerin Aynı Önem dercesine Göre) matrisi oluşturulmuştur. ζ parametre, zıtlık kontrol sayısıdır. Çalışmada 0,5 olarak alınmıştır. 3 nd International Congress on Political, Economic and Social Studies (ICPESS), Nov

11 Ü. ŞENGÜL ve A. B. ŞENGÜL Tablo 3: Gri ilişkisel derece (Kriter önemleri aynı ise) A41 A42 A411 A412 A413 A421 A422 A423 A31 A32 A33 A34 AL1 1,000 1,000 1,000 1,000 0,333 1,000 1,000 0,333 0,333 0,333 1,000 0,333 AL2 0,333 0,333 0,333 0,333 1,000 0,333 0,333 1,000 1,000 0,375 0,333 1,000 AL3 0,453 0,453 0,385 1,000 0,333 0,385 1,000 0,333 0,467 1,000 0,429 0,333 A1 A2 A3 A4 A5 A6 A7 A8 A9 A10 A11 A11 A12 A13 AL1 1,000 0,333 0,333 1,000 0,333 1,000 0,333 1,000 0,333 0,333 0,517 0,333 1,000 1,000 AL2 0,333 1,000 1,000 0,333 1,000 0,333 0,333 0,333 1,000 1,000 0,333 1,000 0,333 0,333 AL3 0,333 1,000 0,552 0,379 0,333 1,000 1,000 0,500 0,333 0,333 1,000 1,000 0,333 0,333 H A E H1 H2 H3 E1 E2 E3 E4 AL1 1,000 0,333 0,446 1,000 1,000 0,333 0,333 0,600 0,333 0,429 AL2 0,333 1,000 0,333 0,500 0,333 0,333 0,333 0,333 0,333 0,333 AL3 0,918 0,836 1,000 0,333 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 Adım 6: Gri İlişkisel Derecelerin (Kriterlerin Farklı Önem Derecesine Sahip Olma Durumuna Göre) Hesaplanması ve Alternatiflerin Sıralanması Entropi yönteminde bulunan kriter ağırlıkları kullanılarark gri ilişkisel derece ağırlıkları yeniden hesaplanmıştır. Bunun için (14) nolu eşitlik kullanılmıştır. Tablo 4: Gri ilişkisel derece (Kriter önemleri farklı ise) A41 A42 A411 A412 A413 A421 A422 A423 A31 A32 A33 A34 AL1 0,057 0,943 0,500 0,419 0,401 0,060 0,293 0,419 0,401 0,060 0,293 0,130 0,094 0,232 0,032 0,122 AL2 0,019 0,314 0,167 0,140 0,134 0,180 0,151 0,140 0,134 0,180 0,151 0,390 0,106 0,077 0,096 0,167 AL3 0,026 0,427 0,226 0,161 0,401 0,060 0,207 0,161 0,401 0,060 0,207 0,182 0,282 0,100 0,032 0,149 0,057 0,943 0,419 0,401 0,180 0,419 0,401 0,180 0,390 0,282 0,232 0,096 A1 A2 A3 A4 A5 A6 A7 A8 A9 A10 A11 A11 A12 A13 AL1 0,077 0,026 0,057 0,015 0,034 0,029 0,011 0,153 0,006 0,034 0,115 0,051 0,148 0,278 0,278 0,234 AL2 0,026 0,077 0,171 0,005 0,103 0,010 0,011 0,051 0,017 0,103 0,074 0,059 0,445 0,093 0,093 0,210 AL3 0,026 0,077 0,094 0,006 0,034 0,029 0,034 0,076 0,006 0,034 0,222 0,058 0,445 0,093 0,093 0,210 0,077 0,077 0,171 0,015 0,103 0,029 0,034 0,153 0,017 0,103 0,222 0,445 0,278 0,278 H1 H2 H3 E1 E2 E3 E4 H A E AL1 0,369 0,288 0,115 0,257 0,009 0,565 0,006 0,006 0,146 0,142 0,208 0,104 0,151 AL2 0,184 0,096 0,115 0,132 0,009 0,314 0,006 0,005 0,083 0,047 0,625 0,078 0,250 AL3 0,123 0,288 0,344 0,251 0,027 0,941 0,018 0,014 0,250 0,130 0,523 0,233 0,295 0,369 0,288 0,344 0,027 0,941 0,018 0,014 0,142 0,625 0,233 Tablo 4 de gösterildiği üzere nihai olarak üç akademisyenin akademik performans sıralamasına ulaşılmıştır. Sonuçlara göre; birinci akademisyenin performans puanı, 0,151; ikinci akademisyenin 0,250 ve üçüncü akademisyenin 0,295 dir. SONUÇ ve TARTIŞMA Bilimin üretildiği ve birçok alanda eğitim veren üniversitelerin kalitesi ve akreditasyonu açısından, akademisyenlerinin akademik performansını değerlendirmek önemli bir konudur. Akademik performansın belirlenmesi, bir çok kriteri içinde barındırması açısından Çok Kriterli Karar Problemi olarak ele alınıp değerlendirilebilir. Çok Kriterli Karar Problemlerinde, kriterler ağırlıklar verilerek alternatifler arasında sıralama yapma imkânı sağlamaktadır nd International Congress on Political, Economic and Social Studies (ICPESS), Nov. 2017

12 Akademik Performans Değerlendirmesinde Gri İlişkisel Analiz Yöntemi ı Çalışmada, 33 kriter altında, 3 akademisyenin akademik performansı sıralanmıştır. Akademik kişi sayısı daha da artırılabilir, burada amaç Gri İlişkisel Analiz yönteminin Akademik performans ölçmede başarılı bir şekilde uygulandığın göstermektir. Çalışmada kriter ağırlıkları Entropi yöntemi ile belirlenmiştir. Elde edilen sonuçlara göre, araştırma, eğitim ve idari görevler arasında bir akademisyen için en önemli görev araştırma yapma olarak çıkmıştır. Araştırma kriteri altında, yapılacak en önemli etkinliğin, uluslararası atıf alma ve daha sonra da makale çıkmıştır. Diğer çalışma alanları da sırasına göre yer almıştır. Bir akademisyenin çalışma performansını gösteren en önemli gösterge tabi ki yaptığı makalelerdir. Ancak burada önemli olan makale sayısı değil, makalelerine yapılan Uluslararası atıf sayısıdır. Yani nicelik değil nitelik önemlidir. Nitekim kriter ağırlıkların da uzman görüşlerine göre Uluslararası atıf sayısı araştırma alnında en önemli kriter olarak yer almıştır. Uluslararası atıf sayısının yüksek olması için, uluslararası citation index e giren dergilerde yayın yapılması en önemli kıstastır. Makale kriteri altındaki kriterlere bakıldığında, ağırlık olarak ta makale değerlendirmesinde uluslararası citation index e giren dergilerde yayın yapmak ilk sıradadır. Eğitim başlığı altındaki kriterin alt kriterlerine göre, eğitim alanında, en önemli kriter, doçentlik/doktora jüri üyelikleridir. Daha sonra ders anlatımı gelmektedir. Hesaplanan kriter ağırlıkları altında, üç öğretim üyesinin akademik performansı Gri İlişkisel Analiz yöntemi ile belirlenmiştir. GİA, faktörler arası karmaşık ilişkilerin bulunduğu karar problemlerine uygulanabilir. Bu çalışmada da 33 kriterli karar probleminin çözümünde GİA yöntemi kullanıldı. Akademik performans değerlendirmesinde GİA yönteminin kullanılması uygun sonuçlar verdi. Akademik performans değerlendirmesinde GİA yöntemi kullanılabilir. Ayrıca GİA yönteminde referans seri oluşturulabildiğinden, her bir kriter için referans verilerek daha etkin performans ölçümü yapılabilir. KAYNAKÇA Kaptanoğlu, D. ve Özok, A.F., (2006), Akademik performans değerlendirmesi için bir bulanık model. 5(1), Doğan, G, (2017), Akademik Performans Odaklı Uluslararası Üniversite Sıralama Sistemlerinin Genel Sıralamalarına ve Ölçütlerine Göre Değerlendirilmesi, Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Çürüksulu, G, (2015), Üniversitelerde Akademik Performans Yönetimi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Medeniyet Üniversitesi. 3 nd International Congress on Political, Economic and Social Studies (ICPESS), Nov

13 Ü. ŞENGÜL ve A. B. ŞENGÜL Bagherzadeh Asl Miyandoab, M., (2011), Bir Mühendislik Fakültesi Bölümlerinin Akademik Performans Değerlendirmesi, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi. Saaludin, N., Harun, S., Abdul Wahab, S.Z., and Yahya., Y., (2017), Academic Staff promotion in higher education by using Analytic Hierarchy Process (AHP), aıp Conference Proceedings, 1782(1). Nise, S., and Nisel R., (2013), Using VIKOR Methodology for Ranking Universities by Academic Perforamance, İnternational Conference on Operations Research and Statistics (ORS), Singapure. Torağay,. And Arıkan., M, (2015), DELFİ ve TOPSIS yöntemleri kullanılarak bir mühendislik fakültesindeki bölümlerin akademik performans değerlendirmesi, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 16(29, Aktaş, R., Doğanay, M.M., Gökmen, Y., Gazibey, Y., ve Türen, U., (2015), Sayısal Karar Verme Yöntemleri, Beta Yayınevi. Deng, J. (1982). Control problems of grey systems. Systems and Control Letters, 1, Wu, H. H. (2002). A comparative study of using grey relational analysis in multiple attribute decision making problems. Quality Engineering, 15(2), Tütek H. H., Gümüşoğlu Ş. ve Özdemir A. (2012), Sayısal Yöntemler Yönetsel Yaklaşım, Beta Basım Yayım, 6. Baskı, İstanbul, s Shannon C. E. (1948), A Mathematical Theory of Communication, The Bell System Technical Journal, 27, p nd International Congress on Political, Economic and Social Studies (ICPESS), Nov. 2017